Zin an!

Mijn liefje en ik gaan binnenkort weer op reis. Die brengt ons naar een, voor ons, nieuwe bestemming: Turkije. We gaan een rondreis maken door dit land, in groepsverband. Deze reis hangt samen met het feit dat ik deze maand 65 jaar wordt. Het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd is voor velen een mijlpaal. Mijn vader bereikte die leeftijd nooit dus ook voor mij heeft het betekenis (al ben ik zelf al 20 jaar ‘jubilada’). Dit is haar verjaardagskado aan mij en zij mag mee. Het was geen verrassing, ik werd betrokken bij de definitieve keuze voor een bestemming. Ze legde veel ideeën aan mij voor maar toen ik eenmaal over dit programma had gelezen, wilde het niet meer uit mijn hoofd. Vooral de grote afwisseling sprak mij aan. Geschiedenis-cultuur-natuur, de perfecte combi. 

Dus we gaan met plezier aan deze rondreis beginnen. Niet wetende dat er enkele weken later een situatie zou ontstaan in het land van Atatürk die de gemoederen flink deed oplaaien! De lang regerende president Erdogan (71) van de AK-Partij liet zijn politieke opponent, de 53-jarige Ekrem İmamoğlu van de CHP en populaire burgemeester van Istanbul, oppakken en gevangen zetten. De Turkse presidentsverkiezing is pas in 2028 maar op deze manier heeft Erdogan alle tijd om zijn snode plannen tot uitvoering te brengen. Hij mag zich volgens de wet niet meer verkiesbaar stellen maar die wet wil hij veranderen en dan is zijn belangrijkste politieke rivaal beter alvast van het toneel. Tja. 

Turkije was vóór deze onverkwikkelijke kwestie al een land met een aangetaste democratie. Er zitten meer politieke tegenstanders en activisten achter de tralies, net als journalisten en auteurs die zich kritisch uitlaten over de president en diens koers voor het land. 

Nu gold dat ook voor andere landen die mijn liefje en ik ooit bezochten: Myanmar (nu rampgebied vanwege aardbevingen), Thailand, Vietnam, Cambodja, Sri Lanka, Rusland, Brunei, Qatar, Indonesië en Marocco. Stuk voor stuk stricte regimes, al zijn er gradaties. Wij waren ons telkens bewust van de situatie in zo'n land maar toch reisden we ernaar af. Omdat we reislustig zijn en andere culturen met eigen ogen wensen te zien en te beleven. En van tamelijk ongebaande paden houden. (Bijna) altijd verlieten we zo’n reisbestemming na weken of maanden met een goed gevoel. Omdat we contact kregen met lokale mensen die de reis extra memorabele maakten. 

De rechterlijke macht is in de loop van Erdogans presidentschap gepolitiseerd en de media zijn gemuilkorfd. Er is een groeiende kloof tussen mensen in de stedelijke en landelijke gebieden; op heel veel fronten. Turkije zit al jarenlang in een financiële en economische crisis; de inflatie was vorig jaar 67%, staat nu op 39% en de koers van de lira is door de İmamoğlu-arrestatie verder gekelderd. De gemiddelde Turk/Turkse kan de eindjes nog maar moeilijk aan elkaar knopen. 

Bovendien heeft het land last van aardbevingen. De bevingen van 2023 (magnitude 7.8) in zuidoost- en midden-Turkije waren een ramp voor de bewoners. Daarbij kwamen meer dan 50.000 mensen om. Veel is nog steeds niet hersteld, honderdduizenden Turken wonen nog in tijdelijke behuizing (containers). Dat waren de dodelijkste bevingen van de voorgaande 100 jaar. Turkije ligt middenin een gebied met breuklijnen en botsende tectonische platen. De Noord-Anatolische breuklijn is de gevaarlijkste en actiefste. Wij gaan een deel van die route doen. 

Dat alles neemt niet weg dat ik veel zin heb om aan deze reis te beginnen. We doen dat in een touring car. Het gebied waar we doorheen trekken, staat bol van de Europese en wereldgeschiedenis, heeft enkele van de prachtigste gebouwen ter wereld, is cultureel aantrekkelijk vanwege zijn andersheid. We gaan door fraaie natuur reizen en ook op culinair vlak valt er veel te genieten. 

We vliegen binnenkort naar Istanbul. Dit is de enige stad ter wereld die op twee continenten ligt: Europa en Azië. De Gouden Hoorn is de natuurlijke haven in het Europese deel, met de Zee van Marmara aan de zuidkant. De Bosporus scheidt de beide continenten. Op de avond van aankomst vindt daar een kennismakingsdiner plaats met de overige leden van de groep.  

De volgende dag brengen we onder andere een bezoek aan het bekendste bouwwerk van de stad, de Hagia Sophia. Het gebouw werd in de zesde eeuw als Byzantijnse kerk gebouwd, werd eeuwen later een Ottomaanse moskee, was daarna een tijd lang een museum en sinds 2020 weer een moskee. 

In diezelfde stad staat ook de enige moskee ter wereld met zes minaretten, de Sultan Ahmet-moskee, ook wel de blauwe moskee genoemd. En we gaan het Topkapi Paleis, residentie van de Ottomaanse sultans, bezichtigen. Van de reisorganisatie ontvangen we ieder een museumkaart zodat we de bezienswaardigheden ook van binnen kunnen bewonderen. Een bezoek aan de majestueuze Süleymaniye moskee ontbreekt niet op dit programma. Als wij in Istanbul zijn, vindt daar ook het Tulpenfestival plaats in de stad. 

We houden rekening met demonstraties en protesten in grote steden. Tijdens voorgaande weekenden waren er in Istanbul honderdduizenden mensen op straat om te protesteren tegen de gang van zaken in de Turkse politiek. Ook in andere steden die op onze route liggen (Bursa, Izmir, Ankara) wordt geprotesteerd. Die massademonstraties willen we zoveel als mogelijk vermijden, al steun ik de reden ervan. 

Op het reisprogramma staan verder een bezoek aan de ruïnes van de stad Troje, waar een replica staat van het beruchte houten paard. Het boek ‘Troje’ van de Britse auteur Stephen Fry, een navertelling van deze Griekse mythe (mèt grappen), gaat mee op reis. We gaan naar schiereiland Gallipoli in de Dardanellen-zeestraat waar zich een indrukwekkend monument en museum bevindt. Hier werd tijdens de Eerste Wereldoorlog hevig gevochten tussen geallieerde troepen enerzijds en de Ottomanen anderzijds. De eerste verhalen over deze bloedige strijd hoorde ik van onze vriendinnen in Sydney. Elk jaar wordt daar op 25 april stilgestaan bij Anzac Day. Tijdens dit acht maanden durende gevecht stierven duizenden Ozzies (8.700) en Kiwis (circa 2.800) op het slagveld van Gallipoli. In totaal vonden meer dan 130.000 soldaten er de dood, waaronder ruim 80.000 Ottomanen. 

We gaan naar hoofdstad Ankara (mausoleum van Atatürk, grondlegger van de moderne staat Turkije), naar Cappadocië (land van de feeënschoorstenen, tufsteenkegels en ondergrondse steden; UNESCO Werelderfgoed), het Göreme-openluchtmuseum (kerken en kloosters in grotten, in een vulkanisch gebied), Konya (dansende Derwisjen, een soort mystieke geestelijken) en Fethiye (prachtige azuurblauwe baaien om te snorkelen, aan de zuidwestkust). 

We bezoeken een aantal heilige steden, het wijngebied Ürgüp (inclusief proeverette), een zoetwatermeer van ongekende kleur, kalksteenterrassen (Pamukkale), delen van de vroegere Zijderoute, de graftombe van de Perzische dichter en mysticus Rumi, de Griekse opgraving Hieropolis en de ruïnes en de bibliotheek van Celsus in Efese; de beroemdste bieb uit de Oudheid. Daar mag een boekenwurm als ik niet ontbreken.

Ook op culinair gebied is Turkije een bezoek waard, wat mij betreft. Veel groenteschotels, veel verse kruiden en specerijen, heerlijke desserts (Turkish Delight). Recent las ik een interessant boek van de Turkse schrijfster Elif Shafak (1971). Daarin trof ik de volgende namen aan van Turkse toetjes: bodem van de kookpot, mond van de mooiste, vrouwennavel, hoerentraktatie, vizier’s vinger. En vergeet aşure niet: de Ark van Noach-pudding. Volgens overlevering is die bedacht door de mensen op de ark, om te vieren dat ze de zondvloed overleefden. Daarmee zou dit het oudste toetje van de wereld zijn. Die wil je toch allemaal proeven?! 

De afgelopen twee weken waren mijn liefje en ik geveld door griep (of een covid-variant). We kregen klachten; eerst zwaar, daarna steeds milder. Op enig moment dacht ik weer op weg naar herstel te zijn totdat ik op een ochtend niets meer proefde en rook. Geen sambal, zwarte peper, oude kaas, citroen, banaan, donkere chocola, bergamotthee en koffie. Niks, noppes. Dat vond ik vervelender dan het gesnotter en de lamlendigheid. Vooral met deze reis voor de deur! Inmiddels keerden mijn smaak en eetlust mondjesmaat terug. 

De laptop gaat mee maar ik weet niet of ik in staat ben (regelmatig) te bloggen. Dat hangt af van de aanwezigheid van sterke wifi. Aan nieuwe ervaringen zal het niet liggen... Ook ga ik weer een webalbum aanmaken. Ik denk dat Turkije een fotogeniek land is en verheug mij daarop als amateur-fotografe.  

De foto in de header van deze blog is van de Nederlandse kunstenares Scarlett Hooft Graafland (1973). Zij nam deze foto, in samenwerking met een stuntman -die dagenlang oefende op een trampoline voor deze sprong- in het Turkse natuurpark Göreme. Sinds 3 april is haar foto-expositie, getiteld ‘Mesmerizing’, te zien in museum Panorama Mesdag (Den Haag).