Op de schouders van giganten

Het is weer tijd voor een culinaire blog. Dat kan niet zonder over Masterchef Australia 2012 te schrijven. Ik ben een groot fan van het programma dat ik nog steeds op de voet volg. Waarschijnlijk de enige Hollander maar wat maakt het uit?! Het aantal amateurkoks dat strijdt om de titel is inmiddels tot 12 personen gereduceerd. Ik kan niet inschatten wie de prestigieuze titel dit jaar zal gaan winnen maar over maximaal drie weken wordt het bekend.

Wèl heb ik favorieten: Mindy, Amina, Audra en Debra. Mindy, fysiotherapeute die opgroeide in Maleisië en wier vader kok in het leger is, ontving als eerste een immuniteitsspeld door al kokend van een sterrenkok te winnen. Die speld houdt in dat ze pas een week voor de finale kan afvallen. Amina, verpleegster en dochter van een Egyptische vader en een Zuid-Koreaanse moeder, is een culinair wonder. Beter gezegd: Haarlemmerolie! Als zij aan een groepsopdracht meedoet, worden haar gerechten geheid verkozen tot de beste of de lekkerste. Ze heeft ervaring met een breed spectrum aan wereldgerechten. Audra, geboren in Singapore, is accountmanager en dochter van een Singaporese moeder en een Indiase vader. Ook haar kookstijl en smakenpallet worden geprezen. Mijn grootste favoriet is echter Debra. Zij is niet alleen een creatieve kok, ik vind haar bovendien een aantrekkelijke vrouw. Bij haar zou ik wel een potje willen breken! Ze kookt bij voorkeur vegetarisch en maakt daarmee veel indruk op de carnivore juryleden. De dames zijn heuse wizzards of Oz.

Leraar Ben, bouwvakker Beau en electricien Andy zijn goed presterende mannen maar ze steken niet met kop en schouders boven de dames uit. De amateurs van MC Australia 2012 moeten regelmatig tegen sterrenkoks koken. Zo ook tegen Jamie Oliver. Voor twee van hen bleek hij dé culinaire inspiratiebron. Schooljuf Alice zei het heel mooi: "we are standing on the shoulders of giants". Een terecht compliment aan het adres van nationale en internationale kooklegendes. Jamie ging met de amateurs de ‘Antipasto Plank Challenge’ aan. Het werd een close finish: Oliver kreeg 27 punten, Jules werd tweede met 25 punten.

De Britse kooktovenaar Heston Blumenthal, wiens restaurant 'The Fat Duck' wij in 2002 bezochten, kookte tijdens een inventietest. Australische sterrenkok Matt Moran, wiens restaurant Aria wij in januari 2012 bezochten, treedt regelmatig op als Masterclass-kok en als coach van de amateurs. Elk van hen is een bron van inspiratie en culinaire geneugten. Ook voor mij als enthousiaste thuiskok.

Onlangs las ik de Volkskeukenrubriek van culinair journalist Onno Kleyn weer eens. Ooit kocht ik zijn 'Reiskookboek Frankrijk' voor op de camping; een heerlijke selectie culinaire voorgerechten en über-Franse eenpansmaaltijden. Kleyn beklaagde zich in de column over het feit dat een bekende kok zijn recepten als simpel en een beetje boers had bestempeld. Zijn reactie was sprekend: “dat simpele zit ook wel in mij. Nadat ik zo rond mijn twintigste met hulp van nouvelle-cuisinekookboekjes driftig probeerde sterrenkok te spelen voor mijn vrienden, is het rustiger geworden bij mijn fornuis. Dat gepiel, daar moet je overheen groeien, vond ik sindsdien. Maar toch kriebelt er af en toe iets.” Ik moest grinniken om de herkenbaarheid. Het gekriebel leidde tot gekonfijte kippenlevertjes met trompettes de la mort. Ik las het recept en raakte geïnspireerd; hierbij de kookaanwijzingen (voor 4 personen).

• 100 g verse of 20 g gedroogde trompette de la mort (paddenstoel hoorn des overvloeds)
• 250 g kippenlevers
• 3 eetlepels Kikkoman sojasaus
• 1 mespunt chilipoeder
• 1 rode ui, in dunne halve plakken
• 150 g roomboter
• 50 ml Pedro Ximenez (sherry)
• 2 eetlepels zeer fijngehakte peterselie

Gedroogde paddenstoelen moeten een half uur in warm water worden geweekt, verse moet je wassen in warm water en drogen met veel keukenpapier. Verwijder de ongerechtigheden van de levertjes en verdeel ze in vrij grote stukken. Meng ze met de soja en chilipoeder en zet ze koel weg. Bak de ui in een lepel boter tot de plakjes zacht worden. Bestrooi ze met zout en haal ze van het vuur. Bak de paddestoelen op hoog vuur in een gulle lepel boter -circa 3 minuten- tot zij zacht zijn. Zout ze en haal ze van het vuur. Doe de sherry in een klein pannetje en kook het vocht in tot er stroop overblijft. Bewaar. Smelt 100 gram boter in een koekenpan op heel laag vuur. Doe de levertjes erin en laat afgedekt héél zachtjes garen; bakken mag beslist niet. Draai ze af en toe om; in circa 7 minuten moeten ze gaar (genoeg) zijn. Meng ze, zonder hun boter, met de andere ingrediënten en voeg de peterselie toe.

Zelf gebruikte ik een andere, verse paddenstoelsoort en in plaats van alleen Kikkoman marineerde ik de kippenlevers in anderhalve eetlepel japanse en evenzoveel zoete Indonesische sojasaus. De sherry die ik gebruikte is een donkere, zoete sherry - van hetzelfde PX-merk. Het was vurrukkulluk, een regelrechte aanrader. Hoe groot kan Kleyn zijn?! Ook hij is een reus.

Rotziekte

Het was tot nu toe een uiterst enerverende oktobermaand. Geen maand om te herhalen, wat mij betreft. De regelmatige lezer weet waarop ik doel. Mijn familie is soms een tranendal... Mijn moeder, een taai ouwetje van 91 jaar, kreeg het zwaar te verduren: een van haar kinderen begon deze maand aan chemotherapie en haar oudste kind overleed onlangs aan de gevolgen van ongeneeslijke kanker. Na ontelbaar vele chemokuren. Haar geest wilde nog wel maar het lichaam was op. Het overkwam mijn moeder voor de tweede keer in haar leven. Dat gun je geen enkele ouder toe.  

Het was deze maand echter niet alleen maar kommer en kwel. Mijn liefje werd afgelopen week weer voor zes maanden 'goedgekeurd' door de baas van de afdeling Oncologie. ¡Alegria! Alhoewel het goede gevoel overheerst en wijzelf vol vertrouwen zijn over een gezonde toekomst voor haar (en dus voor mij) zijn het toch altijd spannende tijden. Ons optimisme moet wel worden bevestigd door de deskundigen! De ene keer is spannender dan de andere. Deze keer slaakten we een diepe zucht van opluchting.

Ik zei onlangs tegen haar dat Hospital San Jaime tot nu toe het enige ziekenhuis is dat mij geen angst inboezemt. Vanwege de familiegeschiedenis vertoefde ik in Nederland met grote regelmaat in een ziekenhuis. In elk van die huizen zakte de moed mij in de schoenen zodra ik er een voet over de drempel zette. Vaak vond ik het uiterst naargeestige gebouwen: donkere gangen, oude trappenhuizen, bedompte ruimten, nare luchtjes, stuurs personeel. En daarbovenop het zicht en geluid van zieke mensen... Dat alles sprong mij telkens naar de keel.

Als ik nu San Jaime binnenwandel, voel ik mij niet teneergeslagen terwijl daarmee weliswaar een geschiedenis van ziekzijn is verbonden. 

Deze maand, wereldwijd herdacht als borstkankermaand, hing de hal vol met roze Post-iT notes. Patiënten, hun familieleden en andere betrokkenen, hadden hun boodschappen van hoop daar opgeplakt. Wanden vol. Een inspirerend gezicht.

Dit ziekenhuis zie ik niet als onpersoonlijke betonnen kolos. Met slechts drie verdiepingen en veel glas oogt het gebouw niet als een huis vol ziek(t)en. De sfeer binnen is vriendelijk en relatief ontspannen. Wellicht dat dit voortkomt uit het feit dat het een privé-ziekenhuis is? Bezoekers lijken hier in eerste instantie 'klanten' en niet zozeer patiënten al bezoekt niemand een hospitaal vanwege een blakende gezondheid. Het is zelfs zo dat wij in bijna elke gang en op elke afdeling waar wij onze neus vertonen, wel een personeelslid (her)kennen, of het nu artsen, verplegers, verpleegsters of ander personeel betreft. Soms worden we er zelfs met een brede glimlach, onze naam en soms twee kussen -de Spaanse begroeting- begroet! Zo wordt een ziekenhuisbezoek allerminst benauwend.

Wat mij in de afgelopen week wèl ontroerde was de ontmoeting met mijn behandelend arts. Niet op zijn eigen afdeling maar op de afdeling Oncologie... (Ook daar hing de wand vol roze briefjes.) Al jarenlang ben ik een van zijn patiënten, op een korte onderbreking na. Toen praktizeerde hij niet vanwege kanker. Hij werd in zijn eigen ziekenhuis, immers gespecialiseerd in de behandeling van kanker, medisch behandeld. Ik ging tijdelijk over naar een andere arts. Totdat 'mijn' arts de draad van zijn professie weer kon oppakken.

Afgelopen week zag ik hem binnenwandelen met zijn dochter. Ik ken haar niet maar ik zag grote gelijkenis tussen hen. Zelf wachtten wij die dag op de controles die mijn liefje moest ondergaan. Hij liep naar de afdeling waar de dagbehandelingen plaatsvinden. Met een tasje en een boek in zijn hand. Ook dat herkende ik; leesvoer om de chemo door te komen. Hij liep uit mijn blikveld waarna ik een zakdoek pakte om mijn ogen droog te deppen. Zijn verschijning op die afdeling raakte mij diep. We maakten geen oogcontact maar ik wist zeker dat hij mij ook had opgemerkt. Hij was kennelijk weer ziek. Gotverdegotver. Rotziekte. 

Later in de middag, mijn liefje had haar onderzoeken bijna allemaal achter de rug, kwam ik hem tegen op zijn weg naar buiten. Hij oogte zwak maar zijn glimlach was allercharmantst. Ik keek hem in zijn mooie donkerbruine ogen. Zo'n aardige man. Als ik aan hem denk, beginnen mijn tranen weer te stromen. Incontinentie van de ogen, het overkomt mij regelmatig. 
Ik hoop hem volgend jaar in goeden doen terug te zien. Mijn liefje en ik hebben voorlopig geen ziekenhuisbezoek op het programma staan. Het licht staat op groen voor weer een verre reis!

Vaarwel

Hedenmorgen overleed mijn oudste zus Christa aan de gevolgen van ongeneeslijke eierstokkanker, 

enkele dagen voor haar 62ste verjaardag. 

Ik treur om haar, om haar leven en om haar tè vroege dood.

Farewell

Farewell, my sister, fare thee well.

The elements be kind to thee,

and make thy spirits all of comfort!

Fare thee well.

William Shakespeare (1564-1616)

De dames van de thee

Een goede kennis in Spanje vertelde mij onlangs over zijn nieuwste project: ganoderma lucidum. Hij is bezig om een business op te zetten die zich richt op de rechtstreekse verkoop van gezonde producten in Spanje. Hij verkoopt al een filter die gezond drinkwater oplevert en start binnenkort met een extract van 100% biologisch gekweekte paddenstoelen in de vorm van koffie, thee en chocoladedrank.

Ganoderma komt van het Griekse 'ganos' hetgeen 'glanzen' betekent en het woord dermal staat voor 'huid'. Ook lucidum betekent 'glanzend' maar dan in Latijn. Het gaat om de -gesteelde- roodkleurige lakzwam (ook wel Reishi of Linghzi genoemd).

Ganoderma lucidum wordt al 4000 jaar gebruikt in de traditionele Chinese geneeskunde. Het is een levenselixir dat ervoor zorgt dat het lichaam zich op natuurlijke wijze herstelt. De paddenstoel staat bekend om zijn positieve effecten op het afweersysteem en het vermogen om de weerstand te verhogen. Dat is niet alles. De zwam bevat vele vitaminen en mineralen en zou cholesterol verlagen, de lever beschermen (!) en pijn stillen.

Een goede vriend van onze kennis, die last van slapeloosheid bleek te lijden, kon ineens goed slapen na het drinken van het thee-extract. Een zus van de vrouw van de goede kennis die aan diabetes en hevige gewrichtspijn lijdt, bleek na het drinken van het koffie-extract geen pijnstillers meer te hoeven gebruiken. Haar suikerspiegel bleek na enkele weken bovendien te zijn gestabiliseerd, hetgeen haar behandelend arts niet kon verklaren.

Ik luisterde met interesse. Na dat gesprek surfte ik op het web. Ik las veel lovende woorden over de lakzwam maar ik vond tot nu toe nog geen wetenschappelijk bewijs van de vermeende genezende eigenschappen van de paddenstoel. Deze producten zijn behoorlijk duur en kunnen niet in winkels worden verkregen. De organisatie waarbij onze kennis zich recent aansloot, is een zogenaamde internationale multilevel marketing-organisatie; als consulent verkoopt men rechtstreeks aan de consument.

Mijn liefje en ik waren om uiteenlopende redenen bereid aan het 'experiment' met het betreffende paddenstoelextract mee te doen. Baat het niet, het schaadt ook niet (hoop ik). We kozen niet voor een van de bestaande koffie-extracten. Het enige kopje koffie dat wij dagelijks drinken, is en blijft van Nespresso. Wij zijn dol op het koffiebonenextract van George Clooney... A Nespresso a day keeps the doctor away!

Onze voorkeur ging uit naar het biologische groenethee-extract. Ons was verteld dat wij gerust anderhalve liter thee uit een zakje zouden kunnen maken. Voor dit doel haalde ik de speciale handgemaakte theepot van keramiek uit de kast. Die fraai vormgegeven pot met kopjes kreeg ik ooit kado van mijn vriendin Nelly, uit Gallerie Terra in Delft waar we toentertijd beiden woonden. Men vervaardigt er nog steeds prachtige keramische voorwerpen.

Op de eerste avond van de nieuwe groene thee besloot ik een potje te zetten, voor het slapengaan. Onze nachtrust zou er namelijk bij zijn gebaat, naar verluidt. Het is groene thee maar de kleur is mooi rood en de smaak is lekker zacht. Het smaakt niet naar paddenstoel, ver weg riekt het naar chocolade. We dronken ieder twee koppen. Toen was het bedtijd. Normaliter val ik, na enkele digitale bladzijden te hebben gelezen, gemakkelijk in slaap. Nu gebeurde dat niet. Na uren woelen, kon ik de slaap nog steeds niet vatten. Datzelfde gold voor mijn liefje, aan de andere kant van het bed. Ik stond niet bepaald fit op, de ochtend daarna.

De tweede avond bereidde ik weer een zakje thee-extract. Ik realiseerde mij dat er geen anderhalve liter past in mijn fraaie, keramische theepot. Wellicht was het extract van de avond ervoor te zwaar? Ik besloot dus dat wij ieder minder koppen thee zouden drinken. Het mocht niet baten. Het resultaat was hetzelfde als de nacht ervoor: langdurige slapeloosheid x 2. Midden in de nacht spraken we elkaar bemoedigend toe. Wellicht werkte de thee ongemerkt goed voor de bloedsuikerspiegel, deed het onze gewrichten en spieren goed. “Zullen we scrabbelen?” vroeg ik mijn liefje. Ik was glashelder. “Nee, maar voor een potje kaarten sta ik open.” Antwoordde zij. We deden het niet, worstelden ieder in ons eigen coconnetje voort. De ochtend daarna voelde ik mij nog brakker.

Het klinkt wellicht dom maar we herhaalden de theeceremonie nog één keer. Met wederom een desastreus resultaat. Ik wist niet hoe ik liggen moest, lag te woelen in mijn bed. Ik hoorde mijn hart luid kloppen. Was dit nu een paddo-ervaring?! Ik luisterde naar de ademhaling van mijn liefje. Ook zij was wakker. En bleef wakker.

De ochtend daarop vonden wij beiden dat de maat vol was. De wekker liep ook nog eens vroeg af want we hadden een afspraak met familieleden in Albir, op anderhalf uur rijden. Ik stond met wallen en hoofdpijn op, mijn liefje voelde zich eveneens een wrak. Het was stil in de auto.

Afgelopen nacht sliepen we als baby's, zonder avondthee. We geven het (nog) niet op. We hebben besloten het ganoderma lucidum thee-extract voorlopig overdag te drinken.

My sister’s battle is my battle

De maand oktober is wereldwijd de maand van de borstkanker. Vanwege de persoonlijke ervaringen sta ik daar jaarlijks bij stil; als blogger en als mens-met-een-missie. Mijn electronische postbus liep deze maand vol met berichten over de ontwikkelingen in de strijd tegen borstkanker. Er zijn hoopvolle ontwikkelingen te melden. Een nieuwe, experimentele klasse van geneesmiddelen kan een belangrijke stap vooruit betekenen in de bestrijding van agressieve typen borstkanker.

Inhibitors PARP is een verzamelnaam voor medicijnen. Inhibitor betekent 'remmer', PARP staat voor poly ADP-ribose polymerase; een afkorting om snel te vergeten. Wat ik zeker zal onthouden, is dat deze medicijnen beschadigde (kanker)cellen verhinderen zich te herstellen. Daardoor sterven ze af of worden ze gevoeliger voor chemotherapie waardoor de effectiviteit van de behandeling toeneemt. BSI-201 verhoogde -in combinatie met chemotherapie - de overlevingskansen van vrouwen met triple negatief-borstkanker, een vorm die moeilijk is te bestrijden. De andere remmer, Olaparib, deed tumoren, veroorzaakt door mutaties in de genen BRCA-1 en BRCA-2, slinken in 50% van de gevallen. Wetenschappers spreken van de grootste stap voorwaarts in lange tijd!

Mijn zus Lidy, bij wie eerder dit jaar de diagnose borstkanker werd gesteld, begint vandaag aan haar chemotherapie. Die preventieve kuren zullen tot in februari 2013 gaan duren. Het herfstachtige zal soms extra guur lijken en winter zal wellicht bitterkoud aanvoelen maar de zon gaat ècht weer voor jou schijnen, zus! Hiermee spreek ik jou moed in. Ik tel ook weer met je af.

Kastanje

Als iemand mij nou maar

had opgeraapt

en in zijn zak gestopt

en daar gelaten had,

dat af en toe een hand mij vond,

voelde hoe zacht ik was

en dan weer losliet.

Of op de vensterbank gelegd,

op 't nachtkastje,

in een rommeldoos.

De keukenla!

Ik heb nog nooit een reis gemaakt,

ik moest zo nodig wortel schieten.

Als iemand mij nou maar had opgeraapt,

er was niets aan de hand geweest,

ik was kastanjebruin geweest,

ik had geglansd, geglansd,

wat later was ik wat gaan rimpelen,

en dan, nou ja, maar nu,

nu moet ik onvrijwillig transformeren

en niet zo'n beetje ook.

En steeds als ik zo ongeveer

gewend ben aan mijn nieuwe vorm,

steeds als ik zo min of meer

geaccepteerd heb

dat ik ben zoals ik ben,

dan ben ik alweer anders.

En als het nu zo was dat ik gekozen had

om zo te zijn, dat ik het wilde:

steeds een ring erbij,

zoveel soortgenoten aan mijn takken

in hun veilig stekelhuis,

zo anders dan ikzelf,

maar wat weet ik het nog goed.

Ik heb het opgegeven

te zijn zoals ik ben.

Ik groei maar mee

met wie ik worden zal.

Af en toe hoor ik dat iemand zegt

Hoe mooi ik ben.

In mijn schaduw gebeuren dingen

die de moeite waard zijn.

Tjitske Jansen (1971)
Uit: "Het moest maar eens gaan sneeuwen", 2003

Vriendinnen van de Sierra de Escalona

Recent zag ik de eerste V-formatie vogels naar het Zuiden vliegen. De jaargetijden zijn ogenschijnlijk aan het veranderen. Ook bij ons. Enkele dagen geleden was het hier nog boven 30 graden Celsius maar de temperatuur daalt momenteel. Gisteren scheen de zon niet, tijdens het grootste deel van de dag en vandaag begon ook bewolkt, met een hoge vochtigheidsgraad. Er gaan dus wederom buien vallen. Geen probleem, wat mij betreft want het is goed voor de natuur.

Zoals de vaste lezer weet, wonen wij aan de Costa Blanca in een verhoudingsgewijs groene omgeving. Niet alleen staat ons appartement direct aan een golfbaan, wij kijken tevens uit op een Parque Natural. Sinds enkele dagen weet ik hoe dat natuurpark heet: Sierra de Escalona. Vriend en buurman Hugo, die net als ik een enthousiaste liefhebber is van Google, leverde daaraan een grote bijdrage. Van het een kwam het ander. Ik googelde op de nieuw gevonden naam en kwam tot mijn verrassing terecht op de website van de Amigos de Sierra de Escalona (ASE).

Deze vereniging, bestaande uit buurtbewoners, ecologen en mensen van natuurbehoud, begon haar goede werk in 2001 en de Associacíon werd geformaliseerd in 2007. Het betreffende gebied bestrijkt 4.697 hectaren. Het is een informatieve site met veel uitleg over de geologie en de flora en fauna van het natuurpark. Het gebied vormde zich in het neogeen (gelijktijdig met de vorming van de Noordzee!). De site biedt vele foto’s en men organiseerde onlangs zelfs een fotowedstrijd. De bijgevoegde foto’s van uilen zijn van de eerste en de derde prijswinnaars. Typisch iets voor mij?!

De Sierra de Escalona is, naar verluidt, niet alleen van regionaal belang. Vanwege de bijzondere vogelpopulatie is het gebied zowel nationaal als internationaal belangrijk. Zo komen in 'onze' Sierra diverse soorten (zeldzame) arenden voor: onder andere de Bonelli- en de goudarend. De beste tijd om deze roofvogels te zien is nu.

De vereniging organiseert deze maand dan ook wandelingen door het gebied. Onder deskundige leiding wordt er verteld en gekeken naar migrerende roofvogels die er neerstrijken. De Sierra de Escalona is zoal bekend om buizends (Buteo buteo) die er nestelen, de dwergarend (Hieraaetus pennatus) en verschillende soorten havikken en sperwers. Vogels die wij met regelmaat op het vizier hebben. Tevens schijnt er een oehoe (bubo bubo) met jong te vertoeven. Zeker iets voor mij!

Ik nam dus contact op met de Vrienden van de Sierra de Escalona met de vraag of mijn liefje en ik aan zo’n wandeling zouden mogen deelnemen of dat het alleen voor leden is. Als dat laatste een voorwaarde is, word ik graag lid. Het is een mooi doel waarvoor zij zich verenigen. Vanaf het eigen terras geniet ik dagelijks van het uitzicht en van de kreten en het getjilp van de vele vogels waardoor wij worden omgeven. Momenteel hoor ik hier nieuwe vogelgeluiden. De vogeltrek is echt begonnen. Steenuiltjes die mij 's avonds om het hardst roepen, mogen al jarenlang op mijn warme belangstelling rekenen. 

Enkele jaren geleden landde hier -per ongeluk- een vale gier in de woonwijk. Hij hoort hier maar hij hoorde niet precies daar, op de trap naar een van de appartementsblokken. Een memorabel voorval voor een Vriendin van de Geverderde Vrienden. Het bijzondere dier werd gered door een andere vogelvriend. Het zou mij niets verbazen als hij van een van de Amig@s blijkt.

Reizen zonder Mitt

John Steinbeck publiceerde zijn boek 'Reizen met Charley' (Travels with Charley) in 1962, het jaar waarin hij tevens de prestigieuze Nobelprijs voor de Literatuur ontving.

Met zijn poedel reed hij bijna 10.000 mijl, reisde door 33 van de 50 Amerikaanse staten en deed over de hele tocht bijna elf weken. Hij was van plan geweest om rustig langs binnenwegen te rijden, en tegelijk een rijdend huis te hebben: zijn camper Rocinante, vernoemd naar het paard van Don Quichote. 
“Ik kan iemand vragen in mijn huis een biertje te komen drinken, en daarmee meteen een uitnodiging van hem uitlokken.” Daarom had hij die truck gekocht “een respectabel en gerespecteerd werkpaard”. Zijn trailer maakte echter zoveel lawaai dat je niet met elkaar kon praten. De geïnteresseerde lezer vindt hier een interactieve kaart waarop een toelichting op de route van Steinbeck is te vinden.

Steinbeck had de tocht door zijn Amerika zó voorgesteld: landelijk, rustig, in (trotse) eenzaamheid. In de praktijk verliep zijn reis alleen in de eerste week volgens dit plan. Het land dat hij aantrof, schreef Steinbeck aan zijn uitgever, bleek “een lijk vol gassen. Als dat ontploft, houd ik mijn hart vast voor de gevolgen”. De progressieve liberaal Steinbeck werd met het verstrijken van de tijd pessimistischer over het 'Beloofde Land'. Hij was niet alleen een interessante chroniqueur van zijn tijd, hij bleek tevens over een vooruitziende blik te beschikken.

Recent las ik het boek 'Reizen zonder John' van Geert Mak. Historicus en Amerikaliefhebber Mak deed de reis van John Steinbeck 50 jaar later nogmaals. Niet met poedel maar met echtgenote. Hij legde zijn ervaringen, bevindingen en gedachten over zijn 'geheime liefde' in een gedetailleerd boek vol feiten vast dat mij van de eerste tot de laatste bladzijde (534) boeide.

Mak, die vanzelfsprekend vaak aan Steinbeck’s reis refereert, kwam tot verrassende conclusies. De Amerikaan werd gekweld door heimwee en verzon erop los. Vrij snel ging hij jakkerend over de nieuwe Interstate-snelwegen van New York naar Californië zonder al te veel te zien. Hij verbleef bovendien regelmatig in hotels of motels. Met Charley en -op delen van het traject- mèt echtgenote. Een aanzienlijk gedeelte van Steinbeck’s reisverslag bleek dus fictief. Het stelde Mak teleur maar het beperkte zijn reiszin en voorgenomen schrijfproject niet.

Mak onderzocht en overdacht veel, heel veel; teveel om in één blog te vatten. Ik maak dus mijn eigen (beperkte) selectie. Wat mij na lezing allereerst opviel is dat Mak niet of nauwelijks het begrip 'Verenigde Staten' bezigt. Tekenend? 
Op enig moment schrijft hij dat het probleem van veruit de meeste Amerikanen, inclusief Congresleden, is dat ze nauwelijks een idee hebben hoe het in de rest van de wereld toegaat.

Dat is de keerzijde van het exceptionalisme, een diepgeworteld gevoel bij Amerikanen dat zij in het beste land ter wereld wonen (“de door God gezegende natie”). De Amerikanen boeken weliswaar nog steeds spectaculaire successen: Google, Apple, Amazon en Facebook maar Mak meent dat dit licht hen verblindt op vele andere terreinen. Amerika blijft in een aantal vitale sectoren, met name energie, milieu en infrastructuur, in de vorige eeuw(en) hangen, is zijn oordeel. 

Mak’s degelijke en boeiende boek wakkerde mijn reislust aan. Mijn liefje en ik brachten in een ver verleden enkele vakanties in Amerika door. Sinds enkele jaren laten wij het land echter bewust links (of liever gezegd: rechts) liggen. Ten tijde van de meest incompetente president van Amerika, George W. Bush, hadden wij totaal geen zin om door dat 'achterlijke' land te reizen. Hoe konden mensen in vredesnaam op zo’n aartsconservatieve, puriteinse en beperkte man stemmen? Hij HHffffHkfdjksdjfkdfjkdfjhad niet eens een paspoort toen hij aantrad?! Ik hoorde het hem in gedachten al zeggen “your country Europe”... Geen enkel benul van de wereld buiten Amerika. Wat ik nóg onbegrijpelijker en zelfs cynisch vond, was dat hij na vier jaar werd herkozen.

Bush maakte Amerika en de wereld er niet beter op, vind ik. Onder andere door twee oorlogen tegelijkertijd (Irak en Afghanistan), de introductie van een gigantische veiligheidsbureaucratie (Homeland Security), zware en snel toenemende pensioenlasten, miljardenuitgaven om de economische crisis van 2008 te temmen. Amerika produceerde jaar na jaar minder dan het consumeerde. Bush beloofde dat zijn belastingverlaging voor 2001 een opsteker zou zijn voor alle Amerikanen. In werkelijkheid ging 51% van het profijt van deze verlaging naar 1% topinkomens. Bush en zijn companen streefden niet naar een eerlijker belastingstelsel maar naar een inkomensoverdracht van arm naar rijk. Wie nu in het spoor van Steinbeck kriskras door Amerika rijdt, stuit her en der op welvarende eilanden maar daartussen liggen zeeën vol zorgen en armoede. Aldus Mak.

Ik was in 2008 dan ook blij met de verkiezing van de Democraat Obama. In november van dat jaar logeerden Nelly en Diederik bij ons in Spanje. Wij volgden de verkiezingsdebatten en de prognoses op de voet. Diederik dacht niet dat Obama zou gaan winnen, wij, de drie meisjes geloofden heilig in zijn overwinning. “Yes, he can!” Onderling sloten wij een weddenschap af: welke kandidaat zou winnen en met welk percentage stemmen? De winnaar zou op een etentje worden getrakteerd, in een restaurant naar keuze. Obama werd verkozen en mijn liefje won de weddenschap. Het was echter Nelly die uiteindelijk de restaurantkeuze bepaalde. Zij kreeg bij ons vaak haar zin. Mijn liefje moest hartelijk lachen om de herinnering.

Obama betrok het Witte Huis maar kon niet direct aan zijn eigen programma beginnen; eerst moest hij puinruimen. De Amerikaanse staatsschuld die in de jaren 60 schommelde rond de 270 miljard dollar, explodeerde in 2011 tot meer dan 16 biljoen. Er ligt een schaduw over het eeuwige optimisme van de Amerikanen. Zij zijn zich ervan bewust dat hun kinderen het vermoedelijk minder goed zullen krijgen dan zijzelf. (Dat bewustzijn delen zij met de meeste Europeanen.) Er lijkt nu enig licht aan het einde van de tunnel te gloren. Sinds Obama’s aantreden, daalde de werkloosheid voor het tot eerst onder 8%.

Iedere Amerikaan met een greintje sociaal gevoel kan toch met goed fatsoen niet op (multimiljonair) Romney en zijn ultra-Republikeinse ideeëngoed stemmen? Het vermogen van de rijkste 400 Amerikanen werd ten tijde van Bush groter dan dat van de armste 150 miljoen Amerikanen gezamenlijk! Dit soort economische en sociale ongelijkheid stuit mij zeer tegen de borst. Ook Steinbeck zou zich in zijn graf omdraaien. We zullen Mak op weg naar de Amerikaanse verkiezingen regelmatig zien optreden als Amerikadeskundige. Terecht, vind ik.

Skaaip

Onlangs hadden we weer eens een Skype-sessie met Elsa, ons hoofd Huishouding in Bali. Ze kwam aan de lijn met haar zonen Yudha en Damai. Het was haar vrije dag, echtgenoot Ketut was aan het werk. Ze waren in het plaatselijke internetcafé, Elsa had een koptelefoon op anders zou het een kakafonie van stemmen zijn. De mannetjes kunnen het goed met elkaar vinden; ze zijn beste maatjes. Ze speelden aan Elsa’s voeten. Regelmatig hoorde ik hun gelach doorklinken.
Op een bepaald moment hoorde ik veel ruis op de lijn, dacht ik. Het bleek een hujan besar, een zware regenbui te zijn. De grote regeldruppels roffelden op het dak, als Afrikaanse trommels. De tropische bui was kort maar heftig. Het Meteorology and Geophysics Agency (BMKG) berekende recent dat het regenseizoen in Bali half oktober gaat beginnen. Vorig jaar zaten ze er flink naast dus we wachten af.

Daarna hoorden we luide klanken uit de jongste keel. Damai vroeg kennelijk om de aandacht van zijn moeder. Hij lijkt als twee druppels water op zijn grote broer. Bijgaande foto kregen we afgelopen week toegestuurd. De beide jongens hebben grote voeten en lange vingers, net als hun vader. 

Elsa is als werkende moeder zeer toegewijd aan haar kinderen. Ze verontschuldigde zich en verliet het scherm, Yudha met koptelefoon voor de camera bij ons achterlatend. Daar zaten wij: skypend met een Balinese vijfjarige... Mijn liefje en ik gniffelden om die situatie. Zij is sowieso altijd zielsgelukkig als ze haar kleine vriendje kan zien en spreken.

Zijn woordenschat en spreekwijze waren beter dan enkele maanden geleden. Op die leeftijd maken ze zevenmijlslaarzensprongen in hun ontwikkeling! We stelden hem belangstellende vragen als “Hoe gaat het op school? Baik (goed). Heb je veel vriendjes in de klas? Ja, Andy. Geen Nadine meer? Neehee! Zwem je nog weleens? Ja. In de zee of in het zwembad? Di laut. Waar is je moeder? Tidak ada (die is er niet).” Zijn jongetjesstem kwam glashelder door. Ik zag aan hem dat hij zich een hele piet voelde met die dingen op zijn oren, in zijn eentje voor de camera gezeten. Met regelmaat had ik een goed beeld op zijn (hoge) voorhoofd. Hij had veel belangstelling voor het toetsenbord...

Yudha is een prachtig mannetje. Hij groeit op in een liefhebbend gezin. Wij adopteerden zijn ouders en hem toen wij in Bali gingen wonen en namen ons voor hen een extra zetje voorwaarts in het leven te geven. Het is ons persoonlijkste en belangrijkste 'ontwikkelingshulpproject' van de afgelopen jaren. Yudha zit sinds zijn derde verjaardag op een goede internationale school en dat pad gaan we tevens met zijn broertje bewandelen. Damai kijkt ook heel slim uit zijn ogen. Ik wens zó dat hij en de andere leden van zijn familie een lang, gelukkig en gezond leven zullen leiden!

Elsa mist ons erg. Ze vocht tegen haar tranen die op enig moment niet meer waren te stoppen. Grote, ronde tranen biggelden over haar lieve appelwangen. Ze roffelden in mijn hart. Ze kwam vingers tekort om ze weg te vegen. Kasian. De intensieve omgang met ons, Westerlingen, veranderde haar kijk op een aantal dingen en haar manier van uiten. Wij raakten in de loop van de jaren verknocht aan haar en deelden lief en leed met elkaar. Niet al onze ervaringen in Bali waren prettig, onze eigen tranen vloeiden in het verleden rijkelijk. Zo ontstond een nieuw soort vertrouwelijkheid. Nieuw voor haar en nieuw voor ons en dat schiep een hechte band.

Ook mijn liefje en ik hadden natte ogen. Ik vertelde Elsa dat het niet gemakkelijk is om met grote veranderingen om te gaan. Voor ons evenmin. Zij heeft een speciale plek in ons hart en wij in het hare. De -aanstaande- nieuwe eigenaren bewonen sinds enkele weken onze villa in Noord-Bali. Het zijn Nederlanders die al vele jaren in het zuiden van Bali woonden maar de drukte, de verkeersopstoppingen en alles dat daarmee samenhangt, graag wilden inruilen voor het groene, rustige Noorden. Ze zijn niet de enige 'inheemse' migranten.

Er vinden volop veranderingen plaats in Bali. Zo bevestigde gouverneur Pastika onlangs formeel de komst van een internationaal vliegveld in de provincie Buleleng (in het noorden) en men gaat een tolweg aanleggen die van het zuiden naar het noorden loopt. Bovendien wordt de nog actieve vulkaan Gunung Batur hoogstwaarschijnlijk toegevoegd aan de UNESCO-lijst van werelderfgoed. Dat alles zal het toerisme in de noordelijke regio sterk bevorderen.

De nieuwe villabewoners zijn (vanzelfsprekend) anders dan wij maar zij hebben het hart op de goede plaats, vinden wij. Zij brachten hun persoonlijke spullen plus twee huishonden mee. Ook dat vraagt om aanpassing en gewennig. Onze lage zeewal werd met een metalen hekje verhoogd zodat de honden, die huisdieren zijn, niet uit de tuin kunnen ontsnappen. Ik zei Elsa dat het wellicht even duurt maar dat wij er vertrouwen in hebben dat ze gelukkig wordt in haar nieuwe werkomgeving. Wij blijven Elsa, Ketut en de jongetjes bezoeken. Later dit jaar staat weer een reis naar Bali gepland.

Gefeminiseerd!

Onlangs stuurde ik via het internet een symbolisch verjaardagskadootje naar een goede vriendin. Ik kocht een zilverkleurig beschermengeltje, van 2 bij 2 centimeter. Zij ontfermt zich over een sodaliet (voor de liefhebber: Na8Al6Si6O24Ci2), een edelsteensoort die naar verluidt 'logica, rationeel denken en objectiviteit verstevigt en dit verenigt met intuïtie'. Daarvan kan iedereen wel wat gebruiken. Op de verkoopsite las ik dat met elke bestelling een verrassing zou worden meegezonden. De betaling verliep goed, ik werd via emails minutieus op de hoogte gehouden van het transport en de aflevering.

Op de dag zelf had ik telefonisch contact met de jarige Jet. Er was een groot postpakket afgeleverd en aangezien mijn naam op het pakket stond, had ze de doos geopend. De inhoud verbaasde haar: een heel grote asbak, een aansteker en een zak zaadjes. Na verder grabbelen in de grote ton was ook het beschermengeltje tevoorschijn gekomen. Dat was mazzel.

Ik geloofde mijn oren niet. Asbak, aansteker, zakje zaad... een verrassing? Voor een niet(s)-roker? Deze sportieve jarige is zelfs erg anti-roken. Ik legde uit dat ik onschuldig was, alleen het beschermengeltje was opzet. Ik vroeg haar de ontvangen 'verrassing' te fotograferen en de foto’s naar mij te sturen. Zij vond het grappig, ik zag de ironie van de situatie: sturen wij haar iets dat moet beschermen, zendt het bedrijf haar schadelijke rookwaren toe...

Ik was nog niet van de eerste verbazing bekomen of de volgende diende zich aan: het bleek om een zakje Royal Queen Seeds te gaan met opschrift 'feminized and autoflowering'. Ik las het woord 'gefeminiseerd' voor het eerst en had geen idee. Ik surfte naar de betekenis en kwam terecht bij een Belgische site met dezelfde naam. 

Royal Queen blijkt te staan voor de beste kwaliteit wietzaad. Gefeminiseerd betekent dat het om vrouwelijk zaad gaat zodat “je niet hoeft te zoeken naar de te verwijderen mannelijke plant. Zo kun je blijven concentreren op het produceren van grote mooie toppen.” Kennelijk leveren meisjes van koninklijke bloede de beste kwaliteit cannabis. Girlpower op een heel eigen manier. Deze zaadjes zijn bovendien zelfbloeiers die groeien, ongeacht de omstandigheden. Ik las dat je met zo’n zakje wel drie wietoogsten kunt scoren... Dat is nog eens een kado!
Er zat inderdaad ook een grote, zwarte asbak in het postpakket met daarop een foto van de leden van een mij onbekende rockband 'Nitro'. Een beetje headbanger zal dat kunnen waarderen maar de heren hebben enorm enge, grote vuurwapens in hun handen?! Zo’n asbak wens je je ergste vijand nog niet toe.

Zelf heb ik tot nu toe weinig ervaring met online bestellingen. (Dat blijkt!) Dit komt vooral omdat de aflevering van postpakjes aan ons Spaanse adres regelmatig fout gaat. Daar weet de jarige over mee te praten. Zij deed mijn liefje jaren geleden een fles bubbels kado naar aanleiding van iets feestelijks. Het duurde en duurde maar er verscheen niets. Net voordat zender en ontvanger de moed opgaven, liet de Spaanse postbode een afhaalbewijs in onze postbus achter. De volgende dag togen wij daarmee naar het betreffende postkantoor. Mijn liefje moest zich legitimeren voor ontvangst met een verrassend resultaat: voor iemand met die naam lag geen postpakket te wachten.

Bizar?! Tante Pos had toch een afhaalbewijs achtergelaten? De Spaanse postbeambte bleef volhouden dat de persoonlijke gegevens van mijn liefje niet correspondeerden met de gegevens op enig postpakket. Praten als Brugman hielp niet. Op een bepaald moment deed hij een kast open en het oog van mijn liefje viel toevallig op een flesverpakking met een bekend handschrift. Het pakket was er dus wèl. Ze wees ernaar en herhaalde het verzoek: dat is mijn postpakket! Een mens kan nu eenmaal doopnaam x en roepnaam y hebben. Dat moet zeker een Spanjaard weten... Javier wordt hier Gabi, Joaquino wordt Kino, Mercedes wordt Merce en ga zo maar door. Na veel gepraat en bijna-geruzie werd het pakje aan de rechtmatige overhandigd.

Ook de ontvangst van aangetekende stukken hapert hier geregeld. Zo werd al menige bankpas geblokkeerd. Niet handig, als je aan de andere kant van de oceaan verblijft.

Dit en andere ervaringen maken mij kennelijk een brokkenpiloot als het om online bestellen gaat. Met digitale boeken loopt het goed maar van een beschermengel van 2 centimer raakte ik bijna van het padje af. Ik zal voortaan beter opletten. Het is niet te hopen dat de ontvanger van het pakket nu op de zwarte lijst van de AIVD staat. Of dat de politie binnenkort een huisinval doet vanwege haar vermeende thuiskwekerij. Komen ze 'mijn' grote, mooie toppen vroegtijdig oogsten. Van je vrienden moet je het hebben!