Gastvrij deelbeleid

Weken geleden stond er een artikel in de Volkskrant dat mij aansprak en bijbleef, over opmerkelijke zaken die zich afspelen in de culinaire wereld. Een Britse chef klaagde over mensen die een gerecht met elkaar delen in zijn restaurant. Als dat gewoonte wordt, hoe moet hij zijn geld dan verdienen? Hij meende dat. Hij sprak met weerzin over ‘de zuinige clientèle’, types die alleen snacks bestellen en daarna samen één hoofdgerecht. Op Instragram hield hij een tirade over betalende gasten die de tafels in zijn restaurant ‘bezet hielden’. ‘Restaurants are not public benches. You are there to spend money.’ Hoe gastvrij klinkt dat?! Ik zou die plek als gast voortaan links laten liggen, om meer dan één reden. 

Het ging om de Ierse chef Hugh Corcoran die in het noorden van de stad Londen  een restaurant begon. Ik was nogal verbolgen over zijn standpunt en de wijze waarop hij dat verwoordde. In plaats van dat je blij bent met elke klant die jouw prille restaurant bezoekt, gaf hij af op de clièntele die geen gerecht voor zichzelf kiest maar wenst te delen. Onbegrijpelijk! 

In een daaropvolgend interview met de betreffende chef door de Engelse krant The Guardian las ik het volgende. “Er is overal etiquette –theaters, bars– eenvoudige manieren. Je praat niet in een bioscoop, en je gaat naar een restaurant als je zin hebt om te eten [..]”, zegt hij daarin. "Als je geen honger hebt, ga dan niet." Hij geeft de voorkeur aan minimaal één gerecht per persoon “maar één voorgerecht en twee hoofdgerechten voor vier personen, dat is gewoon niet acceptabel”.  

Je gaat toch niet naar een restaurant omdat je honger hebt?! Dan blijf je thuis en kook je een grote portie spaghetti bolognese of een berg noodles met ingrediënten voor jezelf. Je gaat naar een restaurant om met vrienden of familie samen te zijn en te eten. Het is een sociale aangelegenheid. Waarom zou je dan ook de gerechten niet delen?! Tja. 

De journalist van het Volkskrant-artikel nuanceerde diens uitspraken. Uit eten gaan werd in Nederland ongeveer een derde duurder dan vijf jaar geleden. Restaurants kunnen er weinig aan doen dat hun kosten enorm stegen, dat ze dit aan hun gasten moeten doorberekenen en dat ze door personeelstekort vaak nog maar vier dagen per week open kunnen zijn. Ook hierbij wil ik een kanttekening plaatsen. Moet je als restaurateur werkelijk alle kosten doorberekenen aan de klant? Dat is wel heel gemakkelijk... Ondernemen is toch risico’s nemen? 

Maar de restaurantbezoeker kan daar al helemáál niks aan doen. Het iemand kwalijk nemen als hij of zij de kosten probeert te beperken door minder te bestellen, is de wereld op zijn kop. Zeker voor jonge mensen met beperkte middelen is dat geen schraperigheid, maar een volkomen logische en legitieme manier om toch uit eten te kunnen gaan. In datzelfde artikel werd overigens de loftrompet gestoken over een Amsterdams buurtcafé (De tros) waar ‘shared dining’ hét concept is. Er zijn tientallen restaurants in Nederland die dit concept van gastvrij deelbeleid hanteren. 

Het standpunt van die Engelse foeteraar is vooral onbegrijpelijk voor iemand die al jarenlang in Spanje woont, het land van de tapas (en meer). Mijn liefje en ik zijn al jarenlang enthousiast afnemer van de tapa, het kleine hapje dat de Britse verveelde chef waarschijnlijk afdoet als ‘snack’. Maar wat een creativiteit zit er vaak in! Jaarlijks wordt in heel Spanje in alle steden en dorpen die zichzelf serieus nemen op culinair gebied, een tapasroute georganiseerd. Restaurants die eraan meedoen, doen doorgaans hun uiterste best om met nieuwe, verrassende hapjes te komen. Wij legden hier in de loop van de jaren heel wat van die routes af. 

Ook het delen van een maaltijd is hier doodnormaal. Wij werden in de loop van de tijd kleine eters en met de volle borden die in veel Spaanse restaurants nog worden geserveerd, zijn we blij dat we dat kunnen doen. Zo wordt er immers veel minder verspild. Er is in al die jaren nog nooit één Spaanse man of vrouw in de bediening geweest die ons weigerde een gedeelde schotel te serveren. ‘Para compartir’ (om te delen) werd voor ons een vaste uitdrukking. En meestal komen er twee borden op tafel, je hoeft hier echt niet met zijn tweeën uit de ruif te eten als jou dat niet bevalt. In extra leuke, klantvriendelijke etablissementen krijgen we zelfs het gerecht netjes in tweeën gedeeld op een eigen bord geserveerd. Werkelijk niets om ontevreden over te zijn! 

Verano 2025 was voor mij de zomer van de grote gemengde salades en de ventresca. We kregen lang te maken met hittegolf-op-hittegolf zodat de eetlust verminderde en de zin om culinaire fratsen thuis uit te halen, tot een minimum daalde. Voor de lunch kochten we vaak een gemengde salade met aanvullende ‘goodies’ zoals noten, fruit, zaden, geitenkaas of andere kaasvarianten. Met een stokbroodje erbij werd dat een prima lunchgerecht in hete tijden. Typisch Spaanse koude soepen als gazpacho, salmorejo en ajoblanco waren eveneens een uitkomst voor een gemakkelijke doch smakelijke en gezonde lunch. Ook ’s avonds maakten we het ons zo gemakkelijk als verantwoord was. Het blijft belangrijk om, ook met weinig eetlust, gezond en zo veel mogelijk vers en onbewerkt te (blijven) eten.

De grote ontdekking van dit seizoen was voor mij de ventresca. Ik kocht het een keer vers bij een van mijn favoriete lokale visbanken. Het stukje vis, heek dat hier ‘merluza’ wordt genoemd en dat we thuis deelden, bleek een boterzachte buikfilet te zijn. Het was werkelijk zalig. Dit deel van de vis is zeer mals en iets vetter. Het bevat meer Omega-3 verzuren dan gemiddeld. We kochten het daarna regelmatig en bleven ervan smullen. Onlangs koos ik een ventresca-gerecht in een restaurant in Cartagena (tijdens de Ocean Race Europe; zie vorige blog). Deze keer was het van tonijn, met een brunoise van citrusvruchten en wat zeewier. Ook dat was een delicaat gerecht. Om te zoenen en op te zuigen! 

Het zomerseizoen zit erop, de meteorologische herfst begint vandaag. Ik ben zó blij dat de drukte in de wijk en de straat weer achter ons ligt. Wij eisen de straat weer op. We gingen in deze kleine woonwijk aan zee weer van duizenden zomergasten terug naar circa 400 (semi-)permanente bewoners. Een Murciaanse familie van vier generaties met aanhang spande in de afgelopen maanden de kroon in onze straat. 

Maar vanaf nu geen ongecontroleerd kindergegil meer, geen ongecorrigeerd hondengeblaf, geen oude gillende auto's die een half uur met de motor aan stilstonden in de straat met alle ramen open (dus niet vanwege de airco), geen dom parkeergedrag van bestuurders die koste wat het kost hun stalen ros voor hun poort wilden hebben - met alle trucs die daarbij hoorden. Ik heb op dat punt weer veel geleerd dit jaar. Asociaal was het in deze gevallen. Voor volgend jaar zomer ga ik, om te pesten, een parkeerkaart voor gehandicapten aanvragen bij de gemeente. En dan wekenlang pontificaal voor mijn eigen huis parkeren. Wat wel prima was, waren de onderhoudende gesprekken met andere aardige Spaanse buren. Zij vertrokken ook. 

Vandaag is ook de start van een hopelijk interessant nieuw tv-seizoen. Het begint goed. Op NET5 (iedere werkdag om 19:25 uur) begint namelijk de nieuwe editie van Masterchef Australia 2025; alweer het 17^de seizoen. Joehoe! De volledige titel van het programma is ‘MasterChef Australia 2025: Back to Win’. Er keren dus 24 deelnemers uit vorige seizoenen terug naar de profkeuken voor een nieuwe kans op de titel. Onder leiding van juryleden Andy Allen, Poh Ling Yeow, Sofia Levin en Jean-Christophe Novelli gaan deelnemers alles op alles zetten om hun (verbeterde) culinaire vaardigheden te tonen. 

We zien ondere andere Callum Hann terug, deelnemer in seizoen 2 (hij eindigde als tweede). Hij runt nu drie restaurants en een kookschool in Zuid-Australië. Samira El Khafir werd derde in seizoen 5. Zij opende een café met Midden-Oosterse gerechten in Melbourne (Victoria), schreef een kookboek en lanceerde een low-carb productlijn. Tim Bone, Master chef uit Ballarat (Victoria), werd vierde in seizoen 11. Hij lanceerde Tim’s Toasties, een mobiele gourmet-tostizaak en opende daar recent een fysieke winkel. Depinder Chhibber keert ook terug. Zij deed mee aan seizoen 13 (werd achtste) en werd bekend om haar Indiase smaakbommen. Na haar deelname begon ze de privé-supperclub ‘Ghar’ (‘thuis’ in Hindi) in New South Wales. Ook was ze gastjurylid bij MasterChef India in 2023. Savindri Perera uit Adelaide (Zuid-Australië), Sav voor haar fans in seizoen 16 (ze eindigde als derde), verwerkt haar Sri Lankaanse roots vol trots in haar huidige job als privé-chef (home catering). Allemaal leukjes die ik mij goed kan herinneren. 

Deze en andere oud-deelnemers gaan wederom strijden om de titel en een geldprijs van 250.000 Ozzie dollars (circa €140.000). Ook dit seizoen bevat weer een mix van themaweken en uitdagende opdrachten. De vaste onderdelen als de mystery boxes, eliminaties en pressure tests, zien we eveneens terug. Gastjuryleden Gordon Ramsay, Curtis Stone, Julie Goodwin en andere culinaire hotemetoten geven dit jaar weer acte de presence en zorgen voor inspiratie door hun gerechten, technieken en kookstijlen te delen. 

Met maar liefst 60 afleveringen biedt dit seizoen volop spanning, culinaire hoogstandjes, emotionele momenten en -naar verluidt- zelfs een vleugje romantiek. Dat houdt ons drie heerlijke maanden van de straat. Ik ben van de partij!

Heart surgery on a pea

We tellen snel af in deze jaargang van Masterchef Australia. Van de 22 kandidaten met wie we dit seizoen begonnen, zijn er nog maar vijf over; drie vrouwen en twee mannen. Wie het zijn? 

• Harry Butterfield: een 29-jarige die werkzaam is in commercieel vastgoed, uit Queensland. Met Italiaanse root. Bijnaam ‘The Fish Guy’. Leuke kerel.
• Josh Perry (Pezza): een 43-jarige slager uit Tasmanië. Over hem blogde ik eerder. Ik vind deze vleesman boven verwachting presteren.
• Mimi Wong: een 25-jarige lerares uit New South Wales, geboren in Hong Kong. Ze leerde daar koken van haar grootmoeder. Ze was diep teleurgesteld dat het haar niet lukte immuniteit te vergaren op vaderlandse bodem, met inheemse kookkunst.
• Nat Thaipun: een 28-jarige barista uit Victoria, met Thaise roots. Ook over haar blogde ik al. Een potje zonder deksel, iemand met grenzenloze kwaliteiten...
• Savindri Perera: een 30-jarige bankemployee uit South-Australia, met Sri Lankaanse roots. Zij is de come back kid. Ze viel af, kreeg een kans om terug te keren in de competitie en won die kookbeurt. 

Het is aardig dat eenieder van hen uit een andere staat afkomstig is. Goed voor de kijkcijfers. Het is ook aardig dat wij die staten allemaal bezochten tijdens onze  rondreizen door dat immense land Down Under. De kandidaten met Aziatische roots zijn in de meerderheid en dat verrast niemand. Nou ja, misschien Marjolein Faber en Geert Wilders... Dat soort types prefereert waarschijnlijk een gehaktbal of boerenkool boven een kruidige curry. 

Wat mij überhaupt opvalt, is dat er dit jaar relatief weinig vegetarisch of vegan wordt gekookt. In de vorige twee edities was dat een duidelijke trend maar die zette niet door in 2024. Er wordt af en toe wel vlees- en visloos gekookt dit jaar maar doorgaans liggen er dierlijke proteïnen op het bord. 

Inmiddels heb ik twee favorieten in deze competitie: Harry en Nat; met een lichte voorkeur voor Nat vanwege haar enorme creativiteit en veelzijdigheid. Zij is goed in zowel zoete als hartige gerechten en niet alleen uit de Aziatische keuken. Harry is de Koning van de Vis. Wat die man met vis en schaal- en schelpdieren kan doen, is ongekend. Hij weet uit het kleinste graatje nog smaak te persen. 

Het kookniveau van deze amateurkoks ligt sowieso hoog dit seizoen, veel hoger dan in de voorgaande twee jaren. Over Nat zei menig jurylid reeds dat ze op chef-niveau kookt. Kom er eens om. Wie-o-wie gaat dit jaar winnen? Het wordt ongetwijfeld een interessante, spannende finale. 

Mijn liefje, vriendin Bernadette in Nederland en ik zijn weer geheel in de ban van dit onderhoudende kookprogramma. Sinds het tijdstip van uitzenden is vervroegd van 19:30 uur naar 18:30 uur vind ik het lastiger om het diner goed te plannen maar ik doe dagelijks mijn best. Soms dien ik iets op voordat het programma begint, soms erna. Wat de mate van trek dicteert. Mijn liefje heeft (als persoon met diabetes 2) behoefte aan regelmaat dus dat gevoel bepaalt vaak mijn kookschema. 

Er was in de afgelopen weken veel te beleven voor de enthousiaste kijker: een wedstrijdproeverette, een productveiling met kooktijd als inzet, grote teamopdrachten, een masterclass van een Aziatische Michelin-sterrenkok, namaakgerechten met recepten van 10 bladzijden en 4 uur kooktijd, hartchirurgie op 90 doperwten, grote en venijnig kleine Mystery Boxes, witte schorten (koken voor immuniteit) en zwarte schorten (afvalrace), een bezoek met het gehele team aan Hong Kong. Het waren vaak uiterst spannende afleveringen. Alles boeide mij!

Het Franse jurylid Jean-Christophe Novelli viel nogal uit de toon tijdens het bezoek aan de ‘Geurige Haven’ (de Chinese vertaling van Hong Kong). Hij was een soort vijfde wiel aan de wagen in mijn ogen, wist zich geen raad met die anderssoortige smaakexplosies. Hij had dan ook zelden iets substantieels te melden over de bereide en geproefde gerechten. Collega-jurylid Poh Ling Yeow was daar juist als een vis in het water. Ze was vooral in haar nopjes met de verrichtingen van de straatverkopers (dai pai dong) van die stad. Kantonees voedsel voert er de boventoon. Jammie! 

Vroeger hadden we persoonlijk mailcontact met Poh, vóór de tijd dat ze internationaal bekend werd. We zochten haar in maart 2014 op tijdens een culinair evenement (oesterfestival) met kookdemonstraties in West-Australië. Bij toeval lazen we erover in een streekkrant en zagen haar naam. We reden naar Albany, kregen het laatste plekje op de lokale camping, kochten twee van de laatste kaarten en gingen op haar zitten wachten. Ze signeerde daar destijds haar eerste kookboek, getiteld ‘Same same but different’. Dat gesigneerde boek deden we kado aan onze MC-collega Bernadette. 

Inmiddels zijn er tussenpersonen die haar honneurs waarnemen en dat begrijpen we. Dat heeft niks met kapsones te maken, ze is inmiddels een BO'er, Bekende Ozzie. Op social media heeft ze ruim een half miljoen volgers en er is zelfs een onofficële Poh Fanclub. Ze blijft even benaderbaar, aan de commentaren te lezen. Maar ze is tegelijkertijd ook een 'private person'. We stuurden haar onlangs wederom een persoonlijke mail, tien jaar na onze ontmoeting. Met foto’s van die leuke dag. (Via Matt, haar agent.) 

Pohs recentste kookboek (2022) is getiteld ‘What I Cook When Nobody Is Watching’. Daarin hanteert ze het motto ‘hoe simpeler je eet, hoe gelukkiger je bent’. Rijkbelegde broodjes, hartverwarmende soepen en ander comfort food, eenvoudige versies van complexe gerechten, handige tips. Binnenkort wordt het in Huize Barefoot tijd voor haar Sweet Soy Pork. Je vindt er echter ook glutenvrije, lactosevrije, vegetarische en vegan gerechten. 

Het is bovendien een zeer kleurrijk boek. Ze stopte er veel Poh in, illustreerde het zelf. Naast haar culinaire carrière is ze namelijk ook kunstenares; bij voorkeur van figuratieve kunst. Op veel van haar recente doeken figureren Aziatische jonge vrouwen met vogels. (Dat schept een extra band!) De foto’s die dit kookboek opsieren, zijn genomen in haar fraaie huis met zwembad en volle tuin in Adelaide. Ze omringt zich met veel kunst en artistieke spullen. Haar twee hondjes Rhino & Tim -die ze haar zoontjes noemt- spelen een hoofdrol in het boek. Als schetsfiguren in zwart-wit kondigen ze elk nieuw hoofdstuk aan. Haar zwarte Schotse terriër Rhino overleed een jaar later, tot haar grote verdriet. De achtergebleven blonde Tim (foto) maakt het goed. 

Onlangs las ik een interview met haar in een online Australisch tijdschrift. Daarin vertelde ze dat zij haar jongste jaren doorbracht als mormoon in Maleisië. ‘De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen’ is de officiële naam van deze geloofsgemeenschap, die wereldwijd 16 miljoen leden telt. Poh emigreerde als 9-jarige met het gezin naar Zuid-Australië. Ze ontmoette haar eerste echtgenoot Matt in de mormoonse kerk in Adelaide en ze trouwden in 1989. De bruid was destijds piepjong (16 jaar). Negen jaar later scheidden ze. 

In datzelfde jaar verliet ze de geloofsgemeenschap, na een verblijf in Canada. Daar kwam ze in een andere, vrijere wereld terecht, raakte bevriend met een leuke en lieve transgender. Dat opende haar ogen voor andere normen en waarden in het leven. Haar familie is nog steeds mormoons. Poh trouwde  nogmaals, met Jono. Ook van hem scheidde ze, na zes jaar (begin 2021). Ze bleef goed bevriend met haar beide exen. 

Ze beschouwt de kring mensen rond haar Central Farmers Market-eetstal Jamface Café in Adelaide (open op zondag) nu als haar familie. And she’s a happy single again. Mooi mens. 

Getatoeerde ui

Kijk jij al? Als je het niet doet, mis je echt iets! We boffen als kijkers van de 16^de jaargang van Masterchef Australia. Dit is mijn favoriete kookprogramma op tv dat van Down Under jaren geleden overwaaide naar Nederland en daar fanatieke fans als muzelluf trof. Vanaf de allereerste uitzending kijk ik, jaar na jaar. Voor het eerst kijk ik nu via NLZiet. Het leuke daarvan is, is dat je een gemiste uitzending nog dezelfde dag of later kunt terugzien.   

We hebben dit seizoen te maken met een bijna geheel vernieuwde jury en 22 amateurkoks die met elkaar onder andere strijden om de eer, een aanzienlijke geldprijs (250.000 Ozzie dollars) en een culinaire carrière. Jamie Oliver is de eerste chef op uitnodiging die de kandidaten bijstaat en tijdelijk onderdeel is van de jury. Een jury die bestaat uit ouwe-vertrouwen Andy Allen en Poh Ling Yeow met twee nieuwe panelleden. De Franse chefkok Jean-Christophe Novelli is uiterst charmant maar hij valt als gesofisticeerde Europeaan wel een beetje uit de toon bij de Ozzies. Al past hij zich snel aan. Toen kandidate Sumeet -met Indiase roots- een heerlijke tandoori-garnalenspies maakte, vroeg hij of hij mocht komen samenwonen met haar. Haar antwoord was dat ze niet zeker weet wat haar echtgenoot daarvan vindt... De stemming zit er dus al goed in!   

We boffen als kijker vooral met de enthousiaste kandidaten die dit jaar zijn geselecteerd. Een leuke mix van jong en oud, met uiteenlopende achtergronden. Ik denk dat Australië de grootste smeltkroes van de Westerse wereld is. De staten New South Wales en Queensland zijn hofleveranciers van het kooktalent. Ik vind het ook leuk dat een van de kandidaten uit Tasmanië komt; het gaat om slager Josh Perry. Dat ‘aanhangsel’ Down Under bezochten we in 2016 enkele weken in een kampeerwagen; deels in gezelschap van vriendin Bernadette die eveneens een grote Masterchef Australia-fan is. 

Er is dit seizoen slechts één immuniteitsspeld te winnen en dat gebeurde al tijdens de eerste kookopdracht in de eerste week. De speld werd gewonnen door de 28-jarige Nat Thaipun die in het dagelijkse leven barista is in de staat Victoria. Ze is van 100% Thaise ouders maar zelf is ze geboren in Australië. Het is een vrouw met indrukwekkende tatoeages ‘up her sleeve’. Telkens als ze ergens naartoe reisde, liet ze een tattoo zetten. Zo verzamelde ze er meer dan 90 op haar hele lichaam. Een groot deel van die tatoeages liet ze zetten in Nieuw-Zeeland waar deze lichaamsbeschilderingen vast onderdeel zijn van de Maori-cultuur. Zelf verklaart ze de interesse hiervoor uit de verbintenis die ze voelt met haar Thaise voorouders. Daar is een tatoeage eveneens een eeuwenoude expressie van hun cultuur. 

Nat won de belangrijke speld met Kangaroo Larb, een pittig Aziatisch gerecht met blokjes kangoeroevlees. Het was kennelijk niet alleen waanzinnig lekker, het zag er ook prachtig uit, met een soja-ingelegde eierdooier, gepickelde komkommer en eetbare bloemen ter decoratie. Het was een alternatief voor steak tartare, een favoriet gerecht van mijn liefje; om in een restaurant te bestellen en in het thuisrestaurant van Huize Barefoot zelf te bereiden. Het is een van haar signature dishes.    

Er bleek op internet enige ophef te zijn ontstaan na deze uitslag. Australische kijkers vroegen zich af of een gerecht dat rauw (ongekookt) is wel kan winnen in een kookprogramma. Dat vind ik gezever van de bovenste plank! Dan kun je bijna geen salade bereiden in een poging een opdracht te winnen. En dat terwijl het gerecht goed in elkaar stak en vooral heel lekker werd gevonden. Uit ervaring weet ik dat je nogal wat moet doen met kangoeroevlees voordat je het rauw kunt eten, laat staan dat je het ver-ruk-kul-luk noemt. Daar komt veel kooktalent aan te pas. Tja. 

Het niveau van koken was in de eerste week van dit seizoen al veel hoger dan in de twee voorgaande seizoenen in de finale. Ik denk dat de programmamakers hun lesje hebben geleerd; veel kijkers haakten af of mopperden. Er valt nu dan ook weer veel te genieten en te leren. Momenteel heb ik zelf niet veel zin om te koken. Ik ben mijn goesting even kwijt. Ik heb wel trek (geen eetlust) maar geen zin. Ik weet waardoor dat komt maar niet alle details ga ik hier delen. Dit wil ik hierover wel kwijt: het is nog tamelijk warm in de keuken. Voorts zijn de gerechten die ik zelf het liefst eet, niet per se de gerechten die mijn liefje prefereert. Zij wil wel koken in mijn plaats maar haar gerechten zijn niet de gerechten die ik dagelijks wenst te eten. En zo modderen we aan. 

Een paar van de leukste verhalen die ik tot nu toe hoorde in het programma, zijn ondere andere die van Stephen Dennis uit Queensland. Deze Stevie of Stevo (iemand een bijnaam geven is gewoonte in Australië) is als 62-jarige de oudste kandidaat. Hij is in het dagelijkse leven tourgids. Daar valt veel te zien, weet ik uit eigen ervaring. Ik vond het een van de meest authentieke staten van dit grote land.  

Kokend om zo uit de eerste afvalrace te blijven, maakte hij een gateaux à la Women’s Weekly. Een chique macademiataart met schuimlagen. Als jochie ontving hij van zijn moeder een kookboek van de Australische Women’s Weekly. Destijds kregen veel gerechten een Franse aanduiding. Hij is op zich geen taartenman maar wilde graag laten zien waartoe hij in staat is. Die zelfverzekerdheid zie ik ook bij andere kandidaten en dat is interessant, gezien de prille fase van de competitie. 

Juryleden Poh en Jean-Cristophe gaven hun eerste Masterclass. Poh bereidde een prachtig dessert met pistachenoten, JC bereidde biefstuk op een bed van polenta met blauwe kaassaus. (Het klinkt wellicht niet zo maar het was een prachtig gerecht.) De ene deed het met vaste basisingrediënten (bloem, boter, melk, etc.) plus 1 extra te kiezen ingrediënt en 90 minuten bereidingstijd, de andere met maximaal 20 ingrediënten en de helft van de tijd.

De kandidaten konden kiezen uit deze twee scenario’s. De sympathieke 40-jarige Snezana Calic uit Victoria heeft Kroatische roots. Als kind deed ze ervaring op met de Meditterane keuken en na een verhuizing naar Servië met steviger gerechten. In 2009 verhuisde ze met haar familie naar Australië. Zij koos voor scenario 2 en voor de nederige maar veelzijdige ui. Ze maakte tortellini met ricotta en gekarameliseerde ui, gepickelde ui, uienbouillon en uiencompote. Als ze deze wedstrijd zou winnen, zou ze een tatoeage van een ui op haar arm laten zetten. Dat vond ik een blogtitel waard! (Ze won niet.) 

Steve Dennis koos eveneens voor scenario 2 met macademianoten als hoofdingrediënt. Daar staat dan een stoere vent aan het fornuis met een rode kop en een leesbril op zijn neus, een krokodillentand aan een ketting om zijn nek een deftige vrouwentaart te bakken. Zie je het voor je? 

Hij vertelde bij die gelegenheid dat hij was geselecteerd voor de allereerste jaargang van Masterchef Australia in 2009. Hetzelfde seizoen waarin Poh Ling Yeow, nu jurylid, tweede werd en Julie Goodwin won. (Ten onrechte, wat mij betreft maar hey-ho...) Er brak destijds in Queensland dermate heftig noodweer uit waardoor wegen werden verspert en hij niet naar Melbourne kon vliegen voor het programma. Nu, zoveel jaren later, doet hij alsnog mee. Hoe mooi is dat?! Stevo won deze uitdaging niet. 

De 30-jarige Savindri Perera -met Sri Lankaanse roots- uit South Australia deed dat wel. Ze bereidde een ceviche van pijlstaartinktvis, mango, chili, gezoete kokosnootmelk en curryblademulsie, met zelfgebakken chips om het gerecht mee op te lepelen. Het zag er prachtig uit, het water liep mij in de mond. Ook dit gerecht zou niet misstaan in de finale. Dit zou ik wel een keertje willen namaken. Het begint weer iets te kriebelen... De wonderen zijn de wereld nog niet uit.

De eerste kandidaat is al naar huis gestuurd. Dat sneue lot trof de 38-jarige James uit West-Australia. Hij, lagereschoolmeester, mag weer voor de klas gaan staan. Zijn gegrilde -met feta en groenten gevulde- pijlstaartinktvis was niet goed genoeg. Beter gezegd: de vis was niet gaar. Saillant detail is dat ik dat gerecht ruim 35 jaar geleden als eerste voor mijn liefje bereidde tijdens onze destijds prille liefde. Dat gerecht overleefde het toen ook bijna niet... (Zij vond het niet lekker.) Ik heb het nooit meer bereid, voor wie dan ook. 

Dit programma boeit weer, na een dip van een jaar of twee. Zelf heb ik nog geen favoriet maar de verrichtingen en gerechten van Nat, Sav en Sumeet maken mij enthousiast. Girl Power! Ik weet nu bijvoorbeeld hoe je met schalen een tandoor-rookoventje kunt nabootsen op zijn Europees. Dat vind ik al heel wat na een week kijken. Masterchef Australia 2024 is dagelijks te zien op NET5 om 19:30 uur. 

Trivia culinaria

Buurman Jan stond laatst voor de poort met een bloempot met inhoud. Het bleek te gaan om zijn olijvenoogst van dit jaar. Zij kochten een jaar of twee geleden ook een olijfboom omdat ze die op ons terras zo stemmig vonden. Een terras in Spanje is geen Spaans terras zonder sinasappel-, citroenboom of olijfboom. Onze Engelse buurvrienden Pat & Sue hebben al jarenlang een sinasappelboom die sappige vruchten draagt. Zij delen hun rijpe exemplaren in het seizoen graag met ons, wij geven hen citroenen. Er gaat qua smaak niets boven (onbespoten) citrusvruchten uit eigen tuin! 

Niemand van ons had destijds kunnen vermoeden dat Spaanse olijfolie in het afgelopen jaar het nieuwe vloeibare goud zou worden. Er viel te weinig regen en irrigatie is sowieso een groot probleem aan het worden in dit steeds droger wordende land. Mijn tweede vaderland levert circa 40% van de wereldwijde olijfolieproductie. De prijzen van extra vierge olijfolie stegen hier exorbitant. Een fles van de door ons gebruikte kookolijfolie ligt momenteel rond €9; meer dan een verdubbeling in een jaar tijd en de hoogste prijs ooit. (In Spaanse kookprogramma’s op tv en YouTube zie je koks nu een combi van zonnebloem- en olijfolie in de pan doen.) De oogst van dit jaar valt bijna 50% lager uit dan in voorgaande jaren, door gebrek aan regen, veel te veel regen en schade door hagel. Door die hoge prijs kwam het product in het vizier van criminelen. Begin van deze maand ging een bende boeven met 50.000 liter premium-kwaliteit olijfolie aan de haal in de provincie Cordoba. De roof zou een waarde van een half miljoen euro hebben. DOP Priego uit Cordoba is de olijfolie die we voor koude gerechten gebruiken; vorig jaar bestempeld tot de beste van de wereld.

Nu moet ik bekennen dat er aan onze eigen boom zegge en schrijve drie (3) olijven groeiden dit jaar. Geen vetpot maar die schamele drie worden door ons gekoesterd alsof het kids uit Bali zijn. Mijn liefje spreekt ze als tuinvrouw iedere dag liefdevol toe, zelf zet ik er als huisfotograaf weleens eentje op de gevoelige plaat. We hoopten op meer maar dat gebeurde niet. Jan & Bente hadden er dus honderden aan hun jongere boom en daarmee pestten ze ons.  

Jan zou niets met de oogst gaan doen (geen tijd) dus ik opperde een poging te willen wagen om er eetolijven van te maken, voor bij de gezamelijke borrels. Het rijpen en op smaak brengen van olijven lijkt nogal een ingewikkeld proces maar afgelopen zomer kreeg ik tips van Spaanse buurvrouw María-Victória uit Madrid (die eveneens een jonge olijfboom in de tuin heeft staan) hoe ik extra smaak kan toevoegen. Bovendien staat het internet vol met filmpjes. 

Olijven inmaken is wel iets van de lange adem. We zijn inmiddels drie dagen op weg. Voorlopig staan de vruchten twee à vier weken in leidingwater dat elke dag moet worden ververst. Daarna gaan ze over in pekelvocht (brine), een combinatie van water en zout. Dat luistert nauw; er moet precies de juiste verhouding worden toegepast. Die fase duurt tussen 5 dagen en twee weken. Pas daarna kun je ze als bijna-eetbare olijven gaan bewaren in een weckpot. De Mallorcaanse wijze is dat je ze eerst flink op hun donder geeft -kneuzen met een hamer, zonder de pit te raken- voordat ze kunnen worden bewaard. Ik denk eraan sinasappelschil, knoflook, laurierblad, tijm of rozemarijn toe te voegen voor extra smaak. Vóór de kerst zijn ze dan hopelijk genietbaar. 

We openden recent een mooie fles Spaanse rode wijn voor bij een langzaam stoofgerecht toen mijn liefje, de sommelière van de dag, iets zag dat ze niet eerder waarnam. Er zat een gaatje in het midden van de kurk; die overigens niet van kurk was maar synthetisch. Nu gebruiken wij al jarenlang dagelijks een inmiddels onmisbaar hulpmiddel bij het openen van een fles wijn: een electrische kurkentrekker die zichzelf oplaadt in een klein station. Als ik er op een dag niet meer ben, moet zij wel een flesje kunnen opentrekken in haar eentje. Om haar verdriet om mijn verscheiden weg te drinken... 

Nu leek het erop dat de producent van deze Grande Vino uit Aragon (een crianza uit 2019) een stapje in de richting van een klantvriendelijker flesopener zette. Als je de punt van de kurkentrekker in dat gaatje zet, is het ontkurken een fluitje van een cent. Wij, vrouwen van middelbare leeftijd (dat klinkt beroerder dan het is), konden dat meedenken met de klant wel waarderen! Mijn liefje probeerde de punt van de electrische kurkentrekker precies in dat gaatje te krijgen om de theorie te kunnen toetsen maar dat viel nog niet mee. In de zomer, die hier heerlijk lang duurt, drinken we bij voorkeur jonge rosé, uit een fles zonder gaatje. Rode wijn is bestemd voor de winter, die hier juist niet lang lijkt te duren. 

Niets bleek minder waar! Wijnflessen met een afsluiter van kurk brengen altijd een zeker percentage geurfouten voort. Daarom gingen wijnhuizen synthetische kurken gebruiken. Die werken perfect bij jonge wijnen maar bij zogenaamde vatwijnen heb je een zuurstofvoorziening nodig. Het wijnhuis waarvan wij deze wijn betrokken, besloot in zee te gaan met het Italiaanse bedrijf Korked dat met hun nieuwe kurk onverslaanbare resultaten boekte. Deze kurk heeft een kanaaltje dat “gecontroleerde micro-oxygenatie”  (verzadiging) mogelijk maakt; eenvoudiger gezegd is het een zuurstofdoorgang. Hierdoor behoort kurk(smaak) in de wijn voorgoed tot het verleden. Prettige bijkomstigheid is dat deze innovatie de fles voor de consument niet duurder maakte. 

De Masterchef Australia-koorts heeft mij nog steeds niet bevangen. We kijken wel naar dit favoriete kookprogramma op de Nederlandse tv maar als we eens een uitzending missen, zijn we dit jaar niet zo fanatiek dat we die coûte que coûte moeten terugkijken. Ik vind het best opmerkelijk en ik kan de vinger nog niet op de zere plek leggen... 

Zijn het de kandidaten van seizoen 15? Die wellicht op elkaar lijken qua niveau en gedragingen? Zijn de culinaire uitdagingen dit jaar niet zo boeiend en uitdagend als voorheen? Is het thema van dit jaar Fans & Favourites een beetje sleets? Ben ik zelf MC-moe na zoveel jaren? Wat ik wel weet ik dat er tot nu toe geen Masterclasses zijn en dat vind ik jammer. Wat mij ook tegenvalt, is dat er heel weinig aandacht is voor hoe een gerecht wordt bereid door kandidaten of chefs in het programma. Je krijgt slechts snapshots te zien van gerechten. Leerzaam is het niet meer. (Dat was vorig jaar ook al zo, een sneue trend.)

Twee van mijn favorieten vielen inmiddels af (Alice en Robbie), ik heb nog twee ijzers in het vuur: Adi en Malissa. Het zijn leuke meiden maar hun kookkunst steekt (nog?) niet boven die van hun collega’s uit. In dit stadium gloort er nog niet één absolute favoriet aan het firmament, wat mij betreft. Lijken ze teveel op mij als thuiskok? Is dat de reden van minder enthousiasme als kijker?! Tja. Voorlopig blijf ik op NET5 afstemmen.

Later deze week gaan mijn liefje en ik aan de Ruta 60 deelnemen, het jaarlijkse tapas-evenement in de stad Murcia. Die 60 heeft betrekking op het bekendste biermerk van Murcia (Estrella de Levante) dat 60 jaar bestaat. iets dat men wil vieren. Bij 38 etablissementen in het centrum kun je een tapa met een glaasje bier bestellen. Men gaat zo op zoek naar de beste tapa van 2023. De komende drie dagen wordt daar echter eerst nog regionaal gerouwd om de vele slachtoffers die afgelopen zaterdagnacht omkwamen tijdens een verwoestende brand in een nachtclub in de stad. Dan valt er even niets te vieren

Panne

Het was alweer geruime tijd geleden dat ik mijn laatste culiblog schreef. Er waren nieuwe recepten, nieuwe kookervaringen, introductie van de Nutriscore (in Nederland), krimp- en graaiflatie overal... dus het moest er maar weer eens van komen. 

Vantevoren had ik niet kunnen bedenken dat ik het volgende zou gaan schrijven. Afgelopen maandag, Dag van de Arbeid, zou de eerste tv-uitzending van het nieuwe seizoen van Masterchef Australia daar worden uitgezonden. Alle opnamen waren klaar, jaargang 15 kon daar beginnen!

De plotselinge dood van jurylid Jock Zonfrillo in de vroege uren van diezelfde dag zette een streep door dat plan. Mijn liefje las het bericht ´s ochtend als eerste in The Guardian en vertelde het mij. Ik kon mijn oren niet geloven, was eerst verbijsterd en daarna verdrietig. Het bericht stuurde ik door naar vriendin Bernadette in Nederland. (NOS of een andere nationale nieuwssite meldde nog niets over zijn dood.) Zij is net zo´n grote fan van dit kookprogramma als wij. Daar zaten we, ieder met natte ogen op de bank. 

Deze chef met Italiaanse (vader) en Schotse roots (moeder) overleed alleen, in een hotelkamer in Melbourne, op 46-jarige leeftijd. Sinds 2019 was hij een van de driekoppige jury van Masterchef Australia. Nadat het trio George Calombaris, Gary Mehigan en Matt Preston ermee ophielden, vond ik het even wennen met de nieuwe bezetting door Melissa Leong, Jock Zonrillo en Andy Allen. De verandering viel niet direct in goede aarde maar erg lang duurde die schroom niet. Het pakte heel goed uit, wat mij betreft. Er was een goede dynamiek in het nieuwe team. De Australische variant van deze kookwedstrijd behield mij als fan.

Zonfrillo, echtgenote Lauren Fried en hun twee kinderen Alfie (5) en Isla (2) verhuisden recent naar Rome omdat hij daar een nieuwe start wilde maken als ondernemer en chef. (Hij heeft twee volwassen dochters uit twee eerdere huwelijken.) In Australië strandde zijn zakenimperium en werd hij failliet verklaard. Vanwege zijn rol bij Masterchef woonde het gezin in een huurhuis in Melbourne. Zonfrillo vloog vorige week zondag alleen naar Melbourne terug voor een promotietour vanwege de start van het 15^de seizoen. Hij verbleef in een boutique hotel om de hoek van zijn voormalige woonadres. Daar trof de politie hem dood in zijn hotelkamer aan. Ze klopten bij hem aan voor een zogenaamde ‘welfare check’. Zijn vrouw had hem namelijk vanuit Rome al minstens tien keer gebeld en er werd niet opgenomen.

Zonfrillo was in de Masterchef-keuken altijd te zien met ‘worry beads’ in de hand. Hij gebruikte die kralenketting als kalmeringsmiddel tegen stress. De ketting die reuring bij kijkers en critici veroorzaakte, had speciale betekenis voor hem omdat hij die ontving van de echtgenote van een dierbare vriend, journalist en culinair recensent A.A. Gill die op 62-jarige leeftijd overleed aan de gevolgen van kanker. Zonfrillo had het ding vanaf de eerste uitzending op zak. Toen dit verhaal eenmaal naar buiten kwam, besloot hij zijn talisman niet meer te verstoppen en uit de kast te komen als iemand met angsten die hij hiermee probeerde te bedwingen. Hij noemde die ketting “a sancatuary for the mind”. Hij maakte ze ook zelf met het label Caim (Schots woord) en die vlogen als warme broodjes over de toonbank. Van elke verkochte ketting doneerde hij $5 aan ‘Beyond Blue’, een Australische organisatie die hulp verleent aan mensen met geestelijke gezondheidsproblemen. 

Aanvankelijk dacht ik dat hij wellicht zelfmoord had gepleegd. In het persbericht dat volgde op zijn plotselinge overlijden werd echter gesproken over een natuurlijke dood. 

Zonfrillo scheen sinds 2021 aan darmkanker te lijden en onderging behandelingen. De chemotherapiën zouden hem zwaar vallen. Dat las ik in Australische kranten in de afgelopen dagen. Hij zou zijn ziekte bewust voor het grotere publiek hebben verzwegen omdt hij niet wilde dat mensen medelijden met hem zouden hebben of hem anders zouden gaan behandelen. Het eerste bericht over kanker werd naar buiten gebracht door een buurman van de chef in Melbourne. Naar verluidt, werden die twee goede maatjes en deelden ze ´s avonds geregeld verhalen over hun demonen met elkaar, onder het genot van een goed glas Schotse whisky.

Dat Zonfrillo nogal wat demonen had, valt te lezen in zijn autobiografie ‘Last Shot’, die in 2021 uitkwam. Daarin rept hij overigens niet over kanker, wel over zijn vroegere heroïneverslaving en over dakloos zijn. In 2000 emigreerde hij naar Australië. Op de vlucht er naartoe zou hij zijn laatste shot hebben genomen. Hij begon aan een nieuw leven aan de andere kant van de wereld, zat barstensvol  ambitie. 

Het klinkt misschien -en onbedoeld- cynisch maar darmkanker zou een natuurlijke doodsoorzaak kunnen zijn voor een chef van zijn kaliber. Er zou namelijk een relatie bestaan tussen darmkanker en het veelvuldig eten van rood vlees. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) classificeerde rood vlees als 'mogelijk kankerverwekkend' omdat het verband nog niet 100%  overtuigend is. Iemand die dagelijks 100 gram rood vlees eet, heeft 17% meer risico op het ontwikkelen van darmkanker dan iemand die dat niet doet. Darmkanker is een verraderlijke vorm van kanker omdat het jaren kan duren voordat die wordt ontdekt.

Channel 10, het Australische tv-kanaal waarop seizoen 15 wordt uitgezonden, stelde de start van deze jaargang van het alomgeliefde kookprogramma een week uit. Dat verliep niet geheel volgens plan. Online verschenen de eerste 17 minuten van het nieuwe seizoen waarin je Jock Zonfrillo en collega´s de 18 amateurkoks van het nieuwe seizoen ziet begroeten en Jamie Oliver als gastjurylid enthousiast hoort verwelkomen. Oliver was de eerste gastchef van deze jaargang. Totdat iemand van de zender de automatische piloot uitzette en zijn of haar eigen hersenen ging gebruiken. Tja. Het is bizar om iemand op het scherm te zien, alive & kicking, die eerder die dag overleed. 

De officiële eerste uitzending vond gisteravond plaats op Australische tv. In overleg met Zonfrillo´s naasten werd die voorafgegaan door een hommage van een uur aan de overleden chef. Die uitzending keek ik gisteravond online terug. Er kwamen veel collega´s aan het woord, er was veel emotie. Men sprak mooie woorden over de man die in de culinaire wereld maar ook daarbuiten zeer zal worden gemist.  

Het gekke is dat wij hem voorlopig niet hoeven te missen. Het nieuwe seizoen van Masterchef Australia -met hem als jurylid- wordt vanaf augustus weer uitgezonden op de Nederlandse tv. 

 

Voorbij

Op 16 november jongstleden werd in New York de inboedel van het huis van Joan Didion online geveild. Deze beroemde Amerikaanse essayiste overleed op 21 december 2021, op 87-jarige leeftijd, aan complicaties van de ziekte Parkinson. Ze overleefde haar echtgenoot en geadopteerde dochter. 

Didion begon haar publieke carrière in de jaren '60 van de vorige eeuw met het schrijven van columns voor de Saturday Evening Post, een zieltogende Californische krant. Ze observeerde scherp en intelligent wat er om haar heen gebeurde en beschreef dat in doorgaans mooie bewoording. In die rol kende ik haar nog niet. Ik ontdekte haar pas later. Ze was een eersteklas chroniqueur van haar tijd en de Amerikaanse cultuur. Haar essaybundel ‘The White Album’ (1979) verhuisde jarenlang met mij mee als een soort taalbijbel totdat ik het ergens achterliet. (In de  bieb in Noord-Bali, denk ik.) De waardering voor haar werk bleef. Haar non-fictie vond ik betoverend. Kunst met een hoofdletter. 

Er kon worden geboden op 224 items: schilderijen, porcelein, meubels, een verzameling opgeraapte schelpen (!), brillen, boeken, servetten. Didion bleek een onderhoudende gastvrouw en een begenadigd kok. Ze was ook een early adapter wat betreft  groenten- en fruitsappen, olijfolie en pijnboompitten. Haar peterseliesalade voor 40 personen was beroemd. 

Mijn oog viel op lot 149 met zes oranje Le Creuset-pannen waarmee Didion weleens op de foto was gezet. Het aanvangsbod lag op $1.100, toen ik de catalogus voor de tweede keer bekeek, stond de teller op $5.500 (8 biedingen) maar uiteindelijk is deze gebruikte pannenset verkocht voor $8.000. Bieder nummer 9 is de nieuwe eigenaar. Koopje! In Spanje kun je deze set nieuw aanschaffen voor rond €2.000 maar ja, daar hebben de beroemde vingers van JD niet aangezeten. De veiling bracht USD$1.9 miljoen op; dat geld gaat naar goede doelen die de schrijfster zelf bepaalde voor haar dood.  Lot 50, een verzameling van geenszins bijzondere schelpen en ‘beach pebbles’, ging weg voor $2.500. (Er waren 14 mensen die daarop boden.) Een beroemde bril met schildpadmontuur bracht $27.000 op, haar bureau ging voor $60.000. Een olieverfportret van Didion uit 1977 werd verkocht voor $110.000.

Ik vraag mij wel af wie de pannen kocht. Een amateurkok die daarmee op een later moment goede sier wil gaan maken? Een culinaire influencer die het gebruikt in zijn of haar toekomstige vlogs? Een gepensioneerde huisvrouw of -man die bood ‘voor de heb’? Geen idee of we er nog ooit iets van komen te weten; raken deze potten en pannen in de vergetelheid. Gelukkig geldt dat niet voor de eerste eigenaresse. Die blijft ons door haar boeken bij tot in de eeuwigheid bij. 

Met stijgende verbazing las ik eerder deze week dat er op sociale media een bericht rondging over het overlijden van de 47-jarige celebrity chef Jamie Oliver. Er ontstond een RIP JO op Facebook, het bericht werd daarna geliket door miljoenen. 

De volgende dag weerspraken vertegenwoordigers van de tv-kok dat bericht. “Jamie is alive and kicking.” Waanzin. Wie bedenkt en verstuurt dan zoiets?! Het blijkt niet het eerste nepoverlijdensbericht over een bekende wereldburger maar ziek blijft het, wat mij betreft. We leven in een wereld waarin de scheidslijn tussen feit en fictie steeds meer vervaagt en dat is een gevaarlijke trend. Het bewijst eens te meer mijn verstandige besluit om mij niet op social media te bewegen. Nu niet en in de (nabije) toekomst niet. Er komt al genoeg rottigheid langs. Nieuwe platformen als BeReal en Mastodont veranderen daaraan niets. En dat Elon Musk de nieuwe eigenaar is van Twitter zal evenmin tot maatschappelijke verbeteringen leiden; in tegendeel. 

Er gaan echter ook positievere berichten rond over Jamie Oliver. Hij zou kans maken om te worden verkozen tot Time Person of the Year. Dat kan ik mij evenmin voorstellen, al vind ik hem een leuke kok en iemand die in het verleden positieve dingen in gang zette in de culinaire wereld. 

Meestal wordt voor deze eer gekozen uit een eclectische mix van wereldleiders, popiconen, mensenrechtenactivisten of andere spraakmakers in de wereld. Daar zie ik Oliver niet tussen zitten dit jaar. Joan Didion overigens ook niet maar volgens mij werd ze het weleens. Ik denk dat Zelensky de meeste kans maakt. Volgens de gokkantoren doet Trump dat ook. Na Jamie Olivers doodsbericht kan dit zomaar gebeuren. (We zijn de gekte voorbij...) Bovendien is het niet altijd de positiefste persoon die wordt verkozen. In die zin maakt Trumpty Dumpty juist veel kans! De uitverkiezing vindt volgende maand plaats. Overigens werd Jamie Oliver eerder deze maand verkozen tot ‘Brit of the Year’ door enkele Britse kranten. 

Wat wel bijna voorbij is, is seizoen 14 van Masterchef Australia op de Nederlandse televisie. Dit is een van de boeiendste jaargangen, wat mij betreft. Er waren in de afgelopen week weer interessante uitdagingen te beleven. De groep kandidaten reisde naar Tasmanië om daar zelf oesters te rapen en zwarte truffels te zoeken. Daniel vond een joekel van bijna 500 gram en maakte er een ovenkoolgerecht van dat weliswaar niet aantrekkelijk oogde maar wel heel goed van smaak was, naar verluidt. Dat is ook iets dat je vaker aantreft bij Masterchef: vegetarische en veganistische gerechten. Een andere keer moesten de kandidaten zich behelpen in een amateurkeuken uit de jaren '80 van de vorige eeuw (zonder keukenhulpjes) en de twee die het beste gerecht bereidden, mochten daarna hetzelfde doen in een Michelinsterrenkeuken met alle denkbare keukenmachines. Hun ogen gingen glimmen. 

We belandden inmiddels in de Top3. Die bestaat nog uit slechts één fan: Daniel. Zo zie je... an amateur can come an end! (😉)  Zijn tegenstanders zijn Billie en Sarah. De beide dames zijn de grootste kanshebbers voor de overwinning, denk ik. Billie kookte zich  met haar grootmoeders perzik (geen dirty joke) als eerste naar de halve finale. Dat ontlokte haar de uitspraak "Holy crap!". Maar zo erg was dat toch niet?! 

Sarah Todd is de enige kandidaat over wie ik tot nu toe niet blogde. Dat heeft zo zijn redenen. Aanvankelijk vond ik haar nogal een robot en een ijskonijn maar dat gevoel verdween in de loop van de tijd. Sarah deed mee in de jaargang van 2014 en werd toen negende. Tegenwoordig is zij de verdienstelijke mede-eigenaar van twee restaurants in Goa (zuid-India), bracht ze twee kookboeken uit en is een graaggeziene tv-kok bij SBS en Foxtel. Todd studeerde aan de fameuze Frans kookschool Le Cordon Blue. Daardoor weet ze de klassieke Franse keuken te combineren met traditionele Indiase smaken en gerechten. Dat gaf haar vaak een voordeel ten opzichte van minder ervaren thuiskoks en collega‘s. Inmiddels noemen we haar hier ‘Toddy’ al mag ze wat mij betreft de finale verliezen van de absolute Favoriet: onze Billie. 

Als Billie (links op de foto) deze jaargang in haar voordeel weet te beslissen, is zij de eerste persoon die deze kookwedstrijd tweemaal wint. Een unicum. Volgende week weten we het. Daarna gaat zij feestvieren en vallen wij in een zwart gat. Maar ook dat gaat voorbij. 

Jingi Wallah*

De beste olijfolie ter wereld komt dit jaar weer uit Spanje. Er was onlangs een beurs in New York en daar werd ‘Olisone’ verkozen tot de beste; niet voor de eerste keer. Deze biologische olijfolie komt van een olijfboomgaard in Andalusië, waar de olijven met de hand worden geplukt. Deze biologische extra virgin olie is  hier verkrijgbaar bij supermarktketen Lidl voor nog geen €5. Hoe leuk is dat?!

Eindelijk weer iets van hoge kwaliteit dat niet duurder is geworden of in een kleinere verpakking is gestopt voor dezelfde prijs. Dat is namelijk wat heel veel gebeurt in Spanje: de afmetingen van de verpakking reduceren om zo de prijs van vóór de stijging gelijk te houden. (Maar mij hoor je niet klagen, hoor...) 

De duurste tomaat ter wereld wordt ook in Spanje gekweekt en verbouwd. Het gaat om de ‘huevo de toro’ (vrij vertaald: de stierenkloot), een oude variëteit die in leven is gehouden door boeren in de Guadalhorce-vallei, in de provincie Málaga. Deze  stierenkloot is nogal onregelmatig van vorm maar sappig en vlezig, met een dunne schil en weinig zaden. Deze tomaat moet voor het beste resultaat worden gekweekt in de buitenlucht. In diezelfde streek wordt ook een andere ouderwetse tomatenvariant verbouwd: de Tepel van Venus. (El pézon de Venus.) Als je de vrucht ziet, weet je meteen waarom. Ze weten daar wel raad met bijzondere benamingen! 

Een van de bijzondere eigenschappen van de stierenkloot is dat die zichzelf kan bevruchten. (Dat zou een mooie oplossing zijn voor mannen met een kinderwens!) Een andere bijzonderheid is dat de plant een lage productiviteit heeft ten opzichte van andere soorten. De plant van de pruimtomaat geeft bijvoorbeeld tien à twaalf kilo vruchten per struik maar die van de huevo de toro slechts vijf à zeven (drie in het geval van ecologische tomaten). Dat zou als een nadeel kunnen worden beschouwd maar zo komt er juist meer smaak in de tomaten terecht. 

In de afgelopen dagen spraken we regelmatig samen en met anderen over de herkomst van groenten en fruit. Dat was naar aanleiding van het besluit van Lidl om per 1 januari 2023 geen verse producten meer met het vliegtuig te vervoeren. Bij vliegen wordt 50 keer meer broeikasgas uitgestoten dan bij het transport per schip. Ook andere supermarkten in Nederland willen hun ecologische voetafdruk gaan verminderen door meer groenten en fruit over zee te (gaan) vervoeren. Dat zijn kleine stappen in de goede richting. 

Wij kopen bij voorkeur lokale producten, dat wil zeggen van Spaanse bodem, maar er zit echt weleens een product in de winkelwagen dat van (heel) ver komt. Onze Britse buren lieten zich verleiden tot witte asperges die uit Peru bleken te komen, een Nederlandse vriendin sprak over Pink Lady-appels uit Nieuw-Zeeland, wij vielen recent als een blok voor prachtige vers gevangen tong die uit Nederland bleek te komen. Het zijn alledrie voorbeelden van lichte waanzin... 

Met onze Britse vrienden spraken we over het importeren van groenten (zoals de witte asperges) uit Zuid-Amerika. Ook zij eten bij voorkeur lokale producten. Wel las ik onlangs in een krantenartikel dat, als er geen groenten of fruit uit een land als Peru worden geëxporteerd, vele lokale families hun hoofd moeilijker boven water kunnen houden. Daar komt het verlies van inkomsten en banen hard aan. Maar als iedereen in de wereld local for local produceert èn consumeert tegen een eerlijke prijs, is dat probleem grotendeels opgelost, lijkt mij. Als is lokaal geproduceerde voedsel niet per definitie duurzamer. Neem tomaten. Die kunnen  goedkoper vanuit Zuid-Spanje naar Nederland worden vervoerd dan dat ze in een warmgestookte en felverlichte kas in het Westland worden gekweekt. 

De Nederlandse appelkwekers kunnen de energieprijzen voor opslag in energieslurpende koelhuizen niet meer dragen dus de appels worden in het slechtste geval niet meer van de bomen geplukt. Kun je dan niet beter iets organiseren zodat consumenten de appels mogen ophalen (of zelf plukken) voor een goede prijs? Ik weet zeker dat er animo voor is. Maar we moeten als consument ook andere prioriteiten gaan stellen. Als we echt winst willen boeken op klimaat, moeten we accepteren dat niet alle soorten het hele jaar door kunnen worden gegeten. Een seizoensgebonden eter is beter. 

Recent werd in de Valenciaanse gemeenschap de Koning Jaume I-prijs uitgereikt aan de maker van een hamburger met paëllasmaak. Het hapje bestaat uit een gepaneerde kipfilet gemarineerd in rozemarijn, safraan, paprika en citrus, met garrofón-hummus (veelgebruikte peulvrucht, oorspronkelijk uit Peru), gerookte en gefrituurde artisjokken, afgemaakt met tomatensaus met knoflook en rozemarijn. Mij klinkt het als een smakelijk hapje in de oren. Vanaf 8 november wordt deze hamburger geserveerd in de stad, vooral om jongeren te interesseren. 

Het kookprogramma Masterchef Australia op de Nederlandse tv is gevorderd tot de Top6; de vrouwen zijn ruim in de meerderheid. Eind augustus begon het met een groep van 24: 12 Favorieten en 12 Fans. We tellen rap af. Mijn vorige blog die hieraan was gewijd, ging over mijn favoriete Fan, amateurkok Harry Tomlinson. Ik had de blog nog niet gepubliceerd of bij de eerstvolgende eliminatieronde vloog ze eruit. (Moest ik daar voortaan voorzichtig mee zijn?) De favoriete Favoriet van vriendin Bernadette in Nederland, Tommy Pham, overkwam iets vergelijkbaars. Ook hij legde het loodje kort nadat ik hem in een blog opvoerde. 

Alleen Favoriet Billie McKay is nog in de race. Onze Billie! Desalniettemin kwam ze met haar vele kwaliteiten al driemaal in een eliminiatieronde terecht. Telkens redde ze zich op overtuigende wijze uit die benarde situatie. Deze jaargang is wel hemeltergend spannend en emotioneel. Wellicht omdat de helft van de deelnemers elkaar goed kent en soms zelfs vrienden werden? Er wordt wat afgesnikt op (èn voor) de buis!   

Eerder deze week was er weer een afvalronde tussen de Favorieten Julie, Billie en Mindy. Twee eerdere winnaressen, drie toppers. Mindy deed voor het eerst mee in 2012 en werd toen zevende. Deze kookprofessionals moesten een cake maken van chocoladekoningin Kirsten Tibballs. Girl Power! Ze zette de kandidaten iets buitenaards voor, getiteld ‘Cherry on Top’. Onder de cloche zat een donkerbruine chocoladedoos met acht chocoballen en twee kersen erop (die geen kersen waren). Ze kregen drie uur en 15 minuten de tijd om Kirstens gelaagde taart na te maken. Op zich is nadoen niet mijn favoriete manier om een finaleplaats te winnen maar ik heb wel ontzag voor eenieder die zoiets kan bedenken en maken. Het recept zat boordevol lastige technieken.   

In voorbereiding op mijn blog typte ik alvast het een en ander over Mindy Woods. Dat ze in deze jaargang vertelde over haar Aboriginele bloed dat door de aderen stroomt. Zij is een ‘Bundjalung dubai’, een vrouw van de Widjabul Wiabul-natie en directe afstammeling van koning Jack Kapeen. Mindy is eigenaresse van Café Karkalla, een restaurant in Banyam Baigham (omgeving Byron Bay, New South Wales), waar vooral wordt gekookt met lokale producten en inheemse ingrediënten. “De oudste van de wereld”, zoals Mindy zelf trots zei. Ze leeft er met haar echtgenote Rachelle. Ze trouwden in 2017, het jaar dat Australië het homohuwelijk legaliseerde. Haar restaurant gaat ook op het reislijstje. (Na zes keer Down Under te zijn geweest, zijn we nog niet klaar met dit land.) Het was Mindy die eruit vloog. Haar taart bleek te compact; ze had de bovenlaag tijdens de bereiding te hard in de taartvorm gedrukt. Zo eindigde ze wederom als zevende. Wéér een kandidaat vertrok waarover ik voor de eerste keer zou gaan bloggen! 

Het mag een klein wonder heten dat er nog twee amateurkoks in de race zijn: Keyma Vasquez Montero uit Melbourne en Daniel Lamble uit Darwin. Keyma is huisvrouw, moeder van twee kinderen en heeft roots in Venezuela. Ze is goed in de bereiding van zeevruchten, van Latijns-Amerikaanse en Caribische gerechten als ceviche, empanadas en veel meer. Ze groeide van een getalenteerde maar soms onzekere kandidaat uit tot een ware creatieveling. De roodharige, soms wat onhandige maar grappige Daniel is ex-mijnwerker en thans brandweerman. Hij leerde koken van zijn vader. Daarnaast volgde hij YouTube-filmpjes voor de fijne en technische kneepjes. Het legde hem geen windeieren. Zijn droom is om een pop up food truck te hebben waarmee hij kokend door Australië wil gaan reizen. Typical, Dan. Hoe ver gaat hij het schoppen? Mijn blog zal weldra tot hun ondergang leiden. (Ha-ha...) Volgende week vindt namelijk de finaleweek plaats.

*Dit betekent ‘Hallo and Welcome’ in de inheemse taal van Mindy’s volk. De foto in de header is een typisch voorbeeld van Aboriginele rotskunst. 

 

 

Van Gogh moet je eren, niet versjteren

Enige tijd geleden zag ik bij toeval een interview met een jongedame van Just Stop Oil die door een conservatief Brits mediabedrijf werd geïnterviewd. Ze werd scherp ondervraagd maar hield zich goed staande en zei onverstoord wat ze wilde zeggen. Ze werd onder andere onderhouden over de gekozen naam van de actiegroep. Die vond de interviewer belachelijk in zijn eenvoud. Maar waarom zou je iets moeilijk doen als het ook gemakkelijk kan? Ze willen nu eenmaal dat oliemaatschappijen stoppen met hun productie. Just stop! Deze groep is een coalitie van milieugroepen die willen dat de fossiele brandstofindustrie (olie- en gasbedrijven) een halt moet worden toegeroepen. Daarin zijn ze niet de enige. Vrijdagochtend trof ik deze illustratie aan in de Volkskrant, van politiek cartoonist Bas van der Schot. 

Die middag las ik dat activisten van diezelfde actiegroep twee blikken tomatensoep leegden over een schilderij van Vincent van Gogh dat in de National Gallery in Londen hangt. Het gaat om ‘Zonnebloemen’ uit 1889. Van Gogh wilde graag bekend worden als dé kunstenaar van zonnebloemen. In tegenstelling tot menige collega vond hij juist het grove van deze bloem interessant, zelfs in uitgebloeide vorm. Hij schilderde vijf versies van het betreffende beeld, twee gingen helaas verloren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Nu wil het toeval dat ik onlangs een lekkere fleecetrui kado kreeg met daarop dezelfde zonnebloemen van Vincent in kruissteek op de rug. Die gaat mij wel warm houden deze winter! 

Deze protestactie van Just Stop Oil zou de Britse regering ertoe moeten aanzetten alle olie- en gasprojecten per direct te beeïndigen. Ik begrijp iets van activisme, denk dat ik mij kan verplaatsen in jongeren en snap de zorgen die leven bij jongere generaties. Ik ben het dan ook roerend eens met hun missie maar niet met deze manier van aandacht vragen. Een aantal mensen die op de Nederlandse tv om een reactie werd gevraagd, vond het een goeie PR-stunt. (De smijters zouden hebben geweten dat er glas voor het schilderij zat.) Zelf was ik minder mild in mijn reactie. Er is momenteel al zoveel narigheid in de wereld, waarom zou je iets dat zo prachtig is, lelijk willen maken? Deze manier van actievoeren vind ik beneden alle peil en zijn doel ruim voorbijschietend. Dit was een daad van agressie. Ik moest denken aan een uitspraak van gitarist Frank Zappa die ik ergens optekende “the mind is like a parachute: it only works when it´s open.” Tja. 

In tweets van de activisten las ik het volgende: ‘Is art worth more than life? More than food? More than justice? Thanks to skyrocketing gas prices, millions of British families won’t be able to afford to heat a can of soup this winter. Only Civil Resistance can get us out oft he crisis. It’s time to step up and stand up for what’s right.’ 

Het is goed om te ageren tegen een falende overheid. Dat gebeurt ook regelmatig in Nederland. Het is ook prima om piekbelasters en andere vervuilers te dwingen hun verantwoordelijkheid te nemen en te stoppen met het belasten van mens en natuur. Maar het is geen kwestie van of-of als het om (het belang van) kunst of leven gaat. Ze horen bij elkaar als een vis in het water. Kunst, en zeker die van Van Gogh, maakt ons leven mooier. Waarom moest een prachtig doek als dit dan -weliswaar symbolisch- worden beschadigd? Ik noem dat landschapsvervuiling... 

De activisten hadden beter op bezoek kunnen gaan (wel vreedzaam) bij de recent aangetreden Britse premier van het Verenigd Koninkrijk Liz Truss, die er inderdaad een potje van maakt. Of ze hadden actie kunnen voeren tegen de nieuwe minister Kwasi Kwarteng van Financiën maar dat heeft nu geen zin meer. Die werd op diezelfde dag door zijn baas de laan uit gestuurd, na amper 37 dagen in functie te zijn geweest. Truss volgt binnenkort, vermoed ik. Just Stop Oil riep mensen op elke dag van oktober bij Westminster te gaan protesteren. Dat lijkt mij een meer gepaste actie. 

Voor Vincent van Gogh was de natuur heel belangrijk. Hij vond er persoonlijk veel troost en inspiratie en had als kunstenaar veel oog voor details van die natuur. Hij schilderde liever buiten dan binnen en koos dan niet alleen zonnebloemen als object. Ook vlinders, insecten, bomen en boomgaarden, korenvelden, tuinen, slootjes, olijfgaarden, oogsttaferelen, blauwe bergen, dotten van wolken, landschappen bij avondschemering en sterrenhemels. 

Op de website van het Van Gogh-museum las ik dat Vincent vond dat je als kunstenaar de natuur écht moest kennen en begrijpen. Dat lukte het best op de plek waar je er middenin kon wonen en werken: het ongerepte platteland. Hij was het ook die zei “... ik zie in de hele natuur, bijvoorbeeld in bomen, expressie en als ’t ware een ziel.” Waarom zou je dan als activist juist iets van deze kunstenaar willen besmeuren in je strijd? Ik begrijp dat niet. Omdat dit schilderij ooit 83  miljoen euro opbracht op een veiling? Daarvan kun je inderdaad heel veel armlastige families helpen in crisistijd. Tja.

Het werk van Van Gogh werd in een recente aflevering van Masterchef Australia op gepaste wijze in het zonnetje gezet. Een uitvoering van een typisch Van Gogh-bos (Bomen en ondergroei) vormde het decor voor een kookuitdaging in het Lume-gebouw; dat is de eerste galerie voor digitale kunst in Melbourne. Twee teams moesten zich daar laten inspireren door de Nederlandse kunstenaar en zijn werk. Ze moesten komen tot een kunstzinnig en kleurrijk driegangenmenu. De kandidaten konden alleen kiezen uit 100% natuurlijke ingrediënten. Het leverde fraaie gerechten op; onder andere takken en boomstammetjes van chocolade, gefrituurde preireepjes als  bosbrand en desserts met bosvruchten. 

Alvin Quah was die dag een van de teamcaptains. Jurylid Mel waardeert hem ook om zijn glossy brillen; die zijn elke aflevering anders. Quah was eerder kandidaat in de tweede jaargang van het programma (2010); destijds eindigde hij als zesde. Hij werd geboren in Kuala Lumpur (Maleisië) en heeft een Chinees-Maleise achtergrond. Net als heel veel jongeren met Chinese ouders werd hij verplicht een academische studie te volgen alhoewel hij liever kunstenaar was geworden. Jarenlang werkte hij als wetenschapper bij een farmaceutisch bedrijf. Totdat hij de eerste jaargang van Masterchef Australia zag. Poh Ling Yeow die destijds tweede werd, wist hem te inspireren. Zij kookte vaak Maleise gerechten en dat zette hem tot dromen aan. Zij was eveneens mijn favoriet voor de overwinning maar die eer ging naar Julie Goodwin, de kandidate die nu weer meedoet in seizoen 2022. Ze doet het goed. Hoe leuk is dat?! 

Alvin is nog steeds een graag geziene gast in kookprogramma‘s. Hij leeft met zijn partner Mark. Op de foto staat hij bij het gewraakte schilderij van Vincent van Gogh dat voorheen in de National Gallery van Canberra hing, de hofstad van Australië. Toeval bestaat.