Op vier continenten

Afgelopen week was ik in gedachten op vier continenten tegelijkertijd: Azië, Australië, de Verenigde Staten en Europa. Mijn vorige blog was gewijd aan de verjaardag van ons jarige Balinese vriendje Damai. Op de avond van die dag trakteerde moeder Elsa haar zonen op een etentje. Ik zag gulzige mannetjes over een grote pizza en een bord spaghetti gebogen. Twee dagen later stroomden de foto’s binnen van hun bezoek aan het plaatselijke pretpark. Ons kado was een schot in de roos: de kereltjes genoten naar hartenlust van hun avondje uit naar Funtastic Land. Elsa koos voor vrijdag (in plaats van het weekend) omdat de jongens allebei vrij hadden op zaterdagochtend en ze konden uitslapen. Ze is een leuke, toegewijde en verstandige moeder.

In gedachten was ik tevens in Australië waar onze vrienden Hugo & Emmy veilig landden om hun dochter en haar partner te bezoeken. Intussen gaan ze daar tevens samenzijn met hun zoon en diens vrouw die eerder naar Down Under reisden. Ze belandden met hun neus in een hittegolf van jewelste. Het was niet eerder zo warm in die contreien, in deze tijd van het jaar. Gisteren was het in Sydney 39 graden Celsius maar voor vandaag is een lagere temperatuur voorspeld. Zelf zeg ik: alles beter dan de temperaturen onder nul in Nederland.

Mijn liefje en ik zijn druk met voorbereidingen voor onze aanstaande verhuizing. Afgelopen week begonnen we met inpakken van de spullen. We kochten enkele stevige verhuisdozen en een rol bubble wrap voor de kwetsbaarste dingen. Uit de schuur haalde ik een stapel handige kratten. Ons appartement lijkt inmiddels op een huis in transitie. De allerkwetsbaarste voorwerpen, zoals een grote Kosta Boda-vaas, ontwerpen van de Rotterdamse glasblazer Miranda van der Waal en vazen van kunstenaar Jan Snoeck gaan we zelf, in eigen auto, van het ene naar het andere adres transporteren.

Afgelopen week zetten we het internet-abonnement van de huidige eigenaren naar ons over. We ontmoetten Lynn & Dick inmiddels enkele keren. Het zijn leuke, alleraardigste mensen. Ze woonden op mooie plekken in de wijde wereld. Als ze onze buren waren gebleven, denk ik dat we zeker vrienden zouden zijn geworden! In de week na de overdrachtsdatum staan de installatie van een satellietschotel voor Nederlandse tv en een waterfilter gepland. De eerste adreswijzigingen zijn ondertussen doorgevoerd. De verhuizer brengt begin volgende week op verzoek meer verhuisdozen en verpakkingsmateriaal.

Ondanks die activiteiten vind ik dagelijks tijd om een goed boek te lezen. In de afgelopen weken betroffen het vooral politieke publicaties. Een van die werken is getiteld ‘Insane Clown President - Dispatches from the 2016 Circus’ (2017) van de Amerikaanse journalist Matt Taibbi. Hij schreef onder andere voor tijdschrift Rolling Stone. Het is een zeer leesbaar boek dat met humor is geschreven ondanks het donkere, kwaadaardige karakter van de recentste verkiezingen.

Taibbi volgde de presidentskandidaten aan Republikeinse zijde vanaf augustus 2015 en versloeg de ontwikkelingen in die partij. Dat hele circus wordt van oudsher de Clown Car genoemd. (Trump werd op een laat moment in de cartoon geplakt...) Ik moest regelmatig lachen; wel als een boerin met kiespijn. Het is deprimerend maar het drama is door de auteur uit-ste-kend uiteengezet!

Taibbi beschrijft de problemen van het Amerikaanse politieke stelsel loupezuiver en haarscherp, steekt de hand in eigen journalistenboezem, zet het falen van het politieke establishment duidelijk uiteen. Ondanks zijn betrokkenheid is hij evengoed verbijsterd over de verkiezingsuitslag. Een fascinerende freakshow. Lezenswaardig en leerzaam.

We koersen af op verkiezingen in Nederland; ik hoop niet op Amerikaanse toestanden. In een eerdere blog noemde ik het boek ‘Tegen Verkiezingen’ (€6,99) van de Belgische cultuurhistoricus David van Reybrouck kort. Hij constateert in menig Westers land het zogenaamde Democratische Vermoeidheidssyndroom. De stembusgang als Heilige Graal van de democratie heeft in de 21e eeuw compleet afgedaan. Van Reybrouck durft het aan om geïnteresseerde burgers direct te laten meebeslissen over kwesties die hen aangaan. Niet voor altijd maar bij toerbeurt. Het uitgangspunt van zijn uiteenzetting is het model van de Atheense democratie uit de vijfde en vierde eeuw voor Christus. (In de Oudheid was Griekenland nog een voorbeeld voor velen!)

Illustratie: Geert van der Weerd

Ik geloof met hem dat het politieke roer radicaal om moet; het volk mort, de mondige burger roert zich en de politiek staart verstard in het licht van de schijnwerpers. In plaats van argwaan is een andere reactie nodig. Achter het geschreeuw schuilt namelijk iets positiefs: betrokkenheid. Van Reybrouck noemt het ‘een cadeau met prikkeldraad eromheen’. (Onverschilligheid vindt hij veel erger; daarmee ben ik het volledig eens.) Betrokkenheid vermindert de vermoeidheid ten opzichte van de democratie, door actieve burgerparticipatie verdwijnt frustratie en boosheid jegens de politieke ‘elite’.

Gelote burgerjury’s in de rechtspraak bewijzen dat mensen hun taak doorgaans zeer serieus nemen. Burgers kunnen zich opgeven voor loting in fora van de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. Ze worden ingeloot of aangewezen om hun burgerplicht te doen. Ieder draagt bij naar zijn/haar talenten en ambities. Sommigen deelnemers met specifieke expertise worden gekozen. Men krijgt voor de inzet betaald, niemand heeft een vaste baan, er wordt geroteerd. In diverse Europese landen wordt op kleinere schaal reeds met dat model geëxperimenteerd. Met sukses, ook in Nederland. Van Reybrouck stelt voor dat België als eerste land formeel met het beschreven model aan de slag gaat.

Dit helder uiteengezette gedachtegoed klinkt mij als muziek in de oren. Zo hebben we op termijn geen politieke partijen, beroepspolitici en verkiezingscampagnes meer nodig. Het nieuwe stelsel zal wind uit de zeilen van clowns als Trump en Wilders kunnen nemen. Utopisch? Ik denk het niet. We moeten ‘gewoon’ beginnen. Het is de hoogste tijd.