 |
| Illustratie: Michael Leunig |
Het is in Nederland weer tijd voor de nationale
Dodenherdenking. Zelf sta ik tijdens deze herdenking vooral stil bij de
slachtoffers van de systematische vervolging en massamoord door de nazi’s op
miljoenen Europese joden; ook communisten, psychiatrisch patiënten, ‘asocialen’,
zigeuners en homoseksuelen werden vervolgd in het Derde Rijk. Begrijp mij niet
verkeerd: als burgers of militairen doodgaan in een oorlogssituatie of tijdens
een vredesmissie buiten de landsgrenzen dan is dat buitengewoon tragisch. Maar
op 4 mei herdenk ik de slachtoffers van de zwartste periode uit de geschiedenis
van de mensheid. Opdat wij niet vergeten.
Het klinkt wellicht vreemd maar in aanloop naar
deze dag lees ik vooral gerelateerde literatuur. In de afgelopen week betrof het
‘The Storyteller’ van de Amerikaanse auteur Jodi Picoult, ‘The Auschwitz Violin’
van de Catalaanse Maria Angels Anglada en ‘Lying about Hitler. History,
Holocaust and the David Irving Trial’ van de Britse historicus Richard J.
Evans.
De roman van Picoult gaat over een jonge joodse
vrouw wier oma concentratiekamp Auschwitz overleeft en met haar kleinkind -na
lang zwijgen- terugblikt op haar bewogen leven. Oma wilde schrijfster worden, in
het kamp bleef ze schrijven. In diezelfde tijd maakt het kleinkind kennis met
een oude man die een nazi-verleden blijkt te hebben. Hij zoekt vergeving, haar
reactie daarop moet je zelf maar lezen; het boek eindigt zeer verrassend. Anglada’s
roman volgt de geschiedenis van een viool die door een joodse bouwer in
Auschwitz werd vervaardigd, onder bizarre omstandigheden. Vijftig jaar later
roept de viool nog steeds krachtige herinneringen op.
Het non-fictieve werk van Evans onderzoekt het gedachtegoed van de Britse zelfverklaarde historicus David Irving, die in het boek op overtuigende en objectieve wijze wordt ontmaskerd als
Hitler-partizaan en Holocaust-ontkenner.
I Cannot Forget
Do I
want to remember?
The
peaceful ghetto, before the raid:
Children shaking like leaves in the wind.
Mothers
searching for a piece of bread.
Shadows, on swollen legs, moving with
fear.
No, I
don't want to remember, but how can I forget?
Do I want to remember, the creation of
hell?
The
shouts of the raiders, enjoying the hunt.
Cries of the wounded, begging for life.
Faces
of mothers carved with pain.
Hiding children, dripping with fear.
No, I
don't want to remember, but how can I forget?
Do I want to remember, my fearful return?
Families
vanished in the midst of the day.
The mass grave steaming with vapor of
blood.
Mothers
searching for children in vain.
The pain of the ghetto, cuts like a knife.
No, I
don't want to remember, but how can I forget?
Do I want to remember, the wailing of the
night?
The
doors kicked ajar, ripped feathers floating the air.
The night scented with snow-melting blood.
While
the compassionate moon, is showing the way.
For the faceless shadows, searching for
kin.
No, I
don't want to remember, but I cannot forget.
Do I
want to remember this world upside down?
Where
the departed are blessed with an instant death.
While the living condemned to a short
wretched life,
And a
long tortuous journey into unnamed place,
Converting living souls, into ashes and gas.
No. I
Have to Remember and Never Let You Forget.
Alexander Kimel, Holocaust-overlevende
Kimel leeft voort in Amerika en dit is zijn hedendaagse
devies: “We have to be tolerant. I don’t care if you’re Catholic, Muslim or
something else, as long as you’re a decent human being. That’s really what it
is.”
Leren we van het verleden? Het lijkt er niet op. In
grote delen van de wereld woeden nog steeds oorlogen, er zijn wederom stromen vluchtelingen
die een veilig heenkomen zoeken. Ook antisemitisme viert weer hoogtij op vele
plekken in Europa. Afgelopen weekend las ik artikelen in binnen- en
buitenlandse kranten die melding maken van het groeiend aantal joodse Fransen dat
hun vaderland verlaat om radicalisering van jonge moslims en toenemend
antisemitisme te ontvluchten. Ook in mijn land van herkomst.
Hanneke Groenteman zei in een recente uitzending
van DWDD dat haar plaats van bezinning in Nederlandse theaters is, waar thans
bijzondere voorstellingen zijn te zien. Mijn plek van bezinning is op de bank
in Spanje. En vanavond twee minuten stilte.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten