Hoe word je Spaans?

Een artikel over Spanje in de Britse krant Sunday Times ging afgelopen weekend viraal. Chris Haslam, hoofd van de Reis-bijlage van deze krant, beschreef daarin ‘How to be Spanish’. De foto bij het artikel zette de toon: een hipster als toreador. Het explodeerde in zijn gezicht. Spanjaarden waren in hun kuif gepikt en ook Britten in Spanje namen hem en zijn artikel onlangs op de korrel. Ik las het zelf en kwam tot de conclusie dat de ophef terecht is. Zijn stuk staat bol van de  clichés, zoals dat Spanjaarden vloeken als tempeliers, hun rode wijn altijd koud drinken, immer te laat zijn tenzij er een stier achter hen aan komt en dat “being Spanish involves walking into a bar, kissing and hugging complete strangers, shouting ‘oiga’ at the waiter and chucking anything you can’t eat or drink on the floor.”

Zelf moest ik grinniken om een aantal van Haslam’s voorbeelden; ze waren herkenbaar, al zijn het platitudes en uitvergrotingen. Wat ik mij echter in alle ernst afvroeg, is waar het misging met dat typisch Engelse gevoel voor ironie van hem. Haslam is bepaald geen domme jongen. In de tijd dat wij in Engeland woonden en werkten, las ik deze reissectie van deze zondagskrant regelmatig en met plezier. Mijn conclusie: hij had zijn ironie en humor sterker in het artikel moeten laten doorklinken.

In een tegenartikel in de Trans-Iberische uitgave van El País werd de controverse puntig uiteengezet. Dat stuk werd geschreven door de Brit Simon Hunter, getrouwd met een Spaanse vrouw en haar grote familie, reeds 18 jaar wonend in Spanje. Als journalist werkt hij hier al jarenlang. Hunter schrijft dat het artikel (ook) bij hem tot gemengde gevoelens leidde.

Haslam beweert onder andere dat je als Brit je Angelsaksische opvattingen van beleefdheid, discretie en decorum achterwege kunt laten als je wilt doen als de Spanjaarden. Hunter kopt terecht terug met “Really Chris? This is your first instruction to Brits when in Spain? Have you been to Magaluf in high season? Have you seen how soccer fans behave when they’re in Madrid?” Ik denk dat iedere toerist of resident in Spanje wel een aantal persoonlijke ervaringen heeft van hoezeer Britten zich (kunnen) misdragen, met of zonder alcohol in de aderen. Wij kregen aan de Costa Blanca in de loop van de tijd te maken met restaurants die borden met teksten -in Engels!- bij de ingang ophingen om klanten te vragen shirts te dragen. En welk volk vond ‘binge drinking’ uit? Ik herinner mij een vakantie naar Cornwall in 2001 waar we na restaurantbezoek een straatje om moesten om een grote groep stomdronken lokale jongeren te ontlopen.

Haslam is eveneens kritisch over de ellenlange lunches en de siësta en raadt mensen  tevens aan “to drop the please and thank yous. They’re so unnecessary”, daarmee hintend op de onbeleefdheid van Spanjaarden. Alvorens op het argument in te gaan, zet Hunter vraagtekens bij de gewoonte van zijn eigen volk om te pas en te onpas sorry te zetten. Ook dat is herkenbaar, wat mij betreft. Je kunt ook tè beleefd zijn (al klinkt dat vreemd). Afgelopen week zagen we nog een Engelse minister zijn ontslag aanbieden omdat hij te laat in het lagerhuis aankwam… Tja.

Kortom: de auteur van het oorspronkelijke artikel sloeg de plank behoorlijk mis, wat Hunter betreft. Hier is zijn eigen lijstje met suggesties voor ‘How to be Spanish’: 

• Enjoy life on the street, in the sunshine, as much as you possibly can
• Spend a lot, but I mean a lot, of time with you friends and your family, whether it’s having a caña, lunch or dinner
• Don’t drink to get drunk, and focus more on food than on drink
• Be confident when you speak to other people, but always be polite
• Forget about using oiga in a bar, ¿Cuando puedas? will do
• There’s no need to speak Spanish peppered with swear words (but once you do get to know them, they can be a lot of fun to employ)
• Use por favor and gracias, and leave a tip – even if it’s just a few coins
• Don’t assume that all Spaniards love bullfighting and flamenco
• Ladies, you can leave that fan at home – especially when, like today in Madrid, it’s going to be -1ºC.

Voor zover de luchtige kwesties omtrent Spanje. Onlangs werd gepubliceerd dat de economische groei in Spanje in 2017 op 3.1% uitkwam, meer dan het gemiddelde in de Eurozone en aanzienlijk beter dan in het Spanje van 2016. De groei in het laatste kwartaal van 2017 viel ietsje lager uit (0.7%) dan in voorgaande kwartalen. Die dip werd toegeschreven aan de onrust die door de Catalaanse onafhankelijkheidsperikelen ontstond. Op micro-economisch niveau zien we de groei hier om ons heen. Er wordt meer geproduceerd en meer uitgegeven, te zien aan de volle landerijen en het toenemend aantal bouwkranen. Als we in voorgaande jaren naar Cartagena of Murcia reden, lagen veel landbouwgronden er ongebruikt bij. Nu wordt daar elk stukje grond met succes benut.

Onze eigen woonwijk wordt omgeven door velden waarop groenten worden verbouwd. Momenteel wordt er weer flink geoogst, voor de zoveelste keer sinds we het hier kunnen aanschouwen. Die landerijen worden intensief benut. Een van de groenten die we hier voorheen niet of nauwelijks zagen maar nu volop in lokale winkels is te krijgen, wordt hier aangeduid met ‘kale’. In de wijde wereld beleeft deze groente al geruime tijd een opleving, het wordt gewaardeerd als supervoeding. Mijn liefje wilde het ook weleens proberen dus we kochten een zak van plaatselijke herkomst. Een nadere blik op het groene blad bevestigde dat het om onze oude vertrouwde boerenkool gaat. We aten gisteravond dan ook boerenkoolstamppot met oer-Hollandse rookworst.

Iets dat ook recent werd gepubliceerd, is dat in Spanje inmiddels een op de 26 families meer dan één miljoen euro bezit. Het verschil tussen arm en rijk nam in de laatste jaren toe waardoor Spanje inmiddels het EU-land is met de grootste ongelijkheid. De rijken werden ook hier rijker, de armen armer. De socialistische politicus Miguel Ángel Heredia (PSOE) herinnerde Minister-President Mariano Rajoy (Partido Popular) er fijntjes aan dat er in 2017 33.914 huisuitzettingen plaatsvonden en dat gepensioneerden er in twee jaar tijd €457 op achteruit gingen. Er leven hier momenteel 13 miljoen personen op de armoedegrens; dat is bijna 28% van de Spaanse bevolking. Ook de salarissen gingen achteruit onder de huidige regering.

Wat heel weinig publiciteit kreeg eind vorig jaar maar mijn liefje en mij tot op het bot verkilde toen wij erover lazen, was het bericht dat de huidige regering van Rajoy het Social Security Reserve Fund zo goed als plunderde, om het eigen conservatieve beleid te kunnen financieren. Telkens als ik denk dat deze partij niet fouter kan, doen ze er weer een schepje bovenop! In dat fonds behoort geld te zitten dat de betaling van staatspensioenen mogelijk maakt. Welnu, er is niets meer sociaal en niets meer zeker aan dit fonds. De regering “leende” miljarden uit deze pot die ooit €66 miljard bevatte en nu zo goed als leeg is. De verwachting is dat dit jaar geen pensioenen meer kunnen worden uitbetaald. Wij, brave Nederlandse borsten die spaarden en sparen, gruwelen van dergelijke verhalen. Vooral als het geen fake news is. Persoonlijk zijn wij niet aangewezen op een Spaans pensioen maar ik ken vele mensen in mijn straat die dat wel zijn. Mierda, coño, pollas en vinagre, joder, cojones! Daar gaat een mens wel van vloeken.