Small islands but no small people

Tripadvisor reikte vorige week de Traveller’s Choice Award uit aan eiland Maui. Het werd gekozen tot mooiste eiland ter wereld. Hawaii staat als reisbestemming al vele jaren op mijn wensenlijst dus dat blijft er staan. Mijn sportieve liefje ontving gisteren haar Hawaii-badge van Fitbit: zij zette sinds het begin van haar missie dusdanig veel stappen dat zij de lengte van die Hawaiiaanse archipel te voet aflegde. Zij is tevens reviewer in die Tripadvisor-gemeenschap; vandaag ontving ze een mail waarin de organisatie meldde dat ze ruim 140.000 lezers heeft. Huh?! Daar kan ik als blogger alleen maar van dromen…

Tripadvisor-reizigers all over the world stemden Bali naar de vijfde en Mallorca naar de zesde plaats. In Europees verband eindigde het Spaanse eiland als tweede, na Santorini. Op de complete lijst van mooiste eilanden ter wereld staan maar liefst tien Spaanse locaties, waaronder alle (vier) eilanden van de Balearen. Ook enkele Canarische eilanden komen in de lijst voor. Bali werd daarmee het mooiste eiland in Azië, hetgeen mij niet verbaast. Mijn liefje en ik vielen ooit als een blok voor het Eiland van de Goden en verhuisden ons hele hebben en houden naar een tropische villa in het noorden, met het doel daar oud te worden. De rest is geschiedenis. Bali is beter als vakantiebestemming dan als gepensioneerdenoord, wat ons betreft. De banden met het eiland blijven echter bestaan; in de eerste plaats vanwege Elsa, Ketut en de beide mannetjes, onze Balinese familie.

Illustratie: Michael Leunig

Vandaag verhuist Elsa met haar zoontjes naar het eigen huis; de persoonlijke spullen gingen hen voor. Ketut vaart vandaag rondom Panama. Het is hun tweede koophuis. We waren bij de inwijdingsceremonie aanwezig toen zij in februari 2010 hun eerste huis betrokken. Drie jaar later werden ze uit huis gezet, vanwege de aanhoudend late aflossing van hun schuld. Banken in Bali zijn op bepaalde punten erger dan banken in het Westen: áls je al kunt lenen -met een substantieel onderpand- moet je daarna erg veel rente betalen. En als je problemen krijgt, verzwelgen ze je als hongerige haaien. Er kwam weliswaar voldoende geld binnen voor de aflossing maar vanwege voortdurende financiële perikelen in Elsa’s schoonfamilie ontstond er een tekort. Helaas hoorden wij het te laat.

Met steun van ons begonnen ze eind vorig jaar opnieuw aan een eigen huis op een lapje eigen grond, in hetzelfde dorp maar in een andere wijk. Er staan al enkele huizen in de straat. Op dit moment gaat het goed met menig bewoner van Noord-Bali. Overal waar je kijkt, wordt gebouwd en verbouwd. Nieuwe bedrijfjes en restaurants schieten als paddenstoelen uit de grond. Elsa is een ondernemende vrouw en dat zorgde voor een tweede baan die goed combineert met haar eerste en een goede bron van aanvullende inkomsten blijkt.

Ze hielden ons in de afgelopen maanden regelmatig op de hoogte van de bouwvorderingen. Af en toe zagen we meewerkende mannetjes in beeld. Ze hebben nu ieder een slaapkamer, de badkamers lijken op balzalen met een Westerse toilet (geen hurk-wc meer). Het werd een huis met veel licht en grote ramen; ik neem aan dat dit onze invloed is. De laatste werkzaamheden in en rond het huis, zoals het betegelen van de badkamers, het installeren van de keuken en het plaatsen van een hek en poort werden uitgevoerd door Elsa’s vader, met hulp van andere familieleden. Zij deden dat om niet, in ruil voor een dagelijks maaltje. Dat is daar heel gewoon. De binnenmuren van het huis zijn nog niet gestuuct of geverfd; ook dat vindt Elsa niet vreemd. Het is een mooie klus voor pa Ketut, als hij naar huis terugkeert. Ze noemen het huis zelf hun 'Dream House'. 

Vorige week stuurden we Elsa een Whatsapp om te vragen hoe ze vorderde met de voorbereidingen voor de verhuizing. 30 seconden later klonk een jong, Aziatisch stemmetje door de telefoonlijn. Het was Damai die ons in het Engels toesprak, gevolgd door grote broer Yuda. Elsa had het gesprek niet in gang gezet, bleek later. Hadden wij gebeld? Tidak, nee, wij wáren gebeld. Ze heeft wat te stellen met die ondernemende kereltjes! Het werd een geanimeerd gesprek over de speaker, zodat iedereen zijn of haar zegje kon doen. 

Yuda stelde bij die gelegenheid voor zichzelf voortaan Gede te noemen waarop ik antwoordde dat wij dan eerst moeten oefenen: wij kennen hem immers al acht jaar als Yuda en dat ligt goed in de mond. Het was stil aan de lijn, afgezien van gefluister op de achtergrond. In Bahasa Indonesia vroeg hij zijn moeder kennelijk verbaasd of wij hem al zo lang kende?! Hij was nog geen drie turven hoog toen hij op wankele pootjes ons leven binnenstapte. Zijn Engels maakt goede vorderingen, zagen we aan een zelf getypt Engels appje van twee dagen daarvoor.

In Bali krijgt iedere baby bij de geboorte een persoonlijke roepnaam en een naam die hoort bij de volgorde in het gezin. Ook in Bali kent men kastes zoals in India: de hoogste klasse bestaat uit Brahmana (priesters), daaronder heb je Ksatria (krijgers of heersers), daar weer onder de Wesia (kooplui of ambtenaren) en de laagste klasse is Sudra, mensen die in de rijstvelden werken; dat hoeft niet letterlijk zo te zijn. De eerstgeborene in een Sudra-familie heet Gede, Wayan of Putu; ongeacht de sekse. De tweede krijgt de naam Made of Kadek. Balinezen hebben geen achternaam zoals wij die kennen. Nu ontstegen Elsa & Ketut (de als vierde geborene) de rijstvelden inmiddels ruim maar de kaste waarin een Hindoe is geboren blijft je alle levens bij, ook na reïncarnatie.

Yuda’s Engels ligt thans ongeveer op het niveau van de taalvaardigheid van de president van Indonesië, wat mijn oren betreft. Ik hoorde hem een toespraak houden voor de pers en dat hield niet over. Jokowi kwam vorige week twee dagen op staatsbezoek naar Nederland; het was onderdeel van een rondgang langs Europese landen. De man is uit 1961 en heeft geen persoonlijke ervaring met Nederland als kolonisator. De zevende president van de Indonesische archipel is dan ook geen voorstander van nieuw en grootschalig onderzoek naar Nederlandse oorlogsmisdaden in de periode 1946-1949. Dat moeten we dan maar helemaal zelf gaan doen, vind ik.

Het vorige officiële staatsbezoek van een Indonesische president vond plaats in 2000. In 2010 zegde de toenmalige president Yudhoyono zijn bezoek af omdat vertegenwoordigers van de Republiek der Zuid-Molukken in Nederland een kort geding aanspanden om hem te laten arresteren wegens medeplichtigheid aan mensenrechtenschendingen. Deze keer wilden de Molukkers juist met de president in gesprek over handelsbetrekkingen. Geen idee of dat plaatsvond; het bliksembezoek trok weinig publiciteit. De belangrijkste gespreksonderwerpen waren samenwerking tegen terrorisme en handel. Mensenrechten kwamen eveneens ter sprake, naar verluidt. Henk Schulte Nordholt, hoofd Onderzoek van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde en bijzonder hoogleraar Indonesische Geschiedenis aan de Universiteit van Leiden zei in het AD dat hij vermoedde dat er “in de marge heus wel zal worden gezegd dat lesbiennes en homoseksuelen op een rare manier worden vervolgd”… [Cursivering is van mij.] Tja.

Het is morgen voor de derde maal Koningsdag in Nederland. Het enige dat ik daarover wil schrijven, is dat ik van ganser harte hoop dat de dag in het hele land zonder incidenten verloopt. Sterkte met het weer en geniet van de feestelijkheden!