Kussen op afstand

Het is fijn dat we tijdens deze Spaanse nazomer weer Nederlandse vrienden om ons heen hebben! Het ene stel gaat en het andere komt. Happy. Piet & Agnes vertrokken onlangs (de foto hiernaast komt van hen), Joan & Ben trokken de stoute schoenen aan en stapten in het vliegtuig. Ze kwamen goed aan, al had dat wel wat voeten in de aarde. Ze bleken een gekkie naast zich te hebben (in een nauwelijks gevuld toestel): een onrustige vrouw van buitenlandse origine die de regel van het mondkapje niet leek te snappen of deed alsof... De stewardess moest haar regelmatig corrigeren en deed dat streng. Onze vrienden namen hun eigen maatregelen: ze verkasten nadat het vliegtuig op cruising altitude was. Het goede nieuws is dat zij die vlucht goed doorstonden.

We vierden Joans verjaardag in een favoriet restaurant en zij kwamen bij ons dineren. We schoven de eettafel maximaal uit en zaten op ruime afstand van elkaar. Dat mocht de pret geenszins drukken. Ze brachten verlate verjaarskado’s mee voor mijn liefje en mij. Ben voelt zich hier energieker dan in Nederland. Ze zijn lekker buiten en pakten hun wekelijkse golfpartijtjes weer op. Zij zijn van plan om de rest van het jaar onder de Spaanse zon door te brengen. De provincie Alicante en in het bijzonder hun woonplaats hebben tot nu toe heel weinig coronabesmettingen. Als je oppast in de openbare ruimte, zal het hier in de komende maanden beter toeven zijn dan in het winterse Vaderland.

Zonder verdere tegengeslagen gaan we met hen overwinteren. Mijn liefje en ik deden dat hier niet meer sinds 2005. Sinds we stopten met werken, reisden we jaarlijks naar elders in de wijde wereld. Desalniettemin kijk ik uit naar trekvogels in de late herfst en kerst op het plaatselijke strand. Opgedirkte kerstdiners in te volle restaurants hoeven van ons niet maar we gaan zien hoe een en ander zich de komende maanden ontwikkelt.

Alhoewel de meteorologische herfst begon, ligt de temperatuur hier 3 à 5 graden hoger dan gebruikelijk is in deze tijd van het jaar. We raakten in de ban van de ‘veranillo de San Miguel’, de oudewijvenzomer. San Miguel is de patroonheilige wiens feest hier wordt gevierd op 29 september. Er wordt wel beweerd dat als deze dag een zomerse temperatuur heeft (en dat was gisteren zo), dat zo zal blijven tot eind november. Joehoe!

Onze vrienden Frans & Roland streken ook weer neer aan deze Costa. Ook zij brachten een verlaat verjaardagskado mee voor mijn liefje: het kookboek ‘Flavour’ van Yotam Ottolenghi. Een prachtig boek met honderden heerlijke groenterecepten. Een ware treasure trove. Ik moest erom gniffelen. Het was haar verjaardagskado maar eigenlijk het mijne... De jongens weten wat ze geven: zij hopen zo als gastmannen mee te genieten! Voor hun bonte avond ga ik met plezier iets koken uit Ottolenghi’s boek. Er is namelijk weinig mooier dan koken voor vrienden. In het Parool las ik vanmorgen dat Nico Dijkshoorn vorige week een gerecht uit dit boek maakte. Hij ging drie uur lang op een visstoeltje voor zijn oven zitten kijken naar het roosteren van een selderijknol. Dat leek mij wel wat dus die knol haalde ik alvast in huis. 

We love all of our friends to bits maar kussen op afstand!

De blog van vandaag is met name gewijd aan vriendin Bernadette. Niet alleen zette het coronavirus een streep door het plan om mijn verjaardag in Spanje met haar te vieren en elkaar in augustus in Nederland te zien, ook haar plan om de Olympische Spelen in Tokyo bij te wonen en in het land van de opgaande zon rond te reizen viel in duigen.

En alsof dat niet genoeg is, wordt zij vandaag ook nog 60 jaar. Momenteel is ze nog op vakantie maar na thuiskomst zou ze een dineetje thuis voor een handjevol vrienden en familie organiseren. Met de nieuwe coronomaatregels in Nederland gaat nu ook daar een streep doorheen. Tja.  

 

Here’s to 60 more 

Welcome to being 60!
You’ve reached a special point
some will never make it to,
but you didn’t disjoint.

You’ve conquered many obstacles,
have achieved many a dream.
You’re greying at the temples
but your eyes still have a gleam.

You’re entering another phase
you may not love the most.
But you’ll know how to save the days,
so I’d like to make a toast:

to a woman we both know
and who we both adore…
Congratulations on your 60 years,
and here’s to many more!

Waardig

Afgelopen week sprak ik weer eens met mijn buurman Pat. Als we elkaar treffen, is het onbekend hoeveel tijd later en bij welk onderwerp we stoppen. Het gaat van hot naar her en van high naar low. Alsof we aan de laatste minuten van ons leven begonnen en onze laatste gedachten en opinies nog even wensen te toetsen en ventileren. Hij is aardig en verstandig, leeft een eenvoudig leven en houdt er genuanceerde meningen en interessante standpunten op na. Hij is een van de mensen van de andere kant van het kanaal die zich vanaf het begin uitsprak tegen Brexit. Hij en zijn echtgenote zijn dan ook hard op weg om permanente residenten in Spanje te worden. We zullen zien hoe het hen en hun landgenoten elders vergaat. Ik lees er momenteel weinig bemoedigends over. We koersen waarschijnlijk af op een No Deal. Alsof krona niet al straf genoeg is voor het Verenigd Koninkrijk!

We stuiten in onze conversaties op enig moment altijd op binnenlandse en buitenlandse politiek. Pat kent Nederland van zijn bedrijfsbezoeken, ik ken zijn Vaderland van daar wonen en werken. Hij vroeg zich deze keer af of onbetrouwbaarheid een vereiste karaktereigenschap is van politici. Ironie kreeg hij met de paplepel ingegoten… 

Of ik integere politici ken? Ik moest direct denken aan Pia Dijkstra van D’66. Zij keert na de parlementaire verkiezingen van maart 2021, na tien jaar als kamerlid te hebben gefunctoneerd, niet terug in de Tweede Kamer. Ze wordt 65 jaar en vindt het welletjes. Ik legde mijn buurman uit dat zij voor mij iemand is met een geweten en een goedwerkend moreel kompas. Dijkstra stond aan de wieg van belangrijke wet- en regelgeving die voor menig parlementair collega een ‘hot potato’ was en nog steeds is: orgaandonatie en ‘voltooid leven’. 

Eerstgenoemde onderwerp werd inmiddels bij wet geregeld, punt 2 nog niet. Het standpunt dat een mens zonder ondraaglijk en uitzichtloos lichamelijk lijden te allen tijde recht heeft op zelfbeschikking en zelf mag bepalen wanneer het leven is voltooid, is geen voldongen feit en bepaald niet onomstreden. Voor de goede orde: het gaat hierbij om een euthanasiewens zonder medische reden. Door omstandigheden kan een mens langer leven moe zijn of zinloos vinden. Dat moet eenieder zelf kunnen bepalen. Voor mijn liefje en mij is waardig sterven een mensenrecht.

In Nederland is euthanasie sinds 2001 bij wet geregeld met de wet Toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding. In mijn Vaderland kan iedereen van 16 jaar en ouder een euthanasieverklaring opstellen, voor het geval hij of zij wilsonbekwaam wordt. Dat wil in dit geval zeggen dat iemand niet langer in staat is een verzoek om euthanasie te uiten. Levensmoe zijn is momenteel dus geen grond voor euthanasie.

Pia Dijkstra zette zich met hart en ziel in voor ‘Voltooid Leven’. Een van de slogans van haar partij is dat, naast waardig oud worden, waardig sterven net zo belangrijk is. We moeten de wens van ouderen respecteren die klaar zijn met het leven. Haar inzet leverde tegenwind en bedreigingen aan haar persoon op. In de afgelopen jaren verhardde het debat en sociale media spelen daarin een versterkende rol. Het lot van partijgenoot, mede-politica en arts Els Borst is daarvan een huiveringwekkend voorbeeld. Borst werd in 2014 door een ernstig verwarde man in haar huis vermoord. De dader legde tijdens het strafproces in de rechtzaal een verklaring af waarin hij zei haar te hebben vermoord vanwege haar verantwoordelijkheid voor de totstandkoming van de euthanasiewet in Nederland.

Het Nederlandse kabinet wilde graag meer weten over oudere mensen die hun leven voltooid vinden. Men liet onderzoek doen onder 55-plussers. De resultaten zouden in het voorjaar van 2020 worden gepubliceerd. Door het coronavirus sneeuwde het onderwerp helaas onder. Ik downloadde het document en begon te lezen. 

In 2019 waren er in Nederland 5.6 miljoen 55+ers. Circa 76.000 van hen (ofwel 1.34%) zeggen een persisterende doodswens te hebben zonder dat zij ernstig ziek zijn. Voorts geven circa 43.000 mensen (ofwel 0.77%) aan een actieve doodswens te hebben. Circa 10.000 personen wensen (hulp bij) levensbeeïndiging, ofwel 0.18% van de ondervraagde leeftijdsgroep. Ruim een derde van deze groep zou graag hulp van een hulpverlener of naaste krijgen bij zelfdoding.  

Het rapport geeft opvallende kenmerken en factoren die de doodswens versterken. Opvallende kenmerken: 67% is vrouw, 50% woont samen, 85% heeft kinderen, 69% woont in de stad, 44% is laagopgeleid. Versterkende factoren: 81% piekert, 61% voelt zich lichamelijk of geestelijk aftakelen (slechtziend, minder mobiel, vergeetachtig; het gaat dus niet om ernstige ziekten of depressie), 56% heeft last van eenzaamheid, 42% zegt niemand tot last te willen zijn, 36% heeft geldproblemen.

Pia Dijkstra diende op 17 juli jongstleden het wetsvoorstel in, getiteld ‘Toetsing levenseindebegeleiding van ouderen op verzoek (voltooid leven)’. Het voorstel geeft ouderen vanaf 75 jaar de mogelijkheid om, als zij een langdurige en onveranderlijke stervenswens hebben, met hulp van een levenseindebegeleider hun leven waardig te kunnen beëindigen. Het gaat om mensen die hun leven voltooid achten, die zelf vinden dat hun lichaam het té lang volhoudt. Het wetsvoorstel wordt nu eerst in behandeling genomen door de Raad van State die er een advies over zal uitbrengen. Uit diverse peilingen bleek dat het voorstel op maatschappelijke steun kan rekenen. Nu de politiek nog!

Ik ken mensen, enkelen persoonlijk, die uit het leven stapten door zelfdoding. Doorgaans op afschuwelijke wijze. Soms ging daar langdurig psychisch lijden aan vooraf, soms niet. Soms was dat lijden bij naasten bekend, vaak niet. Ik zou wensen dat niemand op mensonterende wijze een einde aan zijn of haar leven moet maken. Zo’n wanhoopsdaad laat nabestaanden met veel vragen en verdriet achter.

Velen zien zelfmoord als een laffe daad. Zelf denk ik echter dat er veel moed voor nodig is. In onze maatschappij lijkt het nog steeds een taboe, we moeten koste wat kost blijven leven. Betekenis geven aan het leven is mooi maar als iemand dat niet langer wil of kan, moet je die persoon een waardig afscheid gunnen. De stoïcijnen beschouwden de dood als iets natuurlijks, iets wat bij het leven hoorde. Zelfdoding was voor hen als een deur die je altijd nog kon openen, als optie.

Daarover ging het in een interview met Olympisch schaatskampioen en cafeïnekauwgomondernemer Mark Tuitert in De Volkskrant. Hij ontdekte het werk van de Libanees-Amerikaanse essayist en filosoof Nassim Taleb (1960) tien jaar geleden. Hij leest diens boeken tot op de dag van vandaag regelmatig, als wapen tegen wanorde. Ik was verrast door Tuiterts verhaal, zijn uitspraken prikkelden mijn nieuwsgierigheid. Talebs bundel ‘Incerto’ (vier boeken die in willekeurige volgorde kunnen worden gelezen) ligt nu te gloeien op mijn stapel… De zwarte zwaan, Misleid door toeval, Het bed van Procrustes en Antifragiel. Een lijvig filosofisch werk als richtsnoer voor het leven van alledag. Centraal staat het streven naar wat hij in zijn werk ‘antifragiliteit’ noemt. Een mens moet robuust genoeg worden om onverwachte schokken te doorstaan; idealiter worden we zelfs beter van wanorde. Saillant detail is dat Taleb als sinds 2007 op het gevaar van een pandemie wijst in onze extreem verbonden wereld.

De dood was in de afgelopen periode regelmatig in mijn gedachten. Loucky, de leuke moeder van onze goede vriend Roland overleed onlangs. Zij werd getroffen door een hersenbloeding en raakte daarna eenzijdig verlamd. Na eerder jarenlang voor haar zieke echtgenoot te hebben gezorgd die hetzelfde overkwam, koos zij er nu zelf voor geen behandeling meer te ondergaan. Ze overleed kort daarop in een hospice.

Ruth Bader Ginsburg, de opperrechter van het Amerikaanse Hogerechtshof, overleed afgelopen week op 87-jarige leeftijd aan de gevolgen van uitgezaaide pancreaskanker. Ze was een rechter van historische statuur, werd een icoon voor progressieve vrouwen in de Verenigde Staten en daarbuiten. Haar laatste wens was, volgens kleindochter Clara, dat ze niet zou worden vervangen vóór de aanstaande presidentiële verkiezing. Een nieuwe of herkozen president moest haar vervanger maar aanstellen. Donald Trump en de Republikeinen in de Senaat hebben er lak aan. Respectloos!

En vandaag is het de geboortedag van mijn vriendin Nelly. Zij zou 60 jaar zijn geworden. Het mocht niet zo zijn: ze overleed op 48-jarige leeftijd, aan de gevolgen van uitgezaaide longkanker. Op oudejaarsdag 2008 kon en wilde Nelly niet verder. De benauwdheid kreeg zij niet meer onder controle. In overleg met de huisarts maakte ze de keuze voor terminale sedatie.  

 

Misofonie

Hoogleraar Psychiatrie Damiaan Denys (1965) van het Amsterdam UMC ontving onlangs de Ig Nobel-prijs voor Geneeskunde voor het jarenlange onderzoek dat hij deed naar mensen die zó agressief worden van smakken, niezen, snurken, slurpen, zwaar ademen of andere geluiden van anderen dat ze er soms moordneigingen van krijgen. Denys begon tien jaar geleden met zijn onderzoek nadat een patiënte hem vertelde dat ze heel boos werd als ze iemand hoorde niezen.

Al ben ik bepaald geen hypochonder, ik denk dat ook ik een zekere mate van misofonie heb. Mijn liefje zegt dat eveneens over zichzelf. In de loop van de tijd werden we gevoelig voor geluidsoverlast. Niet van elkaar maar van anderen. Komt dat doordat we langdurig in een land van rumoer leven? Spaanse buren in de straat die hier eveneens permanent wonen, corrigeren het geblaf van hun neurotische chihuahua (Tor) niet of nauwelijks. In voorgaande jaren sprak ik Cristina er weleens op aan. Ze is het erover eens dat haar hond “un poco nervioso” is. Het hielp wel iets maar loste het probleem op de langere termijn niet op. Mijn liefje wordt boos op mij als ik tegenwoordig hard “shhhhht” zeg of zijn naam roep als de viervoeter weer uit zijn dak gaat; maar ja, een misofonist moet toch wat?! Ik denk maar zo: als de hond het niet snapt dan toch zeker het baasje wel! (Dat werkt overigens.)

Ook Spaanse buurvrouw Marisa laat haar jonge blonde labrador langdurig blaffen om niets. Het is haar tweede hond; de eerste werd vanwege beheerproblemen uit huis geplaatst. Tijdens het coronahuisarrest begon ze aan hond 2. Ik kon mijn ogen niet geloven toen ik haar met dat bolletje wol zag lopen. Nummer 2 krijgt evenmin enige opvoeding. Haar directe buren, het jonge Spaanse stel Dani & Tania, gaan vanwege dat gedrag binnenkort verhuizen, zo meldden zij ons onlangs. Marisa heeft zelf waarschijnlijk geen idee al maken we ook met haar praatjes over het belang van opvoeden. Zij is een typisch Spaanse op dit punt: hoe meer lawaai, hoe beter! Als zij in haar auto naar huis terugkeert, staat de stereo keihard aan en alle ramen open. Je hoort haar bij de provinciegrens van Murcia al aankomen, als je er oren naar hebt. (En dat hebben we.)

Een Waalse achterbuur snuit zijn neus zeer luidruchtig; het schettert door de buurt. Ik heb te doen met zijn sinussen al heb ik zelf geen last van zijn geluid. Krijg er evenmin moordneigingen van. Toen een grote groep twintigplussers uit Murcia vorige week in onze straat afscheid nam van de zomer van 2020 met een luidruchtig feest op het terras, inclusief gezuip en geschreeuw tot 5 uur in de ochtend, voelde ik die neiging weer wel. Klaarwakker in mijn bed kreeg ik visioenen van Urumi-zwaarden, kanonnen die van dichtbij werden afgevuurd en pijlen van een boog waarvan de punten in novichok zijn gedrenkt.

Ik ken moordgedachten dus zeker, denkend aan herrieschoppers maar het sterkst zijn ze bij aanhoudend hondengeblaf. Voor mij is het simpel: het lawaai dat kan worden vermeden, moet je als mens zien te vermijden. Ten behoeve van je naasten en wijdere leefomgeving.

Je kunt overigens online een kleine test doen bij het Britse Misophonia Institute om te weten of je een misofonist bent. Ik deed het uit nieuwsgierigheid. Het lijkt er wel op al is er in mijn geval geen sprake van paniek bij het aanhoren van irritant geluid. Slechts het kielhalen (of erger) van de veroorzaker zit in mijn gedachten. Hoe het ook zij, ik sloeg onomstotelijk aan op het nieuwsbericht over de prijs en dit onderzoek!

Denys is blij met zijn prijs maar het verwarde hem tegelijkertijd. De prijs is in eerste instantie grappig bedoeld maar heeft altijd een serieuze ondertoon. Zijn onderzoek werkt net andersom. Hij accepteerde dit eerbetoon omdat hij en zijn team het belangrijk vinden dat er aandacht komt voor deze aandoening.

Een dag later stond er een artikel in De Volkskrant van Tonie Mudde en Margreet Vermeulen die als kop had ‘De hel, dat is het geluid van anderen’. Vrij naar de Franse auteur Albert Camus, vermoed ik. Hij schreef een mooi boek over de hel die de ene mens voor de ander is (L’enfer c’est les autres). Camus, minnaaar van feministe Simon de Beauvoir, ontving in 1957 de Nobelpijs voor Literatuur voor zijn werk.

De Ig Nobels die sinds 1991 worden uitgereikt, bereikten inmiddels een cultstatus. Denys en collega’s publiceerden hun winnende artikel in 2013 in het internationale tijdschrift Plos One. Daarin beschreven ze de symptomen van 42 patiënten. Zij zijn van mening dat er sprake is van een aparte ziekte die losstaat van andere psychische aandoeningen. Over wat de ziekte precies is, tast men nog in het duister. Patiënten lijken in ieder geval geen gehoorprobleem te hebben.

Op de betreffende afdeling van het Amsterdamse UMC ontwikkelde men een therapie voor mensen met misofonie. Daar probeert men het geluid dat de negatieve reactie oproept, te doen ‘overstemmen’ door het geluid dat een positieve invloed op de persoon in kwestie heeft. Tor tussen de spaken van mijn heerlijk zoevende fiets? Marisa die wordt verzwolgen door een zingende walvis? Voor mij werkt het!

Laureaten van de andere Nobelprijs (‘de echte’) verbinden hun naam zonder schroom aan de Igs. Vaak reiken ze de prijzen aan winnaars uit. Normaliter gebeurt dat aan de universiteit van Harvard, met een gekke ceremonie waarbij het publiek gevouwen vliegtuigjes naar de persoon op het podium gooit en een kind in de microfoon mag zeggen “please stop, i’am bored” als sprekers te langdradig worden. Vanwege de coronacrisis zaten de winnaars dit jaar achter een spatscherm en werd er geZoomed. Ze ontvingen een pdf met knutselinstructies voor een zelf te maken trofee. Tja.

Recent las ik eveneens dat een Noorse rechts-extremist president Trump nomineerde voor de Nobelprijs voor de Vrede. Daar is niets grappigs aan! Hij zou deze prijs verdienen voor het Midden-Oosten-voorstel dat nu wordt uitgewerkt. Het huidige initiatief komt van Trumps schoonzoon Jared Kushner en is met name gericht op economische samenwerking tussen Israël en de Verenigde Arabische Emiraten. Op zich helemaal niet verkeerd maar het heeft geen schijn van een vredesakkoord. Daarvoor moet het vooral boteren tussen de Israëli en de Palestijnen en dat is lichtjaren ver weg…

Trump was in de afgelopen weken weer heel vaak in mijn gedachten. Dat kwam door hem en door mij. Na de presidentiële verkiezing van 2016 raakte ik geobsedeerd door deze man en zijn acties. Die obsessie duurde bijna drie jaar maar zwakte daarna af om nu weer op te vlammen. Dat is niet verwonderlijk als je bedenkt welke boeken er recent over hem werd gepubliceerd en die ik las of op de leesstapel heb liggen.

Onlangs las ik het boek ‘Disloyal: A Memoir. The True Story of the Former Personal Attorney to President Donald J. Trump’, van advocaat en fixer Michael Cohen. Het autobiografische boek verhaalt hoe een aardige joodse jongeman van een keurig middenklassegezin valt voor de duivelse charmes van de New Yorkse  ondernemer en maffiabaas Don ‘Corleone’ Trump. Cohen doet precies uit de doeken hoe hij al vroeg geobsedeerd raakt door Italiaanse mafiosi en uiteindelijk in het web van mobster-president Trump verstrikt raakt. Hij praat de kromste dingen van zijn baas recht. Cohen’s echtgenote en beide kinderen zien het jarenlang met lede ogen aan. 

De enige onthulling in het boek die ik grappig vond, was over Trumps opmerkelijke kapsel. Cohen beschrijft dat met ‘flip-flap-flop’. Als Trump uit de douche komt, hangt alleen haar (tot voorbij schouderhoogte) aan de rechter- en achterkant van zijn hoofd. Eerst klapt hij de pluk op zijn achterhoofd naar voren, daarna klapt hij het haar boven zijn rechteroor over zijn schedel naar links. Vervolgens wordt het als een pakketje dichtgevouwen. Tenslotte gaat er haarlak (van een goedkoop merk) overheen om het te fixeren. En dat elke dag weer. Flip-flap-flop. Ik moest erom gniffelen. Het schijnt dat Trumps schedel vol littekens zit, veroorzaakt door een mislukte haartransplantatie. Er valt verder weinig te lachen in het boek. Ik denk niet dat het Cohen is die ontrouw is aan Trump maar andersom. Wat een egoïstische, corrupte, onbetrouwbare kerel! Cohen haalt als diens fixer alle kooltjes uit het vuur maar ontvangt stank voor dank. Medelijden hoeven we echter niet met hem te hebben, dunkt mij.

‘Rage’ van de 77-jarige Washington Post-journalist Bob Woodward; het vervolg op zijn boek ‘Fear’. Ik ben tot ongeveer de helft van het boek gevorderd. Er staat heel veel in dat al uitgebreid in andere boeken en in de media ter sprake is gekomen. Voor dit boek organiseerde Woodward 17 interviews met Donald Trump. Alle gesprekken minus 1 werden op band vastgelegd. Een van de opvallende dingen aan dit boek is dat Woodward de uitspraken van de president feitelijk checkt terwijl ze worden uitgesproken; zowel in de gesprekken als later beschrijvend. De gesprekken over covid-19 vond ik nog het interessants. Al vroeg in januari 2020 belt Trump met Woodward (omdat hij boos was dat hij niet werd geïnterviewd in Woodwards vorige boek) over de dodelijke virus in China. Hij weet dan al dat het zich verspreidt door de lucht en noemt het uiterst dodelijk. Hoe vaak kan een president zich publiekelijk tegenspreken? Heeeeeeel vaak. Ontelbare keren zelfs, in dit geval. 

De boeken van de Amerikaanse Stephanie Winston Wolkoff, nog niet zo lang geleden de beste vriendin van Melania Trump (getiteld ‘Melania and Me: The Rise and Fall of My Friendship with the First Lady’) en van FBI-agent Peter Strzok (getiteld ‘Compromised: Counterintelligence and the Threat of Donald Trump’;  volgens hem staat Trump diep in het krijt bij Poetin; hij compromiteerde zich…) liggen op mijn stapel om hun leesbeurt te roepen. Voor hen ben ik even Oost- Indisch doof. Ook dat nog!

Van roze maan naar rode planeet

Niet zo lang geleden blogde ik over het feit dat we als mensheid momenteel meer weten over ons heelal dan van de oceaanbodem. Ik schreef toen dat ik meer emotie voel bij de onderwaterwereld dan bij het universum. Oké, we weten niet precies hoe groot de kosmos is dus misschien klopt die uitspraak niet helemaal… Wat ik wel weet is dat we sinds 1969 twaalf personen op verschillende missies naar de maan stuurden en dat tot nu toe niet meer dan drie personen naar de diepste plek in de oceaan afdaalden (de Marianas Trench). Nu speelt zeker mee dat we kunnen meekijken met missies naar de maan en eventueel andere planeten. De allerdiepste onderwaterwereld is zo donker dat we daar als kijkers niets zullen meebeleven. 

Dat neemt niet weg dat ik recent mijn ogen uitkeek toen ik over de donkere Middellandse Zee uitkeek. Mijn liefje en ik liepen op een zwoele zomeravond -de zon was allang onder- een rondje langs de wandelboulevard toen we in de verte iets knalroze en kleins zagen bewegen. Was het een cruiseschip op met feestelijke buitenverlichting? We konden het ons nauwelijks voorstellen... Deze tak van de reisbranche kreeg immers de genadeslag van het coronavirus?! 

Een Spaanse vrouw met jonge kinderen keek daar naar hetzelfde verschijnsel en probeerde een foto te maken met haar mobiele telefoon. We vroegen haar wat zij dacht dat we zagen. Ze keek ons even vreemd aan en zei toen lachend “la luna”. De maan! Vol en zo roze! Hoe konden we zo dom zijn?! Nou, dat valt wellicht te verklaren. We bleken te kijken naar een maan die wij niet eerder zo uit zee zagen opkomen; zeker niet in die kleur. We keken met open monden toe hoe een roze bal in sneltreinvaart naar zijn vertrouwde plek aan het firmament rees. 

Een Engelsman die aan die boulevard in een vakantiehuis woont en met wie we soms een praatje maken, stond tevens met zijn mobieltje in de hand. Hem leek een foto wèl te lukken. Aan hem vroeg ik dan ook of hij een foto van ons wilde maken om dit moment vast te leggen. Die beeldopname had bij lange na niet de kleur die ik met eigen ogen zag, maar het moment ligt vast voor de eeuwigheid. De avond erop wilden we wederom naar de boulevard om dat spektakel te aanschouwen maar toen was er enige bewolking die het opkomen van de maan minder spectaculair maakte. Een Spaanse buur vertelde ons die avond dat de derde keer scheepsrecht moest zijn: de maan zou de volgende nacht nóg groter en helderder zijn. Hij kreeg gelijk. Met de grote zoomlens en veel geduld lukte het mij de roze maan vast te leggen. 

Enkele dagen erna begonnen we op Netflix met seizoen 1 van de 10-delige dramaserie ‘Away’. Het onderwerp is een vlucht naar Mars. NASA stuurt voor de eerste keer een team van vijf astronauten naar de rode planeet. De commandant en piloot van deze missie is de Amerikaanse Emma, gespeeld door Hillary Swank. De Atlas-crew bestaat voorts uit een Chinese (Lu), een Rus (Misha), een Indiër (Ram) en een Brit (Kwesi); ze zijn respectievelijk chemicus, ingenieur, medicus en botanist. Man, vrouw, zwart, wit, homo, hetero, joods, christelijk… aan diversiteit geen gebrek.

Ook niet aan drama: liefde, vriendschap, jaloezie, ambitie, geloof, politiek, grote tegenslagen en kleine strubbelingen, ziekte, bijna-dood, verdriet; het zit er allemaal in. Er gaat van alles mis aan boord, zowel in technische als  intermenselijke zin. Er wordt veel aandacht geschonken aan Emma’s gezin dat op aarde achterblijft. Het bestaat uit een puberende dochter en een echtgenoot, tevens astronaut. Hij krijgt op de dag dat Emma’s raket een tussenlanding maakt op de maan, een hersenbloeding en raakt deels verlamd. Emma wikt en weegt maar gaat door haar grote droom te verwezenlijken: als eerste met haar team te landen op Mars.

Daar laat ik het bij want zelf haat ik spoilers. We pinkten regelmatig een traantje  weg (al vonden we het in het begin teveel emotie) en keken vol bewondering naar de prachtige opnames en interessante experimenten die in het heelal worden gedaan. Vooral een shot in de allerlaatste aflevering (oké, één spoiler alert) kon mij bekoren. De astronauten kijken op naar de oranje-rode lucht. Daar zien we de Maan en blauwe planeet Aarde hangen, als discoballen aan het plafond. De crew deed acht maanden over de reis naar Mars, mijn liefje en ik vlogen pijlsnel door tien afleveringen. We kijken reikhalzend uit naar seizoen 2. Ze keren toch zeker terug?! Aanrader! 

Eerder deze week werd tevens het bericht gepubliceerd in Nature dat sterrenkundigen een gas in de atmosfeer van planeet Venus ontdekten dat wellicht duidt op leven in andere delen van ons zonnestelsel. Het team, onder leiding van een Britse wetenschapper, heeft er weliswaar geen materiaal of foto’s van maar met de gigantische telescopen die op aarde staan, denken ze de chemische stof fosfine te hebben ontwaard. (Dat is een gasvormige verbinding van fosfor en waterstof.) Men vermoedt dat het voorkomen van dit gas samenhangt met een vorm van leven op deze planeet; een vorm die zonder zuurstof kan, het zogenaamde ‘anaerobic life’.

Het was spectaculair nieuws. Zoals altijd zijn er dan ook onderzoekers die deze vondst en de verklaring in twijfel trekken maar voorlopig zorgt deze ‘out of the blue’-bevinding voor ophef in de wetenschappelijke wereld. NASA had tot dusver niet veel aandacht voor Venus maar deze vondst zou weleens een kantelpunt kunnen zijn. De atmosfeer van Venus zit bomvol kooldioxide, de oppervlaktetemperaturen liggen ruim boven 400 graden Celsius en de luchtdruk is gelijk aan de druk op ruim 900 meter onder water. Deze planeet is dus niet per se leefbaar voor tweevoeters als wij… Hoog in de atmosfeer zouden de omstandigheden van Venus echter weleens niet zo onleefbaar kunnen zijn. Er waren eerder robotmissies naar Venus -met name door de Russen- maar de planeet smelt staal als geitenkaas in de oven! 

Overigens las ik in een recent NASA-bericht dat we deze week formeel in een nieuwe zonnecyclus (Solar Cycle 25) zitten; de 25ste sinds astrologen dat begrip hanteren. Elke elf jaar begint de zon aan een nieuwe cyclus. Geen idee of we in de komende periode met een gevaarlijke zonnestorm te maken krijgen. In juli 2012 deed zich zo'n epische storm voor die planeet Aarde echter miste. De piek in zonneactiviteit wordt verwacht in juli 2025.

Alsof dat nog niet genoeg was om mij over de streep te trekken, keken we gisteravond naar aflevering 1 van de nieuwe Netflix-documentaire ‘Challenger: The Final Flight’ die deze week op de buis verscheen. Deze docu heeft vier afleveringen. 

Iedereen kent waarschijnlijk het verhaal van deze shuttle-missie uit 1986: de raket explodeerde luttele seconden na lancering en alle zeven astronauten kwamen daarbij om. Het was de eerste keer dat een burger mee ging op missie. Haar naam is Christa McAuliffe, ze was lerares. Ook hier betrof het een diverse crew: onder andere twee vrouwen, de eerste Amerikaanse astronaut met Aziatische roots en een zwarte Amerikaan.

We zullen de astronauten in het vervolg van deze serie persoonlijk leren kennen, nabestaanden werden nauw bij de documentaire betrokken en veel NASA-deskundigen komen aan het woord. Astronaut en nationale ruimteheld André Kuipers kon het, naar verluidt, niet drooghouden toen hij de documentaire in voorbeschouwing zag. Wat veroorzaakte deze ramp? We krijgen daarop uitgebreid antwoord. Ik kijk uit naar aflevering 2. Misschien word ik ooit nog Galaxy-gek? Niets mag maar alles kan in dit knotsgekke kronajaar!

 

69

Mijn liefje viert vandaag haar 69ste verjaardag. Niet per se een bijzondere leeftijd maar wel een bijzondere vrouw. Alweer iemand met een beperkt verjaardagfeestje vanwege krona! Het is in ieder geval beter dan vorig jaar. Toen veranderde DANA onze straat in een snelstromende rivier. We hielden de voeten destijds droog maar stelden de feestdag uit.

Negenenzestig. Het beginnen indrukwekkende getallen te worden… Zij en ik zijn als die 6 en 9: vaak precies passend, bij tijd en wijle ondersteboven van elkaar. Doorgaans stabiel en in balans. Ik wens haar een nieuw levensjaar toe met nóg meer liefde, vriendschap, fun en gezondheid.

Van harte, cariña!

SIXTY-NINE

 

Sixty-nine looks back across the sea

In search of land where there is only sky.

X’s mark where sunken treasures lie,

The galleons long lost to memory,

Years gone beneath the waves that greet the eye.

Nostalgia hungers for identity,

Intent on what, not interested in why,

Needing need, ever poised to cry,

Embracing the sweet pain of finity.

 

Van: Nicholas Gordon

Eindelijk weer!

We waren er voor het laatst ruim een jaar geleden: Cabo de Palos. Het stond eerder op ons reislijstje maar krona en besmette bootvluchtelingen uit Algerije zetten er een streep door. Het is enkele tientallen kilometers van huis, over de provinciegrens van Murcia maar het staat garant voor een dagje snorkelplezier, genieten van glashelder water en een beetje onderwaterreuring.

Omdat ik dit jaar langer dan normaal op dit uitje moest wachten, stelde ik in de tussentijd een webalbum samen, getiteld 'Underwater Adventures 2005-2020'. Daarin is een bonte verzameling foto’s van wereldwijde snorkelavonturen opgenomen. Altijd met mijn liefje, soms vergezeld van goede vrienden. West- en oost-kust van Down Under (het Great Barrier Reef was nog tamelijk ongeschonden), Fiji, Belize, Bali (diverse locaties), Mallorca, Sulawesi (Togian en Bunaken), Galapagos-eilanden, opnieuw plekken op het Grote Barriere Rif, Sri Lanka (oostkust) en Cabo de Palos; de plek het dichtst bij huis. 

Vóór de komst van de digitale onderwatercamera snorkelde ik meermalen naar hartenlust in de Rode Zee. Die beelden zitten op mijn netvlies. Daar begon de liefde. Mijn allereerste analoge onderwatercamera was een kanariegele Sony waarmee ik tevens dia's kon maken. Inmiddels ben ik vier digitale onderwatercamera’s verder; de meerderheid van het merk Olympus, type Tough. Dit jaar werd een apparaat uit deze reeks verkozen tot beste onderwatercamera van het jaar (de Tough TG-6). Ik ben en blijf tevreden met de kwaliteit van de foto’s.

In 2015 werd Cabo de Palos onder duikers verkozen tot beste plek van Europa en dat legt ze geen windeieren. Er vinden daar circa 22.000 duiken per jaar plaats. Vrienden van ons, ouders van een enthousiaste duikende dochter en haar vriendin, meldden ons dat de meiden tijdens hun recente vakantie aan de Costa Blanca slechts eenmalig een duikuitje naar deze kaap maakten. Het was zo druk onderwater dat er geen lol aan was. Er ontstond een woud van benen, flippers en flessen. Nu veel Spanjaarden vanwege krona niet naar het buitenland op vakantie gingen, streken ze massaal aan hun eigen kustlijn neer, met de geschetste drukte als resultaat. Spanjaarden zijn bovengemiddeld sportief dus ook duiken behoort tot de favoriete sporten.

Het onderwaternatuurpark Cabo de Palos, ingesteld in 1995, onderging recent een flinke uitbreiding vanwege het 25-jarig jubileum: de provincie Murcia breidde het gebied uit met nog eens 200 hectares beschermde wateren extra. Daarmee komt de huidige omvang van het park rond de 1.890 hectares natuurschoon. De verwachting is dat het nieuwe gebied volgend voorjaar klaar is om van te genieten. Dit doet Murcia goed! Langs een kustlijn van 175 kilometer heeft deze regio twee beschermde natuurparken (slechts eentje minder dan de Canarische Eilanden). Ze lopen van Cabo Cope naar Cabo de Palos.

Wij reden deze week opgetogen richting de kaap. Mijn liefje hield in de afgelopen weken de temperatuur, de wind en de stroming ter plaatse in de gaten. Woensdag was de ideale dag. Ze kreeg gelijk. Een klapstoel voor haar (zij gaat doorgaans iets korter te water dan ik), belegde broodjes van José António voor de lunch, mijn snorkelset en flippers, plus haar waterschoenen en EasyBreath-snorkelmasker lagen in de achterklep. Het grote parkeerterrein aan de voet van de vuurtoren was nagenoeg leeg. Bepakt en bezakt liepen we naar playa Levante maar daar was de zee te woelig en het water zanderig. Zo mooi als het daar de vorige keer snorkelen was, zo ongeschikt leek het nu. Dan maar naar de tegenover gelegen cala! Ook daar is het goed toeven, weet ik uit vorige ervaringen.

Daar lagen en zaten al enkele personen op het smalle kiezelstrand aan de branding maar we pasten er nog tussen, de vereiste afstand in acht nemend. We installeerden onszelf en niet veel later lagen we snorkelend in het water. Het was er als vanouds: kraakhelder, barstensvol grote en kleine vissen, met nieuw en oud zeegras (posidonia). Bootjes met duikers voeren af en aan maar druk werd het geenszins.

Aanvankelijk was het water ook aan die kant onrustig maar een uur of twee later kalmeerde het en werd het snorkelen ook daar gemakkelijk. Mij deert een beetje deining niet. De tweede keer dat ik te water ging, gebruikte ik het masker van mijn liefje. Het grote voordeel is, dat er geen gehannis is met bril of mondsnorkel. Het ging mij goed af en het beeld was glashelder. 

Het was op zich niet spectaculair maar toch zag ik dingen die ik niet eerder aanschouwde. Een kleine zoenvis die rechtop in het water stond met getuite lippen (rood omcirkeld), een rode, technische dobber die naast de vuurtoren in het water stond, posidonia met roze pom-poms aan de uiteinden, een krab die live een zee-egel verorberde (de stekels vlogen in het rond!). Een beginnende duiker met zijn begeleider(s) en mijn lieve metgezel naast mij in het water. De kleine camera, een Olympus Tough van enkele jaren oud, doet het nog goed. Happy days.

Mildheid en genade

Journalist en schrijver Haro Kraak schreef een interessant artikel in de Cultuur-sectie van De Volkskrant van 1 september jongstleden. Kraak werd als journalist in 2017 genomineerd voor de Tegel en werd dit jaar uitgeroepen tot Meesterverteller (de prijs voor beste verhalende journalistiek). Hij studeerde Sociologie en Journalistiek. Zijn artikel gaat over de Cancel Culture, de op sociale media heersende cultuur van het smoren van onwelgevallige meningen, de boycot van iemand met afwijkend gedrag. Er is de laatste tijd veel om te doen.

Het begrip zou voor het eerst zijn opgedoken in de film New Jack City (1991) waarin Wesley Snipes als gangster Nino Brown zijn vriendin dumpt met de woorden “Cancel that bitch. I’ll buy another one.” Daarna ging de term een eigen leven leiden. Een invloedrijke vermelding had The New York Times volgens Kraak in een filmpje uit 2016 van het satirische personage Joanne the Scammer, een door een zwarte acteur gespeelde onbetrouwbare witte vrouw. Als ze het espressoapparaat niet aan de praat krijgt zegt ze “It’s over. That’s cancelled.” Volgens de schrijver van die serie komt de term voort uit een cultuur van consumentisme en kapitalisme, van transacties die worden afgezegd.

Rond de #MeToo-beweging in 2017 raakte het op sociale media ingeburgerd onder Amerikanen om personen ‘cancelled’ te noemen. Er werd verlekkerd geconstateerd dat bekende figuren als Harvey Weinstein en Bill Cosby niet zouden terugkeren, tenminste niet in een machtspositie.

De opkomst van deze uitsluitcultuur was een machtsgreep van mensen die voorheen geen platform hadden om hun stem te laten horen. Ze konden zich nu via sociale media verenigen en zo een grotere rekenschap van publieke figuren eisen. Die zouden niet langer wegkomen met wangedrag of misbruik van hun positie. Pas later werden die acties tezamen tot cultuur gedoopt, en niet bepaald als compliment. Gaandeweg werden steeds meer gedragingen onder cancellen geschaard. Cancel cultuur werd een parapluterm voor boycots, adverteerders bellen, bij werkgevers klikken, het online gooien van adresgegevens (doxen), het schrappen van film, boeken of series uit bibliotheken [..]. Aldus Kraak. 

Daar wil ik even een zijweg inslaan. Auteur J.K. Rowling (1965) stuurde op 6 juni van dit jaar een tweet waarna ze publiekelijk werd gecancelled. Dat gebeurde nadat zij reageerde op een tweet van iemand anders die schreef over “people who menstruate.” Dit is wat de auteur zelf twitterde: “I’m sure there used to be a word for those people. Someone help me out. Wumben? Wimpund? Woomud?”

Rowling vond het duidelijk niet juist dat het woord ‘women’ hier onder de mat werd geveegd of werd weggepoetst. Dat zag ik niet als controversieel. Volgens personen die haar cancelden, zou zij met haar tweet impliceren dat alleen echte vrouwen kunnen menstrueren en dat transgenders zeker geen echte vrouwen zijn. Zo vatte ik dat zelf niet op. Ik las het vooral als een staaltje Britse ironie (en feminisme) van haar kant. Drukte ze hiermee een welgemeende hekel aan transgenders uit, zoals werd beweerd? Was zij onbewust transfobisch? Zelf heb ik daarvan in haar werk en daarbuiten nooit een vleugje kunnen ontdekken. Er stak een storm van protest op rond de geestelijk moeder van Harry Potter. Die storm ging tot dusver niet liggen.

Heel vroeger leek het leven simpel: er waren mannen en vrouwen. Als jong volwassene las ik het imposante werk ‘Le Deuxième Sexe’ van de Française Simone de Beauvoir, auteur, filosoof en feminist met veel goesting. Van de twee seksen waren het de vrouwen (de tweede sekse) die volgens haar al eeuwenlang een minderwaardige positie in de maatschappij kregen toebedeeld. Dat was ik volledig met haar eens. Dit destijds controversiële boek was de oprichtingstekst van het Franse feminisme. De rest is geschiedenis. 

Niet iedereen was altijd even gelukkig in de binaire wereld, een wereld die nog steeds overwegend heteroseksueel is. Er waren ook biseksuelen, homo’s en lesbo’s, al moesten die als minderheid eeuwenlang in de kast blijven. Zelf wist ik als 12-jarige al dat ik anders was dan mijn klasgenootjes, al voelde ik mij niet in een verkeerd lichaam geboren. De LGB-gemeenschap breidde in de loop van de tijd uit tot een wereldwijde LGBTQIAP-gemeenschap. Er voegden zich nieuwe kleuren toe aan de regenboog. The more the merrier!

Zelf heb ik geen enkele moeite met de acceptatie van gender benders en transgenders. Nooit gehad. Op mijn reizen ontmoette ik lady boys in Thailand en op Bali. Ik realiseerde mij al vroeg dat deze groep op veel plekken ter wereld in een extra moeilijk parket zit. Compassie èn strijdlust gaan hand in hand, wat mij betreft. Ik ben groot fan van auteur Marieke Lucas Rijneveld die zichzelf non-binair noemt. Marieke en Lucas wonnen onlangs de prestigieuze Man Booker International-prijs, een eer die hen als eerste Nederlandse auteurs toekwam. Non-binairen zijn personen die zich niet vereenzelvigen met de sekse waarin ze zijn geboren; zij voelen zich niet exclusief vrouwelijk of mannelijk. (Daarom geeft Rijneveld de voorkeur aan het meervoudige 'zij' als aanspreekvorm.) 

Nu blijkt er meer te zijn voorafgegaan aan de betreffende tweet van J.K. Rowling en dat was ik mij niet bewust. Tijdschrift VOX publiceerde op 11 juni een uitgebreide analyse van teleurgestelde boekenfan en journalist Aja Romano (die zichzelf queer noemt). De transfobie van de auteur schijnt te sluimeren in vroeg Harry Potter-werk. Ik heb dat -als minder groot Harry Potter-fan- nooit opgemerkt. De acties en reacties van Rowling leidden ertoe dat veel fans haar bestsellende pennevruchten in de fik staken en zonder wroeging smeulend achterlieten. Ook de VOX-journalist in kwestie stopte haar elf Harry Potter- en vier Robert Galbraith-boeken (Rowling’s pseudoniem) in dozen en sleepte ze naar zolder. Uit het zicht.

Rowling zelf werd eveneens publiekelijk gecancelled. Zij vond geen genade. Haar kop rolde, ze werd in de ban gedaan en tot persona non grata verklaard. Terecht? In de Westerse wereld mag je vrijwel alles zeggen binnen de marges van de wet (dus je mag niet discrimineren). Je moet tegelijkertijd niet verbaasd staan dat er oorverdovend tegengeluid volgt op een controversiële uitspraak. Kraak zegt in zijn artikel dat “je een kudde schuimbekkende twitteraars over je heen krijgt”.

De brief van 7 juli jongstleden in Harper’s Magazine getiteld ‘A Letter on Justice and Open Debate’, ondertekend door meer dan 100 BW’ers (Bekende Wereldburgers) -waaronder Noam Chomsky, Gloria Steinem, Margaret Atwood, Salman Rushdie èn J.K. Rowling- veranderde daar niets aan. De opstellers verweren zich tegen de giftige intolerantie die heerst op sociale media. Door deze ontwikkeling zouden schrijvers, kunstenaars en journalisten steeds minder risico durven nemen, volgens de ondertekenaars. Daarop kwam overigens weer veel tegengeluid. Zonder het te benoemen, pleitten ze voor de vrijheid van meningsuiting. Ook de uitsluitcultuur werd in de brief overigens niet bij naam genoemd.

Dit diepgravende en genuanceerde artikel van Haro Kraak vond ik zeer verhelderend; een aanrader.

Wiens kop deze week niet rolde, is die van Ferdinand Grapperhaus (1959). Terecht? Voor wie het niet weet: hij is namens het CDA ’s lands minister van Justitie en Veiligheid in het kabinet Rutte III. Hij is de man die namens de Nederlandse regering moet toezien op strenge naleving van de coronaregels. Uit zijn koker komen de boetes aan overtreders. Grapperhaus trouwde onlangs en lapte op die dag alle coronaregels aan zijn laars. Op een van de vrijgegeven foto's zie je vrienden en familie op een bordes rondom het bruidspaar geen 1.5 meter afstand houden. 

Er volgde een welgemeend excuus van de kant van de kersverse echtgenoot. Het was moeilijk geweest, hij had er alles aan gedaan om zich aan de regels te houden maar was daarin niet op elk moment geslaagd. Er ontstond enige publieke verontwaardiging maar daarmee leek de kous af. Totdat er meer foto’s tevoorschijn kwamen. Daarop was -kennelijk- te zien dat hij zijn oude schoonmoeder knuffelde en handen schudde. Op dat moment werd duidelijk dat de minister niet alleen de regels overtrad maar ook nog had gelogen. En dat mag niet! Mijn liefje wond zich op over het feit dat Grapperhaus sowieso wilde trouwen (dat ouderwetse instituut; maar dat terzijde) en dat dan ook nog per se in coronatijd wilde doen. Zij was duidelijk: als verantwoordelijk minister moest hij de eer aan zichzelf houden en aftreden na de nieuwe bevindingen. Ze deelde die mening overigens alleen met mij, niet op sociale media. 

Ferd werd niet gecancelled. Hem viel genade toe. In de Tweede Kamer overleefde hij een motie van wantrouwen en een motie van afkeuring. Met zijn daad maakte hij een lange neus naar iedereen die tegen een coronaboete opliep, naar iedere persoon die de huwelijks- of kroonjaardag uitstelde of zonder vrienden en familie vierde (zoals ik). Hij maakte vooral ook een lange neus naar hen die geen afscheid konden nemen van een, aan corona overleden naaste. Hij wel, zij niet… lekker pûh. Die lange neus liep wel een flinke deuk op.

Beetje* als Angela

Het nieuwe kijkseizoen begon weer op de Nederlandse televisie. We lieten onder andere het VPRO-programma Zomergasten achter ons. Ik ben zeker niet iemand die vind dat alles vroeger beter was maar inmiddels schoven er zoveel gasten aan deze tafel aan dat het niet verwonderlijk is dat niet elke uitzending even interessant was. Niet iedere gast kon mij evenzeer boeien maar er zaten juweeltjes van momenten tussen. Komkommertijd heeft zijn charme maar ik ben er nu wel klaar mee.

‘Vroeger’ waren er programma’s waarvan ik bij voorkeur geen uitzending miste. Daartoe behoren onder andere De Wereld Draait Door (DWDD) met Matthijs van Nieuwkerk en de talkshows van Jeroen Pauw en Eva Jinek. Het klinkt alsof ze jaren geleden ophielden met hun optredens maar feit is dat ze alledrie vorig seizoen met hun suksesprogramma’s stopten. Matthijs en Jeroen zijn leeftijdgenoten; beiden werden dit jaar 60 jaar, net als ik. Ik kan mij voorstellen dat het bereiken van die leeftijd iets te maken had met hun beslissing om te stoppen en andere dingen te willen doen maar ik kan niet in hun –interessante- koppen kijken dus zeker weten doe ik dat niet.

Jinek is veel jonger dan die mannelijke cofyfeeën en had nog vele jaren als stralende talkshow-gastvrouw voor de publieke omroep door kunnen gaan. Ze koos er echter vorig jaar voor, van de publieke naar de commerciële omroep over te stappen. Voor een heel dik salaris. Ik betreurde haar besluit destijds als kijker omdat ik vreesde dat haar talkshow in de nabije toekomst weleens een veel luchtiger praatprogramma zou kunnen worden, met minder prangende kwesties en minder interessante gasten. Ik heb geen glazen bol maar het kwam wel uit…  Jinek heeft tegenwoordig honderdduizenden kijkers minder per avond dan Op1, het veelzijdige nieuwsprogramma volgens een nieuw concept van de publieke omroep op NPO1.

Onlangs stapte de eerste presentator van dit nieuwe praatprogramma Op1 op; dat deed hij zonder met deuren te slaan maar hij liet wel van zich horen. Sander Schimmelpenninck (met c-k), die we tot dusver kenden als hoofdredacteur van Quote en columnist van De Volkskrant, stapte begin dit jaar met Welmoed Sijtsma in het publieke avontuur van de duopresentatie. Hij zat daar, naar eigen zeggen, niet op zijn plek en besloot vorige week zijn bijdrage te beeïndigen. Dat is zijn goed recht maar de toelichting op zijn vertrek zegt meer over hem dan over de rol die je als professioneel journalist op die plek kan vervullen, dunkt mij.

"Het is een beetje ja-knikken, empathisch meedoen en autocue lezen." Zo vatte hij zijn recente baan samen. Niet bepaald chique. Een reactie van collega Thijs van de Brink liet dan ook niet lang op zich wachten. Schimmelpennick is van adel (graaf), gewezen corpsbal, meester in de Rechten en nogal arrogant. Hij zei bovendien de journalistieke vrijheid te missen die hij elders wel zou hebben. Zijn krantencolumns kan ik inderdaad meer waarderen. Zijn plek aan de praattafel wordt voortaan ingenomen door Jort Kelder, nóg een journalist die zich schaart aan de zijde van Vrolijk Rechts.

Angela de Jong (1976) is misschien wel Neêrlands bekendste tv-recensente. Zij  studeerde Algemene Letteren en Film- en Televisiewetenschap aan de Universiteit Utrecht, gevolgd door een master-opleiding Journalistiek aan de Erasmus universiteit van Rotterdam. De Jong (zonder e of h) is sinds 2005 werkzaam voor het AD waarvoor ze sinds 2010 recenseert. Aan het einde van het vorige seizoen was ze zelf zó vaak op tv te zien in allerlei praatprogramma’s, dat ik schoon genoeg van haar kreeg! Soms slaat ze met een recensie de spijker op zijn kop, soms vind ik het louter geleuter over BN’ers. Bij de commerciëlen treden vaak dezelfde figuren op. (Armoede.)

Gisteren was voor het eerst De Vooravond op NPO1 te zien, de opvolger van DWDD. Dit nieuwe praatprogramma van BNN/VARA wordt gepresenteerd door de 43-jarige Fidan Ekiz en de 31-jarige Renze Klamer (zoon van radiopastor Alje Klamer). Een Turks brutaaltje dat ik erg kan waarderen, met een zwaar protestants opgevoede pretty boy die ik nog niet goed ken. Naar verluidt, hebben ze een klik samen. Het was hun vuurdoop. Het zijn grote schoenen die dit duo moet vullen maar dat wat ik zag, deed mij deugd. 

Een tamelijk eenvoudig decor met heel grote tafel, een aantrekkelijk nieuw logo en wat publiek op ruime afstand. Ze begonnen met een persoonlijke introductie, gevolgd door interessante gasten uit diverse hoeken van de samenleving en een scherp interview met een advocaat van een kantoor dat recent gedoe kreeg met het OM. Bepaald geen slechte aftrap, wat mij betreft. Ze haalden ruim een miljoen kijkers. Geen slecht begin. 

Wat gisteravond ook terugkeerde op de Nederlandse tv (Net5) op ongeveer dezelfde zendtijd was seizoen 2020 van Masterchef Australia. Het worden 65 afleveringen, vier per week. Dat zou goed moeten zijn voor vier maanden culinair kijkplezier! Er veranderde echter nogal wat aan het aloude concept. De oude-vertrouwde juryleden werden vervangen en de kandidaten van deze jaargang zijn runners up van vorige seizoenen. Het is de terugkeer van voormalige favorieten als Poh (tweede in het allereerste seizoen), Jess (de allerjongste kandidaat ooit; inmiddels 21 lentes jong), Callum (werd in de tussentijd vader) en Raynold (nog steeds Indonesische toetjestovenaar). Het zal de eerste jaargang van deze elfjarige serie zijn waarvan wij de hele serie, inclusief finale op het Spaanse honk zullen gaan zien. Corona steekt een stokje voor onze overwintering maar elk nadeel hep se voordeel.

De eerste minuten van deze jaargang waren gevuld met een bomvolle terugblik op de suksesvolle, voorgaande jaren; met voormalige kandidaten en juryleden. Gordon Ramsey was de gastchef die de aftrap deed in de Masterchef-keuken. De nieuwe jury speelde een bescheiden rol in aflevering 1 en dat begrijp ik. Als groot fan van het vorige trio moet ik erg aan hen wennen en daarin zal ik niet de enige zijn. Wat mij vooral tegenviel, waren de ellenlange reclameblokken; ze leken veel langer dan in vorige jaren! We gaan zien hoe het programma in de nieuwe vorm evolueert. Qua kijkcijfers haalde het de top25 niet.

 

*Er zijn vrienden die mij B’tje (of een variant daarop) noemen.