Spaans voor gevangenen

Sinds deze maand volgt mijn liefje Spaanse les, op een instituut voor volwassenenonderwijs in het centrum van de stad. Eenmaal per week gaat zij vroeg de deur uit, met een gevulde boekentas. Op die ochtend drink ik koffie met muzelluf. Haar juf heet Pilar, haar klas heeft ongeveer 20 leerlingen; ze komen uit alle windrichtingen: Frankrijk, China, Rusland, Oekraïne, Engeland, Zweden, Marokko en Nederland. De meeste van hen zijn permanente residenten in Spanje die Spaans als tweede taal willen leren. Een van haar twee Marokkaanse medeleerlingen is een jongeman die een breed scala aan lessen volgt, ook schrijven en rekenen. Sommige van de buitenlandse leerlingen zitten daar als echtpaar, de gemiddelde leeftijd is, naar verluidt, 60+. Volgens mijn liefje zijn de vrouwen slimmer dan de mannen. Pilar spreekt uitsluitend Spaans, het Spaans van de gemiddelde leerling van Nivel Cero sputtert.

Mijn liefje zit in die klas omdat ze haar Spaanse spreekvaardigheid wil verbeteren. Nu we in een overwegend Spaanse woonwijk wonen, komt de motivatie om die taal te leren en serieus te oefenen van diep van binnen. Fouten maken is niet erg, daarvan leer je juist. Uit een diepe lade haalde ik een boek voor thematische woordenschat (intertaaL, 2006), de juf verzocht alle leerlingen om een bepaald theorie- en oefenboek aan te schaffen (‘Nuevo Sueña – Español Lengua Extranjera’) en ze oefent met Duolingo, een taalapp op de iPad. Vriend Roland, die zelf aan zijn Spaanse taalbeheersing werkt, suggereerde het. Ik kende het programma, twee jaar geleden downloadde ik het voor muzelluf; op enig moment stopte ik ermee. Het is een gebruikersvriendelijke app die het doel op prettige wijze helpt bereiken.

Op de koelkastdeur zit elke week een lijstje met nieuwe woorden. Nieuw vocabulaire kun je maar op één manier tot je nemen: door rijtjes uit het hoofd te leren, vaak zonder context. Het leren van een tweede taal op hogere leeftijd is geen sinecure. Niks gaat nog op de automatische piloot. Hoe ouder je bent, hoe kleiner de kans dat je een taal nog zo goed zult leren als iemand die het op jongere leeftijd deed. De lesmethode die mijn liefje nu volgt, is vooral gebaseerd op luisteren en spreken. Haar doel is immers praktisch van aard: kunnen communiceren met de Spaanse buren. Het is dan belangrijker om woorden snel te herkennen en daarop te reageren dan grammaticaal perfect Spaans te spreken.

Voor dat doel suggereerde ik ezelsbruggen; voor mij -taalmens- zijn die goud waard. Zo had ze bijvoorbeeld moeite het werkwoord zwemmen (nadar) te onthouden dus ik stelde voor dat ze die sport associeert met tennisster Nadal zodat het in hetzelfde geheugenlade wordt opgeslagen. Voor haar zijn ezelsbruggen echter net zo lastig als de rijtjes zelf. Ze zegt dat ze haar hersenen soms voelt kraken. Ongevraagd advies is uit den boze, advies dat wordt gevraagd wordt altijd met plezier verstrekt – vooropgesteld dat ik het antwoord weet. Dit mes snijdt aan twee kanten. Juf Pilar gebruikt ook beeldend materiaal als kapstok, bijvoorbeeld om haar leerlingen werkwoordvervoegingen te laten leren. Préterito, subjuntivo, futuro en impérativo kunnen haar voorlopig gestolen worden. Een boomstam met takken (stam plus uitgang) lijkt mij een prima aanpak.

Illustratie: Pixabay

Een nieuwe taal leren is vooral een kwestie van herhalen en dat is wat ze nu op menig moment van de dag doet. De grammatica van mijn liefje’s moerstaal speelt haar soms parten maar oefenen baart kunst. En ze doet het heel goed, zeker voor iemand die Nederlandse woorden af en toe vreselijk kan verhaspelen. (Een lichte vorm van dyslexie kan haar worden toegeschreven.) 

Elke dag maakt ze huiswerk en wordt er serieus geoefend. We hebben tegenwoordig dan ook vaker visite op het terras. Zij zit daar dan in haar eentje en zegt de Spaanse man en vrouw na die in Duolingo zinnen uitspreken. Als haar oefeningen correct zijn verlopen, klinkt trompelgeschal. Inmiddels ben ik eraan gewend, gelukkig is onze buurvrouw Barbara doof. Op dit moment is mijn liefje volgens de taalapp 21% vloeiend in het Spaans. Zelf spreekt ze inmiddels van “een doorbraak”. Zij is het die nu het restaurant reserveert, zij legt de weg uit aan voorbijgangers. Kortom: ze praat Spaans, in hele zinnen. Joehoe! Ik sluit niet uit dat ze halverwege het schooljaar overstapt naar Nivel 1.

De leergang die juf Pilar hanteert, bestaat tevens uit CDs. Mijn liefje nam een disk mee in de auto, om te oefenen. Toen we deze week boodschappen samen gingen doen, zette zij oefenles 1 op. Niemand is te oud om te leren dus als chauffeur deed ik lekker mee. Totdat ik een man op de oversteekplaats bijna te laat opmerkte. Ik stopte nèt op tijd, de disk vloog bijna uit het apparaat. Zul je zien: bouw je aan een serieus bestaan in het nieuwe Vaderland, rijd je een lokalo morsdood tijdens taalles. Oeffff… Oefenen doen we dus voortaan uitsluitend thuis en in het klaslokaal.