Ataraxia

In de gehele Indonesische archipel is momenteel sprake van onstuimig weer. Wij ervaren hoog water op de Balizee en de zee buldert. Ik zeg dat eufemistisch: de golven heb ik nog nooit zó hoog gezien! Fascinerend is het. Ik sta regelmatig met mijn neus in de wind en flapperende broekspijpen op het strand. De kleur van het water lijkt momenteel op die van de Noordzee. De golfslag is thans goed genoeg om te surfen al komt het idee geen moment serieus in mij op.

Ons eigen terrein is veilig voor het wassende water: we hebben een breed strand voor de deur en de natuurlijke wal die daar ligt, houdt de golven tegen. Dat geldt niet voor elke villa aan de kust: het strand van buren ten westen van ons, liep in de afgelopen dagen onder.

Het zeewater stond enkeldiep tot aan hun zeewal, palmbomen die recent op het strand werden geplant, kwamen met hun wortels in het zoute water te staan. Bij enkele oosterburen sloegen hoge golven stuk op reeds verhoogde tuinmuren. Die beelden herinnerde mij aan woeste winterse dagen langs de Scheveningse boulevard. Kasian! Het weer zal -naar verluidt- opklaren na Nyepi, de Dag van de Stilte aan het einde van deze maand.

In combinatie met de noordwestenwind, die soms stormachtig is, is terrasleven tijdelijk onaangenaam. We hebben binnen echter een uitstekend alternatief: aan de grote tafel is het goed toeven. De dames in de huishouding zeemden afgelopen weekend alle ramen. Dat zou je niet zeggen; we hebben inmiddels te maken met een zoutaanslag die de ruiten in de sponingen in melkglas veranderden. Mijn liefje, die als kleuter last had van amblyopie, een zogenaamd ‘lui oog’, moest een tijdje een afgeplakt brilleglaasje dragen over dat oog. Daaraan moest ik vaak denken toen ik in de afgelopen dagen naar buiten keek. Of liever gezegd: wilde kijken. Het zicht was nogal 'blurred'. Zo moet dat er voor haar hebben uitgezien…
De houten vloer op de eerste verdieping voelt ‘s avonds onder mijn blote voeten aan als een groenezeepbaan. Schone, zilte lucht vult onze longen echter. We wisselen nu zilte zoenen uit. Elluk nadeel hep se voordeel.

Ik verveel mij echter geen moment. Zo zijn er klusjes te doen in voorbereiding op de aanstaande verhuizing van de persoonlijke spullen. Er zijn veel vlinders in de tuin en er zijn nieuwe boeken. Uit Nederland bracht ik een stapel literatuur mee. Momenteel lees ik het nieuwe boek van Irvin D. Yalom, getiteld ‘Het raadsel Spinoza’. Yalom is een beroemde psychiater van Amerikaans-joodse afkomst die theoretische werken publiceerde en tevens romans schrijft die stuk voor stuk bestsellers werden. Eerder schreef hij over Schopenhauer en Nietzsche.

Zijn recente roman is gebaseerd op het leven van de Nederlands-joodse filosoof Spinoza en dat van de nationaalsocialistische anti-christelijke politicus en antisemiet Rosenberg. Het verhaal speelt zich af in de Nederlandse republiek van de 17de eeuw en in nazi-Duitsland. Spinoza werd uit de joodse gemeenschap van Amsterdam verbannen vanwege ‘godslasterlijke handelingen’. De nazi’s roofden de bibliotheek van de joodse Spinoza leeg maar verbrandden zijn boeken niet. Dit ‘raadsel’ werkte Yalom uit in zijn roman. De beide romanpersonages zijn weliswaar tegenpolen maar er bestaan ook overkomsten. Rosenberg, die zichzelf graag als denker en 'huisfilosoof' van de NSDAP etaleert, is geobsedeerd door Spinoza en diens filosofische werk. Ik kan het boek niet wegleggen. Ook niet als ik het dan eindelijk-eindelijk terzijde heb geschoven…

boekenkast van Spinoza

Spinoza geloofde niet in het bovennatuurlijke maar wel in de logische wetten van de natuur. Hij was een pure rationalist, voor zijn tijd een radicale denker. Over Spinoza lezen in Bali, een land waar het (Hindoe)geloof allerbelangrijkst is, een land dat bolstaat van mythen en bijgeloof heeft iets tegenstrijdigs.
Spinoza werd op zijn beurt beïnvloed door de denkwijze van filosofen uit voorgaande eeuwen, zoals Epicurus. Vooral diens interessante begrip ‘ataraxia’ wordt uit de doeken gedaan. Het betreft een onverstoorbare staat die zich kenmerkt door vrijheid van zorgen en emotionele gelatenheid. Iets waarin gelovige Balinezen ook blijken uit te blinken. Religie is voor mij geen leidraad in het leven, ataraxia is dat wèl. Net als boeken en de natuur.