Wat je hart je ingeeft

Zomertijd wordt vaak komkommertijd genoemd maar voor wie in oorlogsgebied leeft, is er niks komkommerigs aan de maand augustus. Ik realiseerde mij dat des te meer bij het zien van een foto (hiernaast) van fotograaf Yousef Alzanoun in de Volkskrant. 

Een puber die zijn verdriet uitschreeuwt vanwege de dood van zijn broer of vriendje. Zijn hand zit geklemd om het t-shirt van zijn maatje alsof hij hem -koste wat het kost- bij de levenden wil houden. Gedood terwijl zij hun honger probeerden te stillen. Zijn schreeuw kwam uit zijn tenen. De uitdrukking ‘cry your heart out’ heb ik nog nooit zo goed verbeeld gezien. En dan die blauwe lucht, die past helemaal niet. Het sneed door mijn ziel, voelde zijn pijn in mijn lijf. Het was niet alleen compassie, er kwam ook woede in mij op over zoveel onrecht.

Op 16 oktober 2023 schreef ik mijn eerste (en tot vandaag enige) blog over de oorlog in Gaza. Over de wrede aanslag die Hamas uitvoerde op onschuldige Israëlische burgers op 7 oktober. Die terreurdaad overrompelde Israël volledig. Duizend militante Hamasstrijders staken de grens over om zoveel mogelijk joodse slachtoffers te maken. Mensen werden verkracht, onthoofd, gemarteld, gedood en ontvoerd. Die dag wordt terecht herinnerd als 'Zwarte Zaterdag'. Zo’n bloedige aanval vroeg om veroordeling in de felste bewoordingen. 

Dat deed ik. Maar het was ook een blog over onze thuissituatie. Mijn liefje stond onvoorwaardelijk aan de kant van Israël; om een heleboel redenen die ik hier niet zal herhalen. Zelf vond ik het zeer terecht dat een aangevallen volk zichzelf verdedigt maar dat moest wat mij betreft wel proportioneel gebeuren. Dat was het al snel niet meer. Zo beschreef ik het destijds: 

‘Kritiek op Israël en een ander geluid over de bezette gebieden stuiten op dovemansoren. We praten er thuis nauwelijks over en dat is opmerkelijk in een huishouden waar werkelijk alles bespreekbaar is. We agree to disagree... Op dit punt zit er iets onverzettelijks in ons beiden. Het gaat er mij niet om gelijk te krijgen (al kan ik een drammer zijn). Het beleid van kolonisator Israël, onder leiding van de corrupte en machtsbeluste populist Netanyahu en diens radicaal-rechtse coalitiepartners (Joodse Kracht en Religieuze Zionisten), kan niet worden geaccepteerd of goedgepraat.’ 

Nee, ik ben geen antisemiet; in tegendeel. Met mijn kritiek op Israëls handelen verklaar ik mij evenmin aanhanger van Hamas. Dat zijn veelgehoorde verwijten maar die kloppen niet in mijn geval. Ik wilde dat er kritisch naar beide kanten werd gekeken. 

Je kunt achter Israël (blijven) staan maar deze regering van haviken afwijzen. Dat is een andere nuance. Dat geldt voor velen, inmiddels ook voor mijn liefje. Die tegenstrijdige gevoelens kunnen gelijktijdig omgaan in een mens. In mijn blog van 16 oktober, getiteld 'Een zee van tranen', schreef ik ook kritisch over Hamas. Die militaire beweging regeert met harde hand in de Gazastrook. Er is daar geen sprake van democratie, de bevolking wordt onderdrukt en buitenlandse financiële hulp wordt in eigen zak gestoken danwel voor de gewapende strijd aangewend.

Misschien was toen niet de tijd voor nuances. Wellicht nu ook nog niet. Haar standpunt komt uit het hart, het mijne uit dat van mij. Ondanks onze hartsverbondenheid vonden we elkaar niet in deze kwestie in de afgelopen periode. We doen nog steeds ons uiterste best om deze diepgevoelde aangelegenheid tussen ons niet te laten escaleren. Daarna blogde ik niet meer over de oorlog in Gaza maar het bleef mij bezighouden. De wereld keek toe, leiders van westerse landen keken aanvankelijk weg. Maand na maand zag ik het er fouter gaan. 

In veel demonstraties en burgerprotesten kon ik mij niet vinden. ‘From the river to the Sea’? Ga toch weg, mens. Je moet niet tornen aan het bestaansrecht van Israël. (Bestudeer je geschiedenisboeken!) Aan het bestaansrecht van deze Israëlische regering wel. Daartegen protesteren moet juist luid en op internationale schaal. Dat gebeurt inmiddels ook. Op het Malieveld in Den Haag bracht het Rode Lijn-protest honderdduizend Nederlanders op de been. Een unicum. 

Tegelijkertijd moest ik denken aan de uitdrukking ‘een volk krijgt de leiders die het verdient’... Waarom zou je op Netanyahu & Co. stemmen? Waarom zou je je neerleggen bij Hamas als bestuurder van jouw gemeenschap? Beide groepen hebben niet het beste voor hun bevolking voor ogen. De meeste burgers in die regio willen vrede en een vreedzaam leven. Maar twee haviken op een kussen, daar ligt geweldddaad tussen. 

Dat juist Israëls huidige leiders aan de foute kant van de geschiedenis terechtkwamen met de uitvoering van hun genocidale plannen tegen Palestijnen, is het toppunt van cynisme. Het is de zucht naar macht die hen op het pluche houdt. Dat roept de nodige morele vragen op. Joden werden in de Tweede Wereldoorlog (maar ook al ver daarvoor) vervolgd en vermoord om wie ze waren. Zo ontstond de Holocaust. Palestijnen worden door Israëls politieke leiders beschreven als ongedierte dat moet worden uitgeroeid. De minister van Defensie Yoav Gallant (Likoed-partij) zei “we are fighting against animals”, om daarmee de oorlogsmisdaden van zijn regering te legitimeren. Het is dezelfde ontmenselijking die we eerder leren kennen.  

Ondertussen zijn we ruim 60.000 dode Gazanen verder en lijkt de westerse wereld eindelijk een streep in het zand te trekken. Tot hier en niet verder. Stop met deze genocide, of hoe deze misdaden ook worden genoemd. Niets lijkt de Israëlische regering echter van hun kwaadaardige plannen te weerhouden. Je hoort hen nog maar weinig over de bevrijding van Israëlische gijzelaars. 

Er lijkt dan ook een ander doel te zijn ontstaan. Gaza moet leeg en het hele gebied (niet al groot voor circa 2 miljoen Palestijnse burgers) zou volledig moeten worden bezet door Israël. De Israëlische legertop vindt dat een slecht plan. Netanyahu c.s. zal zich daarvan echter niets aantrekken, is mijn vrees. Vandaag wordt dat besloten in de Knessed. De haviken, met veel bloed aan hun klauwen, werden immuun voor (v)rede... 

Afgelopen weekend stond er een foto van een 18 maanden oude Palestijnse peuter met een geamputeerd beentje in dezelfde krant (Getty Images). 

Dat beeld vond ik om vele redenen hartverscheurend. Het riep diepe compassie bij mij op. Israël gebruikt in Gaza soorten bommen en granaten die tijdens een oorlog niet in een dichtbebouwde omgeving mogen worden gebruikt; dat is onwettig. Als je deze wapens inzet in woonwijken (die al in duigen liggen), heb je de bedoeling bewoners zwaar te beschadigen. En dat doen die krengen, volgens personeel van Artsen zonder Grenzen. Men hield tussen oktober 2023 en mei 2025 met pen en papier gegevens bij van hun medische zorg ter plaatse. 

Scherven van bommen dringen diep in een mensenlichaam door en veroorzaken gruwelijke schade, meestal gaat het om zeer gecompliceerde verwondingen. Bij een granaat- of bomexplosie verplaatst de schokgolf zich stante pede in alle richtingen, maar puin en metaalscherven worden vaak laag bij de grond verspreid. Hierdoor worden benen vaak het eerst geraakt, ook omdat slachtoffers vaak staan of rennen. Van alle patiënten die vorig jaar en dit jaar aan verwondingen werden behandeld, was eenderde vrouw. Artsen zagen ook veel gewonde jonge kinderen. Circa 10% was onder de 5 jaar, en nog eens 20% was jonger dan 16 jaar. Voor babies jonger dan 1 maand oud verzesvoudigde het sterftecijfer in deze periode. (2% van het eigen AZG-personeel werd gedood, 7% van hen raakte gewond in diezelfde periode.)

Israëlische militairen schenden de ene na de andere regel van het Oorlogsrecht. Ik noem dat liever het Internationaal Humanitair Recht. Het schrijft de manier voor waarop oorlogen dienen te worden gevoerd. De wijze waarop schade moet worden beperkt en slachtoffers van gewapende conflicten moeten worden beschermd. Aanvallen waardoor buitenproportioneel veel burgerslachtoffers vallen, zijn verboden. De wet schrijft een balans voor tussen militaire noodzaak en humaniteit. Die is in Gaza sinds het begin van deze oorlog ver te zoeken. Gazanen worden door Israëlische militairen bewust beschoten (met het doel om te verwonden en te doden) op punten waar zeer schaars voedsel wordt gedistribueerd. Zo kwam de foto van Alzanoun tot stand. 

Daarentegen blijft Hamas steevast eisen dat Israël deze oorlog beëindigt en zich volledig terugtrekt uit Gaza voordat de laatste gijzelaars worden vrijgelaten. Een gotspe. Hamas is uitgespeeld in de Gazastrook. Het heeft niets meer te eisen, vind ik. De doelen die het Israëlische leger zich bij aanvang van deze oorlog stelde, zijn behaald: het ontmantelen van Hamas’ militaire capaciteiten en het verzwakken van hun bestuur. Zoals gezegd, had deze terreurgroep sowieso al nooit het beste voor ogen voor de Gazanen. Dat ziet hoofdsponsor Qatar inmiddels ook in.

Ook de Israëlische militairen zijn uitgespeeld. Nu is het tijd voor onderhandelaars. De hoogste tijd voor ervaren diplomaten, voor serieuze onderhandelingen. Ik begrijp goed dat een tweestatenoplossing verder weg is dan ooit maar hoop doet leven.