Geiten, ezels en ook nog een enkele dromedaris

We waren de afgelopen dagen bij Erg Chebbi in de woestijn. Onze bestemming was een auberge aan de rand van werkelijk schitterende zandduinen. We hebben het in de dagen daaraan voorafgaand erg koud gehad in het Atlasgebergte: alle dekens gingen op het bed en dan was het nog de vraag of slapen zou gaan lukken... We maakten in de Midden-Atlas een uitdagende, spectaculaire wandeling langs de Gorges; met vriendelijke bevolking, leuke kindertjes, lieve ezels en geiten met hun hoeders. Onze Berbergids schatte ons in als heel sportieve tiepes maar zijn overmoed werd niet door ons gedeeld. De avonturen bleven dusdanig beperkt dat er de volgende dag alleen maar wat spierpijn was (maar dan wel overal; zelfs op plaatsen waar ik geen spieren vermoedde). Dat afzien bracht wel erg veel mooie foto's voort dus ik mopper niet.
We hebben inmiddels een "mooiste foto van de dag"-event ingesteld die tot een onderhoudende uitwisseling van geschoten plaatjes heeft geleid. De foto's van de zandduinen waren prachtig: het licht van de ondergaande zon leverde vlammende beelden op en de opgaande zon bracht weer andere kleuren voort. De wind wakkerde aan het begin van de avond flink aan maar wij zaten beschut. 's Ochtends lag er een berg fijn oranje zand op het raamkozijn. Om over de lading in sokken en schoenen maar te zwijgen! Ik ga verder dus tot de volgende keer maar weer. Inshallah...

In Marokko

We zijn goed in Marokko aangekomen en hebben inmiddels de eerste inburgeringscursus met succes afgerond: we kunnen het ook zonder glaasje alcohol. De treinreis van Tanger naar Rabat verliep voorspoedig... toen we eenmaal aan bijna iedereen in 'onze' coupe hadden uitgelegd dat twee van de zes stoelen toch echt voor ons waren gereserveerd. Dat was heel goed voor mijn Frans.
Rabat, de hoofdstad van Marokko en een van de koningssteden, was de eerste stad die wij bezochten. Wat vind ik dat een leuke stad met veel jonge mensen, veel bezienswaardigs, brede boulevards en de Volkskrant! We vonden een aardig restaurant genaamd 'Le Comptoire' waar lekker kon worden gegeten. Wij hebben ontdekt dat Marokkanen uit de betere kringen onderling Frans spreken en geen Arabisch?! Dat was de eerste verrassing. De tweede was dat er werd geprotesteerd voor het Parlementsgebouw. Bij navraag bleken het werkeloze artsen, verpleegsters en "gewone" werkelozen te zijn. Het ging er soms behoorlijk hardhandig aan toe van de kant van de politie... De Marokkanen hier zijn ontzettend aardig. Zowel voor elkaar als voor ons. Rabat is een fotogenieke stad dus de geheugenkaart stroomt snel vol. Dat verbaast geen lezer, neem ik aan.

Inmiddels zijn wij in Chefchaouen aangekomen: een bijzonder pittoresk dorp in het Rifgebergte, op 800 meter hoogte gelegen.
Het is hier fris (mijn liefje vindt het zelfs koud) maar de zon staat hoog aan de hemel en het licht is fel aan de ogen. Het wit met blauwe dorp ligt er prachtig bij. Het doet Grieks aan. Het is souk vandaag, markt, en Berbervrouwen in traditionele klederdracht verkopen hun waar. Ik kijk mijn ogen hier uit maar men wenst niet te worden gefotografeerd. Die beelden gaan dus op mijn eigen harde schijf. In dit deel van Marokko wordt volop Spaans gesproken. Door een babbeltje hier en daar mocht ik toch wat mensenfoto's maken. Mijn verjaardag heb ik met mijn liefje in stilte gevierd in restaurant Aladin. Met een tajine-gerecht en een glaasje Marokkaanse wijn. Ik heb de wonderlamp voor die gelegenheid mogen oppoetsen... Misschien dat de wonderen de wereld nog niet uit zijn?
Ik houd het kort want typen op een Arabisch toetsenbord is geen sinecure dus ik groet jullie. Salaam!

We waren zo lekker op weg...

De reistassen zijn gepakt, ik ga weer op pad. Mijn verjaardag nadert en meestal zijn wij rond die datum van huis. Alhoewel ik geen groot liefhebber ben van het vieren van mijn eigen verjaardagsfeest, vind ik het wel leuk om op die dag te worden gefêteerd. Als kado stond er tot nu toe vaak een uitstapje of een reis op het programma. Mijn eerste verjaardag met mijn liefje herinner ik mij nog goed: die vierden wij in buurland België. Wij bezochten een cinema-expositie in Gent en gingen daarna feestelijk uit eten. In de afgelopen jaren maakte ik rondom mijn geboortedag soms ook verre reizen, zoals toen ik 40 jaar werd en wij voor het eerst voet zette op Zuid-Oost Aziatische bodem en toen ik 46 werd en wij in New York waren.

Mijn verjaardag zal dit jaar zeker anders dan anders voelen: het is immers de eerste keer in vele jaren dat ik niet zal worden toegezonden door Nelly. Tenminste, niet zodanig dat ik het kan horen... Ik weet niet meer precies wie met zingen begon; dat doet er ook niet toe: wij vonden het beiden een mooie traditie die wij graag in stand hielden. Tot die traditie behoorde ook het drinken van een mooi glas (rosé) champagne.
Nelly's verjaardagsgezang voor mijn 46ste was extra memorabel omdat zij net aan het herstellen was van de operatie waarbij haar zieke long was verwijderd. Zij zong mij met slechts één long toe. Ik was zeer geroerd toen ik haar lieve, krachtige stem door de telefoon hoorde. Ze zong “lang zal ze leven”. Die tekst had in die achterliggende maanden aan betekenis gewonnen. Na de eerste regels stelde ik voor dat ze zou ophouden: ik vond het immers al prachtig genoeg... Maar dat deed ze niet; het lied werd tot de laatste “hieperdepiep” telefonisch bezorgd!

Ook vorig jaar kreeg ik een bijzonder kado van Nelly. Het gebeurde weliswaar niet op mijn geboortedag want ook toen was zij herstellende van een levensbedreigende operatie. De geslaagde operatie en haar overleven waren het mooiste kado dat ik mij kon wensen! Ik kreeg echter nóg een kado: Nelly maakte een gedicht voor mij. Ik kreeg niet alleen een fraaie tekst, ik kreeg een waar kunstwerk dat officieel werd onthuld. Het was heel veel van haar en een beetje van mij. De achtergrond waarop zij haar gedicht in gouden letters had geschreven, was namelijk een foto die ik in 2007 voor haar had gemaakt. Ik noemde het toen 'de engelenfoto' en die is altijd zo blijven heten. Naar mijn idee hadden de engelen speciaal voor Nelly een prachtig schilderij in de lucht gecreëerd. Het zijn witte wolken, omgeven door alle kleuren van het spectrum, gezien vanaf ons Spaanse terras.
Tijdens lezing van het gedicht had ik tranen in mijn ogen staan. Ik vond en vind 'mijn' gedicht werkelijk prachtig. Zelf was ze er ook heel content mee. Het verhaalt over ons vrolijke verleden, ons dierbare heden en over toekomst met leegte... Haar emoties zaten in de woorden die ze had gekozen, de zinnen die ze ermee had gevormd, de situatie die eraan ten grondslag lag. Ik kijk er elke dag naar en ken de tekst inmiddels 'by heart'. Dat vind ik zoveel mooier uitgedrukt dan 'uit het hoofd'.

Begin 20 waren wij toen wij elkaar leerden kennen. Wat gingen we lekker op weg! 45 waren wij toen de zorgeloosheid met een donderse klap uit onze vriendschap verdween. We zijn 48 jaar met elkaar geworden. Mijn 49ste is dus de eerste verjaardag zonder haar. Langzaamaan wijkt het rauwe verdriet om plaats te maken voor het gevoel van gemis. Ik mis haar. Dat is geen sentimenteel zelfbeklag maar de aanvaarding van het ontnuchterende feit dat ik mijn pad zonder Nelly moet vervolgen. Door over haar te schrijven, houd ik de herinnering aan haar levend. 'Many people will walk in and out of your life but only true friends will leave footprints in your heart' (Eleanor Roosevelt).

Dit jaar ben ik in Marokko met mijn verjaardag. Er is momenteel een aansprekende reclamecampagne op de Nederlandse televisie te zien onder het motto 'er zijn landen die je ziel verrijken'; die campagne laat iets van Marokko zien. Ik sta er open voor! Mijn oog viel recent echter ook op een heel andere reclame in Marokkaanse sfeer: die van 'Tena Pants Discreet'. Nu houd ik al niet van een rit op een kameel maar in combinatie met dit product spreekt de reclame mij nog minder aan, al behoor ik als vrouw van middelbare leeftijd kennelijk helemaal tot de doelgroep...
Ik verheug mij op een nieuwe avontuur met mijn liefje. Ik verheug mij op de kleuren, de geuren, de smaken, de mensen, de muziek van Marokko. We gaan onder andere de koningssteden bezoeken en door het Rif- en Atlas-gebergte trekken. Ik kijk ook uit naar een verblijf van een aantal dagen in Marrakech. Als ik kan, zal ik reisimpressies publiceren. Als dat niet lukt, moet je even geduld hebben. Op mijn geboortedag zal ik toosten op welzijn, liefde, vriendschap èn op Nelly. “Besaha (proost)”.

Lied van de aarde

Jaren geleden maakte ik voor eigen gebruik een papieren wereldkaart met daarop de gebieden in de wereld waar de verschillende soorten walvissen zijn te vinden. Die kaart vermeldde tevens de maanden waarin je ze kunt zien. Ik kwam tot de conclusie dat je, oostwaarts reizend, elke maand van het jaar ergens anders naar walvissen kunnen kijken. Typisch iets voor een reislustige Hollandse!

Mei en juni zijn de beste maanden om walvissen te zien voor de west- èn oost-kust van Canada (Noord-Amerika). In de maanden juli en augustus is het goed toeven in Europa: Groenland, de Azoren, Noorwegen, IJsland. In september zijn Zuid-Afrika en Madagascar de beste plekken. De maanden oktober en november zijn geschikt voor Australië en Nieuw-Zeeland.
December is de maand van de adempauze. Januari dient men af te reizen naar de wateren rondom Antarctica, in het uiterste Zuiden. In februari moet je naar Hawaii en in maart en april is de Baja California aan de Noord-Amerikaanse westkust de allerbeste plek. In die baai is zóveel te zien! Daarmee ben je dan letterlijk de wereldbol rondgevlogen. Dat papieren kaartje heb ik nu voor mijn weblog 'gedigitaliseerd' (dat klinkt chiquer dan het is, hoor):

Het reisplan ligt klaar dus waarop wachten we?!
Er zijn mensen die menen dat walvissen kijken een vorm van walvisjacht is; weliswaar vreedzaam maar toch... Ecotoerisme zal ongetwijfeld negatieve aspecten hebben maar uit eigen ervaring weet ik dat je ook op verantwoorde manier naar walvissen kunt kijken. Toen wij in Kaikoura waren, aan de oostkust van het Zuidereiland van Nieuw-Zeeland, gingen wij in zee met een organisatie die wordt gerund door maori's. Zij zijn de oorspronkelijke bewoners van Nieuw-Zeeland en hebben een bijzondere band met walvissen. Met hen hebben wij potvissen (sperm whales) gezien. En Hermanus, langs de zuidkust van Zuid-Afrika, is de beste plek ter wereld om vanaf land naar zuidkapers (southern right whales) te kijken; ook daar hebben wij ze met eigen ogen aanschouwd. Ik voel respect en nederigheid als ik die grote walvisstaarten onder water zie verdwijnen... Deze zomer hoop ik de orka (killer whale) met eigen ogen te zien in de Straat van Gibraltar.

We moeten geen jaren wachten met de uitvoering van ons wijdewereldwalvissen-plan want het aantal walvissen loopt wereldwijd snel terug. Door klimaatveranderingen, zoals het versterkte broeikaseffect, zal onder andere het poolijs sneller smelten. Hierdoor zullen walvissoorten als de narwal (walvis met een slagtand op de kop), de Groenlandse walvis en de beloega (de witte walvis) minder vaak beschutting en voedsel kunnen vinden onder het ijs. Krill, zeediertjes die een belangrijke voedselbron zijn voor walvissen, kan door het verdwijnende ijs steeds minder goed gedijen. Daarmee komt de voedselvoorziening van walvissen in gevaar. In Antarctica komt de voedselvoorziening van de blauwe walvis, het grootste zeezoogdier ter wereld, in gevaar.

En wat is er zoal aan de hand in de wateren rondom Australië? Begin maart spoelden circa 200 grienden (een kleinere walvissoort) en een flink aantal dolfijnen aan bij Tasmanië. Afgelopen week ging het wederom mis aan de westkust van Australië: meer dan tachtig walvissen en enkele dolfijnen strandden. Sinds vorig jaar november brengt dat het aantal gestrande walvissen op meer dan 400. Daarvan hebben vrijwilligers en professionele hulpverleners de meerderheid niet kunnen redden.
Ik zag foto's waarop walvissen op vrachtwagens werden geladen om elders weer te water te worden gelaten. Het vreemde is dat de geredde walvissen niet lang daarna op de dezelfde plek strandden. Wereldwijd is er iets goed fout!

Walvisgezang wordt door zeezoogdierliefhebbers liefkozend 'het lied van de aarde' genoemd. We bezien de natuur immers met onze ogen, niet met ons verstand. (Geleend van Seneca.) Zelf ben ik ervan overtuigd dat, als hun lied niet meer klinkt, ook wij 'landdieren' verloren zijn.
Het zijn met name bultruggen (humpback whale) en blauwe vinvissen (blue whales) in de Indische Oceaan die geluiden produceren. Die geluiden worden 'walvisgezang' genoemd. Het zijn herhaalde geluiden met variërende frequenties die over honderden kilometers zijn te horen. Sceptici zeggen dat wij de zeezoogdieren met de introductie van het begrip 'walvisgezang' hebben vermenselijkt. “Wat is daar mis mee?” Zo gek is het overigens niet: bultruggen hebben bepaalde typen hersencellen die alleen mensen, mensapen en bijvoorbeeld dolfijnen bezitten. Het doden van walvissen voor consumptie, zoals Japan doet -onder het valse voorwendsel van wetenschappelijk onderzoek-, vind ik misdadig.

Er zijn waarnemers die stellen dat de betovering van de liederen van de walvissen eenvoudig is te verklaren uit het feit dat de dieren in het water leven. Als een verre, vreemde oerstem. De meeste zeezoogdierwetenschappers geloven echter dat het geluid een essentiële rol speelt in de ontwikkeling en het welzijn van walvisachtigen. Zij die geloven dat de liederen van wezenlijke betekenis zijn, zijn vooral bezorgd over het lawaai in veel delen van de oceanen. Onderzoek heeft aangetoond dat het toegenomen scheepvaartverkeer in de wateren van Vancouver (aan de Golf van Alaska, westkust van Canada) ertoe heeft geleid dat orka's hun frequentie hebben aangepast en harder zijn gaan zingen, in een poging te worden gehoord. Milieudeskundigen vrezen dan ook dat die verhoogde scheepvaartactiviteit het dier te zwaar belast.
Vluchten lijkt steeds moeilijker te worden, aldus Johan van de Gronden, algemeen directeur van het Wereld Natuur Fonds (WNF): “op de ene plek worden ze bejaagd, op de andere verdwijnt hun voedsel door klimaatverandering en als ze naar weer een andere stek zwemmen verdrinken ze in een visnet.”

Onderstaand geluidsfragment is het geluid van foeragerende bultruggen. Je start het door op de pijl te klikken.


De reis die Darwin vele jaren geleden op het schip de Beagle maakte, gaat een Nederlands team in september aanstaande gedurende tien maanden 'overdoen'. De reis anno 2009 heeft als motto 'On the future of species'... Ieder van ons kan een steentje bijdragen en ervoor zorgen dat zeezoogdieren een toekomst hebben.



P.S. Ik heb een nieuwe diashow van zelf gefotografeerde dieren, waaronder zeezoogdieren, bij 'Mijn foto's' opgenomen. Voor de dierenliefhebber.