Translate

zondag 19 september 2010

Over gekkotape en nooit meer ramen zemen

Wekelijks verwonder ik mij over de grillen en gaven van Moeder Natuur. Al sinds mijn kindertijd ben ik een natuurliefhebber maar in Bali sta ik er nóg dichter bij: vertoevend aan de Bali-zee, met koraalriffen vol grote en kleine vissen om de hoek, omringd door groene velden vol tropische flora en fauna, in een Hindoeïstische cultuur die grote betekenis toekent aan natuurlijke elementen, met een kokkie die zwanger is. Wonderen der natuur die respect afdwingen.

Een gekko in de tropen is als Barefoot on the Beach. De naam (gekko) is afgeleid van het geluid dat de soort produceert, vooral in paartijd. Sinds onze aankomst hoor ik dagelijks een luid 'gek-ko' over ons domein klinken. Het duidt erop dat we een huisgek hebben. Welnu, we blijken een hele familie onderdak te geven. Enige tijd geleden ontdekte ik gekko-eieren op een balk in de carport. Toen ik mij daar de volgende dag met camera opstelde, schoot moeder-gekko weg voor de lens. Volgens onze beveiligingsman verschuilt zij zich achter de opbergkast in een van de ruimten in het tuinhuis - niet te verwarren met het gastenhuis. Made vertelde mij dat ma op een avond van bovenaf op zijn borst sprong. Hij heeft gelukkig een sterk hart.

De ongevaarlijke gekko is opvallend door de kleurrijke stippen op het lichaam. Het dier kan zich razendsnel over het plafond verplaatsen, daarbij de wetten van de zwaartekracht negerend. De pootjes van de gekko zijn bekleed met miljoenen haarpuntjes die op hun beurt opsplitsen in 200-nanometer dunne sprietjes. Daardoor hebben de pootkussentjes ongekende kleefkracht. Die voetjes zijn een fraai voorbeeld van nano in de natuur. Naar aanleiding van deze ontdekking ontwikkelden onderzoekers 'gekkotape' dat thans wordt uitgeprobeerd op de Stickybot, een robot die werd gebouwd door wetenschappers van de beroemde Stanford University in de Verenigde Staten. De bot kan al 4 centimeter per seconde verticaal tegen de muur opklimmen.

Een vergelijkbaar verhaal gaat op voor de lotus die wij in grote waterbakken op de oprijlaan hebben staan. De plant komt oorspronkelijk uit India maar wordt door Balinezen op grote schaal succesvol gekweekt en gebruikt. Er bestaat een gele en een roze variant maar wij hebben alleen de roze in de tuin. De grote bloembladeren zien er altijd smetteloos uit; zelfs na een fikse regenbui. Ze zijn water- en vuilafstotend. Het oppervlak van een lotusblad bestaat uit een waslaag die het blad glad doet aanvoelen. Op microscopisch niveau ziet het er echter uit als een spijkerbed met stekels die slechts éénhonderdste millimeter uit elkaar liggen. Daardoor kunnen vuil en water niet op de lotusbladeren neerstrijken. Deze ontdekking leidde tot de ontwikkeling van materiaal dat op ruiten en andere grote glasoppervlakken kan worden aangebracht. Nooit meer ramen zemen!
Natuur is dus niet alleen om van te genieten, het lijkt een onuitputtelijke bron van inspiratie voor de wetenschap.

Voor de meeste mensen staat nanotechnologie (nog) ver van hun bed. Maar schijn bedriegt. Nanotechnologie wordt wereldwijd al volop toegepast in cosmetische producten. De meeste burgers weten daar weinig tot niets vanaf. Een vriend die zich al jaren in de materie verdiept en eerder een reeks over het onderwerp schreef in het Financieel Dagblad, vertelde mij dat fabricanten die nanotechnologie in hun producten toepassen 'niet thuis' geven als journalisten om een toelichting vragen. Zij zijn vooralsnog niet verplicht te vermelden welke nanodeeltjes in welke doseringen in hun producten zitten. Hij noemde onder andere de producten L'Oréal (producent L'Oréal), Dove (Unilever) en Nivea (Beiersdorf). Men wil daaraan liever geen ruchtbaarheid geven. Dat vind ik kwalijk. Wat in een product zit, moet voor iedereen duidelijk zijn. Ik begrijp dat er inmiddels een lijst circuleert van 100 cosmetische producten waarin nanodeeltjes zijn aangetroffen. Als men een dergelijke technologie in producten toepast, wil ik het als consument wel weten! Dan kun je zelf beslissen of je het product wilt -blijven- gebruiken of daarvan wilt afzien. Dat is belangrijk, vooral als er nadelen kleven aan een nieuwe toepassing. Een bepaald soort nanodeeltjes (langwerpig) kan namelijk gevaarlijk zijn. Ze zijn zo klein dat ze kunnen doordringen in de diepste longblaasjes. Daar kunnen ze gaan kluwen en ontstekingen veroorzaken die tot kanker kunnen leiden. Die nanodeeltjes worden om die reden de nieuwe asbestvezels genoemd. Een gewaarschuwd mens telt voor twee.