Je zou ze!

Er is goed en slecht nieuws te melden van het zeezoogdierenfront.

Het goede nieuws is dat SeaWorld Parks & Entertainment in de Verenigde Staten bij monde van de CEO vorige week verklaarde per direct te stoppen met orcashows. Dansende, poserende en kussende killer whales behoren voorgoed tot het verleden. Dat is zeker reden tot blijdschap maar het einddoel is nog niet bereikt: alle orca’s moeten vrij! De shows zullen aanvankelijk van karakter veranderen voordat ze helemaal stoppen. Het pretparkbedrijf gaat voortaan een educatieve koers varen; het natuurlijke gedrag van orca’s zal voortaan centraal worden gesteld.

Sinds de documentaire Blackfish (2013) waaraan ik een eerdere blog wijdde, kreeg SeaWorld veel negatieve publiciteit over zich heen vanwege de slechte behandeling van orca’s in gevangenschap. De druk op het bedrijf nam toe, het aantal bezoekers af. Pas in november 2015 beloofde SeaWorld dat het gefaseerd zou gaan stoppen met de shows in San Diego. Op dat moment gold die beslissing niet voor orcashows in Orlando en San Antonio maar in mei 2016 is dat dus eindelijk een feit. Het voortplantingsproject met elf orca’s in San Diego -waaronder Tilikum en zijn nazaten- stopte eveneens en ook dat is goed nieuws.

In de afgelopen periode las ik het boek ‘Death at SeaWorld: Shamu and the Dark Side of Killer Whales in Captivity’ van onderzoeksjournalist David Kirby. Je zou deze dikke pil (655 pagina’s) een wetenschappelijke thriller kunnen noemen al is er geen sprake van fictie. Het boek is ont-zet-tend goed geschreven dus hulde aan Kirby! Hij laat ex-orcatrainers, dierenactivisten, ProCaps (voorstanders van orca’s in gevangenschap), directeuren van SeaWorld, zeebiologen en andere wetenschappers aan het woord en geeft beide kampen volop gelegenheid hun standpunten toe te lichten. SeaWorld liet echter vaak verstek gaan.

Het boek volgt in grote lijnen het werk en de passie van zeebiologe dr Naomi Rose, een autoriteit op haar vakgebied, die 20 jaar lang met wisselend sukses opbokste tegen de krachtige PR-machine van SeaWorld. Het omslagpunt in die strijd kwam toen de zeer ervaren orcatrainer Dawn Brancheau in 2010 door orca Tilikum wordt gedood.

Slechts een korte sectie van het boek beschrijft haar tragische dood dus er is geenszins sprake van sensatielust. SeaWorld schreef dat ongeval destijd toe aan een fout van de trainer maar ooggetuigen -die nooit door SeaWorld werden benaderd- meldden dat het grote dier, waarmee Brancheau jarenlang trainde, de vrouw na de ‘Dine with Shamu-show’ tijdens een hugsessie (!) in het ondiep gedeelte van het bad haar bij schouder en nek greep en onder water trok. Ze overleefde die aanval niet. Na haar dood was het trainers verboden ooit nog met Tilikum te water te gaan.

Dit boeiende boek maakte mij een nóg ferventere voorstander van vrijlating. Handen af van orca’s, andere zeezoogdieren en grote vissen! Ze horen in de vrije natuur. Het recente besluit van SeaWorld heeft betrekking op al hun orca’s. Het bedrijf houdt nog 29 orca’s gevangen, in te kleine baden en onder onnatuurlijke omstandigheden. 
In maart van dit jaar schreef de Guardian dat Tilikum lijdt aan een bacteriële infectie waaraan hij naar verwachting op korte termijn zou overlijden. Hij leeft nog steeds, in eenzame opsluiting…

Ander slecht nieuws betreft een sneue walvishaai in Azië. Afgelopen donderdag las ik op Flipboard dat twee Chinezen een rotgeintje uithaalden in lokale wateren. Het gaat om twee vissers in het zuidwesten van China die een walvishaai (shark whale) vingen en doodden. Daarna verkochten ze het vlees van deze grote vis voor 40 dollarcent per kilo. De mannen die Liao en Huang worden genoemd, werden door de politie beboet. Het dier staat op de lijst van kwetsbare diersoorten (nog net niet de status bedreigd) dus hun daad is niet alleen barbaars maar ook strafbaar.

De provinciale afdeling van de communistische partij sprak zich publiekelijk uit tegen deze “serious violation of discipline”. Het voorval leidde tot wereldwijde ophef toen de foto van het machtige dier aan een haak van een hijskraan op internet verscheen. De beide mannen verklaarden dat het dier al dood was toen zij het aantroffen en in vergaande staat van ontbinding was maar dat ik een smoes… visvlees is dan immers onverkoopbaar. De verontwaardiging werd nóg groter toen de betreffende foto’s in verband werden gebracht met eerdere opnames van een levende walvishaai in de regio. Een week ervoor circuleerden namelijk foto’s van een groot exemplaar in de buurt van een boorplatform in diezelfde wateren. Medewerkers van het platform verklaarden bij die gelegenheid dat het een oude vriend was die jaarlijks rond deze tijd even contact komt maken. Een en een was twee en toen was het hek van de dam. En daar hang je dan...

Het is niet de eerste keer dat zoiets gebeurt in die contreien. In augustus 2014 haalde een foto van een dode walvishaai op een kleine vrachtwagen op weg naar een Chinese vismarkt de voorpagina van (bijna) alle kranten ter wereld. Het zal ook niet de laatste keer zijn, vermoed ik. Je zou ze toch!

P.S. Sinds vrijdagavond ligt onze eigen internetverbinding eruit. Ik belde zodra het kantoor open was maar ik had niet veel hoop dat er iets zou worden verholpen. De Spaanse dame aan de telefoon zei namelijk dat het zaterdag is. Ik zit nu bij bevriende buren.