Zijn naam was Paco

Binnenkort gaan we de Spaanse economie extra versterken. We gaan namelijk een paar dagen op reis in eigen land. Dat reisje zal ons naar Andalucía voeren, een regio vol Spaanse tradities. Andalusië ligt op circa drie uur rijden van ons huis. Wij bezochten de streek reeds enkele malen maar de nu geplande bestemming deden wij nooit eerder samen aan. Mijn liefje maakte in 2004 met een vriendin een reis langs dé olijfbomenroute van Spanje en zei mij bij terugkeer dat we dat traject nog eens samen zouden gaan afleggen. Dat gaat nu dus gebeuren en ik verheug mij erop!

We boekten een hotel in de stad Úbeda, dat ook wel het Florence van Spanje wordt genoemd vanwege de honderden kerken en paleizen uit de Renaissancetijd. Úbeda en het nabijgelegen Baeza staan op de UNESCO-werelderfgoedlijst. In die omgeving ligt ook het Nationale Park 'Sierra de Cazorla, Segura y Las Villas' waar we een dag of twee door ongerepte natuur zullen trekken; overigens is dit ook UNESCO-erfgoed. Hier ligt de oorsprong van de Guadalquivir, die rivier waarop Columbus zijn ontdekkingstocht naar Amerika begon. In het park zijn vele diersoorten te zien. De camera’s en de verrekijker gaan dan ook mee. 

Jaren geleden kreeg ik Úbeda voor het eerst op mijn vizier. Dat kwam zo. In de zomer van 1980 deed ik een aantal weken vrijwilligerswerk in Grenoble. Ik meldde mij aan bij een Franse organisatie die vakanties voor lichamelijk en geestelijk gehandicapte mensen verzorgde. Ik wilde weleens weten of dit type werk mij zou kunnen bevallen. Ik solliciteerde op de functie van 'moniteur', gericht op het bezighouden van de vakantiegangers, en werd aangenomen.
Na een lange treinreis ging ik te voet naar mijn bestemming. De zon stond hoog aan de hemel, het was warm. Ik zal de ontvangst op de binnenplaats nooit vergeten: het metaal van rolstoelen schitterde mij in het zonlicht tegemoet. Ik herinner mij een mooie Franse Bask met een zangerig accent, een lange, dunne Parijzenaar met flaporen en een zware bril die mij dagelijks in zijn rolstoel achtervolgde, roepend “coucou, B.” (‘Kiekeboe’, in het Frans.) Als ik eraan terugdenk, hoor ik zijn stem. En ik herinner mij Gaby. Zijn volledige naam is Gabriël Bajon: een oudere lieverd die fysiek zwaar was gehandicapt. Ook hij zat in een rolstoel, hij had een bochel, andere delen van zijn lichaam waren ook vergroeid en hij was volledig spastisch. Hij kon niet veel, zonder hulp. Het klikte tussen Gaby en mij.

Op een middag gingen we en groupe naar het centrum van Grenoble. Die omgeving is nogal heuvelachtig; het ligt namelijk aan de voet van de Franse Alpen. Op de heenweg, helling afwaarts, zorgde ik er vooral voor dat Gaby niet uit zijn rolstoel gleed.

We besloten een glaasje te drinken in het stadscentrum. Gaby had zin in vruchtensap dus dat bestelde ik voor hem. Het leek mij een goed plan hem met een rietje te laten drinken. Ik schoof het rietje tussen zijn lippen, ondertussen pratend met mijn nieuwe collega’s. Op een bepaald moment zag ik Gaby’s rietje niet meer. Ik keek op de grond, in de rolstoel. Niets. Nergens. Waar was het ding gebleven..?!  >Hij bleek zó hard te hebben gezogen dat het helemaal in zijn mond was verdwenen. Voordat het zware reutelen begon, verwijderde ik het rietje voorzichtig achter uit zijn keel. Het zal je maar gebeuren: in de eerste week al een moord -met voorbedachte rade- op mijn geweten. “Plus de paille!” Voortaan geen rietje meer; dat was de teamleider volledig met mij eens. Gaby overleefde het en vergaf mij.

Een van de collega-moniteurs was Paco. Hij was een Spaanse student uit... jawel: Úbeda. Hij was slim, aardig en onderhoudend. Als we 's avonds, na gedane arbeid, van onze vrijetijd genoten praatten we honderduit. Het was mijn eerste contact met Spanjaarden. Na enige tijd vertelde hij mij dat hij verliefd op mij was. Tja. Ik vertelde hem dat het gevoel niet wederzijds was. Toen mijn tijd in Grenoble erop zat, deed Paco mij een gedichtenbundel kado van de bekendste dichter uit zijn geboortestad: Jean de la Cruz (Johannes van het Kruis). De gehandicaptenzorg bleek voor mij geen roeping. Spanje wel, dat werd mijn tweede Vaderland.