Sahara

In de afgelopen dagen werd alles dat hier buiten staat, bedekt door een weliswaar dunne maar dekkende laag Saharazand. De wind kwam uit het Zuiden, de afstand tussen ons en de Westelijke Sahara is slechts 2.000 kilometer. Mijn liefje, die niet alleen hoofd Financiën van het gezin is maar tevens de terraspoetser, was elke dag druk aan het bezemen en uitkloppen. Het gele zand zat werkelijk overal! We verdelen de straftaken in dit huis zo eerlijk mogelijk. 

Nadat het zand was neergestreken, begon het ook nog te regenen dus je begrijpt: door de meeste ramen konden we niet meer kijken. Dat is nog steeds het geval. De combinatie van Saharazand en regen maakte van witte huizen in de omgeving groezelige gebouwen. Gelukkig kozen wij in onze eigen woonwijk voor gele buitenwanden. Ook de auto, mijn terrein, leek in een luipaardpakje te zijn gestoken.

Eerder deze week keek ik naar de laatste uitzending van de BBC-natuurserie ‘Africa’. Deze aflevering ging over het leven in de Sahara, de grootste woestijn ter wereld. Mijn liefje vond dit de minst interessante aflevering van de vier vanwege de beperkte hoeveelheid dieren in beeld. Het waren er inderdaad relatief weinig en ze waren ook nog eens piepklein: de meeste aandacht ging uit naar de zilveren Saharamieren (Cataglyphis bombycina).Twee cameramedewerkers rekenden op hun boeren fluitjes uit dat het razendsnelle diertje op vier poten in verhouding honderden kilometer per uur loopt. Am I kidding? No. De mieren staan hoog op hun -zes- poten zodat hun lichaam zich niet aan de aarde kan schroeien. Vanwege de barre omstandigheden waarin ze leven (gemiddeld 50 graden Celsius) komen ze maar tien minuten per dag boven de grond. Fascinerend.

Zelf was ik het meest geboeid door de manier waarop de opnamen van de bewegende duinen tot stand kwamen. Het opnameteam koos een plek in de Sahara waar ze een hoge stellage in beton stortten en met staalkabels vastklonken met daar bovenop een camera in sterke behuizing. Die camera maakte elke dag (slechts) één foto en dat gedurende twee jaar. De opstelling werd constant bewaakt door twee bedoeïen die het gewend zijn onder dit soort omstandigheden te leven.

Het leverde honderden opnamen op die, indien snel na elkaar afgespeeld, de beweging van de duinen in beeld zouden moeten brengen. Twee jaar wachten op een filmpje van circa 14 seconden?! Ze deden het en het lukte. Aan de vooravond van het uitlezen van de opnamen, vond nog wel een staaltje plaatselijk vandalisme plaats: de behuizing van de camera werd ingeslagen maar gelukkig bleek de camera intact.

Kijkers, grote bofkonten, zagen complete duinen over de vlakten golven. Ik vond het een magisch gezicht. De BBC zet zich altijd in om de mooiste, bijzonderste natuuropnamen te maken. Ze zijn er wat mij betreft wederom in geslaagd. Jammer dat de serie hiermee tot een einde kwam. Het wachten is op hun volgende megaproject.

Het deed mij terugdenken aan onze eigen rondreis door Marokko in april 2009. Die reis bracht ons ook in de Sahara. De bijgevoegde collages zijn samengesteld met zelfgemaakte foto’s van Erg Chebbi. ‘Erg’ betekent zandduin die door de wind is opgeworpen. We kwamen daar in de middag aan en ik heb vanaf dat moment urenlang gefascineerd om mij heen gekeken. Een ritje op de rug van een kameel kon mij worden gestolen (zeker na mijn eerdere ervaringen in Egypte). De kleuren van de duinen leken elk uur te veranderen. Op het ene moment stond de aarde in vuur en vlam, op het andere moment trokken koel blauw en beige mijn blikveld binnen. Ik keek mijn ogen uit. Zo'n fotogeniek landschap had ik nog nooit gezien. Erg Chebbi was niet bepaald shabby!

Tegen zonsondergang stak de wind op. Ik herinner mij dat mijn kuiten aanvoelden alsof ze werden gezandstraald. Die avond verbleven mijn liefje en ik in de Auberge du Sud waar we bij kaarslicht heerlijke Marokkaanse gerechten aten. De volgende ochtend waren de stoelen deels ingegraven. Als je de foto goed bekijkt, zie je dat de wind zandkorrels met zich meevoert. Wat de BBC op grote schaal aantoonde, aanschouwde ik op de vierkante centimeter.

Barefoot’s Big Five

Wekelijks kijk ik naar een aflevering van de BBC-serie AFRICA die mij niet lang genoeg kan duren. Gisteravond betrof het de aflevering Congo, gefilmd in het Oost-Afrikaanse regenwoud dat als de longen van Afrika functioneert. Vorige week zag ik een aflevering van ‘The making of…’ De BBC moest ver en diep gaan voor deze serie, qua financiën en qua inspanning. Sinds de eerste aflevering, getiteld Kalahari, verleiden de makers de reislustige Hollandse in mij. In mijn hoofd ben ik alweer op pad; reizen is verslavend.

Mijn liefje reageerde met een spreekwoordelijke tik op mijn neus, zoals een leeuwin haar welp een lesje leert. Volgens haar moet ik nu toch ècht eens leren wat langer op één plek te zijn en te blijven. Ze heeft gelijk. We zijn inderdaad nèt terug van een rondreis door Maleisië maar ik ben altijd klaar voor een nieuw avontuur.

Afrika is gezegend met prachtige natuur. In dat opzicht is het continent steenrijk. Al jarenlang wordt Afrika 'het verloren continent' genoemd omdat er zoveel slecht nieuws vandaan komt: honger, armoede, aids, corruptie, stammenstrijd, burgeroorlogen, apartheid. Nauwelijks iets om positief over te zijn. Langzaamaan ontwikkelen delen van Afrika zich, de Afrikaanse economie groeit. Het zijn stappen in de goede richting al is er nog een lange weg te gaan. Nieuwe gevaren dienen zich aan, zoals in Mali.

Weliswaar ben ik -nog- geen heel ervaren Afrikaganger maar de ervaringen in de landen die ik daar bezocht, bevielen mij zeer. Vooral aan Kenia en Zuid-Afrika heb ik goede herinneringen. In 2001 reisde ik met mijn liefje naar het oosten van Afrika waar we op safari gingen. De tweede Africa-aflevering (getiteld Savannen) was om die reden een feest van herkenning. De BBC-crew filmde in het Amboseli National Park. Daar schijnt al geruime tijd grote droogte te heersen hetgeen leidt tot diersterfte. De gefilmde dood van een olifantenkalfje vond ik ontroerend.

In de tijd dat wij het bezochten, heette het gebied nog Masaai Amboseli Game Reserve. Het ligt in het binnenland van Kenia en is niet groot: circa 400km2. Amboseli is vooral bekend om zijn grote olifantenkuddes. Wij vlogen er vanuit Mombasa met een propellorvliegtuigje naar toe. De piloot, een enorme zwarte man die bijna niet in de cockpit paste, heette ons welkom met een glimlach van oor tot oor.

Het nationale park ligt niet ver van de Kilimanjaro, de hoogste berg van Afrika.

Vanuit het vliegtuig hadden we prachtig zicht op de berg mèt besneeuwde top. Nog wel… de ijskap smelt in razend tempo. Men verwacht dat dit bergmassief tussen 2015 en 2020 sneeuwvrij wordt. We landden op een dieprode airstrip met een schuurtje erlangs. “Taxfree shopping”, riep mijn liefje enthousiast. De stemming zat er al goed in.

Onze safarigids annex chauffeur was een goed geïnformeerde, zeer onderhoudende lokale Masaai. Van ‘s morgens vroeg tot ‘s avonds laat toonde hij ons plaatsen waar we de 'Big Five' zagen: olifanten, buffels, leeuwen, neushoorns en luipaarden. En zoveel meer. Wij, grote bofkonten, zagen de meeste dieren van zeer dichtbij. Ook de kleurrijke zonsondergangen staan in mijn geheugen gegrift. Nooit zag ik mooier licht dan in Afrika.

We gaan het continent zeker weer bezoeken. Al was het maar om Saskia & Kirk weer te zien. Zij zijn vrienden van goede vrienden van ons en begonnen in 2011 aan een wereldreis-zonder-einde. In dat jaar deden zij Bali aan en verwelkomden wij hen als gasten in onze villa. Het klikte en het werd een leuk samenzijn. Saskia is van Hollandse ouders maar groeide op in Zuid-Afrika, Kirk is Amerikaan van geboorte. Zij verblijven nu voor langere tijd in Kaapstad. Zij brachten de auteur Wilbur Smith onder mijn aandacht. Smith is geboren in Centraal-Afrika en schrijft historische romans waarin veelal Afrikaanse families figureren. Sindsdien lees ik zijn boeken met regelmaat en met veel plezier. Op dit moment ben ik bezig aan een dikke papieren pil, getiteld 'Power of the Sword' (2007).

Iets van heel andere orde maar zich wel afspelend in Afrika, is het boek 'Een droog wit seizoen' (1980) van de Zuid-Afrikaanse auteur André Brink dat ik onlangs op mijn reader las. Het boek verhaalt over een witte leraar, Ben du Toit, die verzeild raakt in het verstikkende web van de apartheid. Hij vecht tegen het onrecht dat zwarte mensen wordt aangedaan en komt uiteindelijk zelf in een soort Kafkaeske situatie terecht waaruit hij zich niet kan redden. Het is een beklemmend boek dat echter prachtig is geschreven. Ik kon bij lezing maar één ding denken: dit nooit weer! Apartheid werd formeel afgeschaft maar ik vraag mij in alle ernst af hoe het wit Zuid-Afrika zal vergaan als peacekeeper Madiba (Nelson Mandela) overlijdt…