Gebroken hart bos

foto: ANP

Afgelopen weekend sprak ik uitgebreid met vriend Diederik in Nederland. We spraken over van alles en nog wat. Onder andere over het feit dat de naam van zijn Nelly (en mijn vriendin die in 2009 overleed) ook stond gegraveerd op de vernielde glasplaten in het Koningin Wilhelminabos van Dronten, Flevoland. Toen ik het eerste krantenartikel las over het extreme vandalisme daar, was mijn verbijstering groot. De fase van ontkenning sloeg ik over. Daarna kwam de woede toen ik de trieste beelden van de vernielingen zag. Er stond werkelijk geen glaswand meer overeind. Op dat moment wist ik nog niet dat ook de naam van Nelly waarschijnlijk in gruzzelementen lag. 

Welke vandalen, wat voor zielloze types doen zoiets? Ik kan er met mijn pet niet bij. Ik weet dat er grote golven boosheid over Nederland spoelen waaraan geen einde lijkt te komen maar wie voelt zich dan ongehoord of onbegrepen als het om kanker gaat? Wat bezielt iemand om persoonlijke herdenkingsmonumenten van overleden kankerpatiënten te vernielen? Iets dat ons allemaal kan overkomen? Deze rotziekte treft velen van ons. Het is bovendien een ziekte die de patiënt nooit in zijn of haar eentje ondergaat. Een hele kring dierbaren om die persoon heen, lijdt mee. Dat weet ik uit eigen ervaring. 

Nelly hield van bomen en ik hield van Nelly. Zo simpel was het. Kort voor haar overlijden schonk ze mij een bijzondere kado. In het Hartbos in Niger kocht ze een boom die ze omdoopte tot onze eeuwige vriendschapsboom. Het was een Adansonia Digitata. In gewone mensentaal is dat een baobab, ofwel apenbroodboom. Volgens een Afrikaanse legende rukte de duivel, kort nadat de goden de baobab creëerden, de boom uit de grond om hem vervolgens ondersteboven -met de takken in de aarde- terug te zetten, de wortels in de lucht. (Je begrijpt het als je die boomvorm ziet.) 

Onze vriendschapsboom is inmiddels 15 jaar oud. Baobabs kunnen erg oud worden. Helaas gold dat niet voor mijn vriendin, die ik ontmoette als jong studentje in een Delfts studentenhuis. Het klikte niet direct maar toen het eenmaal klikte, was dat voorgoed. Voorgoed was in ons geval helaas veel korter dan gedacht en gehoopt. Sommige van deze boomexemplaren bereiken leeftijden van meer dan 1.000 jaar. De organisatie die het bomenproject daar destijds startte, heet Tree-Nation en die bestaat nog steeds. Over het Hartbos is niet veel meer te lezen op het web maar groene ambities heeft dit Afrikaanse land kennelijk nog steeds.

Pulchinella (een van Nelly’s koosnamen) schreef mij destijds dat ze zou willen dat we nog eens naar Niger zouden afreizen om de boom met eigen ogen te zien groeien. Dat beloofde ik haar toen niet -daarover was ik eerlijk- maar ik zegde wel toe dat die locatie op mijn reiswensenlijstje zou komen te staan. 

Twee weken na haar dood ontving ik een mail uit haar naam in mijn postvak. Dat bezorgde mij in eerste instantie kippenvel. Alsof haar geest contact met mij zocht over het graf heen... Daarin  werd ik eraan herinnerd dat onze vriendschapsboom inmiddels twee maanden oud was. Tot nu toe bezochten mijn liefje en ik Niger, in sub-Sahara Afrika, niet. Het trekt mij nog steeds niet als bestemming. Van alle continenten ter wereld bezochten we Afrika tot dusver het minst vaak, al maakten we er een aantal zeer gedenkwaardige en mooie reizen (Marokko, Kenia, Zuid-Afrika, Egypte en Mauritius). Maar ik ga niet gebukt onder het feit dat ik het Hartbos van Niger niet bezocht. Wel onder Nelly’s vroege dood, dat nog steeds. 

De officiële naam van de Nederlandse goededoelenstichting is Koningin Wilhelmina Fonds voor de Nederlandse Kankerbestrijding. Die werd opgericht in 1949 nadat de Nederlandse bevolking de toenmalige koningin een grote zak geld toekende voor haar gouden regeringsjubileum. Het stond lange tijd bekend als het Kankerfonds, niet zo goed gekozen wat mij betreft. Maar de daden zijn groot en goed! Sinds november 2003 opereert de stichting onder de naam KWF Kankerbestrijding. 

Sinds 2000 werkt KWF samen met Staatsbosbeheer en een speciaal hiervoor opgerichte stichting, bij de organisatie van een nationale ‘Bomen voor het Leven’-dag. Op die dag plantten nabestaanden van Nederlanders die aan kanker overleden, een boom ter nagedachtenis aan hun dierbare. Dat bleven ze in de daaropvolgende 15 jaar doen. Diederik, Yvon (Nelly’s jongste zus) en enkele naaste vrienden plantten er ook een voor Nelly. Mijn liefje en ik waren destijds niet in het vaderland -zelfs niet in Europa, volgens mij- toen ik foto’s van dat moment kreeg toegestuurd. Ik had echter niet onthouden waar dat plaatsvond. Dat blijkt dus in datzelfde Koningin Wilhelminabos te zijn. Het Gedenkbos in Dronten werd geschonken aan KWF Kankerbestrijding voor hun 50-jarig jubileum. 

De glazen naammonumenten kwamen er in 2009 bij. Voor iedereen voor wie daar eerder zo´n gedenkboom werd geplant (ruim 20.000 exemplaren), kon daar ook een plek op een namenmonument worden gereserveerd. Die gegraveerde glaspanelen, gerangschikt naar jaar van overlijden, werden tijdens een speciale ceremonie onthuld, in aanwezigheid van duizenden nabestaanden. Die plek groeide snel uit tot een  herdenkingsoord voor velen, het kreeg een belangrijke sociale functie. In een ingezonden brief in de Volkskrant schreef een lezer dat hij of zij het geld van die monumenten liever aan wetenschappelijk onderzoek zou hebben besteed dan aan een lijst met  ‘willekeurige’ namen. Daarmee is menige nabestaande het oneens. 

Nagenoeg alle panelen -65 van de 67- in dit bos werden vernield; waarschijnlijk met een hamer. Een voorbijganger merkte de vernieling op een rustige maandag in juni op en waarschuwde de plaatselijke boswachter. Tot op heden zijn er geen mededelingen gedaan over de aanhouding van mogelijke daders. Er kwamen, naar verluidt, wel tips binnen vanuit het publiek. Dit soort vandalisme gaat veel verder dan balorigheid. Dronkenschap van losgeslagen Flevolanders zou de oorzaak kunnen zijn maar het motief weten we pas nadat iemand is opgepakt. In 2006 gebeurde daar iets vergelijkbaars (zij het minder desastreus), de dader daarvan ligt tot op heden op het kerkhof. De lafbek(ken). 

Deze scherven brachten niemand geluk; integendeel. Ik las dat er veel ongeloof, woede en stress ontstond bij nabestaanden. Een groot aantal van hen ging in de dagen na de vernielzucht naar het bos om de scherven van de namen van hun overleden dierbare(n) te zoeken tussen de puinhopen. Vandaag, 7 juli, gaat een bedrijf beginnen met het professioneel opruimen van al dat glas. 

Vrij snel nadat de schade aan deze gedenkplaats bekend werd, kwam er een crowdfunding-actie tot stand. In korte tijd werd €200.000 ingezameld waarmee nieuwe gegraveerde glasplaten zullen worden vervaardigd. Diederik was wederom een van de donateurs. De betrokken organisaties gaan de nieuwe herdenkingsmonumenten voortaan beter beschermen. Hoe, dat wordt nu bestudeerd.