Twee Samaritanen

Pa Ketut vloog recent van Denpasar (Bali) naar Barcelona om daar aan boord te stappen van het cruiseschip van zijn werkgever. Men voer vervolgens naar de Franse havenstad Marseille om daar een maand in droogdok te gaan. Ketut toonde ons foto’s van zichzelf in de sportschool. Zo’n fase in een droogdok betekent dat het schip uit het water wordt gelicht en wordt geïnspecteerd, gereinigd en eventueel gerepareerd. Dat betekent niet dat werknemers aan boord vakantie hebben. Dat is ook de tijd waarin het interieur van het schip grondig wordt gereinigd. ‘A Big Clean’ noemt hij dat en hij heeft er verstand van! Daarna zal het cruiseschip zonder passagiers (wel met personeel) naar Miami varen en van daaruit gaat het winterprogramma in die regionen starten. 

Ketut verbaasde zich erover hoe weinig zijn twee oudste kids thuis doorbrengen. Zij hebben als pubers een minstens zo druk ‘werkschema’ als pa. Die gasten zijn met van alles en nog wat bezig. Ik zag Yuda met zijn vriendengroep met verlichte t-shirts op een donker pleintje staan. Oefenend voor een volgende schoolvoorstelling. Ik herken onze lange slungel uit duizenden, ook gezien op de rug. Moeder Elsa schafte een airfryer aan (of kreeg er eentje kado) en is daar nu volop mee aan het experimenteren. Elsa was onze kokkie toen wij zelf op Bali woonden. Zij kookt voortreffelijk, traditioneel en met moderne middelen. Ik weet zeker dat de knullen thuiskomen voor de maaltijden van hun ibu!

Ik zat een essay van Peter Giessen (Volkskrant) te lezen over de herdenking van de terroristische aanslagen in Parijs tien jaar geleden. Hij stelde (terecht) dat die daad een aanval was op de waarden van de Verlichting. Giessen was daar destijds correspondent en de aanval vond bij hem om de hoek plaats. Die avond tien jaar geleden vermoordden terroristen (geradicaliseerde moslims) 132 mensen in de Bataclan, op de terrassen in de buurt waar hij woonde. Hij schrijft dat hij toen een existentiële schok ervoer. Deze mannen keurden onze Westerse manier van leven af, inclusief onze ‘heiligste principes’ van democratie, rechtstaat en vrijheid van meningsuiting. Ik zie muzelluf als erfgename van de Verlichting, vooral als verdedigster van de emancipatorische idealen van die beweging. Ik ben er voorstander van het geluk voor zoveel mogelijk mensen te vergroten (in plaats van een kleine groep).

Terwijl ik zat te lezen, vroeg mijn liefje aandacht voor iets dat een van onze Balinese mannetjes zojuist met ons deelde via Whatsapp. Damai stuurde foto’s van zichzelf en vertelde dat hij die ochtend druk was geweest met het distribueren van gratis rijst aan minderbedeelden in hun omgeving. Hij staat op de foto met een paar ontvangers van pakjes rijst. We prezen hem en de actie uitvoerig; appten terug dat wij mensen die goeddoen in onze wereld ‘barmhartige Samaritanen’ noemen. 't Is dat hij zijn helm niet afnam voor de foto, anders had ik deze kleine held een auriool gegeven! En dan die tas met Kerstdecoraties... Hij en de overige gezinsleden zijn hindoe maar hun school is van alle religies. 

Niet veel later appte grote broer Yuda ons ook zijn verhaal. Hij was net zo goed bezig geweest. Iedereen in zijn klas had een collecte gehouden en het opgehaalde geld was aan een lokaal weeshuis geschonken. Hun middelbare school is ook zeer actief op sociaal vlak en zij passen daar als betrokken leerlingen uitermate goed. Het zijn kereltjes met het hart op de juiste plaats, wat ons betreft. Mijn liefje en ik leerden hen al op jonge leeftijd te delen met anderen en compassie te voelen voor mensen die een minder voortvarend leven leiden. Aanvankelijk voelden wij dat vooral voor henzelf, als kids uit een arm gezin dat niet veel kansen had. Daarna zetten wij met elkaar grote stappen voorwaarts op de economische en sociale ladder. Ik kijk met warme gevoelens en met enige trots terug op dat geslaagde ‘ontwikkelingsproject’. 

De huidige president van Indonesië, Prabowo Subianto, startte dit jaar een programma om rijst te verstrekken aan inwoners die weinig tot geen geld hebben. Daarnaast startte hij ook een landelijk maaltijdprogramma op scholen om ondervoeding en groeiachterstand tegen te gaan. Een nobel streven dat alleen maar kan worden toegejuicht. 

Het gratis maaltijdprogramma -budget €3,2 miljard- voorziet volgens het Nationaal  Voedingsagentschap (BGN) dagelijks in maaltijden voor 39 miljoen scholieren, peuters, zwangere vrouwen en jonge moeders. Het doel is om tegen het einde van het jaar 83 miljoen van hen te hebben bereikt. Sinds de start van dit programma raakten ruim 15.000 personen vergiftigd door het eten van die voedselpakketten. De implementatie van het programma was op zijn minst ‘onzorgvuldig’ te noemen, aldus een woordvoerder van een van de betrokken NGOs, Mother & Child Health Movement.  

Prabowo bagatelliseerde de omvang van het probleem. Hij stelde dat van de meer dan 1 miljard geserveerde maaltijden, de vergiftigingsgevallen “slechts 0,0017%” vertegenwoordigden. Een prestatie waarop hij trots zei te zijn. Dat was waar maar hij was niet de geeïgende persoon om dat te zeggen. Hij zei ook dat het programma de aanwezigheid van leerlingen op scholen en hun schoolprestaties verbeterde. Ook dat is -waarschijnlijk- waar maar hij had de kwestie niet op die manier moeten (willen) vergoelijken. Hij werd een straatjeschoonveger. Arrogantie van de macht? 

Critici in het land zeiden dat dit programma was bedoeld als een 'snelle overwinning' voor Prabowo's eerste 100 dagen in functie. Dat pakte averechts uit. De situatie werd een groot probleem voor de president. Mensen in het land zijn boos, er is nu veel negatieve publiciteit voor Prabowo. Maar niet van onze mannetjes. Die spreken respectvol over hun ‘mister president’. 

Uit onderzoek naar de gevallen van voedselvergiftiging bleek dat onjuiste bewaring van de pakketten, slechte hygiëne (E.coli-bacterie) en te late bezorging van gekookte maaltijden vaak de oorzaken waren. Volgend jaar heeft de regering een budget van ruim €5 miljard gereserveerd voor dit programma.

Nu ben ik zelf geen fan van deze voormalige generaal die president werd. Toen hij in zijn nieuwe functie aantrad, gaf ik hem het voordeel van de twijfel. Die twijfel werd groter in de loop van de tijd. Afgelopen maandag (10 november) was het nationale ‘Heroes Day’ in Indonesië. In Bahasa Indonesia klinkt dat leuker: Hari Palawan. Dan worden nieuwe helden en heldinnen van de Indonesische Republiek gekozen en geeërd. 

Indonesië telt inmiddels 237 Nationale Helden, onder wie 18 vrouwen. Een van deze heldinnen waarover mijn liefje en ik het volkomen eens zijn, was Raden Ajeng Kartini (hiernaast afgebeeld). Zij staat bekend als de Indonesische die streed voor vrouwenemancipatie en gendergelijkheid. Ze wilde dat vrouwen dezelfde toegang tot onderwijs kregen als mannen. Een andere heldin was Martha Christina Tiahahu. Deze jonge vrouw uit de Molukken was de dochter van kapitein Paulus Tiahahu. Op 17-jarige leeftijd nam ze de wapens op tegen de Nederlandse koloniale bezetter. Ze motiveerde andere vrouwen om te helpen op het slagveld. Dat zijn twee typen vrouw naar mijn hart: onderwijshervormers en politiek activisten. 

Deze week werd voormalige president en generaal Suharto (1921-2008) door Prabowo aan het Helden-lijstje toegevoegd. Een niet onomstreden keuze. Saillant detail is dat Prabowo de voormalig schoonzoon was van Suharto. Ik moet beamen dat Suharto aan het begin van zijn presidentschap ervoor zorgde dat Indonesië een snelle industrialisatie, economische groei (het BBP groeide met circa 7% per jaar), verbeterd onderwijs en een toename van binnenlands ondernemerschap bereikte. Hij wordt tot op de dag van vandaag ‘de vader van de economische ontwikkeling’ genoemd. Uit een recente peiling blijkt dat 80% van de Indonesiërs vindt dat hij dit heldendom verdient.

Deze nieuwe Nationale Held voerde echter drie decennia lang een ijzeren bewind in het land. Volgens onderzoekers was het leger van Suharto betrokken bij massamoord op onder meer vermeende communisten (1965-1966). Daarbij kwamen tenminste 500.000 Indonesiërs om. Indonesië heeft die moordpartijen nooit onderzocht. 

Zij houden Suharto ook verantwoordelijk voor mensenrechtenschendingen in de provincies Papua en Atjeh en voor de  verdwijningen van critici. Mensenrechten organisaties, waaronder Amnesty International Indonesia, riepen de regering voorafgaand aan heldendag op om de titel van Suharto in te trekken. Hij werd overigens ook beschuldigd van grootschalige corruptie en nepotisme, ten gunste van familie en vrienden. Ik las er bloedstollende boeken over.  

Het protest weerspiegelt de bredere zorgen over het historisch revisionisme dat onder Prabowo zijn intrede deed. De zwarte bladzijden uit de geschiedenis worden witgewassen. Maar daar gaan we onze Samaritaantjes niet mee lastig vallen.