Ook over het schone hotel niets dan lof: het was gunstig gelegen in een stille straat maar toch op loopafstand van de Kurfürstendamm, de hoofdstraat van Berlijn. Dit Art'otel met permanente Andy Warhol-expo had zeer voorkomend personeel en huurfietsen waarop je naar Tokyo kon rijden. We beperkten ons echter tot Berlijn maar we doorkruisten wel bijna de gehele stad... Zelfs mijn liefje liet zich op dit vlak niet onbetuigd; zij fietste energiek achter mij aan. Aan de Ku-damm zijn vele eersteklasrestaurants en winkels te vinden; daar heerst zeker geen patatcultuur. Elke avond aten wij daar overheerlijk, onder andere bij Art Deco-restaurant Bressler. Wij gingen goed voorbereid op reis: vooraf had ik een lange lijst van bezienswaardigheden en goede adressen genoteerd. De lijst betrof vooral architectonische wonderen, zoals de glazen koepel van het Reichstagsgebouw die door de Brit Sir Norman Foster werd ontworpen. Ook hij is voor mij een held van de architectuur: hij ontworp onder andere de brug van Millau en Terminal 5 van Heathrow (een vroegere werkgever). Op de trappen van het regeringsgebouw sloten wij ons bij de lange rij wachtenden aan terwijl de wind om het grote plein met andere regeringsgebouwen loeide. Al wachtend, werden we afgeleid door een Berlijnse theatergroep die mijn mondhoeken regelmatig deed krullen.
We fietsten naar het 'Hansaviertel', de beroemde wijk die na de bombardementen van de Tweede Wereldoorlog door architecten van over de gehele wereld opnieuw werd opgebouwd. Oscar Niemeyer, de eigenzinnige Braziliaanse architect (ook een persoonlijke favoriet) was een van hen maar vele beroemde namen klinken daar als klokken, zoals Le Corbusier, Jacobsen en Baldessari. Daar is heel veel te zien!
Ik bekeek het ontwerp van de Amerikaanse architect Frank O. Gehry in de DZ-bank op de Pariser Platz, op steenworp afstand van de Brandenburger Tor. Zijn vis van glas en staal in het hart van het bankgebouw is van een wonderlijke vorm en schoonheid. Gehry is de ontwerper van Guggenheim-musea in New York en Bilbao (Noord-Spanje) die ik eerder bezocht.
En wij gingen op zoek naar joodse geschiedenis: het Joods Museum dat door de, van origine Poolse architect Daniel Libeskind werd ontworpen. Zijn ontwerp en het onderwerp van het gebouw brengen je uit evenwicht, zowel letterlijk als figuurlijk. We bezochten de oude joodse begraafplaats, het monument ter herdenking van de moord op de Europese joden (Peter Eisenman), de nieuwe synagoge. En we werden stil van het gedenkteken voor de weggevoerde joodse kinderen van Berlijn, gelegen naast station Friedrichstrasse. Ik moest voortdurend denken aan de uitdrukking van de Nederlandse kunstenaar Armando: 'schuldig landschap'. De bomen, de gebouwen, de straatstenen; ze staan en liggen er nu ogenschijnlijk vredig bij maar ooit waren ze getuigen van diep menselijke drama's...
Als je al die grote namen van architecten in één stad bij elkaar vindt, weet je dat je op een bijzondere plek bent. Dat vond ik dan ook. Berlijn is mooi, schoon en allervriendelijkst. Diezelfde stad kon het hart van mijn liefje echter niet beroeren. Haar overviel vooral de grauwheid. De grauwheid door het communisme vond vooral zijn weerspiegeling in het voormalige Oostduitse gedeelte van de stad. We bezochten het vrije Checkpoint Charlie aan de Friedrichstrasse, waar ik 30 jaar geleden met mijn visum in de rij stond voor een bezoek aan Oost-Berlijn. Ik herinner mij dat we werden achtervolgd door een grijze figuur in een even grijze regenjas. Waarschijnlijk een Stasi-figuur, weet ik nu.
Mijn liefje en ik fietsten naar de East Side Gallery om resten van de Berlijnse afscheidingswand te zien, waarop kunstenaars na de val van de muur hun politieke statements schilderden.
Mijn feestelijke verjaardagsdiner vond plaats bij Michael Hoffmann, sterrenkok van restaurant 'Margaux', in een zijstraat van Unter den Linden. De kok spant zich vooral in voor vegetarische gerechten, met groenten en kruiden uit eigen tuin. Hij en zijn vrouw plannen momenteel een weekendje naar het Amsterdamse restaurant 'De Kas'. Ik vertelde over de roman van Jiskefet-acteur Herman Koch die zich daar afspeelt. Het culinaire 8-gangenmenu, Kathrin (de vrouw van de chef), het taartje met 1 kaars, de Russische gasten, het gepubliceerde boek 'Kräuter' van de chefkok en mijn eigen tafelvrouwe zullen mij lang heugen.We zijn inmiddels terug op de camping. Ikzelf ben een jaartje ouder en samen zijn we vele indrukken rijker. Het geluid van de bulderende Noordzee op de achtergrond verschaft het thuisgevoel. Een wereldburger aardt immers overal... Het weer is uitgesproken goed voor erwtensoep en zuurkoolstamppot. Maar ook voor de eerste Hollandse asperges: vandaag is het zover! De fotoreportage van deze stedentrip is te aanschouwen bij 'Mijn Foto's'.
