Valencia Fallas 2013

Van 15 t/m 19 maart vond in Valencia de viering van Las Fallas plaats en als razende reporter stond ik erbij en keek ernaar. 

Het is een jaarlijkse festiviteit waarmee afscheid wordt genomen van de winter en het voorjaar wordt begroet. Grote poppen, fallas genoemd (van het Latijnse woord fax, fakkel), sieren de straten en pleinen. Op de laatste dag van het evenement worden ze allemaal in brand gestoken.

De eerste viering maakten we mee in 2007; toen waren we er op de laatste dag van het festival, la Cena. Ik vond het dus weer tijd voor een hernieuwde kennismaking, temeer daar ik dit jaar veel politieke en sociale ‘statements’ verwachtte. Doorgaans gebruikt men de fallas om het leven in Spanje te becommentariëren, met een knipoog en een grijns.

We gingen vroeg van huis. Valencia ligt op ongeveer 2.5 uur rijden (naar het Noorden). Het was niet druk op de weg, we lieten de tolwegen links liggen. De route voerde ons door het binnenland, langs glooiende velden, rode aarde, kale pieken en begroeide heuvels. Ik zag veel jonge sinaasappelbomen in aanbouw, terreinen vol met jonge olijfboomgaarden en heel veel nieuwgeplante wijnranken. Spanje investeert weer fors in landbouw en dat vind ik een goede ontwikkeling.

500 straten in de binnenstad van Valencia waren afgesloten. Toch vond ik op loopafstand van het epicentrum van het evenement een parkeerplaats voor The Beast. Dat overkomt mij vaak. Ik parkeerde achteruit in, strak langs een olijfboom, zonder kras noch parkeerbon dus wat wil de chauffeur nog meer?! Na een cortado en een café con leche waren we klaar voor het spektakel. Valencianen, jong en oud, dossen zich in traditionele kleding uit op deze feestdagen. Zelfs een Chihuahua was voor de gelegenheid aangekleed. De Spanjaarden die ik ontmoette, waren alleraardigst: men poseerde met een glimlach voor de fotograaf.

Vroeger werden de fallas gemaakt van hout, ijzerdraad en klei. Tegenwoordig is piepschuim het basismateriaal. Daar omheen komt papier dat verder wordt bewerkt. Een enkele rijke culturele vereniging maakt zelfs gebruik van computergestuurd ontwerpen. Vanwege het lichte materiaal kan nu hoger en groter worden gebouwd; soms wel tot 25 meter. Ieder werk staat onder toezicht van een bekende kunstenaar, de ‘artista fallero’ genoemd. Naast een poppenopstelling voor volwassenen, staat doorgaans een creatie voor kinderen.

Alle poppen zijn voorzien van teksten in het Valenciaans. Die streektaal is nogal anders dan het Castiliaans. Ik deed mijn best teksten te vertalen en de betekenis te duiden maar dat mislukte regelmatig. Daarin bleek ik overigens niet de enige, zelfs Spanjaarden hoorden ik zeggen dat de pointe hen ontging. Dit jaar kon een App op de smartphone worden gedownload waarmee je je persoonlijke gids had langs alle poppen van Valencia.

Ik had mij niet vergist. Dit jaar bevatten de 400 fallas een fikse dosis kritiek: vooral op banken. Zo werd bad bank Bankia ‘Boooomkia’, Banco de Valencia werd de Bom van Valencia. Ook de Valenciaanse (regionale) regering kreeg er flink van langs, net als het stadsbestuur, Spanje’s huidige president Rajoy en de vorige MP Zapatero. Zelfs Maria Figa, Spanje’s ambassadrice in Vaticaanstad, moest eraan geloven. De enige buitenlandse die op de korrel werd genomen, was Angela Merkel. Oliesjieiks, Aziaten, Afrikaanse straatverkopers: ze waren allemaal van de poppenpartij.

De vele uithuiszettingen, de lange wachtlijsten in de zorg, op hol geslagen bouwbedrijven, frauderende politici, nutsbedrijven die hun prijzen sterk verhoogden, de verhoging van het BTW-tarief (Spanje en belastingen is sowieso geen goede combinatie), de lege portemonnee… al die kritiek werd creatief verbeeld. Kroonprins Felipe was eveneens onderwerp van spot: zijn koninklijke familie werd in een afbeelding ‘la familia irreal espanyola’ genoemd. Ook poppen met scabreuze thema’s ontbraken niet. Je vindt het allemaal in mijn webalbum.

Om 2 uur ‘s middags zou op het stadsplein een grote vuurwerkshow plaatsvinden. Mijn liefje en ik (hiernaast afgebeeld) liepen erheen maar kwamen weldra tot de conclusie dat het voor ons te vol was. We konden over de hoofden lopen. Daar wij niet van dit soort mensenmenigten houden, liepen we weg van het centrum, op zoek naar een restaurant. 

Daar zagen we het vuurwerk live op de lokale televisie en dat vonden we spectaculair genoeg! Op het plein kon je vanwege de rook geen hand voor ogen zien. De verse paëlla met schaal- en schelpdieren smaakte mij goed, huisgemaakte stokviskroketjes waren de keuze van mijn liefje. Na het vuurwerkspektakel liep het plein leeg en de straten weer vol. In het restaurant waar wij zaten, stonden gasten rijendik tevergeefs te wachten. Volgens de Spaanse regering wordt er in het land voor circa € 250.000 miljoen gefraudeerd. De sokken zijn in vele casas -nog steeds- goed gevuld. Dat is de andere kant van Spanje...