Translate

vrijdag 3 april 2009

Lied van de aarde

Jaren geleden maakte ik voor eigen gebruik een papieren wereldkaart met daarop de gebieden in de wereld waar de verschillende soorten walvissen zijn te vinden. Die kaart vermeldde tevens de maanden waarin je ze kunt zien. Ik kwam tot de conclusie dat je, oostwaarts reizend, elke maand van het jaar ergens anders naar walvissen kunnen kijken. Typisch iets voor een reislustige Hollandse!

Mei en juni zijn de beste maanden om walvissen te zien voor de west- èn oost-kust van Canada (Noord-Amerika). In de maanden juli en augustus is het goed toeven in Europa: Groenland, de Azoren, Noorwegen, IJsland. In september zijn Zuid-Afrika en Madagascar de beste plekken. De maanden oktober en november zijn geschikt voor Australië en Nieuw-Zeeland.
December is de maand van de adempauze. Januari dient men af te reizen naar de wateren rondom Antarctica, in het uiterste Zuiden. In februari moet je naar Hawaii en in maart en april is de Baja California aan de Noord-Amerikaanse westkust de allerbeste plek. In die baai is zóveel te zien! Daarmee ben je dan letterlijk de wereldbol rondgevlogen. Dat papieren kaartje heb ik nu voor mijn weblog 'gedigitaliseerd' (dat klinkt chiquer dan het is, hoor):

Het reisplan ligt klaar dus waarop wachten we?!
Er zijn mensen die menen dat walvissen kijken een vorm van walvisjacht is; weliswaar vreedzaam maar toch... Ecotoerisme zal ongetwijfeld negatieve aspecten hebben maar uit eigen ervaring weet ik dat je ook op verantwoorde manier naar walvissen kunt kijken. Toen wij in Kaikoura waren, aan de oostkust van het Zuidereiland van Nieuw-Zeeland, gingen wij in zee met een organisatie die wordt gerund door maori's. Zij zijn de oorspronkelijke bewoners van Nieuw-Zeeland en hebben een bijzondere band met walvissen. Met hen hebben wij potvissen (sperm whales) gezien. En Hermanus, langs de zuidkust van Zuid-Afrika, is de beste plek ter wereld om vanaf land naar zuidkapers (southern right whales) te kijken; ook daar hebben wij ze met eigen ogen aanschouwd. Ik voel respect en nederigheid als ik die grote walvisstaarten onder water zie verdwijnen... Deze zomer hoop ik de orka (killer whale) met eigen ogen te zien in de Straat van Gibraltar.

We moeten geen jaren wachten met de uitvoering van ons wijdewereldwalvissen-plan want het aantal walvissen loopt wereldwijd snel terug. Door klimaatveranderingen, zoals het versterkte broeikaseffect, zal onder andere het poolijs sneller smelten. Hierdoor zullen walvissoorten als de narwal (walvis met een slagtand op de kop), de Groenlandse walvis en de beloega (de witte walvis) minder vaak beschutting en voedsel kunnen vinden onder het ijs. Krill, zeediertjes die een belangrijke voedselbron zijn voor walvissen, kan door het verdwijnende ijs steeds minder goed gedijen. Daarmee komt de voedselvoorziening van walvissen in gevaar. In Antarctica komt de voedselvoorziening van de blauwe walvis, het grootste zeezoogdier ter wereld, in gevaar.

En wat is er zoal aan de hand in de wateren rondom Australië? Begin maart spoelden circa 200 grienden (een kleinere walvissoort) en een flink aantal dolfijnen aan bij Tasmanië. Afgelopen week ging het wederom mis aan de westkust van Australië: meer dan tachtig walvissen en enkele dolfijnen strandden. Sinds vorig jaar november brengt dat het aantal gestrande walvissen op meer dan 400. Daarvan hebben vrijwilligers en professionele hulpverleners de meerderheid niet kunnen redden.
Ik zag foto's waarop walvissen op vrachtwagens werden geladen om elders weer te water te worden gelaten. Het vreemde is dat de geredde walvissen niet lang daarna op de dezelfde plek strandden. Wereldwijd is er iets goed fout!

Walvisgezang wordt door zeezoogdierliefhebbers liefkozend 'het lied van de aarde' genoemd. We bezien de natuur immers met onze ogen, niet met ons verstand. (Geleend van Seneca.) Zelf ben ik ervan overtuigd dat, als hun lied niet meer klinkt, ook wij 'landdieren' verloren zijn.
Het zijn met name bultruggen (humpback whale) en blauwe vinvissen (blue whales) in de Indische Oceaan die geluiden produceren. Die geluiden worden 'walvisgezang' genoemd. Het zijn herhaalde geluiden met variërende frequenties die over honderden kilometers zijn te horen. Sceptici zeggen dat wij de zeezoogdieren met de introductie van het begrip 'walvisgezang' hebben vermenselijkt. “Wat is daar mis mee?” Zo gek is het overigens niet: bultruggen hebben bepaalde typen hersencellen die alleen mensen, mensapen en bijvoorbeeld dolfijnen bezitten. Het doden van walvissen voor consumptie, zoals Japan doet -onder het valse voorwendsel van wetenschappelijk onderzoek-, vind ik misdadig.

Er zijn waarnemers die stellen dat de betovering van de liederen van de walvissen eenvoudig is te verklaren uit het feit dat de dieren in het water leven. Als een verre, vreemde oerstem. De meeste zeezoogdierwetenschappers geloven echter dat het geluid een essentiële rol speelt in de ontwikkeling en het welzijn van walvisachtigen. Zij die geloven dat de liederen van wezenlijke betekenis zijn, zijn vooral bezorgd over het lawaai in veel delen van de oceanen. Onderzoek heeft aangetoond dat het toegenomen scheepvaartverkeer in de wateren van Vancouver (aan de Golf van Alaska, westkust van Canada) ertoe heeft geleid dat orka's hun frequentie hebben aangepast en harder zijn gaan zingen, in een poging te worden gehoord. Milieudeskundigen vrezen dan ook dat die verhoogde scheepvaartactiviteit het dier te zwaar belast.
Vluchten lijkt steeds moeilijker te worden, aldus Johan van de Gronden, algemeen directeur van het Wereld Natuur Fonds (WNF): “op de ene plek worden ze bejaagd, op de andere verdwijnt hun voedsel door klimaatverandering en als ze naar weer een andere stek zwemmen verdrinken ze in een visnet.”

Onderstaand geluidsfragment is het geluid van foeragerende bultruggen. Je start het door op de pijl te klikken.


De reis die Darwin vele jaren geleden op het schip de Beagle maakte, gaat een Nederlands team in september aanstaande gedurende tien maanden 'overdoen'. De reis anno 2009 heeft als motto 'On the future of species'... Ieder van ons kan een steentje bijdragen en ervoor zorgen dat zeezoogdieren een toekomst hebben.



P.S. Ik heb een nieuwe diashow van zelf gefotografeerde dieren, waaronder zeezoogdieren, bij 'Mijn foto's' opgenomen. Voor de dierenliefhebber.