Dood aan kanker

Illustratie: Elise van Iterson

Oktober is wereldwijd borstkankermaand en als blogger sta ik daar elk jaar bij stil. Vorige week las ik via Blendle een goed Vrij Nederland-artikel over de vorderingen op het gebied van kankeronderzoek. Eén op drie vrouwen en één op twee mannen in Nederland krijgt de ziekte. Twee jaar geleden baarde het Antoni van Leeuwenhoek opzien door te verklaren dat kanker ‘binnen 20 jaar een chronische ziekte’ zou zijn. KWF Kankerbestrijding onderstreepte die boodschap. Ook ik vond dat toentertijd hoopvol maar is dat terecht?

Vijf Nederlandse specialisten werden ondervraagd over hun verwachtingen met betrekking tot een kankervrije wereld. Oncoloog en emeritus hoogleraar Bob Pinedo, immunoloog professor Ton Schumacher, hoogleraar farmaceutische biotechnologie Huub Schellekens en oncologisch chirurgen Koert Kuhlmann en professor Theo Ruers kwamen aan het woord.

Pinedo is van mening dat er grote stappen voorwaarts zijn gezet in de behandeling van kanker. Neem immuuntherapie, de nieuwste belofte, waarbij het eigen immuunsysteem van de patiënt wordt gestimuleerd zodat het zelf de kankercellen opruimt. En er zijn betere vormen van diagnostiek. Hij betreurt de strenge regels in Nederland; je kan niet meer zomaar een nieuwe of experimentele behandeling uitproberen. Het is complexe materie, het gaat soms traag maar de ziekte wordt langzaam maar zeker beter behandelbaar. De cijfers bewijzen het: tussen 1989 en 2012 is het aantal kankerpatiënten dat vijf jaar na de diagnose nog in leven is, gestegen van 47 naar 62 procent.

Volgens Schumacher is het grootste probleem dat kanker niet één ziekte is maar honderden of duizenden ziektes. Je zou kunnen zeggen dat elke patiënt een andere vorm van kanker heeft. Sinds het mogelijk is voor elke tumor te bepalen welke genetische mutatie eraan ten grondslag ligt, worden veel specifiekere medicijnen ontwikkeld die de tumorgroei remmen. Een volgende stap is het ontwikkelen van technologie die T-afweercellen leert hoe ze tumorcellen moeten aanvallen. De medicijnen waarover hij spreekt zijn nu dermate duur dat de kosten van de zorg zullen exploderen.

Gisteravond was kankerspecialist (moleculaire carcinogenesis) René Bernards van het AvL te gast in DWDD. Hij is zich al te zeer bewust van de hoge kosten van medicijnen. Daarom zette hij een eigen bedrijf op dat in het eerste kwartaal van 2016 pillen gaat produceren en in combinatie gaat testen op mens en dier. Van elke tien nieuwe medicijnen worden er momenteel negen afgekeurd; niet omdat ze niet deugen maar omdat ze als afzonderlijke pil niet het gewenste resultaat opleveren. De farmaceutische industrie denkt niet in combinatiemedicijnen en dat moet veranderen.

Biomedicus Schellekens is cynisch. Hij gelooft niet dat we het kankerprobleem ooit zullen oplossen. Kanker is onlosmakelijk verbonden met het menselijke leven, het is onderdeel van onze evolutie. Volgens hem is de gemiddelde effectiviteit van nieuwe kankermedicijnen sinds 1996 niet of nauwelijks verbeterd. Hij gelooft wel degelijk dat het helpt kanker steeds vroeger op te sporen en beaamt dat betere ondersteunende therapieën zijn ontwikkeld. Maar ‘we moeten af van dat idee dat het oplosbaar is met hele dure individuele medicijnen voor elke individuele kankerpatiënt’.

De beide oncologisch chirurgen Kuhlmann en Ruers zijn van mening dat chirurgie verantwoordelijk is voor het overgrote deel van alle kankergenezingen. Bij veel patiënten wordt kanker dus helemaal geen chronische ziekte. De grote belangstelling van media en industrie voor het ontwikkelen van nieuwe medicijnen staat in schril contrast met de aandacht voor nieuwe technieken in de operatiekamer. Hun werkgever AvL ontwikkelt de operatiekamer van de toekomst, met een navigatiesysteem waarop de chirurg het te opereren lichaam als een 3D-landkaart ziet. ‘We onderzoeken ook of je dat kunt combineren met slimme naalden en messen.’ Hoe meer geslaagde operaties, hoe minder behoefte aan dure kankermedicatie.

 

Ondanks de uiteenlopende en soms tegenstrijdige inzichten blijf ik hoopvol.

We beleven hier spannende dagen. Niet omdat Hugo & Emmy in hun nieuwe VW deze kant op rijden; het is geen diesel. Het is omdat mijn liefje later deze week haar jaarlijkse grote beurt op de afdeling Oncología zal ondergaan. Het is alweer zes jaar geleden dat de diagnose borstkanker werd gesteld en zij daarvoor succesvol werd behandeld. Sindsdien wordt zij jaarlijks door de medische molen gehaald. Ze gaan hier uiterst grondig maar zorgvuldig te werk. Het zal een lange dag worden met een serie onderzoeken en een fikse dosis gif. Allemaal voor het goede doel: zeker weten dat kanker weg blijft! Wordt vervolgd.