Een vlucht regenwulpen

Het ging hier nogal tekeer afgelopen weekend. De eerste koude druppel (‘gota fría’, ook wel DANA genoemd) van het seizoen kondigde zich aan. De dag ervoor lag ik in zee en keek omhoog: geen mooiweerwolk te zien, wel laaghangende cirruswolken. Het zijn goede voorspellers, wat mij -professioneel wolkenstaarder- betreft. Wij haalden alle zonneschermen binnen en zetten de belangrijkste meubelstukken onder de overkapping. Het scherm op de achterpatio dat voor schaduw zorgt in de eetkamer klapten we gedeeltelijk in. We waren klaar voor storm en regen die was voorspeld voor dit gebied (en de rest van Spanje). Maar als zo vaak, schampte het noodweer onze woonplaats aan zee. De regenmeter kwam niet verder dan 35mm per vierkante meter maar de steeds verder aanwakkerende storm scheurde het schaduwscherm achter het huis in flarden. 

Tijdens een wandeling langs het strand tussen de buien door zagen we vogels op het lokale strand foerageren. Het was een soort die we nooit eerder zagen, zeker niet in deze contreien. Het ging om een regenwulpvrouwtje. Er leek iets mis te zijn met haar veren aan de flank maar later zag ik haar opvliegen. Dat kon ze dus nog. Ze liep rond in bergen zeegras die zich aan Murcia-zijde aan het strand opstapelden in de afgelopen periode. De vogel was door het donkere verenkleed niet van de achtergrond te onderscheiden. 

Ik kende de regenwulp tot dusver alleen van de titel van de roman Een vlucht regenwulpen van Maarten 't Hart. Ik vond het een goed boek en daarin was ik niet alleen. Er werden 1 miljoen exemplaren verkocht. De verfilming ervan werd eveneens een klassieker. Het is het beklemmende verhaal over het door afkomst en opvoeding tot isolement gedoemde kind Maarten, verteld door de op zijn leven terugblikkende hoogleraar Biologie. (Al lijkt het erop, toch was het geen autobiografie.) Diens angsten en dwangneuroses werden verzacht door een grote opmerkingsgave en een diepe liefde voor de natuur. 

Deze vogel, vooral herkenbaar aan de twee donkere oogstrepen, is een inheemse diersoort in Nederland en andere noorderlijke landen en ze broeden daar ook. Maar in Spanje komen ze niet voor. In mijn Engelstalige vogelboek las ik dat dit gevederde vriendje (‘whimbrel’ genoemd) een overwinteraar is die vanuit het noorden vliegt naar de getijdengebieden voor de Afrikaanse westkust. Ze komen wel voor aan de westkust van Portugal maar niet aan de oostkust van Spanje. Daarom vermoed ik dat deze vogels door de storm waren gestrand. 

Recent Portugees-IJslands onderzoek maakt duidelijk dat regenwulpen supertrekvogels zijn. Ze kunnen non-stop over de Atlantische Oceaan vliegen, van noord-Europa naar west-Afrika; een afstand van ruim 6.000 km. Ze doen drie dagen over dit traject, zonder te eten en te drinken. Ik denk dat ze door de wind uit koers zijn geblazen. Als je de ranke wulp bekijkt, is dat geen onzinnige aanname. Er viel wel lekker veel te snoepen aan het plaatselijke strand. Hun kromme snavels zaten voortdurend in de bergen zeegras. Regenwulpen voeden zich bij voorkeur met insecten, krabjes, zeesterren en mollusken en die zitten  ongetwijfeld tussen de aangespoelde posidonia. 

Na de regen stak de storm op en die werd steeds feller. Op zondag ging we rond 11 uur voor het eerste wandelrondje. Toen zagen we de regenwulp weer. Na deze wandeling zagen we er allebei uit als heuse Catweazles: volledig verfomfaaid. Net als het verenkleed van de regenwulp. (Kun je je die kinderserie nog herinneren uit de jaren 70 van de vorige eeuw?) Ter plekke besloten we later die dag bij restaurante Mediterráneo te gaan lunchen om deze zomermaand feestelijk uit te luiden. Toen we om 13:00 uur weer uit huis stapten, was de wind verder aangewakkerd. Enkele uren later konden we vanuit het restaurant niet meer met goed fatsoen tegen de wind inlopen langs de boulevard. Mijn coupe was geruïneerd. De storm ging nog uren door die dag.

Wat ook opviel, was de almaar geler wordende lucht. Er kwam wederom flink wat Saharazand onze kant op; niet voor de eerste keer. De foto hiernaast werd die dag gemaakt door buurvrouw Bente, een verwoed wandelaarster die er in weer en wind opuittrekt. Het geeft de apocalyptische sfeer van die dag goed weer.

De volgende nacht bulderde de zee alsof er een tsunami op ons afkwam. Daartegen namen we echter geen maatregelen, al schuilt er kayak op de patio. De volgende ochtend lag er een dikke oranje drab op het terras en op de auto. De zee ging maandag nog steeds tekeer. Er wapperde een rode vlag langs de kust. Niet dat iemand ook maar enige zin zou moeten hebben om na zo’n storm te zwemmen. Er spoelt eenvoudigweg teveel aan en de kleur van het water was onherkenbaar voor dit deel van de Middellandse Zee. Die zag er meer uit als de zanderige (bruine) Noordzee. 

Op dinsdag besloten we weer naar zee te gaan voor een duik. Er wapperde die dag een groene vlag maar het was hoog water -met als gevolg een veel smallere strook zand dan normaal- en bergen zeegras (posidonia oceanica) op delen van het lokale strand. Dat belangrijke gras had de storm niet overleefd. We stonden met onze enkels in het bruine, woelige water en besloten zonder onderdompeling naar huis terug te keren. Jammer maar helaas. 

Er hangt nog steeds een deken van vocht over de kustlijn maar het noodweer lieten we achter ons. Augustus 2023 behoort tot de (twee) warmste zomers van het land, gemeten in de afgelopen 63 jaar. De gemiddelde temperatuur lag die maand op 27,4 graden; 1,7 graad hoger dan gemiddeld over die periode; niet alleen overdag maar ook 's  nachts. We hadden hier 26 tropische nachten, waarvan er tien verzengend heet waren. 

De beelden van ondergelopen Spaanse steden gingen na het afgelopen weekend de wereld over. Zondag was het code rood in en om Madrid. De ruim drie miljoen inwoners werd aangeraden binnen te blijven. Op sommige plekken in de regio Madrid viel in enkele uren meer dan 200mm regenwater per vierkante meter; er werden wederom veel records verbroken. 

In het FD las ik een artikel waarin wordt gesteld dat de Spaanse hoofstad aan een ramp ontkwam. Het zwaarste noodweer bevond zich 30km ten zuidwesten van de stad. Daar viel 254 liter water per vierkante meter. Een historisch record. Er viel daar in enkele uren zoveel regen als gemiddeld in een half jaar. 

Deze DANA vormde zogenaamde 'convectietreinen': lange maar zeer smalle stroken regen die de ene stad overstroomden maar waar in de volgende stad op de kaart geen druppel viel. Als de kern van het noodweer iets meer naar het noordoorsten was getrokken, was Madrid in een rampgebied veranderd, volgens Spaanse meteorologen. Filomena 2 (de bizarre winterstorm van 2021) maar dan van water. De stad is niet uitgerust om dit soort noodweer goed te doorstaan. In de toekomst zal er meer zwaar weer ontstaan, is de verwachting. Er moet dus minder asfalt komen, dat is een van de conclusies. Maar afgelopen zomer kwam er in Madrid juist 63.000 vierkante meter asfalt bij. Tja. 

Het is een feit dat er in Spanje meer dagen per jaar zijn waarop men last heeft van grote droogte dan van hevige regenval. Daarom is alles erop ingericht water vast te houden. Men moet dus toe naar een systeem waarbij overtollige regen wordt afgevoerd naar rivieren en water vanuit de rivieren wordt opgeslagen in reservoirs. Dat is overigens ook broodnodig in Nederland (waar nu van een subtropische nazomer wordt genoten). Klimaatverandering is nergens op de wereld meer te ontkennen. Watersnood in Slovenië, storm Hans in Scandinavië, noodweer in midden-Europa. Hitterecords in Zweden en Noorwegen. Hitte-uitschieters op Sicilië en Sardinië, in Zuid-Frankrijk en hier. Een hitterecord in Chili, waar het winter zou moeten zijn (een gevolg van El Niño?). Extreem brandgedrag in Griekenland, Hawaii en Canada. De extremen worden extremer. Hoog tijd om tot actie over te gaan en te gaan omdenken.  

De foto die dient als kop van deze blog is de winnende foto van de Bird Photographer of 2023. De Colombiaan Nicolas Reusens (Bogotá, 1975), schoot de foto van de zeldzame glinsterend-groene tangare in het tropische regenwoud van Ecuador. Hij woont thans in Catalonië en werkt onder andere voor National Geographic. Hij is verguld met zijn internationale uitverkiezing, ik ben blij met 'mijn' regenwulp.