Vriendschap voor gevorderden

Een Nederlandse band zong ooit dat vriendschap een illusie is. “Een pakketje schroot met een dun laagje chroom”. Ik deel die mening niet. Voor mij is vriendschap hét medicijn om gezond en gelukkig oud te worden!

Als aan ouderen wordt gevraagd naar het belang van vriendschap, dan vinden de meeste mensen vriendschap erg belangrijk (62%) of belangrijk (34%). De waardering van vriendschap is vergelijkbaar met die van familie, die door 66% erg belangrijk en door 28% belangrijk wordt gevonden. Volgens de data van de Dutch Aging Survey (DAS) die betrekking heeft op mensen tussen de 40 en 85 jaar is er geen verschil tussen mensen onder of boven 65 jaar wat betreft de waardering van vriendschap.

Dr N.L. Stevens, bijzonder Hoogleraar Toegepaste Sociale Gerontologie aan de VU, noemde tijdens zijn oratie vier verschillende niveaus van vriendschap, op basis van dimensies als duur en geschiedenis: mate van zelfonthulling, zorg en betrokkenheid, frequentie van contact en gedeelde interesses. 
Zijn vier niveaus variëren van vriendelijke relaties met mensen die men regelmatig ziet vanwege het lidmaatschap van dezelfde groep, of vanwege een gedeelde interesse of activiteit tot zeer persoonlijke, langdurige relaties die gekenmerkt worden door een hoge mate van zelfonthulling, vertrouwen en zorg om elkaar. Ook de frequentie van contact onderscheidt een aantal variaties: beste vriend(in), hechte vrienden, vrienden, goede kennissen en oppervlakkige kennissen. De verschillende soorten vriendschappen dragen op verschillende wijze bij aan het welbevinden van de mens.

In elke levensfase waarin vriendschap voorkomt, is het meest fundamentele kenmerk reciprociteit (wederzijdsheid). In wezen is vriendschap gebaseerd op een uitwisseling van aandacht, interesse in elkaar, gezelschap en ondersteuning. Als aan ouderen in Nederland wordt gevraagd wat voor hen het belangrijkste van vriendschap is, noemen zij: lief en leed delen, klaarstaan voor elkaar, wederzijds begrip, vertrouwen en loyaliteit, solidair zijn.

Mijn liefje is niet alleen al jarenlang mijn liefje, wij zijn ook elkaars beste vriendin. Mijn en haar vriendinnen van weleer die relaties hebben met mannen, hadden daar soms moeite mee. Sommigen geloofden eenvoudigweg niet dat zoiets kan, anderen vonden het te eenkennig of benauwend. 
Mannen komen van Mars, vrouwen zijn van Venus. Tja. Mannen en vrouwen zijn, denken en voelen verschillend. Wij van Venus (de planeet is vernoemd naar de Romeinse godin van de liefde...) delen lief en leed, hebben nauwelijks geheimen voor elkaar, vertrouwen elkaar volledig en zorgen goed voor elkaar. We maakten inmiddels het een en ander met elkaar mee om dat te staven. Wij delen vele interessegebieden maar hebben tegelijkertijd onze eigen hobby’s en bezigheden. Ook wij zijn heel verschillend van karakter.

Zij en ik zijn niet alleen happy together, wij zijn tevens omringd door een mooie vriendenkring. Die kring is niet heel groot maar wel dierbaar. We zien elkaar soms een lange tijd niet maar dat maakt niet uit: zodra we samenzijn, pakken we de draad van hechte vriendschap weer op. Het betreft mensen van alle leeftijden, van verschillende en dezelfde sekse, van diverse sociale achtergronden en van allerhande politieke stromingen. Wij weten goed wat ons met hen verbindt: we delen lief en leed, zijn loyaal aan en solidair met elkaar, begrijpen waarom zij doen wat ze doen en staan voor elkaar klaar als het even tegenzit. Naarnate wij samen ouder worden, wordt dat belangrijker.

We hebben langdurige en hechte vriendschappen die we koesteren en nauwlettend onderhouden. Die vriendschappen kwamen voort uit onze werkkring, onze woonomgeving, onze gedeelde interessegebieden of reiservaringen. Heel soms ontstaat er een nieuwe vriendschap, al zijn we niet op zoek. Ooit las ik in een krant of tijdschrift dat nieuwe vriendschap opdoen op oude leeftijd een extra dimensie aan het leven geeft. Als vrouw van middelbare leeftijd kan ik dat beamen. Qua vriendschap voelen mijn liefje en ik ons grote bofkonten.