Het leek wel een schoolreisje

Cazorla - Aquarel van Piet Lap

Momenteel lees ik onder andere het boek van Jac Geurts, getiteld ‘Zwijgende Vlakten – een Spaanse wandeling’. Dit is zo’n werk dat je gemakkelijk kunt neerleggen en weer oppakken. Dit lekker dikke reisverslag is geïllustreerd met aquarellen van de Nederlandse kunstenaar Piet Lap. (Hij schilderde met name plekken in Andalusië.) Ik vind het wel jammer dat zijn werk in het boek in zwart-wit is afgedrukt. We kregen het kado van onze vrienden Emmy & Hugo. Als zij weer naar Spanje komen, hebben wij dit reisverslag zeker uit en kunnen zij eraan beginnen. Circulaire lectuur noemen we dat.

Het lijkt mij overigens niet per se een Spaanse wandeling want heel veel Spanjaarden houden niet van lang en ver lopen. Dat ervaart Geurts ook telkens op zijn lange wandeling door boeiend Spanje. De gepensioneerde Geurts, voormalig hoogleraar aan de universiteit van Tilburg, überwandelaar en Spanjofiel (twee van zijn allergrootste liefdes), wil in 60 dagen van stad Girona (in provincie Girona, Catalonië) naar stad Cádiz (in de provincie met dezelfde naam, Andalusië) lopen. Dat is ruim 1.200 kilometer te voet, een gemiddelde van 20km per dag. Geurts komt een heel eind…

Het boek staat bol van de persoonlijke overpeinzingen, geschiedenislessen, verslagen van ontmoetingen onderweg, ideeën voor uitjes, politieke uitspraken, lofzangen op de natuur, culturele beschouwingen en meer. Geurts, die vloeiend Spaans moet spreken als je de aangehaalde gesprekken mag geloven, is een zwerver die boeit; zowel de mensen die hij onderweg ontmoet als mij als lezer.

In het laatste hoofdstuk -daar ben ik nog niet aangekomen- zal zijn tocht tot een dramatisch einde komen (mijn liefje heeft dit boek al uit). Hij blijkt een zeldzame spierziekte te hebben en raakt verlamd aan beide benen. Volgens de achterflap van zijn boek reist hij nu alleen nog vanuit zijn leunstoel. Kasian. Dit is een rijk boek, zowel voor de beginnende als de gevorderde Spanjeliefhebber.

Zien reizen, doet reizen! 

We maakten recent zelf ook weer eens een uitstapje naar het binnenland van de provincie Alicante, gelegen in de autonome regio Valencia. Het doel was vogels spotten in het stuwmeer van La Pedrera (‘steengroeve’). Het dient in eerste instantie als opslagplaats van zoetwater dat door omliggende land- en tuinbouwbedrijven wordt gebruikt bij irrigatie. Enkele omliggende dorpen voorziet het tevens van kraanwater dat door de Vistabella-waterzuivieringsinstallatie geschikt wordt gemaakt voor consumptie. 

Het zou echter tevens een perfecte plek zijn voor vogels. Het is weliswaar geen beschermd natuurgebied maar op die plek kwamen deze winter de meeste vogels in de provincie voor. De associatie Faunatura zou graag willen dat het beschermd regionaal natuurgebied wordt en men is op de goede weg. Vorig jaar werd het grote waterreservoir namelijk al opgenomen in de catalogus van Wetlands van de Communidad Valencia en dat is een belangrijke stap voordat een gebied beschermd kan worden verklaard. 

In dat reservoir met een oppervlakte van bijna 1.200 hectares zouden zich, volgens Faunatura, deze winter ruim 5.600 vogels van 18 verschillende soorten ophouden. Je zou er geelpootmeeuwen, kokmeeuwen en mantelmeeuwen kunnen zien maar ook roofvogels als de torenvalk, havikarend, steenarend en buizerd. Die grote roofvogels komen van de Sierra de Escalona en gaan boven en rondom het meer op zoek naar voedsel.

De verrekijker en telelenscamera lagen klaar, we smeerden boterhammen voor de lunch en staken fruit en flesjes water in de knapzak. Normaliter lunchen we onderweg maar dat was op die reisdag nog niet toegestaan. Inmiddels wel: de buitenterrassen mogen hier deels weer open, je mag met maximaal vier personen aan een tafeltje (tot 18:00 uur). We zijn blij met deze stap ter verlichting van de coronaregels. Mijn liefje stippelde de route uit en ik kroop voor het eerst in lange tijd weer achter het stuur. We waren allebei een beetje opgewonden… Het klinkt wellicht sneu maar we zitten al zolang thuis dat we er ècht zin in hadden.

In de velden om ons dorp wordt momenteel grootschalig geoogst en nieuw beplant. Toen we van huis reden, zagen we een grote bus geparkeerd staan; die bracht landarbeiders naar de te bewerken velden. Ik zag veel donkere mannen met tulbanden, dat leken mij sikhs. Ik vroeg mij af waar zij vandaankomen? Deze oogst betrof onder andere boerenkool en andere koolsoorten alsmede bleekselderij. Wat er daarna werd aangeplant, is niet te zien. De zaadjes of jonge plantjes werden door een bemande machine ingenieus en vakkundig afgedekt met een laag plastic. Jammer maar helaas, al lijkt het te gaan om een plasticsoort die biologisch afbreekbaar is. Landbouw is wereldwijd vervuilend qua mest en bestrijdingsmiddelen maar al het gebruikte plastic doet daar nog een flinke schep bovenop. Dat neemt niet weg dat ik het leuk vind om die activiteiten dagelijks te zien.

We zoefden over binnenlandse wegen, met links en rechts bomen met roze of witte bloesem; niet meer op het hoogtepunt van hun kleurenpracht maar zeker nog fraai. We zitten voorbij het einde van de bloeiperiode. Het weer was in de afgelopen periode dermate zacht dat de fruitbomen in deze regio vroeg in bloei stonden. We waren opgetogen nog hier en daar nog een graantje moois mee te pakken.

Op enig moment gaf de reisleidster instructie links af te slaan. Mij leek het tegen de gewenste richting in maar wie ben ik, eenvoudige chauffeur en notoire foutrijder? Dus we sloegen linksaf. Het was een interessante route met prachtige, vergezichten, amandelbloesem, volle sinaasappel-, mandarijn- en citroenvelden en imposante finca’s met ontelbare aantallen hectares onberwerkt land. De wolkenpartijen waren die dag om te zoenen.

Overigens las ik onlangs in een lokaal krantje dat een groeiend deel van de provincie Alicante te maken heeft met woestijnvorming, door jarenlange droogte. Akkerbouwers zien er geen brood meer in hun land te bewerken. Volgens een recent rapport van het Spaanse Ministerie van Ecologische Transitie tonen meer dan 94.000 hectares al tekenen daarvan en op nog eens 90.000 hectares is het risico op woestijnvorming groot. In de Vega Baja, waar wij rondreden en de kuststreek van de Marina Baixa is de situaties het ernstigst. Op veel plaatsen is daar alleen nog grondwater te vinden dieper dan op 400 meter in de bodem. Voor boomwortels is het dan nauwelijks nog mogelijk water te vinden. In de afgelopen 20 jaar wird 50.000 hectares landbouwgrond verlaten. Van de 180.000 hectares die in 2020 nog waren beplant met gewassen en fruitbomen, is nog maar 130.000 hectares over. Alicante is daarmee, na buurprovincie Murcia, de provincie waar woestijnvorming het ernstigst is. Het probleem is niet eenvoudig op te lossen want het regent nauwelijk, water kopen voor de akkerbouw is duur en de prijs van groenten en fruit is laag.

We reden voort totdat we (bijna) tegen het bord van de provincie Murcia botsten. De remmen piepten, mijn liefje zat met haar neus tegen de voorruit. Daar mogen we niet overheen. We keerden om en kwamen zo weer op de goede route: die naar La Pedrera. De weg naar en om het stuwmeer, met water in uiteenlopende kleuren - van aquamarijn tot donkerblauw heen, is erg geliefd bij fietsers en motorrijders. Daarvoor zorgt een goed onderhouden wegdek met hier en daar stijging en een flink aantal bochten. Op het hoogste punt sta je ongeveer op 600 meter. Toen we op een uitkijkpunt bij de eerste dijk arriveerden, herkende ik hoog in de lucht de wijde vleugels van een havikarend. Prachtig! Het imposante roofdier verwijderde zich dermate snel dat ik geen tijd had voor een foto. Het was overigens de enige vogel die ik daar die dag spotte. Het mocht de pret niet drukken. We genoten van ons uitje, als ware het de allereerste keer.

Jac Geurts heeft gelijk: Spanje krijg je niet cadeau, dat moet je veroveren. Voor hem is mijn tweede Vaderland het meest miraculeuze land van Europa. “Nergens is ons continent zo vurig, ruw, innemend, meedogenloos, verwelkomend en eigenzinning”. Daar is geen woord Spaans aan!

I’am yours, no refunds...

 

Our 32nd Anniversary

A time to reminisce

Remembering first meetings,

First date, first dance, first kiss.

 

To think of all the things we’ve done

The places we’ve both been

The joy and tears

The daubts and fears

The wondrous things we’ve seen.

 

To realise as we recall

That all we’ve seen and done

Meant so much more together

The two of us, as one.

 

You know that love’s a living thing

And true love never dies.

May each of us still see that love

In one another’s eyes.

 

So as we reminisce today

Recalling pleasures past

Please, know that in the years to come

My love will surely last.

 

We maken er een mooie dag van.

 

Oude en nieuwe hobby’s

Foto: ESA/NASA

ESA, het Europese ruimteagentschap, zoekt astronauten voor nieuwe missies; liefst vrouwen. De selectieprocedure werd deze week bekend gemaakt. Je moet tenminste zijn afgestudeerd in een exact vak (daar ga ik al…), vloeiend Engels spreken (tick in the box), drie jaar werkervaring hebben (dubbele tik) en jonger zijn dan 50 (discriminatie!). Er zijn kenmerken die een plusje opleveren: als je kunt vliegen of duiken bijvoorbeeld (twee tikken), of als je bent gepromoveerd of een tweede masters-opleiding hebt afgerond in de gewenste richting (halve tick).

Zo’n extra plusje krijg je dus ook als je vrouw bent. (Dat wordt wat als iemand transanders is!) Van alle astronauten was heelalwijd tot nu toe slechts iets meer dan 10% vrouw. Een lichamelijke beperking geldt eveneens als plus. ESA streeft namelijk naar meer diversiteit in de ruimte. Ik ga zeker niet solliciteren vanwege… hoogtevrees! Het was niet zozeer de foto van de vrouw in die kleine ruimtecapsule die mijn aandacht trok. Het waren vooral de wolken en het beeld van land vanuit de lucht als achtergrond waarvan mijn hart, als fotograferende wolkenstaarder, sneller ging kloppen.

Wat nóg meer intrigeerde deze week was de landing van NASA nieuwste verkenningsrobot (‘De Volharding’) in de Jezerokrater op planeet Mars. Het gevaarte kwam met een bloedvaart van 20.000 km/per uur de dampkring van de Rode Planeet binnen, werd binnen luttele minuten afgeremd tot 3 km/per uur dankzij een hitteschild en een giga-parachute. Daarna werd het Marswagentje vanaf een soort hijskraan (platform met stuwraketten dat op een hoogte van 20 meter bleef hangen) aan kabels zachtjes op het oppervlakte neergelaten. Dat alles in slechts 7 minuten en precies zoals gepland. Ongelofelijk!

Ik keek live mee op de NASA-site en zag veel mensen met dubbele mondkapjes op; dat schijnt momenteel in het hele land een trend te zijn. We hoorden dat de landing lukte, zagen er niets van. Vrij snel daarna verschenen de eerste zwart-wit camerabeelden, vanaf 200 miljoen kilometer afstand van de aarde. Die waren nog wat wazig vanwege opstuivend zand. Je zag de lens steeds scherpere beelden doorsturen. (Volgende week volgen meer gedetailleerde kleurenfoto’s.) De verkenner wordt momenteel in orde gemaakt om in de komende dagen te gaan rijden. Daarna werd Jessica Samuels van NASA geïnterviewd; zij gaat de komende jaren de missie van dit Marswagentje managen.

Een dag later zou ook een drone-actige helikopter, genaamd ‘Ingenuity’, uit de buik van het wagentje vallen. Deze Marscopter is uitgerust met computers, sensoren voor navigatie en twee camera’s. Deze apparatuur wordt opgeladen met zonne-energie. De drone gaat telkens ongeveer 20 seconden op 3 meter boven de grond vliegen. Hoe vaak? Geen idee. De roterende bladen kunnen 2.400 omwentelingen per minuut maken. Voordat dit gaat gebeuren, moet men eerst een goede locatie vinden om de helicopter op te laten. Dat vertelde Mimi Aung, dé projectmanager van Ingenuity. Ze werkte zes jaar aan deze kleine maar krachtige vlieger. Daar gaan we nog veel plezier aan beleven. 

Over slimme ruimtevrouwen met diverse achtergrond gesproken!

Op enig moment (wellicht 2026) gaat er weer een missie naar Mars om de fysieke vondsten van de Perseverance, liefkozend Persie genoemd, op te halen. Die missie zou dan in 2031 naar de aarde kunnen terugkeren. In dat decennium zal ook uitvinder Elon Musk zijn bemande missie naar Mars willen lanceren. Is there life on Mars? Zanger David Bowie vroeg zich dat al in 1971 af… Het lied werd live door de jonge Engelse artiest Yungblud (1997) gezongen na de geslaagde landing. Hij was een groot fan van Bowie. Wie niet? Al met al een zeer geslaagde avond. 

Zelf wilde ik nooit ruimtevaarder worden al interesseren hemellichamen mij mateloos. Bovendien zit daar niemand op een 60-jarige witte troela te wachten. Nee, laat mij maar met beide voeten op de aarde staan, met af en toe een vliegreis naar de andere kant van de aardbol. (Liever morgen dan volgend jaar!) Tegenwoordig ben ik al blij weer op de fiets te kunnen zitten. Het mankement aan mijn onderstel is zo goed als voorbij alhoewel ik het bijna niet durf te typen. Niet dat ik bijgelovig ben maar ik vind het eng om wellicht te vroeg te juichen. Mijn fiets moest eveneens worden nagekeken want het leek erop dat er tijdens de laatste fietsttocht (oktober 2020) een slag in mijn achterwiel ontstond. Fietsenmaker Ruben heeft zijn werkplaats net over de provinciegrens aan Murciaanse zijde dus dat was de volgende handicap: daar mogen we nog steeds niet overheen. Niet lopend, niet fietsend.

Toen ik mijn mobiliteit hervond, kreeg ik weer veel zin om te fietsen. Dus ik mailde hem. Na dagen wachten was er nog geen respons van zijn kant. Dan maar bellen. Een vrouwenstem meldde dat de houder van de telefoon niet beschikbaar was maar als ik een boodschap wilde inspreken, kon dat. Ik vroeg hem of hij de fiets wilde komen ophalen in zijn busje en in zijn werkplaats aan een inspectie wilde onderwerpen; vanzelfsprekend alles tegen betaling. Op dat antwoord wacht ik nog steeds. Ik vrees dat hij zijn zaak tijdens deze pandemie niet overeind kon houden...

We hebben echter een heel handige buurman (Pat) die mijn achterwiel wel wilde inspecteren en tegelijkertijd aanbood met zijn electrische fietspomp de banden van onze beide fietsen op spanning te brengen. Wij hebben minstens drie handmatige fietspompen in huis maar pompen zal nooit een hobby worden. De slag in mijn achterwiel verdween als sneeuw voor de zon toen de band de juiste hoeveelheid lucht ontving. Sindsdien fiets ik, zoals gezegd, weer dagelijks met heel veel plezier rond. 

Op een van die tochtjes luisterde ik naar een vogel die zich al zingend voor mij uitsloofde. Ik zette de fiets aan de kant en keek om mij heen. Daar, op een kale tak van een geknotte boom, zat een kuifleeuwerik. De regelmatige lezer weet dat ook het spotten van gevederde vriendjes een dierbare hobby is. Omdat ik op gepaste afstand bleef staan, hield het zingen aan. Een mooi geluid. Twee dagen later zag ik er twee in een leeg veld neerstrijken. Dat verbaasde mij niets want ze houden van droge, zanderige grond en zaden en groene plantdelen zijn hun favoriete hapjes. Nu was het niet de eerste keer dat ik een kuifleeuwerik hoorde en zag. Hier komt deze broedvogel veelvuldig voor, terwijl het dier in Nederland op de rode lijst staat van ernstig bedreigde vogels. Deskundigen menen dat er in Nederland geen enkel broedpaar meer leeft waardoor deze vogel er theoretisch is uitgestorven. Kasian.

Wat ik onlangs ook weer oppakte, was het schaken. De eerste zin ontstond na het zien van de miniserie ‘The Queen’s Gambit’ op Nextflix. Verslavend goed! Alhoewel het boek voorziet in slechts één serie, wordt erop gehint dat er in 2022 weleens een vervolg zou kunnen komen. Misschien niet met dezelfde hoofdrolspeelster maar wie weet. Zelf leerde ik schaken van mijn vader en van hem kreeg ik destijds een met plakband bijeengehouden boek van Max Euwe (1901-1981), de Nederlandse schaakgrootmeester die meermalen wereldkampioen werd (1935-1937). Het boek was een soort schaakbijbel, had een grijsblauwe kaft en op de voorkant een tekst met krullen maar ik weet niet precies wanneer en waar ik het exemplaar kwijtraakte.

Onlangs trok een artikel over schaakapplicaties aan mij oog voorbij. Ik besloot het te lezen; zo kwam ik bij Chess. Met deze app kun je gratis èn betaald spelen maar er bestaat ook een website met dezelfde naam. Ik downloadde de gratis app op de iPad en bekeek de functionaliteit. Die blijken oeverloos. Je kunt schaken tegen de computer op elk gewenste niveau (van beginner tot meester), deelnemen aan een echte competitie, schaken met een vriend-op-afstand, schaaklessen volgen, puzzels oplossen, beroemde en minder beroemde partijen bekijken, artikelen lezen, naar analyses luisteren en trainingen volgen. Met de gratis app ben je alleen beperkt in het aantal per dag.

Om enkele basisprincipes en tactieken op te de poetsen en als voorbereiding op een quick start, las ik tevens het boekje ‘Learn Chess Quick’ van Brian Byfield (e.a.). Het voert je door de materie van het begin-, middel- en eindspel, rijk geïllustreerd met grappige cartoons en woordgrappen. Het was de juiste opfrisser voor mij. Schoorvoetend begon ik tegen de computer te schaken en tegen een andere beginner maar snel had ik zin in een dagelijks potje met halfgevorderden. De schaakmatten vlogen om de oren. Ik laat maar even in het midden aan wie. Aanvankelijk schaakte ik met assistentie maar inmiddels zonder - wel af en toe met een hint in het eindspel. Het afmaken van de koning gaat mij nog niet altijd goed af. Hoet het ook zij, ik heb er veel lol in. Het mag dan (wederom) een saaie kalenderjaar zijn, never a dull moment met al die hobby’s!

Als dodo’s

De Nederlandse protestactiegroep Viruswaarheid blijkt collega’s in Duitsland, Denemarken, Polen, België, Frankrijk, Zwitserland, Spanje en de Verenigde Staten te hebben. Westerlingen laten zich hun vele vrijheden in tijden van crisis niet (zomaar) afnemen. In sommige gevallen moet de rechter eraan te pas komen om te bepalen wie gelijk heeft: de overheid of de protesterende burger.

Gisterochtend oordeelde de rechtbank in Den Haag dat de avondklok in heel Nederland per direct moest worden opgeheven. In de noodwet waarop het besluit tot invoering werd genomen, moet sprake zijn van een acute noodsituatie en daarvan zou juridisch geen sprake zijn. Dat vonnis noemde de blije voorman van de beweging “een mooie overwinning”. Al heb ik niets met welke club van  covidiots dan ook, hier scoorden ze, kennelijk met betere argumenten dan de Staat. Wappies maar wel met een punt; dat kon ik waarderen.

Daarna ontstond er een hoop gefladder in het Haagse kippenhok. De woordvoerder van het kabinet zei nog dezelfde dag een kort geding tegen dat vonnis aan te spannen en het te willen schorsen. Een politicus uit de oppositie vroeg meteen na de gerechtelijke uitspraak om een spoeddebat met de regering en de minister van Justitie zei nog diezelfde dag een spoedwet te maken om de avondklok op langere termijn alsnog te kunnen handhaven. Tenslotte riep de minister-president de bevolking persoonlijk op de avondklok te respecteren, zelfs als de uitslag van het kort geding daarop niet zou duiden.

Gisteren in de rechtzaal bleken de heren van de protestbeweging zich niet te willen laten beteugelen; ook daar hielden ze zich niet aan de regels. Hun formele advocaat greep niet in, de cliënten verklaarden daarop de rechter te wraken (vanwege vooringenomenheid) waarna de zitting werd geschorst. Ik keek aandachtig mee en meende duidelijk te zien dat wraking een voorgenomen tactische zet was. De rechter beschikte gisteravond, een kwartier voordat de avondklok zou worden afgeblazen, dat het vonnis van tafel ging. De mannen van Viruswaanzinrheid toonden zich voor het moment slechte verliezers. De rest van dit steekspel, het inhoudelijke hoger beroep, is aanstaande vrijdag te volgen.

Voor de Spanje-liefhebber: gisteren werd in de autonome regio Castillië en León eveneens door het (Hoog)gerechtshof besloten dat de avondklok bleef zoals die is. Er was wel een verschil: waar de zaak in Nederland draaide om het afzwakken  van stricte maatregelen ging die in Spanje juist om aanscherping ervan. Daar wilden de lokale autoriteiten via een rechtzaak afdwingen dat de avondklok van 22:00 uur naar 20:00 uur ging. Dat werd door de rechter als onrechtmatig bestempeld. Hier kwam echter geen burgerprotest aan te pas. Ook in dit geval was het de regering die aan het langste strootje trok.

Onlangs las ik een zeer interessant artikel in Britse krant The Guardian van Michele Gelfand, professor in de Sociale Psychologie aan de universiteit van Maryland (VS). Zij is auteur van het boek ‘Rule Makers, Rule Breakers: How Tight and Loose Cultures Wire Our World’ (2018). Voor mij was dit artikel één lange ‘Aha-Erlebnis’ en daarom besloot ik het in eigen woorden te vatten en hierbij te delen.

Gelfand begon haar artikel met zich af te vragen waardoor een dichtbevolkt land als Japan (126 miljoen inwoners) 5.000 covid-doden heeft te betreuren en Mexico er 150.000 telt (en daarbij stopt het niet). Voor de goede orde: de professor gebruikte gegevens van oktober 2020. In Japan liep het aantal doden sindsdien op tot ruim 6.700 en in Mexico (met 127 miljoen inwoners) staat de wijzer thans op 170.000.

Wat verklaart die verschillen? Is het welvaart? De ziekenhuiscapaciteit? Leeftijd? Klimaat? De verklaring blijkt veel simpeler en tegelijkertijd complexer te zijn: culturele verschillen in het volgen van de regels.

Elke cultuur heeft zijn normen, waarden en geschreven en ongeschreven regels voor sociaal gedrag. Psychologen en antropologen toonden aan dat bepaalde culturen regels strict volgen terwijl andere het naleven van regels niet zo nauw nemen. Daarop doelt ‘Tight’ en ‘Loose’, strak (strict) en los.

Landen als Singapore, Japan, China en Oostenrijk (!) bleken veel stricter te zijn in het volgen van regels dan bijvoorbeeld de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Israël, Spanje en Italië. Dat zou voortkomen uit het feit dat maatschappijen met een geschiedenis van chronische dreiging -door natuur, besmettelijke ziekten, hongersnood of militaire invasies- strengere regels opstellen die orde en cohesie moeten garanderen. Dat is begrijpelijk want het volgen van regels helpt ons chaos en crisis te doorstaan. Daarentegen kunnen lossere maatschappijen die in de loop van de tijd minder bedreigingen kregen te verduren, meer door de vingers zien. Het ene is niet beter dan het andere… totdat een wereldwijde pandemie uitbreekt!

Gelfand deed met haar team vorig jaar onderzoek naar de situatie in 57 landen wereldwijd. Als team dacht men in maart 2020 nog dat losse culturen in de loop van deze gezondheidscrisis wel strakker zouden worden. Alle computermodellen wezen daar namelijk op. Dat gebeurde echter niet. Hun rapport werd begin deze maand gepubliceerd in de Lancet Planetary Health.

Losse culturen kregen te maken met een vijfvoudig aantal besmettingsgevallen dan stricte of gesloten culturen en qua covid-doden was dat zelfs het achtvoudige. Wat de onderzoekers verder opviel, was dat personen in losse culturen vorig jaar veel minder angst bleken te hebben voor het virus, zelfs als het aantal besmettingen en doden de pan uit rees. In culturen met strictere regels was 70% van de bevolking bang besmet te raken, tegen 49% van de bevolking in losse culturen. Mensen uit culturen die tot dan toe weinig tot geen grote bedreigingen meemaakten, reageerden niet of veel te laat op de dreigingssignalen.

Illustratie: R. Fresson (voor The Guardian)

Gelfand trekt hier een vergelijking met de uitgestorven dodo van eiland Mauritius (voor de oostkust van Afrika), de enige plek ter wereld waar deze vogel voorkwam. De grote loopvogel die niet kon vliegen en nestte op de grond had geen enkele natuurlijke vijand en was niet bang voor mensen. Het dier werd echter in no time uitgeroeid nadat de mens aan het einde van de 16de eeuw voet op Mauritiaanse bodem zette. Het dier werd vermorzeld onder grote Westerse laarzen (Nederlandse zeevaarders die daar aan land kwamen, noemde het dier ‘walghvogel’ omdat het vlees taai en smakeloos was, herinner ik mij van Boudewijn Büch.)

Wetenschappers noemen dit een evolutionaire wanverhouding. Die leidde ertoe dat tijdens de coronapandemie vele duizenden onnodige covid-19 doden zijn te betreuren in losse culturen. Gelfand haast zich in het artikel overigens te zeggen dat groepen met een losse cultuur niet op het punt van uitsterven staan…

Amerikanen leven bij uitstek in een losse cultuur, daarom bestaat er in dat land zoveel creativiteit en innovatie, aldus de auteur. Tijdens deze pandemie keerde dit zich tegen het eigen volk. (Het optreden van president Trump hielp evenmin.) Talloze Amerikanen bleven feesten, droegen geen mondkapjes, trokken zich bewust niets aan van dit potentieel dodelijke virus. Als de angstreflex al optrad, uitte die zich vaak op een perverse manier: lockdown, [avondklok] en mondkapjes werden gevaarlijker gevonden dan het virus.

Iets dergelijks gebeurde ook in het Verenigd Koninkrijk waar Boris Johnson zich aanvankelijk op de borst klopte: hij schudde elke covid-patiënt in een Londens ziekenhuis gewoon de handen. Zijn boodschap was destijds: “[..] people obviously can make up their own mind”. Tja. Johnson en zijn ministers namen de covid-maatregelen expres laat. (Niet veel later lag de PM zelf piepend, naar adem happend op de Intensive Care.)

Nederland en Spanje blijken overigens ongeveer even losse culturen te hebben, volgens de onderzoekers; zie de tabel hieronder. Die ging nog uit van gegevens van oktober 2020. Inmiddels verschilt het aantal coviddoden aanzienlijk: bijna 15.000 versus bijna 66.000; de stand van dit moment. 

Professor Gelfand verklaart dat wij mensen onszelf moeten voorbereiden op toekomstige collectieve gevaren. Deze covid-19-crisis zou nog maar een generale repetitie zijn op wat komen gaat... Losse culturen moeten zich aanpassen en leren de dreigingssignalen op juiste waarde te schatten. Daarvoor moeten we onszelf culturele intelligentie aanleren. (En nee, dat heeft niets te maken met de intelligente lockdown die Nederland vorig jaar instelde!)

Hoe doen we dat? Allereerst moeten we op een andere manier communiceren over het type dreiging dat op ons afkomt; zoals we dat doen in geval van een militaire oorlogsdreiging. Omdat virussen onzichtbaar en abstract zijn, kunnen de dreigingssignalen gemakkelijker worden genegeerd. Experts in de gezondheidszorg moeten de gevaren verlevendigen maar mensen geen angst aanjagen!

Vervolgens moeten we in een vroeg stadium duidelijk maken dat minder losheid (i.e. meer strictheid) slechts tijdelijk is. Een maatschappij van overtreders van de regels krijg je mee als je mensen duidelijk laat weten dat er een einde aan die ontberingen komt. Hoe sneller we stricter worden, hoe sneller de dreiging afneemt en hoe sneller we weer van onze vrijheden kunnen genieten. Wat elk land nodig heeft, is zogenaamde ‘cultural ambidexterity’ (dubbelhandigheid): het vermogen om zich aan te passen en zelf te bepalen hoe los of strict men moet zijn, afhankelijk van hoe gevaarlijk de omstandigheden zijn. Geldalf roemt in dit licht het positieve voorbeeld van (de regering van) Nieuw-Zeeland en hoe dit land de crisis aanpakte. Kiwis -bijnaam voor de bewoners van het land- staan bekend om hun losheid maar ze namen in een vroeg stadium enkele van 's werelds strictste maatregen en temden zo de nationale geest van regelbreken. Het aantal covid-doden ligt daar nu op 26.

Tenslotte moeten we op zo’n moment erkennen en inzien dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten. De auteur illustreert ook dit aan de hand van een voorbeeld. Een kleine plaats in de Chesapeake Bay (Virginia, VS) was maandenlang vrij van besmetting; totdat de pandemie ook daar hard op de poort klopte. Op dat moment verenigden de inwoners zich als één, riepen elkaar op tot compassie en deden er alles aan om de plaatselijke gezondheidszorg te ontzien. Zo werden dreigingssignalen goed geïnterepreteerd een werd een evolutionaire mismatch afgewend.

Het boek van Michele Gelfand zou goede dienst hebben gedaan als covid-draaiboek voor (bijvoorbeeld) Nederland. We weten inmiddels dat we crisisdraaiboeken en -beleid niet uitsluitend moeten overlaten aan medici, zelfs al gaat het om een gezondheidscrisis. Hopelijk wordt wereldwijd ook lering getrokken uit het recente onderzoek van haar en haar team.

De avontuurloze blogger

Buurman Pat uit Wales vroeg mij onlangs of ik nog wel iets had te bloggen nu we weinig tot niets mogen ondernemen in ons tweede Vaderland. Hij had een punt en hij had er geen. Het uitje dat mijn liefje en ik onlangs planden binnen de autonome regio Valencia, om in de binnenlanden van de provincie Alicante naar de bloeiende amandelbomen te gaan, besloten we af te blazen. We zagen namelijk dat die bomen precies staan in een gebied waar het momenteel -letterlijk- stikt van de coronabesmettingen. We slaan dus een jaartje over. Ik vertelde hem dat ik wel naar webfoto’s van dit kleurrijke fenomeen ga kijken. Gisteren kregen we trouwens van het regiobestuur te horen dat de bestaande beperkingen tot 1 maart zijn verlengd.

Waar die buurman dus wel een punt had maar ergens ook weer niet, is dat we momenteel zelf geen (grote) avonturen beleven maar dat ik altijd wel iets heb te melden. Het is zoals de Spaanse auteur, Buchenwald-overlevende en politicus Jorge Semprún ooit zei: “Er valt wel iets te vertellen, naast alles wat er al is verteld.”

Zo is er bijvoorbeeld het relaas van onze Deense buren, of beter gezegd: van onze Deense buurhond. Jan, Bente en Chili bewonen in Denemarken een hoeve buiten Kopenhagen die al vele jaren te koop staat. Hun plan is immers om het merendeel van hun vrijetijd aan de Spaanse Costa door te brengen. Enkele weken geleden meldden zij ons dat er iemand voor de tweede keer het huis kwam bezichtigen. Mijn liefje en ik weten als geen ander welk signaal zo’n tweede huisbezichtiging afgeeft. Drie keer overkwam het ons na jaren (on)geduldig wachten en driemaal werd de terugkerende bezoeker in kwestie de nieuwe bewoner van het huis. Bij hen verliep het niet anders. Hun huis werd na drie jaar verkocht, de vraagprijs werd betaald.

Jan vertrok onlangs in zijn eentje met maatschappij A om alvast te beginnen aan de grote opruimactie in het huis waar zij 25 jaar woonden. Ook ging hij alvast op zoek naar een toekomstige pied-à-terre in dat deel van Denemarken. Bente zou mèt hond later met maatschappij B terugvliegen. Maatschappij A staat geen honden als passagiers toe en Chili is nu eenmaal gewend om haar eigen zitplaats in de cabine te hebben, voor een pittige prijs. Verwend? Welnee!

Bente ging naar het lokale gezondheidscentrum voor het maken van een afspraak voor de verplichte covid-19-test en kreeg daar te horen dat het centrum niet open is op het moment waarop zij de test moet laten afnemen. Ieder land heeft eigen regels, die van Denemarken verschillen nogal van die van Nederland. Voor Denen is een negatieve antigeentest, met een wattenstaafjesmonster dat de hoeveelheid viraal eiwit in de neus test, voldoende om het Vaderland te betreden; die mag echter niet ouder dan 24 uur zijn. Dit is een zogenaamde sneltest, goedkoper dan een PCR-test en de uitslag volgt na een kwartiertje. Bij aankomst ondergaat elke passagier wederom zo'n test op Vaderlandse bodem en als die ook negatief is, hoeft men slechts vier dagen in quarantaine. 

Als je naar Nederland vliegt, moet je een negatieve PCR-test kunnen overleggen; daarvoor wordt keel- en neusslijm afgenomen. Deze test is duurder dan de antigeen(snel)test maar nauwkeuriger (wordt door een laboratorium uitgevoerd). De reiziger die op weg naar Holland vliegt -ook Nederlanders- moet echter ook  bewijs overleggen van een negatieve antigeentest die niet ouder mag zijn dan 4 uur. Dat is behoorlijk streng! Een van mijn oude adagia, pre-corona, is dat reizen verslavend is. Zo'n wattenstaafje meermalen diep in de neus maakt reizen aanzienlijk minder verslavend...

Wij hielpen haar op verzoek bij het plannen van de afspraak en het telefonisch reserveren in ons ziekenhuis. Aanvankelijk probeerde ik een online-afspraak voor haar te maken maar er zit een fout in de kalenderapp op de website waardoor telkens de goede dag in de verkeerde maand werd bevestigd. Na drie keer proberen en dezelfde fout te krijgen, besloot ik de telefoon ter hand te nemen. Het zal nog jaren duren voordat Spaans & online acties een werkbare combinatie wordt… Vliegen werd door corona nóg meer een kwestie van goed plannen!

Zelfs een afspraak maken via de telefoon bleek geen sinecure. Na tamelijk lang wachten en luide, slechte kwaliteit popmuziek op mijn oren kreeg ik iemand met een Russisch accent aan de lijn. Ik vertelde dat er een fout in de website zit maar dat leek tegen dovemansoren gezegd. Daarna wilde ik maar één ding: een afspraak voor Bente. De persoon aan de andere kant van de lijn bleef maar vragen of ik persoonlijke gegevens op de website had ingevoerd want “we willen geen dubbele afspraken”. Dat begrijp ik, het loopt storm in dat centrum. Dat was ook niet aan de orde. Ik had de gehele online-operatie afgeblazen na constatering van de fout en kwam zo niet bij de laatste stap in het proces: persoonlijke gegevens en vooruitbetaling.

De covid-testplek op de afdeling Urgencias (Eerstehulp) van het ziekenhuis van gezondheidsregio Torrevieja is op zaterdag geopend tot vroeg in de middag. Na 14:00 uur kon ik geen tijd meer kiezen op de website en op zondag was er helemaal niets te kiezen. Corona houdt toch ook geen rekening met rust op de Dag des Heeren?! De afspraak werd gemaakt.

Enkele dagen later annuleerde vliegmaatschappij B de vlucht naar Kopenhagen voor hond en baasje. Wat nu? Eerst belde ik naar de klantenservice van de Spaanse prijsvechter. Alleen telefoontjes met het toestel van de persoon op wier naam het ticket staat, zijn toegestaan. Met een quasi-Deens accent vroeg ik om restitutie. “Nee, liever geen vouchers”. Daarop werd 10% van de totale ticketprijs door de maatschappij ingehouden. Het bedrijf lijkt een lucratief nieuw business model te hanteren: eerst zeer hoge prijzen per stoel rekenen, dan de vlucht annuleren met daarbovenop minder geld terug. Tja.

De hond leek ineens een complicerende factor bij terugkeer… Daarop besloot Jan zijn kleine lieveling (die met vier voeten) met de auto uit Denemarken te komen ophalen zodat die op twee benen vrij zou zijn om een stoel aan boord van de eerste de beste beschikbare luchtvaartmaatschappij te boeken. Wij boden aan tijdelijk op Chili te passen als Jan onderweg door sneeuwval of andere redenen vertraging zou oplopen en niet op tijd kon arriveren om Bente uit te zwaaien. 

Een keer in de zoveel jaren komt er een hond voorbij die mijn hart beroert. Ooit was het mijn eigen Max (boxer), daarna Biko (ook een boxer, van een bevriend stel), na Nelly’s dood bracht blonde Eilean (vooral bekend als Snolliebollie) van vrienden Emmy & Hugo vertroosting en nu is Chili mijn troeteltje. Bente moest zonder schroom kunnen instappen als haar vlucht zou doorgaan, wat ons betreft. Als het aan de eigenaar van de vliegmaatschappij ligt, een Ierse geldwolf, gaat dat zeker gebeuren. Aangezien de nieuwe vlucht op een werkdag plaatsvindt, maakte zij zelf een afspraak voor een sneltest bij het plaatselijke gezondheidscentrum. (Die pakte negatief uit; een positief feit.)

Jan reed in één ruk -met een vriend zodat ze elkaar achter het stuur konden afwisselen- bijna 3.000 kilometer over besneeuwde wegen om zijn hondje in Spanje persoonlijk op te halen. Zijn auto in Denemarken is volledig elektrisch dus die kon de lange tocht niet zonder onderbrekingen maken. Wij stapten even naar buiten toen de familie zich op het terras herenigde. Beide chauffeurs zagen er overigens opmerkelijk ontspannen uit. Ze reden gemiddeld 102 km per uur en in minder dan twee etmalen gingen ze van -10 graden Celsius naar plus 20.

De Europese Unie kwam -onder andere- tot stand met het doel om de binnengrenzen van het gebied op te heffen. Veel coronaregels verschillen echter en er worden per land andere eisen aan reizigers gesteld. Alle verplichte tests en quarantaines zijn er echter juist op gericht het virus onderling niet te verspreiden. Je zou dan toch verwachten dat men ook op de weg controles uitvoert? Jan en mede-chauffeur werden bij geen enkele grensovergang aangehouden. Ook niet op de regiogrenzen van Spanje. Ze rijden in een auto met Deens nummerbord. Ik vermoed dat controlerende eenheden onderweg uitgaan van de eigen verantwoordelijkheid van reizigers en dat men in Midden- en Zuid-Europa bovendie denkt “die zijn al zoveel grenzen gepasseerd en zover gekomen, laat maar passeren”. Angst om Engels of een andere taal te moeten spreken, zal eveneens een rol spelen; zeker in Spanje.

Volgende week rijden de heren met hun kostbare vrachtje datzelfde aantal kilometers terug; wellicht onder vergelijkbare (sneeuw)condities als op de heenreis. Dat komt neer op circa 6.000 kilometers in één week; veel meer dan mijn liefje en ik in het jaar 2020 reden! De meest van onze kilometers maakten wij destijds naar de amandelbloesem in Murcia (nu verboden terrein) en naar snorkelplek Cabo de Palos (eveneens verboden). Op korte termijn vliegt Bente in haar eentje terug naar Kopenhagen. 

Eind goed, al goed. Ook voor de blogger.

Onze Harry

Vandaag is de verjaardag van Damai, kind nummer 2 van onze familie in Bali. Hij wordt tien jaar, voegt zich bij de groep van 65 miljoen jongeren tussen tien en 24 jaar die Indonesië rijk is. Een bijzondere leeftijd, wat ons betreft. Normaliter sturen we een verjaardagsdoos met cadeaus voor de jarige en verrassingen voor de andere broers en zus maar in coronatijd is dat geen succes. Er gaan nauwelijks vliegtuigen van hier naar het Eiland van de Goden en de vorige keer dat we voor hen een postpakketje op de bus deden, kwam het niet aan. Dat was extra jammer omdat het om een (weliswaar oude) iPad ging. Dat apparaat hadden ze extra goed kunnen gebruiken nu ze al bijna een jaar lang digitale lessen volgen op de telefoon. Ik wens de aso die zijn of haar tengels onrechtmatig op die tablet legde, corona toe! (De persoon-in-kwestie hoeft er echter niet aan te overlijden, wat mij betreft...)

We vroegen Damai tijdens eens van onze wekelijkse zondagsessies, ruim voor deze dag, wat op zijn verlanglijstje stond. We bleken hem met die vraag te overvallen, daarover moest hij nadenken. Op de dinsdag erna meldde hij dat hij dacht aan een muziekinstrument. Ze hebben al een gitaar, twee blokfluiten en een mondpiano in huis dus ik was benieuwd waaraan hij dacht. Het bleek te gaan om een viool. 

Die had hij zien hangen in een muziekwinkel in Singaraja. We waren hogelijk verbaasd over zijn keuze al heeft hij er zeker de vingers voor. Ik vroeg hem hoe hij zou gaan leren spelen. Met YouTube. Hij ging eerst met zijn vader naar de winkel om naar de prijs te informeren. Wij hadden een maximumbedrag in gedachten dat wij aan zijn verjaardagscadeau wilden besteden en als het daarbeneden bleef, wilden we dit zeker overwegen. Op één voorwaarde: dat hij plaatselijk vioolles kon krijgen. Dit is een dermate lastig instrument dat je dat niet leert bespelen door naar filmpjes op het web te kijken. Temeer daar die online lessen aanvankelijk nogal technisch zijn en uitsluitend in de Engelse taal zijn opgenomen; niet in zijn moedertaal. Hij leert weliswaar Engels (en hij doet dat best goed voor zijn leeftijd en achtergrond) maar hij is die taal nog niet machtig. 

Pa Ketut vroeg zijn zoon, naar verluidt, hoeveel hij dacht dat het instrument zou kosten? Best wel veel, misschien wel 200.000 roepiah… (€12). Na het bezoek aan de muziekwinkel kwam Damai bij ons terug met de boodschap dat hij geen viool meer wenste voor zijn verjaardag; het instrument was “too expensive”. De prijs was een veelvoud van zijn oorspronkelijke schatting. Ons verbaasde dat niets, al ging het hier niet bepaald om een Stradivarius. Wat voor ons een groter struikelblok zou zijn, was dat er niemand in de wijde omgeving was die hem les zou kunnen geven. We bespraken dat met hem en hij was het met ons eens: dit was niet het beste cadeau op dit moment. Hij leek er niet rouwig om.

Maar wat dan wel? Hij wilde een boek, bijvoorbeeld eentje uit de Harry Potter-reeks in Bahasa Indonesia of een boek uit de Why-serie voor kinderen van zijn leeftijd. Ook wij raakten enthousiast. Als er maar wordt gelezen! Waarom niet een paar van zijn favorieten? We maakten voldoende geld over zodat zijn ouders een stapeltje online kon bestellen. (Boekhandels zijn ook daar gesloten vanwege covid.) De dikke Why?-boeken, die er zijn op verschillende leerniveaus, arriveerden afgelopen zaterdag.

We maakten een extraatje over voor taart en Damai’s favoriete feestmaaltijd: ‘Chicken Knalpot’. Hij was degene die dat gerecht bij ons en de familie introduceerde. Het gaat om een kipgerecht met zóveel kaas erop dat gezonde ingewanden er moeite mee hebben... Het is een inside joke die de mondhoeken omhoog blijft krullen. Zijn moeder zegde toe dat gerecht vandaag niet alleen voor hem maar voor iedereen te maken. 

Damai is een grappig kereltje, een boefje maar ook een giechelkont. Hij danst, zingt en lacht graag. Hij draagt zijn haar langer en anders dan zijn oudste broer en zijn ouders lief is maar dat kan hem niet schelen. De broers lijken fysiek op elkaar maar hun karakters verschillen nogal. Grote broer Yuda is zorgzaam (zelfs als prille puber) en snel afgeleid, Damai eigenzinnig en tamelijk geconcentreerd.

Gisteren tijdens de videocall toonde de bijna-jarige ons verheugd de eerste van zijn verjaardagscadeaus: drie van zijn favoriete Why?-boeken: Matematika STEAM (rekenen aan de hand van Science-, Technology-, Engineering-, Arts- en Mathematics-voorbeelen), Cyber Crime en Science Standards. De Harry Potter-boeken worden later deze week bij hem afgeleverd. Hij vroeg zijn moeder ook nog een platenboek van dieren voor zijn jongere broer en zusje te bestellen. Een lief gebaar. Wij zijn dol op dit joch.

Selamat hari ulang tahun, Damai!

Hot in de keuken!

Alhoewel de coronapandemie voor velen stress, verlies en verdriet met zich mee brengt, leidde het tot tenminste één positief punt: in de (Westerse) wereld gingen we in de afgelopen maanden meer tijd en energie besteden aan thuiskoken. Bovendien stegen de huishoudelijke uitgaven substantieel in menig huishouden. Niet alleen tijdens de lockdowns, we bleven het daarna doen. Op zich een positieve trend. Daardoor ontstond er een soort Renaissance in de keuken.

In een artikel in een Nieuw-Zeelands lifestyle magazine las ik onlangs over de laatste ontwikkelingen in thuiskookland. Door kookprogramma’s als Masterchef nam de interesse in thuiskoken al toe maar de coronapandemie deed daar een flinke schep bovenop.

Een geïnterviewde Nieuw-Zeelandse keukenontwerper vertelde dat de vraag naar extra grote koelkasten en vriezers recent toenam. High end-keukens met koelkasten van $30.000 à $40.000 zijn inmiddels meer regel dan uitzondering. (Voor de calculerende burger: de koers van de Nieuw-Zeelandse dollar is €0,60.) Mijn interesse ging niet zozeer uit naar de bedragen die in het artikel werden genoemd -al zijn die aanzienlijk- of de merken maar naar de soorten toepassing.

De stoomoven is al jaren in opgang als onderdeel van keukens in het hogere segment. (Mijn vriendin Nelly had in 2007 al een zelfreinigende stoomoven in haar Bulthaup-keuken...) Dit soort apparaten kan zich inmiddels verheugen in een veel bredere interesse en afzetgebied. Er zijn inmiddels ovens op de markt die zijn uitgerust met een sensor voor de juiste garing van vlees en andere proteïnen. Inductiekoken bestaat al heel lang: het werd in de VS uitgevonden in de jaren '30 van de vorige eeuw (Westinghouse) en was vanaf 1970 op de markt verkrijgbaar. Dat neemt vooral in Europa een grote vlucht. Men dacht dat inductiekoken het einde van koken op gas zou inluiden maar de gaspit is bezig aan een terugkeer. Niet als volledig gastoestel maar als één gaspit op een kookplaat.

Een gangbaar merk keukenapparatuur introduceerde recent de blast chiller en shock freezer voor thuisgebruik. Eerstgenoemde apparaat kende ik reeds van de professionele Masterchef-keuken. Dat zorgt ervoor dat de warme stoom in het gegaarde product uit de kern wordt gezogen door middel van een gecontroleerde koude stroom. Hierdoor worden bacteriologische risico’s vermeden. (Bacteriegroei start onder de 65°C en de meest kritieke temperatuur ligt tussen 40°C en 10°C.) Bij shock freezing wordt de temperatuur van een ingrediënt of gerecht zo snel mogelijk teruggebracht tot -18°C, de ultieme bewaartemperatuur voor de vriezer. Dit gebeurt in een omgeving van -40°C. Het resultaat is een ingevroren ingrediënt of bereid product van topkwaliteit. 

Zogenaamde downdraft afzuigkappen die in het aanrechtblad zijn aangebracht op hoogte van het fornuis, zijn eveneens in opkomst. Ik las voorts over sous vide-apparaten die in een keukenla worden ingebouwd waardoor je gerechten kunt sealen in een handomdraai en in een badje op de juiste temperatuur kunt garen.

Connectivity van keukenapparatuur onderling en met andere slimme apparaten in huis neemt toe. We kennen de koelkasten al die op je telefoon kunnen aangeven wat op voorraad is en wat moet worden ingekocht in winkel of supermarkt. Er zijn slimme koelkasten in de maak die op basis van de inhoud al recepten voorstellen aan de keukenprins of -prinses! Onderling verbonden apparaten die communiceren met een keukenapparaat zijn ook geen vreemdelingen meer: op de display van je koelkast kun je bijvoorbeeld al tv streamen. 

Er zijn vaatwassers verkrijgbaar die een autodoseringsfunctie hebben. Het apparaat, dat met een sensor is uitgerust, bepaalt zelf hoeveel en wanneer waspoeder, zout en spoelglans nodig is. Dat soort slimme apparaten kan op afstand met de telefoon worden aan- en uitgezet, zolang de deur maar gesloten is. (De recentste wasmachines in het duurdere segment hebben die functies ook.)

De “musts” van luxe keukens zijn op dit moment de ingebouwde wijnkoelkastde kranen waaruit direct gekoeld, gekookt maar ook prikwater komt.

De inbouwladen waarin gekoelde producten kunnen worden bewaard, winnen  aan populariteit in het luxe keukensegment. De Kiwi-keukenontwerper die in dit artikel wordt geïnterviewd, vertelde dat hij op een beurs in Milaan kruidenkoelkasten zag met ingebouwde hydrofunctie (zonder aarde). Zo wordt het kweken van verse kruiden in een la van je keuken een fluitje van een cent.

In dat artikel stond ook dat deskundigen denken dat we aan het einde van het magnetrontijdperk belandde. Die apparaten worden op grote schaal vervangen door stoom- en combi-ovens. Nu ben ik nooit een trendsetter geweest, eerlijk is eerlijk, maar zo bont als we het onlangs maakten, mag wel een dieptepunt heten in het licht van bovenstaande. Mijn liefje en ik schaften namelijk een magnetron aan. Je leest het goed. Eentje waartegen ik kan praten!* We gaan niet per se met dat ding koken (al is groenten blancheren handig en snel). Het was bedoeld voor het opwarmen… van een kussen. 

De regelmatige lezer herinnert zich wellicht dat ik mijzelf tijdens het strikte huisarrest van vorig jaar blesseerde tijdens het lopen van een marathon op eigen terras. We mochten niet buiten de poort komen en om toch in conditie te blijven, liep ik dagelijks straffe rondjes. Door voortdurend kort te draaien kwetste ik de grote bilspier (piriformis) aan een kant van mijn onderstel. Die voortdurend aangespannen spier drukte vervolgens op een grote zenuw waardoor een zeurende pijn in heup, knie en voet ontstond. Ik kon niet meer op of neer. Niet lopen, niet zitten, niet slapen. Alleen onderuitgezakt op mijn schouderbladen op de ligbank, was dragelijk. Ik werd met de dag chagrijniger. Onlangs keerde de klachten terug en die hielden ruim twee maanden aan totdat de situatie onhoudbaar werd. Laatst had ik dus een vervolgafspraak bij de behandeld arts. Hij gaf mij een injectie tegen de ontsteking in heup en bovenbeen en instrueerde mij bepaalde thuisoefeningen voor versoepeling van de bilspier te doen. 

Het was op dat moment dat ik dacht aan het warmtekussen, gevuld met rijstkorrels en lavendel dat ergens in een diepe lade moest liggen. (Niet ingebouwd.) Die warmtebehandeling kon weleens extra ontspanning aan de bilspier brengen. De eerste opwarmsessie mislukte: het kussen werd tè warm. Het zou mijn derrière hebben geschroeid als ik het had toegepast. En aangezien onze keuken geen dampkap op heuphoogte heeft, zou er een nare brandlucht in huis gaan hangen. Ongewenst. 

De volgende sessies liepen echter van een leien dakje. Juist in de keuken baart oefening kunst. De warmte lijkt positief bij te dragen aan herstel en de kamer geurt bovendien kortstondig naar de lavendelvelden van Guadalajara. Een aanrader voor iedereen die graag reist maar nu niet mag. De ultieme vorm van couch surfen. De bil raakt meer en meer senang en inmiddels geldt dat ook voor de rest van mij. 

*het ding praat alleen niet terug, helaas…

Vier seizoenen in één maand

Januari 2021 gaat hier de boeken in als een maand waarin we alle seizoenen in slechts 31 dagen meemaakten. Er viel een extreem pak sneeuw in de bergen en op de hoogvlakten en er werd een kouderecord gevestigd op de hoogste toppen in het noorden van het land (Picos de Europa). Aan de kust kregen we te maken met stormachtige dagen en het regende twee volle dagen achtereen maar wij liepen geen schade op. In andere delen van het land kwamen echter grote overstromingen voor. Het meetstation op luchthaven Alicante mat vorige week een warmterecord van 29,2 graden Celsius voor deze tijd van het jaar; dat kwam door overvloedige zon en een warme wind uit Afrika. De zomer brak vroeg aan! Deze januari werd de warmste wintermaand sinds 1982.

Ik kreeg het lied "Four Seasons in One Day" van de band Crowded House dan ook niet uit mijn hoofd.

Four Seasons in One Day

Lying in the depths of your imagination

Worlds above and worlds below

The sun shines on the black clouds hanging over the domain

Even when you're feeling warm

The temperature could drop away

Like Four Seasons in One Day 

Deze song werd in 1992 uitgebracht en destijds sprak de muziek en de sfeer eromheen mij aan. Nog steeds, trouwens. De liefde voor hun muziek begon in 1986 met "Don’t dream it’s Over"; vooral de bijbehorende clip vond ik prachtig. Misschien dat daar het zaadje van mijn latere liefde voor Down Under werd geplant? De twee kiwi’s (Nieuw-Zeelanders) in deze band uit Melbourne, Neil & Tim Finn, waren de belangrijkste songwriters.

Ze bleken sowieso iets met het weer te hebben. Hun bekendheid nam verder toe na het uitbrengen van het lied "Weather With You". Beide songs kwamen van het hitalbum Woodface (1991); die CD overleefde alle verhuizingen. Deze band bracht een ander geluid voort, wat mij betreft. De bandleden gingen op afscheidstournee, de band ging uit elkaar. Crowded House dook echter weer op uit het niets, zij het in een andere formatie. (Een van de oorspronkelijke bandleden, de drummer, pleegde zelfmoord op 46-jarige leeftijd.) Vorig jaar bracht de band een nieuw nummer uit, getiteld "Whatever You Want"; voor het eerst na een radiostilte van tien jaar. Neil’s twee zonen Liam & Elroy spelen mee op dit nummer. Muziekmagazine Rolling Stone besteedde een artikel aan dit nieuwsfeit en de bizarre clip die bij de song werd opgenomen.

Gisteren video-appten we weer met de jongens in Bali. Afgelopen week vond daar de hindoeceremonie Saraswati plaats, De Dag van de Kennis. We zagen drie jongens in ceremoniële kleding in gebedshouding voor een stapel schoolboeken zitten, aan een van de bureaus. Varen van 2 jaar vond ik de koddigste van het stel! 

Pa Ketut informeerde ons dat hij een uur-voor-uur dagschema maakte voor de beide niet-schoolgaande kids. Hun schema begint om 6:00 uur met opstaan, douchen en ontbijten, gevolgd door lichamelijke oefeningen. In de ochtend hebben zij vier aangesloten uren voor Zoom-school, zelfstudie en huiswerk. Ik realiseer mij dat het ongeveer de helft van de lesuren is die zij normaliter op hun scholen zouden hebben... Hun schema eindigt om 20:00 uur met douchen, tandenpoetsen en slapen. We zijn blij met de aanwezigheid van papa. Door corona werd hij werkloos op het cruiseschip van zijn werkgever. In een tijd als deze brengt hij structuur en afwisseling aan voor de kinderen, niet alleen zijn twee oudsten. Het stemt ons echter verdrietig dat een bijna 10-jarige en een 13-jarige jongen dit nodig hebben.

Zoals elke zondag, deden we een quiz met hen. Nieuw in het programma is dat zij ons twee moeilijke vragen per keer stellen. Aan mij onder andere de vraag hoe de vader van Einstein heette. Ik gokte: Otto, een ouderwetse Duitse naam. Fout! Hij heette Hermann. Een mens is nooit te oud om te leren. Een van de vragen aan Damai (die deze maand jarig is) was of hij de vier seizoenen van Europa kon opnoemen. Hij kwam tot drie en toen stokte het… De lente wilde hem maar niet te binnen schieten.

Ons wel! Inmiddels staat de gaskachel steeds vaker en langer op de waakvlam. De ramen en deuren staan (bijna) dagelijks weer een tijdje open. Mijn liefje had vorige week de voorjaarskriebels in haar lijf. Alle ramen werden van binnen en buiten gelapt. Zij verbande haar Ugg-pantoffels, ook een Australisch product, reeds naar de winterkast maar ik draag ze nog. Onze wollen truien werden wel  opgeborgen in hun beschermhoezen en gingen bovenin de kast.

Terwijl winterstorm Filomena vorige maand in andere delen van het land grote schade berokkende aan land- en tuinbouw, de lokale boeren zullen tevreden zijn over de aftrap van dit nieuwe jaar. Regen & zon is een match made in heaven. Op de omliggende landerijen wordt nog steeds druk geoogst. De grond wordt vervolgens in rap tempo omgeploegd voor de volgende oogst. 

In onze tuin is de groei ook ongeremd. De eerste hibiscusknop meldde zich felrood aan maar veranderde inmiddels meermalen van kleur. De lavendel bloeit al een tijdje, er worden voortdurend nieuwe citroentjes aan de boom geboren, de narcissen staan in bloei, andere bollen steken hun koppen nieuwsgierig boven de aarde uit. Ze hebben niets te vrezen, als we de Spaanse weervoorspellers mogen geloven. Voor de komende twee weken zullen we weer krijgen waarbij de temperatuur niet onder 17 graden Celsius komt; met uitschieters naar boven: 24 graden Celsius. Op dit punt hebben we niets te klagen. Spanje mag dan op de 78ste plek staan in een lijst van 100 landen wereldwijd die werden beoordeeld op de kwaliteit van hun corona-aanpak, samengesteld door het Australische Lowy Instituut (drie plaatsen onder Nederland), qua klimaat staan we in de Top3!

De grote variatie in het weer van afgelopen maand was terug te zien in de recepten uit eigen keuken. We maakten winterkost, kookten met lenteuitjes en brachten onszelf af en toe in zomerse sferen. Met het weer als grote leidraad. 

Mijn liefje maakte onder andere erwtensoep met Hollandse rookworst, we bereidden boeuf bourguinon en andere Franse stoofschotels, rabo de torro (ossenstaart) op zijn Spaans -eveneens in de Crockpot-, diverse  bonenschotels en hartverwarmende soepen. Met vrienden Joan & Ben aten we zelfbereide Zwitserse kaasfondue toen we nog mochten samenkomen. Mijn liefje en ik dronken ook een verduveld lekkere cocktail: Margarita on the Rocks. In korte mouwen, op een zonovergoten terras, onder een strakblauwe hemel. Mmmmmm, al die smaken... Zalig! Dat alleen al is reden genoeg om corona te voorkomen.