Waakzaam blijven

Wat is dat toch met het ontkennen van de Holocaust? Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens verklaarde in 2005 dat Holocaust-ontkenning, ‘de ontkenning van duidelijk vastgestelde historische feiten’, niet onder de bescherming van de vrijheid van meningsuiting valt. Dat gebeurde weliswaar pas 60 jaar na dato maar beter laat dan nooit.

In 24 landen is Holocaust-ontkenning inmiddels strafbaar gesteld: Australië, België, Bosnië - Herzegovina, Canada, Duitsland, Frankrijk, Griekenland, Israël, Liechtenstein, Litouwen, Luxemburg, Nederland, Nieuw-Zeeland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Rusland, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Verenigde Arabische Emiraten, Zuid-Afrika en Zwitserland. Het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten schitteren in deze lijst door afwezigheid.

Voor de goede orde: Holocaust-ontkenning is in Nederland niet expliciet onwettig. In de wetgeving wordt geredeneerd dat de historische feiten van de massavernietiging van de joden onloochenbaar zijn en dat ontkenning daarvan een ‘strafbare vorm van discriminatie’ is. Kortom: antisemitisme is een vorm van haatzaaien en dat is een misdrijf.

Wie zijn het die deze historische feiten ontkennen? Een wereldwijd onderzoek door de Anti-Defamation League, The Global 100 Index of Antisemitisme (2015), waarbij bijna 6 miljoen mensen in 100 landen betrokken waren, wijst uit dat 32% van de ondervraagden van mening is dat de Holocaust een mythe is of sterk is overtrokken. Ik schrok van dit percentage.

In 2006 werd in Iran de ‘International Conference to Review the Global Vision of the Holocaust’ gehouden die sindsdien de Holocaust Denial Conference wordt genoemd. Je hoeft de lijst van sprekers maar te bekijken om te weten wie de notoire ontkenners  zijn en waar zij vandaan komen. Welnu, van over de hele wereld maar westerse landen zijn overgepresenteerd. De meeste van die ontkenners kregen in hun leven boetes of celstraffen voor hun standpunten en uitspraken. De beruchtste ontkenners zijn, wat mij betreft, de Engelse auteur David Irving en de Engelse ultra-orthodoxe katholieke bisschop Richard Williamson. Over beide mannen blogde ik eerder in dit verband.

Neo-fascistische retoriek tref je doorgaans aan in duistere krochten van groezelige partijen, groepen en websites. In het afgelopen jaar kwam dat verderfelijke gedachtegoed echter vol in de schijnwerpers.

Neem de extreem-rechtse politieke partij Alternative für Deutschland (AfD) in Duitsland. Zij hebben Holocaust-ontkenners in hun gelederen, zoals Björn Höcke (Thüringen) en Wilhelm von Gottberg. Laatstgenoemde kan wellicht na de landelijke verkiezingen later dit jaar het oudste lid van een nieuw Duits parlement worden.

Of het extreem-rechtse Front National in Frankrijk. Hun vorige leider, Jean-Marie Le Pen, was er niet van overtuigd dat de nazi’s het gifgas zyklon B gebruikten om massamoord op joodse mensen te plegen. Zijn dochter Marine, de huidige leider van de partij en presidentskandidate, probeerde zich van antisemitische elementen in de partij te ontdoen door haar vader te royeren. Het maakte de partij niet salonfähig, wat mij betreft. Haar vice-president, Jean-François Jalkh, lag vorige week onder vuur vanwege dubieuze uitspraken tijdens een interview in 2000. Hij zei destijds dat het “technisch onmogelijk” was dat zyklon B is gebruikt voor de moord op joden. Inmiddels stapte hij op. Dit soort types heeft weliswaar een slecht geheugen, gelukkig geldt dat niet voor internet.

En dan de Trump-administratie, daarover raak ik maar niet uitgeblogd. Er blijken volop trans-atlantische overeenkomsten te bestaan. David Duke, leider van de Klu Klux Klan en berucht Holocaust-ontkenner steunde Trump openlijk tijdens zijn campagne. De presidentskandidaat distancieerde zich van hem, na dagen aandringen.

In een korte verklaring van het Witte Huis tijdens International Holocaust Remembrance Day (27 januari 2017) sprak men niet over de moord op 6 miljoen joden maar over “victims, survivors, heroes of the Holocaust.” Vager kon niet. Dit werd door velen opgevat als een uiting van antisemitisme. 

Deborah Lipstadt is een gerespecteerde Amerikaanse historica van joodse afkomst. Vorig jaar rond deze tijd las ik haar belangrijke werk ‘Denying the Holocaust. The Growing Assault on Truth and Memory’ (1993). Dat boek verscheen ten tijde van de opening van het Holocaust Memorial Museum in Washington. In 1996 spande David Irving in Engeland een rechtszaak tegen haar aan wegens smaad. Zij noemde hem in haar boek namelijk Holocaust-ontkenner. Zij won de rechtszaak; nota bene in een land waar ontkenning niet wettelijk strafbaar is.

Lipstadt noemde de recente uitspraken van het Witte Huis “softcore Holocaust denial”. Dit zei ze er destijds over in de pers: “Softcore denial uses different tactics but has the same end-goal. It does not deny the facts, but it minimises them, arguing that Jews use the Holocaust to draw attention away from criticism of Israel. Softcore denial also makes all sorts of false comparisons to the Holocaust. What we saw from the White House was classic softcore denial. The Holocaust was de-Judaized.”

Sean Spicer, de officiële woordvoerder van de Trump-regering, deed er op 11 april jongstleden een schepje bovenop toen hij concentratiekampen, gaskamers en crematoria van de nazi’s “Holocaust centers” noemde. In dezelfde verklaring zei hij tevens dat “Hitler didn’t use chemical weapons in WWII”. Daarmee probeerde hij Trumps bommen op Assads troepen te vergoelijken, nadat die de eigen bevolking met het dodelijke gifgas Sarin bestookten. Daarin lag echter tevens een verhulde vorm van Holocaust-ontkenning besloten. De halve wereld viel terecht over Spicer heen. Ook om Steve Bannon, Trumps chef-strateeg en voormalig voorzitter van Breitbart News BV hangt een extreem-rechts luchtje.

Holocaust-ontkenners, extreem-rechtse populisten, antisemieten, neo-nazi’s, witte suprematisten en neo-fascisten: ik vind ze weerzinwekkend, hun gedachtegoed en propaganda ronduit stuitend. Leugens, verdraaide feiten, gefingeerde documenten, bewust foute citaten, zogenaamd onbedoelde versprekingen, pseudo-wetenschappelijk onderzoek; dat zijn hun tactieken. Ze zijn uiterst bedreven in nepnieuws. We mogen onze ogen geen moment van hen afnemen, mogen nooit vergeten waartoe hun haatgezaai leidde. Het kan zo weer gebeuren. We moeten waakzaam blijven.