Te smal en te hoog

Het was mij het uitje wel. In mijn vorige blog kondigde ik onze reis naar Madrid aan, voor nieuwe paspoorten. De route naar de hoofdstad voerde over de Spaanse hoogvlakte waar het druk was op het land. Hooibalen zo hoog als schuren droogden in de zon, hier en daar werden druiven geplukt. De aarde was er kurkdroog, het kleinste voertuig bracht enorme stofwolken voort. Dat gebied kan een fikse regenbui goed gebruiken. Onderweg luisterden we weer eens naar een selectie van de Nederlandse Top1000 Allertijden van 2009.

Een wereldstad als Madrid binnenrijden, is geen sinecure. Zeker niet voor meisjes die geen files en drukke wegen zijn gewend. Zij en ik ruziën vooral in de auto, ik aan het stuur, zij aanwijzingen gevend. Deze keer liep het echter gesmeerd; onder begeleiding van de mevroi van Google Maps loodste mijn liefje ons in een rechte lijn naar onze bestemming: hotel Puerta América. Ik herkende de kleurrijke gevel op afstand. De parkeergarage was ruim en uiterst kleurrijk; een ontwerp van de Madrileense architecte Teresa Sapey.

De dame aan de receptie vroeg naar de verdieping van onze keuze, terwijl ze ons op een tablet de verschillende ontwerpen liet zien. We kozen voor een geheel in wit uitgevoerde kamer op de zevende verdieping, van de Israëlische architect en ontwerper Ron Arad. De kamer is high-tech maar met fraaie rondingen: wanden, deuren en bed. Er is geen naad te bekennen. Alles wordt met één apparaat bediend: licht, gordijnen, tv, apparatuur. De tv is een projector in de muur, het scherm komt uit het plafond en hangt voor het raam.

We lunchten in trendy restaurant Lágrimas Negras (zwarte tranen) met krokante lamszwezerik met champignonpuree, tartaar van Almadraba-tonijn met avocadokussentjes en ravioli van gerookte aubergine met schuim van gamba’s. De amuse en het dessert waren van het huis: blauwe kaasmousse met gepofte mais en sinasappel op drie manieren. Heerlijke rosé uit La Mancha completeerde de maaltijd. Mmmm.

De dag erna stond een bezoek aan de Nederlandse ambassade op het programma. Vanuit de hotelkamer bewonderde ik de avond ervoor vier imposante wolkenkrabbers aan de Madrileense horizon. Ik herkende de Torre Cepsa -voorheen: Torre Caja Madrid- van verre. Het gebouw is van de hand van de Brit Sir Norman Foster, een van mijn favoriete architecten. Recent las ik dat de rijkste/een na rijkste man ter wereld (hij wisselt regelmatig stuivertje met Bill Gates), de Spanjaard Armancio Ortega, het voor 500 miljoen kocht. In één van de belendende torens, Torre Espacio, bleek de Nederlandse ambassade te zijn gevestigd. Wow, het mag wat kosten! In dat gebouw zijn ook de Britse, Australische en Canadese ambassades gevestigd dus de beveiliging is zwaar. We zoefden in luttele seconden naar de 36ste verdieping, misschien wel het hoogst gelegen Neêrlands grondgebied in Europa.

Mijn liefje had een afspraak voor twee om 9:30 uur, ik een voor mij alleen om 10:00 uur. Aanvankelijk leek het mogelijk samen te gaan maar bij nader inzien kon je per online afspraak slechts gegevens van één persoon registreren. Haar naam klonk, ze liep naar de balie en stalde haar documenten uit. 

Haar pasfoto voldeed niet aan de eisen, haar gezicht was daarop te smal. Huh?! We lieten ze speciaal maken, bij een goedgekeurde fotograaf in Den Haag, voor €19 per set! Het moest opnieuw, nu bij een geselecteerde fotograaf in het stadscentrum. Zij vertrok met een taxi, het was nu mijn buurt. Mijn naam kwam echter niet voor op haar lijstje-van-de-dag. Mijn online afspraak bleek voor de vorige dag te zijn. De ambassademedewerkster streek echter over haar hart; mijn liefje had immers een afspraak voor twee gemaakt. Een geluk bij een ongeluk. Mijn foto, van dezelfde Haagse fotograaf, werd geaccepteerd. Waarom die wel? Mijn hoofd was breder. (Kaaskop!) De procedure verliep goed, het wachten -op een sloophoutbank van Piet Hein Eek- was nu op mijn terugkerende liefje.

Na ruim een uur stapte ze weer binnen, bleekjes en waterig. Ocherm. Ook bij de Spaanse fotograaf was haar pasfoto een worsteling; deze keer was heur haar te hoog. Wat moet Sylvana Simons dan (om maar te zwijgen van zwarte Piet…)? Er werden minstens tien verschillende foto’s gemaakt voordat hij tevreden was. Mijn liefje staat op de foto als een soort Doña Corleona, met een rode neus van een slechte nacht in een airco-kamer. Zonder glimlach. Ze zit er tien jaar aan vast. Ze sprak haar veto uit voor het gebruik van de foto bij dit blog.

Anderhalf uur later dan verwacht liepen we samen het gebouw uit. Een Nederlands echtpaar uit Algeciras (een havenplaats in Andalusië) moest ook naar de Spaanse fotograaf voor nieuwe pasfoto’s. We hoeven niet terug naar Madrid om de paspoorten op te halen, die worden ons over enkele weken aangetekend toegestuurd. We hadden niet veel later moeten gaan, over een maand staat ons vertrek naar Bali gepland!

Naar Madrid

Het is tijd om onze paspoorten te vernieuwen dus we gaan deze week naar Madrid. Vóór de financiële crisis bestond er nog een Nederlands consulaat in Alicante maar tegenwoordig moeten we verder weg om dergelijke zaken te regelen. De Nederlandse ambassadeur in Madrid gaf eerder onze paspoorten af. We vinden het geen straf om die kant op te gaan. Aanvankelijk bestond het idee om de sneltrein vanuit Alicante te nemen maar we besloten toch voor eigen auto. Het is ruim vier uur rijden, een groot deel van de route voert over de Spaanse hoogvlakte. Wij houden van dat Spaanse landschap.

Soms denken kennissen dat wij Spaans paspoorten hebben maar dat is onterecht; we zijn hier alleen permanente ingezetenen. Mijn Nederlandse paspoort zal ik niet snel inruilen voor iets anders. Onlangs las ik dat het Spaanse paspoort -met het Finse, Franse, Engelse en Zwitserse- op de tweede plaats staat als het gaat om het aantal  landen dat je zonder visum kunt bezoeken: 157. Het Nederlandse paspoort geeft visumvrije toegang tot 156 landen. Duitsland en Zweden hebben het ‘beste’ paspoort,  met visumvrije toegang tot 158 landen. Ik denk dat ik mijn Nederlandse paspoort eventueel alleen zou willen inruilen voor een Australisch paspoort maar dat zou ik niet doen op basis van dit argument. Down Under staat op niveau 7 met visumvrije toegang tot ‘slechts’ 151 landen.

We wilden in juli van dit jaar een afspraak maken op de Nederlandse ambassade in Den Haag waar het speciale buitenlandkantoor zich bevindt voor mensen zoals wij.  We bleken op geen enkel moment een afspraak te kunnen maken, wanneer en hoe ik ook probeerde. Het kantoor bleef potdicht voor ons. Ook in Madrid kunnen we niet zomaar op de ambassade komen aanwaaien (zoals vroeger wel kon), je moet eerst online een afspraak maken. Dat lukte, al was het even puzzelen op de website. We worden om 9:30 uur verwacht, met alle documenten.

Onze pasfoto’s werden wel in het Vaderland vervaardigd, volgens Nederlandse instructies. De Haagse fotograaf vertelde dat we deze keer een lichte glimlach op het gezicht mochten toveren, al moesten de tanden bedekt blijven. Kennelijk was men het eens over de boeventronies die ontstonden na de vorige regelgeving. Het mag een wonder heten dat mijn liefje en ik nooit in een land werden geweigerd op basis van dat kiekje! Zij heeft voortanden die ietsje naar voren staan dus zij moet moeite doen om haar tanden te bedekken, zij glimlacht met haar ogen.

Op de website las ik dat er vanaf januari 2017 een stageplaats voor zes maanden beschikbaar is op de ambassade te Madrid; op de afdeling PPC: Politiek, Publieksdiplomatie en Cultuur. Die afdeling houdt zich met name bezig met EU-beleid, migratie, terrorismebestrijding, Spaanse binnenlandse politiek en voorbereidingen op Neêrlands tijdelijke zetel in de VN Veiligheidsraad in 2018. Boeiende onderwerpen! Als ik 30 jaar jonger was, zou ik erop solliciteren. Destijds had ik al twee taalcursussen Spaans achter de kiezen.

Ondanks het functionele bezoek aan Madrid gaan we er een uitje van maken. We kennen de stad tamelijk goed. Mijn liefje werkte er zes maanden en ik zocht haar in die periode (2005) regelmatig op. We dineerden in het oudste restaurant ter wereld, Sobrino de Botín (Calle de Cuchilleros), geroosterd speenvarken en zuiglam zijn de gerechten die hen beroemd maakten. Het was een van de favoriete restaurants van schrijver Ernest Hemingway. In zijn boek ‘The Sun Also Rises’ schrijft hij: “We lunched upstairs at Botín's. It is one of the best restaurants in the world. We had roast young suckling pig and drank rioja alta.”

Deze keer boekten we een hotel dat veel innovatie herbergt; op internet ziet het er spectaculair uit. Het bijzondere van dit bouwproject is dat het tot stand kwam in samenwerking met internationaal gelauwerde architecten en ontwerpers uit 19 landen, onder wie een, voor mij, oude bekende: de Brit Sir Norman Foster. Zijn high-tech-architectuur is wereldberoemd: veel staal en glas. Hij was de leidende architect van Terminal5, het prestigieuze project op vliegveld Londen Heathrow waarbij ik enkele jaren werkzaam was.

Dat hotel heeft twaalf verdiepingen die elk door een andere beroemdheid zijn ontworpen en ingericht; iedere verdieping heeft een eigen thema en kleurenpallet. Grote namen als de in Irak geboren architecte Zaha Hadid (die bij OMA van Rem Koolhaas werkte), de Britse architect David Chipperfield (bouwer van de River and Rowing Museum in Henley-on-Thames, bij ons om de hoek toen we in Engeland woonden), de Australische ontwerper Marc Newson (ontwerper van het business class Skybed en het interieur van de A380 van Qantas), de veelzijdige Israëlische architect-ontwerper Ron Arad, de in Valencia geboren kunstenaar Javier Mariscal, de Franse architect Jean Nouvel (maker van de nieuwbouw van het Museo Reina Sofía in Madrid) en vele anderen. We hebben nog geen verdieping gekozen. Ik ga eerst een tour door het hotel maken voordat we beslissen!

Over klaprozen en bloeiende brem in de berm

We zijn weer veilig terug in Spanje. De dag van ons vertrek uit Kijkduin, reden wij via de Franse Bourgogne richting Zuid-Europa. In de auto werd het net voorbij de Hollandse grens al 30° Celsius. Ik was 'flabbergasted'... Hoe kon het toch zo warm zijn op steenworp afstand van de koude Zuid-Hollandse camping? Onderweg keek ik mijn ogen uit naar de vele klaprozen, die als dieprode kleden langs de weg opdoken, en bloeiende brem in de Franse berm. De oleanders doken in dikke rijen in de berm op toen wij de Spaanse grens passeerden.

Op de avond van onze eerste stop in Frankrijk (Beaune) konden de lange mouwen, de dikke spijkerbroek en de warme sokken uit. Luchtig gekleed dronken wij een aperitief op een terras in de open lucht. Ik kon mijn geluk niet op: eindelijk warm! Na vergelijkend onderzoek in belendende straten besloten we te gaan dineren bij een leuk aangekleed restaurant genaamd 'Le Grillade', met een traditioneel Bourgondische kaart: escargots, boeuf bourguignon, kaasplateau met plaatselijke producten en nog veel meer. We hadden er zin an.
De maaltijd werd een grote deceptie: het slakkenpapje was laf van smaak, het beroemde stoofpotje was smakeloos en ook het kaasplateau was niet om over naar huis te schrijven: er lagen 3 miezerige puntjes doodordinaire kaas. Niets bijzonders. Om maar te zwijgen over de Bourgogne-wijn die wij bestelden. Al vele jaren ben ik van mening dat Frankrijk zich te buiten gaat aan zeer hoge prijzen voor plaatselijke wijnen. In dit restaurant zaten wij om de hoek van enorme wijnvelden... Waarom moet een mooie, lokaal geproduceerde fles wijnen €60 of meer bedragen in zo'n restaurant? Uit de wijnkaart koos mijn liefje niet de duurste maar zeker ook niet de goedkoopste. Wat op tafel kwam, had veel weg van slappe limonade: het ontbrak aan smaak, body en karakter. Het gehaaste personeel had geen aandacht meer voor ons. Wij hadden onze bestelling immers al gedaan. Niet veel later kwam een grote groep Amerikaanse toeristen binnen. Die zullen het waarschijnlijk 'great' en 'wonderful' hebben gevonden... Ik, burger van de 'oude wereld', was teleurgesteld tot in mijn tenen!
We verbleven in het comfortabele hotel 'Hostellerie de Bretonnière' in het hart van de stad Beaune aan de rue du Faubourg Bretonnière 43. Dat maakte veel goed. Het adres met afgesloten parkeerplaatsen is een heuse aanrader.

Op weg naar Zuid-Frankrijk bleef de temperatuur rond 24° Celsius, al viel er af en toe een regenbuitje. Op weg naar de volgende bestemming deden wij wederom het viaduct van Millau aan. In 2008 reed ik voor het eerst over dit knappe ontwerp van Sir Norman Foster, een van mijn favoriete architecten. Deze brug, die op 7 betonnen pilaren rust, is op het moment van bloggen nog steeds de hoogste (343 meter) en langste (2460 meter) ter wereld. Deze keer gingen wij er echter niet overheen maar er onderdoor. Van onderaf bezien leken passerende vrachtwagens speldenknoppen... Het gaf een nieuw perspectief en nóg meer foto's.

Na enkele uren verder zuidwaarts rijden, arriveerden wij op de eindbestemming voor die dag: 'Le Château Hospitalet' in Languedoc-Rossillon, vlakbij het Zuid-Franse Narbonne-plage. Op het wijnlandgoed van Gérard Bertrand snappen ze het: l'art de vivre méditerranéen... Het gerenoveerde hotel heeft 38 ruime, comfortabele kamers (gratis wi-fi) en het restaurant heeft seizoengebonden groenten uit eigen tuin, biologisch brood en eigen wijnen (ook biologische). Op het landgoed bevinden zich wijnranken zover het oogt rijkt!
In tegenstelling tot de voorgaande avond was het diner smaak- en karaktervol. Mijn liefje koos verse artichokkensla met mosterddressing en lamsrack met aardappeltaartje. Mijn keuze ging uit naar eendelever met huisgemaakte vijgencompote en gamba's in plaatselijke wijn geflambeerd op verse pasta. De favoriete wijn, die wij eerder ontdekten tijdens de -gratis- wijnproeverij, was een stevige, enigszins fruitige rode Minvervois uit 2008, vervaardigd door Gérard zelf. Op de foto is 'my beautiful prouverette' te zien, met slechts de helft van de testflessen. Het spuugbakje viel helaas van de foto...

De volgende ochtend was het heerlijk wakker worden met de vogels en het uitzicht over zonovergoten druivenvelden. Het ochtendlicht was prachtig. We reden nog even naar het nabijgelegen strand van Narbonne om zilte lucht te snuiven. Dit typisch Franse badplaatsje lag nog in diepe rust maar in het hoogseizoen moet het hier een gekkenhuis zijn.

Na een lange maar rustige dag op de Spaanse Autopista was er een warm onthaal (letterlijk en figuurlijk) door onze bevriende buren Emmy & Hugo die heerlijk voor ons hadden gekookt. We zijn grote bofkonten. We zijn weer thuis en de zon schijnt nog steeds?! De korte broek gaat de komende maanden niet meer uit. L'art de vivre méditerranéen kan hier doorgaan!

Fietsen door Berlijn

Gedurende enkele dagen was ik een 'Berliner' en dat was leuk. Dat is sowieso beter dan een Frankfurter zijn als je begrijpt wat ik bedoel... De reis met de Deutsche Bahn verliep stipt -zoals je van Duitsers mag verwachten-, met een hapje en drankje aan boord van de trein. We zaten immers niet ver verwijderd van het restauratierijtuig. Ja, mijn liefje is een goede organisator. Het tijdig binnenrijden van het hoofdstation van Berlijn was een prettige ervaring: het imposante, moderne stationsgebouw van staal en glas werd ontworpen door Santiago Calatrava; een van mijn favoriete Spaanse architecten.

Ook over het schone hotel niets dan lof: het was gunstig gelegen in een stille straat maar toch op loopafstand van de Kurfürstendamm, de hoofdstraat van Berlijn. Dit Art'otel met permanente Andy Warhol-expo had zeer voorkomend personeel en huurfietsen waarop je naar Tokyo kon rijden. We beperkten ons echter tot Berlijn maar we doorkruisten wel bijna de gehele stad... Zelfs mijn liefje liet zich op dit vlak niet onbetuigd; zij fietste energiek achter mij aan. Aan de Ku-damm zijn vele eersteklasrestaurants en winkels te vinden; daar heerst zeker geen patatcultuur. Elke avond aten wij daar overheerlijk, onder andere bij Art Deco-restaurant Bressler.

Wij gingen goed voorbereid op reis: vooraf had ik een lange lijst van bezienswaardigheden en goede adressen genoteerd. De lijst betrof vooral architectonische wonderen, zoals de glazen koepel van het Reichstagsgebouw die door de Brit Sir Norman Foster werd ontworpen. Ook hij is voor mij een held van de architectuur: hij ontworp onder andere de brug van Millau en Terminal 5 van Heathrow (een vroegere werkgever). Op de trappen van het regeringsgebouw sloten wij ons bij de lange rij wachtenden aan terwijl de wind om het grote plein met andere regeringsgebouwen loeide. Al wachtend, werden we afgeleid door een Berlijnse theatergroep die mijn mondhoeken regelmatig deed krullen.

We fietsten naar het 'Hansaviertel', de beroemde wijk die na de bombardementen van de Tweede Wereldoorlog door architecten van over de gehele wereld opnieuw werd opgebouwd. Oscar Niemeyer, de eigenzinnige Braziliaanse architect (ook een persoonlijke favoriet) was een van hen maar vele beroemde namen klinken daar als klokken, zoals Le Corbusier, Jacobsen en Baldessari. Daar is heel veel te zien!

Ik bekeek het ontwerp van de Amerikaanse architect Frank O. Gehry in de DZ-bank op de Pariser Platz, op steenworp afstand van de Brandenburger Tor. Zijn vis van glas en staal in het hart van het bankgebouw is van een wonderlijke vorm en schoonheid. Gehry is de ontwerper van Guggenheim-musea in New York en Bilbao (Noord-Spanje) die ik eerder bezocht.

En wij gingen op zoek naar joodse geschiedenis: het Joods Museum dat door de, van origine Poolse architect Daniel Libeskind werd ontworpen. Zijn ontwerp en het onderwerp van het gebouw brengen je uit evenwicht, zowel letterlijk als figuurlijk. We bezochten de oude joodse begraafplaats, het monument ter herdenking van de moord op de Europese joden (Peter Eisenman), de nieuwe synagoge. En we werden stil van het gedenkteken voor de weggevoerde joodse kinderen van Berlijn, gelegen naast station Friedrichstrasse. Ik moest voortdurend denken aan de uitdrukking van de Nederlandse kunstenaar Armando: 'schuldig landschap'. De bomen, de gebouwen, de straatstenen; ze staan en liggen er nu ogenschijnlijk vredig bij maar ooit waren ze getuigen van diep menselijke drama's...

Als je al die grote namen van architecten in één stad bij elkaar vindt, weet je dat je op een bijzondere plek bent. Dat vond ik dan ook. Berlijn is mooi, schoon en allervriendelijkst. Diezelfde stad kon het hart van mijn liefje echter niet beroeren. Haar overviel vooral de grauwheid. De grauwheid door het communisme vond vooral zijn weerspiegeling in het voormalige Oostduitse gedeelte van de stad. We bezochten het vrije Checkpoint Charlie aan de Friedrichstrasse, waar ik 30 jaar geleden met mijn visum in de rij stond voor een bezoek aan Oost-Berlijn. Ik herinner mij dat we werden achtervolgd door een grijze figuur in een even grijze regenjas. Waarschijnlijk een Stasi-figuur, weet ik nu.
Mijn liefje en ik fietsten naar de East Side Gallery om resten van de Berlijnse afscheidingswand te zien, waarop kunstenaars na de val van de muur hun politieke statements schilderden.

Mijn feestelijke verjaardagsdiner vond plaats bij Michael Hoffmann, sterrenkok van restaurant 'Margaux', in een zijstraat van Unter den Linden. De kok spant zich vooral in voor vegetarische gerechten, met groenten en kruiden uit eigen tuin. Hij en zijn vrouw plannen momenteel een weekendje naar het Amsterdamse restaurant 'De Kas'. Ik vertelde over de roman van Jiskefet-acteur Herman Koch die zich daar afspeelt. Het culinaire 8-gangenmenu, Kathrin (de vrouw van de chef), het taartje met 1 kaars, de Russische gasten, het gepubliceerde boek 'Kräuter' van de chefkok en mijn eigen tafelvrouwe zullen mij lang heugen.

We zijn inmiddels terug op de camping. Ikzelf ben een jaartje ouder en samen zijn we vele indrukken rijker. Het geluid van de bulderende Noordzee op de achtergrond verschaft het thuisgevoel. Een wereldburger aardt immers overal... Het weer is uitgesproken goed voor erwtensoep en zuurkoolstamppot. Maar ook voor de eerste Hollandse asperges: vandaag is het zover! De fotoreportage van deze stedentrip is te aanschouwen bij 'Mijn Foto's'.

Drielandenreis

We zijn terug op het Spaanse honk!
We waren op maandag laat uit Kijkduin vertrokken: er was tijdens de nacht veel regen gevallen op de (weinige) spullen die nog buiten stonden dus er viel het een en ander af te drogen en op te bergen. Ook de auto die tot verhuisbus werd, moest nog op de logistiek slimste wijze worden ingedeeld. Bovendien hadden onze aardige campingburen ons uitgenodigd voor een kopje koffie daar onze Nespresso al was ingepakt. Die zou namelijk mee terugreizen naar Spanje (dat verbaast toch ook niemand?!).

Gelukkig deed onze 'mover' het, een geavanceerd apparaat op de wielen waardoor onze grote caravan een soort radiografisch bestuurbare dinky toy wordt. Dat scheelde een boel spierkracht voor de meisjes. Desalniettemin reed ik uit Nederland weg met een splijtende pijn in mijn hoofd. Het valt niet mee om weg te gaan... Mijn liefje nam het stuur over en samen besloten we niet verder dan Bastogne te reizen waar ons favoriete restaurant "Leo" bij nader inzien ook nog gesloten bleek. Zo'n maandag was het. We lagen die avond wel lekker vroeg in bed en gingen de volgende ochtend vroeg weer op. Ikzelf gelukkig een stuk frisser.

Voor vertrek had ik een lijstje gemaakt van plaatsen in Frankrijk die wij graag wilden aandoen. Op plaats 1 stond de kapel van Ronchamp, de Notre Dame du Haut in de Haute-Saône; door Le Corbusier ontworpen en in 1955 afgerond. Op de plek waar deze beroemde kapel kwam te staan, stonden eerder kapellen die eeuwenlang door pelgrims waren bezocht. Ik wilde het gebouw al jarenlang met eigen ogen zien en tijdens deze terugreis ging het er dus van komen. We liepen er (samen) helemaal alleen rond en dat was fijn. Het is plaats van bezinning en -als de zon schijnt- van veel bijzonder licht. Het was bijzonder fraai om over het dal met de mooie herfstkleuren uit te kijken.

We maakten onder andere een stop in Tournus, een plaats die wij ook al jaren met een bezoek vereren. Deze keer kozen wij voor het hotel "De Greuze" waarin een Michelinsterrenrestaurant is gevestigd. Het hotel staat naast de prachtige abdij van St-Philibert, het voormalige klooster dat zeer de moeite van het bezoeken waard is. Vooral de oorspronkelijke mozaïeken in de vloer en de glas-in-lood-ramen zijn prachtig.
De keukenbrigade van De Greuze wordt aangevoerd door Yohann Chapuis die 's avonds erg zijn best voor ons deed in het restaurant. Net als de ober die veel gelijkenis vertoonde met Louis de Funès, een filmfavoriet uit mijn jeugd. Ik moest soms om hem giechelen door zijn zangerige Zuidfranse accent en de grote snor.

Een ander hoogtepunt voor mij was de tocht over de brug van Millau, in het Zuiden van Frankrijk. Het is op dit moment de hoogste en langste brug ter wereld (2.5 km), ontworpen door de beroemde Britse architect Sir Norman Foster (diezelfde van T5). Ik ben een groot liefhebber van zijn architectonische werken en verheugde mij al jarenlang op het zien van dit magistrale werk.

Frankrijk is en blijft leuk: een krantje lezen met 'les locaux' in de bar-brasserie, 'boire un coup' (een glaasje wijn drinken), een croissantje in de ochtend, en tegenwoordig overal een capuccino... maar wel voor €3.40 per kopje. Men gaat daar goed met de tijd mee.
Maar er gaat wat mij betreft niets boven Spanje! Elke keer dat wij de grens oversteken, gaat mijn hart sneller kloppen. Ik houd van dit land met zijn passie en zijn kleuren. En de Spanjaarden, niet te vergeten. Het is fijn weer thuis te zijn. Ik heb vandaag alweer een aantal baantjes gezwommen in het zwembad dat inmiddels een baby(badje) heeft gekregen. Hier duurt de conceptie slechts zes maanden. 't Kan er ook zo broeierig zijn...

Enkele foto's van de terugreis zijn in de diashow Zomer 2008 opgenomen die op mijn weblog is te zien (evenals enkele foto's van de heenreis via Valencia, Zuid-Frankrijk en Zürich).

Hello, Goodbye

Het is inmiddels zes maanden geleden dat de nieuwe terminal van luchthaven Londen Heathrow in gebruik werd genomen. Hoe had de opening van dit prestigieuze gebouw zó kunnen misgaan?! De emails en sms'jes waren niet van de lucht: 'Jij was toch ook hierbij betrokken geweest? Waar was jij nog maar eens verantwoordelijk voor geweest?' Allemaal begrijpelijke vragen. Maar de belangrijkste vraag was natuurlijk: hoe kon het zo verlopen?

Het was ook gênant: British Airways-staf wist zich geen raad in de immens grote, nieuwe terminal en bovendien liet het allernieuwste, meest geavanceerde bagagesysteem van de wereld dat 12.000 stuks bagage per uur zou moeten kunnen verwerken, het op de openingsdag van de terminal afweten! Dat systeem was eigendom van BAA (British Airports Authority; niet te verwarren met BA), en gebouwd door het succesvolle Hollandse bedrijf 'Vanderlande'. De eerste passagiers moesten uuuuuuuuuuuuren op hun bagage wachten. Op de zaterdag na opening waren inmiddels 20.000 stuks bagage niet met hun rechtmatige eigenaar verenigd... 'The rest is history'.
En de 27ste maart begon zó goed: Captain Lynn Barton, de eerste vrouwelijke piloot van BA, zette het eerste vliegtuig vanuit Hong Kong vroeger dan gepland bij de nieuwe terminal aan de grond (hegeen vrij uitzonderlijk is voor deze vliegmaatschappij)!

Er was jarenlang zó hard gewerkt aan de bouw van de nieuwe terminal, door alle projectmedewerkers liefkozend 'T5' genoemd. Er waren in al die jaren circa 50.000 mensen betrokken geweest bij de constructie en er was £4.3 miljard aan de bouw gespendeerd door BAA, eigenaar van de luchthaven. Voor de opening waren door BAA uitgebreide trials verricht, er was daarbij proefgedraaid met grote aantallen nep- èn echte passagiers. Het mocht niet baten. Het goede nieuws voor BAA was wel dat de terminal op tijd en volgens budget was opgeleverd. Maar dat was een schrale troost voor de passagiers die op 27 maart in T5 aankwamen...

Zelf heb ik twee jaar aan het T5-project meegewerkt. Ik was voor die tijd internationaal consultant en was voor mijn werk al op vele luchthavens geweest. Een luchthaven heeft voor mij altijd grote aantrekkingskracht gehad vanwege de 'buzz' die met zo'n plek samenhangt. Mensen nemen er -vaak hartverscheurend- afscheid maar wachten elkaar daar ook weer met open armen op. Het verwondert mij niets dat het Nederlandse tv-programma 'Hello Goodbye' zo'n internationaal succes is gebleken. Die aantrekkingskracht is tot op de dag van vandaag gebleven.

Ik kwam in 2003 in dienst van BAA en werd verantwoordelijk voor veranderingsmanagement; eerst alleen voor T5 later ook voor de bestaande Heathrow-terminals. Ik leidde een leuk multicultureel team van ervaren change consultants uit Engeland, Amerika, Australië, Nieuw-Zeeland en Brazilië. Wij moesten met elkaar bedenken en uitwerken hoe de reiservaring voor toekomstige passagiers van Heathrow moest gaan worden. En T5 moest in alles het paradepaardje worden!
Zelf wist ik tenminste één ding zeker bij de acceptatie van de baan: geen vloerbedekking in de nieuwe terminal! Elke keer dat ik in Heathrow aankwam, walmde die bedompte vloerkleedlucht mij tegemoet. Het rook niet alleen vies maar het zag er ook zo uit: altijd vol vlekken. Als ik het land niet beter kende, zou ik denken dat het de lucht van Engeland was...
Dat is maar ten dele waar gebleken: tijdens onze 'house viewing' zagen wij vaak kleedjes rondom de toiletpot en vloerbedekking in de badkamer. Maar we zagen ook bloemetjesbehang aan de wanden, bijpassende gordijnen en kolossale meubels in kleine kamers. Ons uitverkoren huis was echter modern, licht en ruim; zeker voor Engelse begrippen. Ik heb heel veel 'sweet memories' aan werken en wonen in Londen en Engeland al jankte ik in mijn nieuwe thuis soms de bloemetjes van het behang na een fijn weekend met vrienden in Nederland!

Terminal 5 is ontworpen door Sir Norman Foster, de gelauwerde Britse architect. Hij is ook de ontwerper van de 'Gurkin' (de augurk), het kantoorgebouw van Swiss-Re. Het bijzondere is dat ik in 2007 het huwelijksfeest van mijn T5-baas in dat gebouw vierde. Het uitzicht over Londen vanaf de bovenste verdieping was spectaculair!
Mijn toenmalige baas Sharon Doherty schreef vóór maart 2008 een boek over het project, getiteld 'Heathrow's T5 - History in the Making'. Ik ken alle personen op de boekomslag persoonlijk.
In enkele boekrecensies werd kritiek geuit op het feit dat zij de opening van de terminal niet had afgewacht. Zelf ben ik van mening dat de dramatische dagen na opening niets afdoen aan het baanbrekende werk dat tijdens de constructie van de terminal werd verricht. Het werd dan ook een boek bomvol 'best practices'.

Er zijn nog veel meer noemenswaardige gebouwen in de Britse hoofdstad van de hand van Norman Foster: de Millenium Bridge, de City Hall, Canary Wharf Underground Station. Maar ook buiten het Verenigd Koninkrijk is Foster actief: de brug van Millau (Frankrijk), de luchthaven van Chek Lap Kok (Hong Kong), het congrescentrum van Valencia (Spanje) en nog veel, veel meer. Hij is een begenadigd architect en bovendien bijzonder productief. Een van mijn favorieten.
Een toekomstig webblog ga ik wijden aan Foster's spannende idee om te bouwen op zee. Dat is dan een combinatie van twee favoriete onderwerpen: de zee en de architectuur. Ik verheug mij erop.

Vierlandenreis

We vertrokken meer dan een week geleden uit Spanje voor een langer verblijf in Nederland. We deden Valencia aan om de bouwwerken van Santiago Calatrava te bekijken. Hij heeft tien jaar lang gebouwd aan zijn stad en het is werkelijk prachtig geworden.

We lunchten bij 'Pepica', een zeer oud Spaans restaurant dat met name door de Spanjaarden wordt bezocht en natuurlijk kon de paella Valenciana niet op tafel ontbreken. Er was in dat betreffende weekend een zeer kleurrijk, drukbezocht vliegerfestival aan de gang op het strand van Malvarrosa. Men kon er onder andere groot formaat zwevende haaien, beren, tropische vissen, zonnen zien.

Na Spanje vervolgden we de route door Frankrijk waar we ook een stop maakten. De velden met bloeiende lavendel waren nog niet te zien maar we troffen wel fraai bloeiende fruitbomen aan. Een stop in Frankrijk gaat doorgaans gepaard met een uitje naar een goed restaurant (er zijn er immers zoveel!). Deze keer lieten we ons oog  vallen op sterrenkok Michel Chabran die 's avonds heerlijk voor ons en de overige gasten kookte.

In 'Le Figaro' van die dag stond een artikel over de architect Jean Nouvel die onlangs een soort Nobelprijs van de Architectuur ontving: de prestigieuze Pritzker-prijs die eerder aan spraakmakende architecten als Frank Gehry, Richard Rogers, Norman Foster en Rem Koolhaas werd overhandigd. In diezelfde Figaro stond ook een artikel over 'Les Jardins Secrets' dat op TF1 wordt uitgezonden; het is de Franse versie van de serie 'Gooise Vrouwen' die door Linda de Mol is geschreven. De dames stonden pontificaal afgebeeld bij het positieve artikel. Zelf heb ik pas een halve uitzending ervan gezien maar kennelijk is het een goed Nederlandse exportprodukt.

Na Frankrijk was Zwitserland aan de beurt als stopplaats. We bezochten met onze vriendinnen Rose-Marie en Ingrid het (heropende) hotel 'Dolder Grand' in Zürich dat meer dan 100 jaar oud is maar nu twee nieuwe vleugels liet ontwerpen door Norman Foster. Hij is dezelfde architect die het Swiss Re-kantoorgebouw in Londen ntwierp; dit gebouw kreeg van de Londenaren de bijnaam 'The Gurkin' (de augurk). Zijn ontwerpen zijn vaak met veel glas uitgevoerd en in Zürich zijn de hotelvleugels een mooie combinatie geworden van oud en hypermodern.

We bezochten tevens het hoofdkantoor van de FIFA, hoofdzetel van die corrupte club van meneer Blatter... Ik kwam niet voor hem maar voor het gebouw. We hadden overigens geluk dat er geen sneeuw viel tijdens ons Zwitserse bezoek (maar het werd noodweer zodra wij vertrokken). In Zürich is er een restaurant dat 'Die Blinde Kuh' heet waar blinde mensen bedienen en koken. Het is een vreemde ervaring voor ziende mensen want je zit als gast in een geheel donkere ruimte. Het is wel een manier om alle aandacht naar de gerechten te laten gaan...

De laatste stop voor Nederland was in de Belgische Ardennen waar de wildzwijnpaté op ons stond te wachten. De dag erna reden we Nederland reeds binnen. Het eerste dat opviel was het feit dat de cruise control niet meer effectief was: we konden vanwege de vaak wisselende verkeersaanwijzingen en het drukke verkeer geen constante snelheid meer rijden. Het tweede dat opviel was het druilerige weer maar dat was ons al uitgebreid bericht door vrienden en familie. We zijn dit jaar nu eens vroeg in Nederland om er te kamperen en de volgende blog zal dan ook zeker over die eerste kampeerdagen gaan.