Onlangs stond er een groot artikel in de Jakarta Post over de opwarming van de aarde, van de hand van een Duitse wetenschapper die boeken schrijft over het onderwerp. Ik vergat zijn naam weliswaar maar zijn uitleg niet: vanwege de enorme uitstoot van broeikasgassen hangt er een dikke schil om de aarde. Normaliter kan Moeder Aarde haar warmte kwijt in het heelal maar de schil blokkeert de warmte-afvoer. Warmte wordt dus naar de aarde teruggekaatst en veroorzaakt daar natuurlijke extremiteiten, zoals we die in de afgelopen jaren, maanden en weken zagen. Warme lucht houdt meer vocht vast dan koude lucht waardoor hevige regenbuien ontstaan. Met smeltende ijskappen en afbrekende ijsmassa's -soms ter grootte van complete continenten-, leiden die buien wereldwijd tot stijging van het zeewaterpeil waardoor overstromingen ontstaan. Zo helder was het causale verband tussen broeikasgassen en natuurlijke calamiteiten mij niet eerder uitgelegd. Niet dat je veel opschiet met dat inzicht... het blijft een somber beeld. Hier aan de Bali-zee staat het natte seizoen voor de deur.Onlangs trad een nieuwe tuinman aan. Het is nummer 3 in ons geval. Tuinman nummer 2, Putu Agus, bleek bij nader inzien geen gelukkige keuze. Hij hield het bijna twee maanden vol. Hij was een aardige knul en zo groen als gras. Je zou zeggen: dat komt van pas in een tuin. Mijn liefje begeleidde hem dagelijks urenlang in de tuin. Haar zag ik regelmatig in de volle zon, op de tuinkruk over bloemen en planten gebogen zitten, terwijl hij zich steeds vaker schuilhield. Geen idee waar. Handmatig sproeien in de schaduw was zijn favoriete bezigheid maar ja, we hebben overal sprinklers. Om een heel lang verhaal kort te maken: deze jongeman bleek niet opgewassen tegen de tuintaken. Hij klaagde regelmatig over het feit dat het 'warm' en 'zwaar' was, bleek ontevreden over zijn leerlingensalaris dat we uitvoerig hadden besproken en slofte met steeds minder energie en toewijding door de tuin. In twee maanden tijd kreeg hij de uitstraling van een 80-jarige. Ik weet inmiddels zeker dat hij geen tuinman wilde worden. Ik vermoed dat hij zelfs niet van werken houdt. We vierden zijn 19de verjaardag nog met taart, cola en een kadootje en daarmee was het klaar.
Maar niet getreurd, de volgende kandidaat diende zich direct aan: de broer van de beveiligingsman van onze buren. Zo gaat dat hier: iedereen heeft wel een vriend of familie die een baan zoekt. De nieuwe tuinman heet Putu Arsana en is 36 jaar. Hij was ooit chauffeur op een toeristenbus in het zuiden maar door de bom op Bali in 2002 verloor hij zijn baan. Hij keerde terug naar het noorden en werd landarbeider.
Putu is afkomstig uit 'ons' dorp, is vader van twee kinderen, spreekt een beetje Engels, lijkt heel fit, kan goed autorijden en is bovendien eigenaar van een aardige kop met een leuke glimlach. Hij heeft net als Ketut bij ons een combibaan van tuinman annex chauffeur. Dit in anticipatie op het vertrek van onze projectmanager die vorige week bevestiging ontving dat hij begin November als steward gaat werken op een internationaal cruiseschip.
Putu Agus moesten we dagelijks achter zijn vodden zitten en in alles instrueren. Putu Arsana pakt gereedschap en zonnehoed en gaat aan de slag. Hij snapt dat je in het droge seizoen het best de schaduw kan volgen als je werkt en dat het natte seizoen minder gesproei vraagt. In twee uur tijd verzet hij meer werk dan onze jongeling in een hele dag. Zijn eerste werkdag zit erop en ieder van ons was blij. Op de tweede dag meldde zijn vrouw hem echter ziek... Putu was in het ziekenhuis van Singaraja vanwege last van galstenen. Op zaterdagmiddag jongstleden stonden hij en zijn echtgenote -beiden in sarong- voor onze poort. Hij zag een beetje pips en liep voorzichtig. Ze kwamen offeren. Op zijn eerste werkdag had hij dat niet gedaan, bleek naderhand. 'Vergeten.' De holy man had hem aangeraden dat alsnog te gaan doen. Die religieuze procedure heet kesambet: iedere nieuweling moet zich officieel melden bij de eigenaar van de nieuwe werkomgeving. Mijn liefje en ik dachten allebei dat wij dat zijn... Adu! Hier is huisgodin Jro Wayan Buana Sari Manik Geni de baas!
In de afgelopen week werd ook nog aan de voorgevel geknutseld: werden wij op een nacht in juli verrast door extreme regenval die water de woonkamer binnenstuwde, dat euvel moet nu zijn verholpen. Met rubberen strips dichtten we de ruimte aan de onderkant van de harmonicadeuren, met een randje siliconenkit werden de sponingen waterdicht gemaakt en een vergelijkbare constructie werd aangebracht bij de grote schuifdeuren op het terras. Een constructie waarvan ik veel heil verwacht in natte dagen. Ik zal niet roepen “laat de buien maar komen” (je moet de goden hier ècht niet verzoeken) maar zo voelt het wel.
