Zorg om grote en kleine zeeën

Wie kijkt en geniet niet van BBC Blue Planet II?! Fabelachtig mooie beelden. Het is eveneens interessant om te zien wat cameramensen bouwden (onder andere een tow-cam en megadome) en deden om hun bijzondere opnamen te kunnen schieten. Het betrof 125 shoots, 6.000 uren onderwater film en 1.000 uren film vanuit een onderzeeër. Moeder Aarde is voor 70% bedekt met water maar we weten nog nauwelijks iets van de onderwaterwereld. Voor aanvang van de serie werd de trailer 43 miljoen keer bekeken. Ik ben dus niet de enige die enthousiast is.

Momenteel is op de vroege zondagavond een andere natuurserie van BBC One te zien op de Nederlandse televisie. Het gaat om een driedelige serie ‘Mission Galapagos’ dus je begrijpt waar die opnamen vandaan komen. Het gaat om nooit eerder onderzochte kwesties en vertoonde beelden, dus een beetje natuurliefhebber mag deze serie niet missen. Voor mij is het extra bijzonder omdat mijn liefje en ik deze eilandengroep in 2015 bezochten. Hierbij de fotolink naar mijn eigen Galapagos-missie destijds.

Onderzoekers uit de hele wereld kwamen op het onderzoekschip Alucia bijeen om deze expeditie inhoud te geven, met de allermodernste technische middelen. Zo gebruikt men een onderzeeër die voor het eerst in de geschiedenis van deze vulkanische eilandengroep naar 1.000 meter diepte afdaalde. Wetenschappers ontdekten daar nieuwe soorten, onder andere een spierwitte zeester en een roze  inktvissoort.

In de eerste uitzending onderzochten wetenschappers welk effect El Niño heeft op het lichaam van de fameuze Galapagos zee-iguana - de enige hagedissensoort ter wereld die kan zwemmen. Klimaatverandering gaat helaas niet aan de Galapagos-eilanden voorbij. Hun lichamen lijken door de omstandigheden te krimpen waardoor ze meer overlevingskansen hebben. Voorts werd onderzoek gedaan naar de roze iguana die alleen aan de rand van de Wolf-vulkaan voorkomt. Men weet nog nauwelijks iets van deze dieren, al zijn er nog maar 2.000 in leven. Tevens stelde men zich de vraag of reuzenschildpadden in de Alcedo vulkaankrater zich kunnen voortplanten onder die extreme omstandigheden. Het antwoord is bevestigend. De Britse Liz Bonnin, bioloog en biochemicus is presentatrice van de serie. Een aanrader!

Vorige week keek ik drie middagen achtereen naar een BBC Earth-serie die de lens richtte op het Great Barrier Reef. Ook zo’n plek op de wereld waarvan ik niet genoeg kan zien en over kan lezen. Mij mag je sowieso wakker maken voor een natuurdocumentaire, zeker als die in opdracht of door de BBC is gemaakt. Mijn liefje en ik voelen ons grote bofkonten dat we ook die plek met eigen ogen zagen.

Het gaat echter niet goed met dit barrièrerif. Australië pompt dit jaar 60 miljoen Ozzie dollars in maatregelen tot behoud van het rif maar dat noemen critici toepasselijk ‘a drop in the ocean’. Dat budget vertegenwoordigt namelijk slechts 0,1% van de economische waarde die deze fascinerende onderwaterwereld heeft voor het land. Tja. In het uitgestrekte gebied is sprake van langdurig aanhoudende, grootschalige koraalbleking. Een groot deel van het zuidelijke rif is al dood verklaard. Wetenschappers vragen zich in alle ernst af of hiermee de ondergang van het gehele rif is ingezet. Niet alleen warmde het water op en verhoogde de zuurgraad van het water, ook menselijk handelen bleek schadelijk. Lokale boeren lozen hun landbouwafval op het rif en die mest voedt de larven van de doornenkroon (crown of thorns), de zeester die het koraal op grote schaal vernietigt... Het barrièrerif, dat als enige op de aarde is te zien vanuit de ruimte, is werelderfgoed. Het is dus van ons allemaal en wij moeten het behouden voor het nageslacht.

Tijdens een van die uitzendingen hoorde ik voor het eerst over Raine Island, een geïsoleerd eiland in het Hoge Noorden (ver uit de oostkust voor Arnhem Land) waar men uitsluitend wetenschappelijk onderzoek doet. Daar komen elk broedseizoen tienduizenden zeeschildpadden aan land om hun eieren te leggen. Ik zag een kustlijn met daarin ontelbare zwarte bollen; het leken rotsen maar ik wist beter. Er wordt al enige tijd gevreesd dat de populatie van de groene zeeschildpad in Australië volledig vrouwelijk wordt vanwege opwarming van de aarde. Dat zou het einde van deze dierensoort inluiden. Bij schildpadden wordt het geslacht bepaald door de temperatuur van het zand waarin de eieren worden uitgebroed. In de afgelopen jaren werd niet alleen het zeewater warmer, ook de temperatuur van het strandzand steeg.

In een NRC-artikel van begin 2018 las ik dat de 50:50 man-vrouwratio ligt op 29.3 graden Celsius. De zandtemperatuur ligt daar echter al vele jaren boven. Ik heb een zwak voor zeeschildpadden. Ik herinner mij elke zwempartij met hen als de dag van gisteren. Het zijn mijn ultieme Zen-momenten. Ik zocht in mijn openbare Google Photos-albums naar het woord ‘turtle’ en kreeg een memorabele serie plaatjes terug. In Sri Lanka trof ik voor het eerst van mijn leven een dode schildpad op het strand aan. Het kolossale dier werd aangepikt door raven. Geen fijn gezicht maar ook dat is natuur. Ik raapte een stukje weggewaaide huid op als aandenken dat ik sindsdien bewaar in een houten schildpad. Sentimenteel? Ongetwijfeld. Tevens enthousiast amateur-natuurvorser!

Ook het welzijn van Mar Menor ligt onder vuur. De stranden aan deze binnenzee, op fietsafstand van ons huis, kregen vorig jaar geen blauwe vlaggen bij aanvang van het strandseizoen. De kwaliteit van het zwemwater werd niet goed genoeg bevonden. Uiteindelijk kwamen de vlaggen er wel (vraag mij niet hoe dat kan). In de Spaanse krant ‘La Verdad’ las ik onlangs een artikel over rechter Miriam Marín. Zij is al jarenlang bezig met onderzoek ter voorbereiding van twee prominente strafzaken. De ene zaak is tegen de baas van projectontwikkelaar Hansa Urbana die grond rondom Mar Menor illegaal gebruikte voor zijn project ‘Novo Carthago’. De andere is tegen een regiobestuurder van Murcia die zijn handen vuil maakte aan het veranderen van regels en wetten ten faveure van landbouwdoeleinden. Ook deze ‘caso Topillo’ leidde tot onherstelbare schade aan Mar Menor, Europa’s grootste binnenzee. Vertel eens iets nieuws, zul je zeggen. 

Marín wordt geroemd om haar strictheid en onafhankelijke geest. Zij kreeg het bericht uit Madrid dat zij zich per omgaande moet voegen bij een andere rechtskamer, om daar fiscale zaken onder de loupe te gaan nemen. Bewuste tegenwerking? Gekonkelfoez van ’s lands regerende partij (Partido Popular) om belastende zaken te frustreren? Er zitten al zoveel bestuurders van die partij in het gevang... We zullen het nooit weten. Wat wel duidelijk is, is dat haar verhuizing een tegenslag is voor milieu-activisten die strijden voor gerechtigheid. Het gaat om een dossier van duizenden bladzijden dus haar vroegtijdige vertrek zal forse vertraging veroorzaken. Marín zegt zich voorlopig op deze dossiers te blijven richten. Als reden geeft ze de schoolgang van haar dochtertje. Slim. Nu wordt gehoopt dat ze haar onderzoeken kan beëindigen voordat ze naar Madrid verhuist. Dan kunnen de strafzaken in ieder geval in gang worden gezet. Gaan de vervuilers betalen? Corruptie tiert helaas nog welig in Spanje…

We gaan verhuizen

Swimming City - Andras Gyorfi
(winnaar van de National Geoghrapic Seasteading Design-wedstrijd)

Sinds de westerse wereld onveiliger dreigt te worden, komt steeds vaker de gedachte in mij op om op een onbewoond eiland te gaan wonen. Ik blijk niet de enige te zijn met dergelijke gedachten, aldus een artikel over de Blauwe Revolutie dat ik een tijdje geleden las. 
Drijvende steden in zee, buiten territoriale wateren, zijn in opkomst. In deze zogenaamde seasteads kunnen pioniers zonder al te veel overheidsbelemmeringen een nieuwe maatschappij ontplooien. Misschien wel een mooiere wereld maken. Volgens ultra-vrijemarktdenkers uit Silicon Valley en linkse utopisten wereldwijd is het de oplossing. Als betrokken wereldburger vind ik het een zeer interessante ontwikkeling.

Mijn liefje en ik wachten echter niet op de blauwe revolutie, wij gaan voor alle kleuren van de regenboog! We veerden op toen we deze week op NRC.nl in de Kijken-sectie een artikel aantroffen, getiteld ‘Waarom een homokoninkrijk in oorlog is met Australië’ van journalist Wouter van Dijke. Ik las het met rode oortjes.

Het gaat om Cato Island, een klein eiland voor de oostkust van Australië, in de Coral Sea. Een vast eiland in zee is vanuit het oogpunt van klimaatverandering weliswaar op de lange termijn geen optie maar we gaan het avontuur aan. Daar werd namelijk op 14 juni 2004 een land uitgeroepen dat betrokkenen het Gay & Lesbian Kingdom of the Coral Sea Islands noemen. In dat jaar legde de toenmalige regering van John Howard namelijk in een aanvulling op de Marriage Act 1961 vast dat het homohuwelijk officieel onwettig is. Ook een huwelijk tussen mannen- en vrouwenstellen dat in een ander land is gesloten, werd door die regering niet erkend. Voor een aantal homo-activisten uit Brisbane was dat de druppel. Tijdens de Gay Pride-parade besloten ze Australië te verlaten.

De activisten voeren uit met het schip Gayflower, een knipoog naar Mayflower, de naam van het schip waarmee de pelgrimvaders naar Amerika voeren. De Regenboogvlag werd op het eiland geplant en het land verklaarde zich daarmee onafhankelijk. Vraag je je af of dit zomaar kan? Jawel. Het Coral Sea Island Territorium, bestaande uit ruim 30 zo goed als onbewoonde eilandjes, is een zogenaamd external overseas area van Australië, een lidstaat van de Verenigde Naties. Volgens een VN-resolutie kan een gebied zich onafhankelijk verklaren als de inwoners zich onderdrukt voelen. En dat is nu precies wat de gay community voelt.

Dale Anderson werd uitgeroepen tot keizer van het koninkrijk. Dat was geen willekeurige keuze: de man zou nazaat zijn van de Britse koning Edward II die -volgens historici- homoseksueel zou zijn geweest. De staat ACT (Australian Capital Territory) stond in 2013 het homohuwelijk toe maar vijf dagen later werd dat besluit door het Australische Hooggerechtshof onwettig verklaard; het zou een federale kwestie zijn, geen staatsaangelegenheid. Daarop verklaarde het Gay & Lesbian Kingdom of the Coral Sea Islands officieel de oorlog aan Australië. Met aartsconservatief Tony Abbott werd het er niet beter op ondanks het feit dat 70% van de Australiërs voor gelijkheid is voor wat betreft huwelijk. Enkele saillante details: de zus van Abbott (Christine Forster) is lesbisch en wil haar vrouw trouwen. Het nationale volkslied van het koninkrijk is ‘I am what I am’ van Gloria Gaynor en de inkomsten van het land komen voort uit de verkoop van postzegels.

Het recentste YouTube-filmpje van de beweging kun je hier bekijken.

De berichten over het eiland en de actie waren geheel langs ons heen gegaan alhoewel mijn liefje al jarenlang dagelijks de online-versie van de Sydney Morning Herald doorspit op relevante kwesties. We houden van Australië, ondanks 's lands conservatisme. We bezochten het continent al ettelijke malen. In 2011 woonden we met veel plezier drie maanden aan de Australische oostkust. Op de foto zie je ons aan boord van het jacht Merit, een voormalige Volvo Ocean Race-boot, dat ons in december 2015 naar bijzondere plekken in de Coral Sea voer. Ik draag mijn strijdkleuren met trots. Gay Pride. ♪We are what we are and we need no excuses. We gaan voor life at the extreme: aan het andere einde van de wereld.

Wat evenmin een grap is, is dat het slecht is gesteld met die koraalzee, zo las ik onlangs in de Sydney Morning Herald. Internationaal is die beter bekend als het Grote Barriererif. In die maand gaf WWF-Australia onderwateropnames vrij van gebleekte uitgestrekte koraalvelden rondom Lizard Island, een van de mooiste gebieden in het noordelijk deel van het gebied (ter hoogte van Cooktown). De opnamen waren gemaakt in opdracht van een groep verontruste burgers uit Queensland die zich verenigden in een wetenschappelijke gemeenschap genaamd CoralWatch. Ik verschoot wederom van kleur toen ik dit las.

Professor Justin Marshall, een ecoloog van de Universiteit van Queensland verbonden aan CoralWatch, zei dat 90 tot 100% van het koraal rondom Lizard Island is verbleekt en dat hij op andere plekken in de omgeving hetzelfde verschijnsel waarnam. “I have never seen coral this heavily bleached and we are seeing algae growing on parts, which means it has died.” Niet alleen bleek, zelfs dood!

De Australische minister van Milieu Greg Hunt bezocht het rif en kondigde nieuwe monitoring-programma’s en acties tegen watervervuiling aan. Hij zei (onterecht) dat het niet zo erg was als in 1998 en 2002 en schreef het bleken toe aan El Niño. Ook dat was onterecht. Volgens Australische wetenschappers doet Australië veel te weinig aan de terugdringing van broeikaseffecten. Professor Terry Hughes, zeebioloog van de James Cook University, is van mening dat de opwarming van dit deel van de aarde wel degelijk schuld is aan het bleken van het koraal. Een van de wetenschappers meldde dat hij deze ramp tien jaar geleden niet had kunnen voorzien. Later deze maand komt meer naar buiten over de toestand van het koraal in de zuidelijke delen van het Great Barrier Reef. Het is ook oorlog onder water.