Uit Afrika

Afgelopen maandag werd in Nederland het slavernijverleden herdacht. Het onderwerp slavenhandel lijkt in Nederland net zo gevoelig te liggen als de misdaden die Nederlandse militairen begingen in voormalig Nederlands-Indië. Ook deze smet op het Nederlandse blazoen zullen we onder ogen moeten zien. Onze voorouders verkochten en verscheepten 550.000 Afrikaanse slaven. Niks om trots op te zijn... De Nederlandse regering bood geen excuses aan maar betoonde wel spijt en diep berouw. De aanwezigheid van koning Lex en koningin Max maakte het een en ander goed maar het feit dat zij geen krans legden, viel niet goed bij Surinaamse organisaties.

In de afgelopen weken las ik een aantal boeiende boeken. Ik begon met het ‘Beagle Dagboek’ van Dirk Draulans, een Belgische bioloog, journalist en schrijver die presentator was aan boord van het schip De Amsterdam dat in 2009 de route van Darwin nog eens overdeed met moderne middelen. Oké, ik geef toe: de lectuur is een beetje laat maar ik las het boek van Darwin ‘De reis van de Beagle’, wèl in het Darwinjaar. Draulans is een groot bewonderaar van de man en van zijn monumentale denkwerk.

Ook voor mij is de evolutieleer een onomstreden leer. Ik geloof niet in een God die de aarde en Adam en Eva schiep. Onlangs hoorde ik een bekende Nederlandse theoloog en dominee ‘opbiechten’ dat hij niet meer om de evolutieleer heen kan... zelf kan hij niet meer geloven in een scheppende God. Mijn eerste reactie was: “het werd tijd” maar ik gun ieder zijn of haar geloof.

Ik las Draulans’ dagboek met veel aandacht en interesse. Zijn boek is zeer informatief en zijn ideeën en overtuigingen zijn helder verwoord. Zijn liefde en enthousiasme voor de natuur spat van elke bladzijde! Ik deel zijn passie voor reizen, natuur en walvissen en dat schreef ik hem recent. Ik dankte hem voor zijn interessante werk. Ik ontving een leuke reactie van hem, met dank en nieuwe leestips.

Zijn Darwin-dagboek was een feest van herkenning omdat mijn liefje en ik een deel van Darwin’s route aflegden. Vooral zijn reis over land langs de westkust van Australië deed mij mijmeren: Wave Rock, de Pinnacles, stromatolieten, Shark Bay, schildpadden, zeekoeien, soorten haaien en roggen, kennismaken met een walvishaai; die kuststrook kenmerkt zich door zóveel geologische en dierlijke bijzonderheden!

Draulans spreekt in zijn boek waardering uit voor de Amerikaanse wetenschapper Spencer Wells. Hij is geneticus en antropoloog die het boek ‘The Journey of Man – A Genetic Odessey’ schreef. Aan de hand van technieken uit de genetica beschrijft hij de migratie van de vroegste menssoort, Homo Sapiens. Ik laadde het boek op de Reader en begon te lezen. Boeiend!

Wells beschrijft de migratieroute die de eerste mensen aflegden. Hij en andere wetenschappers deden dat op basis van onderzoek van de Y-Chromosoom, dus langs de mannelijke lijn (als jagers/verzamelaars waren ze meer op pad dan vrouwen). Men deed allerhande onderzoek: genetisch, antropologisch, geologisch, linguitstisch. Wij stammen allemaal uit Afrika, of we nu witte, zwarte of bruine mensen zijn; Europeaan, Afrikaan, Amerikaan, Australier of Aziaat... allemaal hebben wij dezelfde Afrikaanse voorouder. Als mens zijn we vrijwel identiek, slechts 0,1% van het DNA bepaalt ons andere uiterlijk.

Ongeveer 150.000 jaar geleden verlieten onze voorouders de Olduvaikloof in de Grote Slenk (Oost-Afrika). Dat is de bakermat van de mensheid. 150.000 jaar geleden verspreidde homo sapiens zich eerst in Afrika, daarna trok men naar het Oosten -de Levant-, vervolgens ging men via de kustroute langs de Indische Oceaan naar Azië. Per boot stak men over naar Australië. Door extreme opwarming van de aarde trok homo sapiens vervolgens naar Centraal-Azië. Verschillende fysieke kenmerken ontstonden vooral door natuurlijke selectie. Pas 50.000 geleden kwam onze voorouder (Zuid-)Europa binnen. Tussen 40.000 en 25.000 jaar geleden trok men vanuit Centraal-Azië naar de Arctische cirkel. Van daaruit trokken de voorouders van oorspronkelijke Indianen via de Beringstraat continent Amerika binnen. Pas gedurende de laatste 15.000 jaar werd Zuid-Amerika bevolkt. Homo Sapiens betrad Scandinavië en Engeland tenslotte pas in de afgelopen 10.000 jaar. Met deze interactieve routekaart kun je The Journey of Man nog eens bekijken.

Het onderzoek leverde veel meer interessante details op. Zo toonde het onderzoek tevens onomstreden aan dat homo sapiens niet is ‘gekruist’ met Neanderthalers en dat er geen continentspecifieke menssoort bestaat. We zijn allemaal terug te leiden naar één Oost-Afrikaanse voorvader. Dat werpt een nóg scheller licht op het mensonterende van slavenhandel...