Blue Monday

Het was mij het begin van de week wel! De regelmatige lezer weet dat mijn anderhalf jaar oude laptop onlangs afschakelde nadat er water op het toetsenbord terechtkwam. Eerst kon de computer wel worden gerepareerd volgens IT-technicus Miguel, uiteindelijk niet. Daar bleef het bij. Ik koos een nieuwe laptop na een paar uurtjes zoeken en vergelijken op het internet. Met de wensenlijst in de hand toog ik naar de lokale computerwinkel. De vervanger werd een snelle, strakke HP. Een prachtig ding, misschien wel de mooiste tot nu toe. De mannen van de shop zouden het apparaat voorbereiden, de intact gebleven harde schijf van de dooie laptop uitlezen en de gegevens naar de nieuwe overzetten. Na een belletje haalde ik de nieuwe aanwinst op. Thuis downloadde ik aanvullende programma’s voor het beheer van mijn foto’s en boeken. De volgende ochtend meldde zich een Windows 11 update aan die ik accepteerde. (Versie 22H2.) 

Daarna zou ik het voorbereidende werk op mijn gemak afmaken. Maar het liep anders. Na de update verscheen een foutmelding van de hardware-leverancier op het scherm die niet veel goeds beloofde… Een interne fan werkte niet goed en daarom zou de computer zichzelf uitschakelen, om de microprocessor te beschermen. Dat gebeurde ook. Snel maakte ik een foto van het bericht (als bewijsstuk). Het beeld ging daarna op zwart. Ik zette de computer even later nogmaals aan maar weer verscheen die boodschap. Dit was serieus foute boel. 

Nu blijkt die fout vaker voor te komen bij HP laptops maar dan als ze al wat jaartjes ouder zijn.( Er kan bijvoorbeeld stof in de fan zijn gekomen.) Maar deze was een paar dagen oud?! Teleurgesteld keerde ik terug naar de winkel waar ik een even onthutste medewerker trof toen ik de gefotografeerde foutmelding toonde. Het was druk in de zaak dus hij zou mij op een later tijdstip terugbellen. Ze constateerden een fysiek probleem. Er werd een nieuwe besteld waarop ik wacht. Deze blog werd dan ook weer getypt op mijn voorlaatste HP Pavillon die veel slomer is maar mij niet in de steek laat. 

Maandag de 19de was ook de dag waarop de Nederlandse Staat excuses aanbood voor het slavernijverleden van kolonisator Nederland. Tot slaaf gemaakte mensen werd hun fundamentele recht ontnomen om over het eigen leven te beschikken op basis van 'ras'. Rijke witte bestuurders profiteerden ervan. Dit resulteerde in economische, sociale en politieke ongelijkheden. Het racisme en de discriminatie die daarmee samenhing, duurt voor menige medelander van kleur voort in de maatschappij van vandaag de dag. (Denk aan de toeslagenaffaire en het institutioneel racisme op het ministerie van Buitenlandse Zaken…) 

Die excuses kwamen niet zonder slag of stoot tot stand. Nazaten van tot slaaf gemaakten, instanties die deze mensen vertegenwoordigen en landen die eeuwen geleden met slavernij te maken kregen, zoals Suriname en de zes eilanden van het Caribische deel van het Nederlandse Koninkrijk reageerden verschillend. Overigens mis ik Indonesië in deze context; ook daar vond op grote schaal slavernij plaats onder Nederlands bewind. Het waren de koloniale plantagehouders die mensen uit Singapore, China, Java en andere delen van de archipel tot slaaf maakten en ze onder bizarre omstandigheden te werk stelden. Het zou om honderdduizenden mensen gaan. 

Alle betrokken partijen vonden de excuses aan de late kant of gewoonweg te laat. Sommige partijen vonden het moment van de actie niet goed gekozen. Die datum kwam ook als een konijn uit de hoge hoed. Excuses zouden beter kunnen worden gemaakt op 1 juli 2023. In dat jaar en op die datum wordt herdacht dat slavernij 160 jaar geleden door de Nederlandse overheid werd afgeschaft. Sommige andere betrokken partijen en enkele landen gaven aan de excuses die op die 'gewone' maandag zouden worden gemaakt, niet te zullen accepteren. 

Als natie moeten we deze gitzwarte bladzijden in onze geschiedenis onder ogen zien. Mijn liefje en ik kunnen ons beiden niet herinneren ooit geschiedenisles hierover te hebben ontvangen op de lagere school. Ook niet uitgebreid op de middelbare school al las ik in die tijd wel het Engelstalige boek 'Uncle Toms Cabin' (1853) van Harriet Beecher Stowe. Dat werd in het Nederlands vertaald als 'De hut van oom Tom' en verscheen in datzelfde jaar. Dat was een verder-van-mijn-bed-verhaal omdat het zich in het zuiden van Amerika afspeelt. (Destijds sprak de Nederlandse titel nog over 'De negerhut'.) Beecher Stowe was dochter van een evangelische predikant die door haar omgeving werd aangezet tot schrijven over “het vervloekte ding dat slavernij heette”. Haar verhaal verscheen oorspronkelijk als feuilleton in een bekend Amerikaans anti-slavernijblad. De Amerikaanse president Lincoln ontmoette de schrijfster en begroette haar met de woorden “dus u bent die kleine vrouw die die grote oorlog veroorzaakte”. De Amerikaanse burgeroorlog (1861-1865) vond zijn oorsprong in de verschillen van inzicht over slavernij. Het zou in Nederland nog tien jaar duren voordat de slavernij werd afgeschaft. De Verenigde Staten deden dat pas in 1865.

Een aantal jaren geleden las ik het boek 'Wij slaven van Suriname' (1934) van Anton de Kom; onze eigen Martin Luther King. De Kom beschrijft de gruweldaden van Nederland. Het was zowel een persoonlijke en algemene geschiedschrijving als een felle aanklacht tegen racisme en uitbuiting. De NRC Boekenredactie noemt het een onverminderd relevante klassieker. Het bewustzijn over het nationale slavernijverleden onder Nederlanders is erg laag, zo bleek uit een recent onderzoek in opdracht van dagblad Trouw en NOS. Slechts 38% van de Nederlanders vindt excuses maken goed, 49% van hen vindt dat niet nodig. 63% van de Nederlanders vindt dat slavernijverleden wel ernstig. Maar ja, wat zegt dat dan precies, in het licht van de andere percentages? Wel erg maar niet erg genoeg voor excuses. Een beetje erg dan? Tja. 

Zelf behoor ik tot de 38% die het goedvindt dat excuses worden gemaakt door de Nederlandse overheid. Excuus zou je kunnen zien als een vorm van herstel van mensenrechtenschendingen. Individuele Nederlanders van nu zijn niet verantwoordelijk voor de misdaden van toen maar de overheid van nu staat wel symbool voor die van toen. Het is hetzelfde instituut maar dan met een andere inhoud. Een formeel en openbaar excuus is daarom een goede eerste stap op weg naar erkenning, herstel en heling. Ik volgde de speech van premier Rutte op tv en vond de excuses goed verwoord; hij klonk oprecht. Het kabinet wil geen herstelbetalingen doen aan nazaten of aan getroffen gemeenschappen maar zal wel een bewustwordingsfonds oprichten en een slavernijmuseum opzetten dat in 2025 de deuren zal openen. 

Die maandag verscheen ook de slotverklaring van de biodiversiteittop die de afgelopen twee weken werd gehouden in Montreal, onder leiding van China (COP15). De conferentie kwam nauwelijks in de schijnwerpers vanwege het WK Voetbal in Qatar. Deze dag was voor mij letterlijk een Blue Monday want er staat veel op het spel voor de zeëen en oceanen van Moeder Aarde. Het streven is om in 2030 30% van 's werelds land-, water- en mariene gebieden te beschermen. Nu geldt die bescherming nog voor 16% land en slechts 8% water.

De Verenigde Naties gaf als oorzaak voor een akkoord dat driekwart van het wereldoppervlakte is veranderd door menselijke activiteiten en dat een miljoen plant- en diersoorten deze eeuw met uitsterven wordt bedreigd. De 195 participerende landen werden het eens over de 24 gestelde natuurdoelen. Ook is afgesproken dat er vanaf 2030 jaarlijks 190 miljard euro beschikbaar komt voor bescherming van natuur en biodiversiteit. Het is mooi dat inheemse groepen een belangrijkere rol gaan spelen in dat behoud. De nieuwe overeenkomst gaat de boeken in als het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework, naar de officiële gaststeden in China en Canada. Wat op zich jammer is, is dat er geen dwangmechanismen zijn opgenomen als de doelen niet (dreigen te) worden gehaald. Ook is niet beschreven welke schadelijke activiteiten moeten stoppen in beschermde gebieden en dat vind ik een groot manco.

Tenslotte, op diezelfde 'gewone' maandag, werd in de Verenigde Staten besloten dat Donald Trump moet worden aangeklaagd voor zijn rol in de bestorming van het Capitool op 6 januari 2020. Ook een goede zaak, wat mij betreft. Dat betekent dat hij de eerste ex-president is die door het federale Ministerie van Justitie zal worden vervolgd. Hij zal voor de rechter moeten verschijnen, de eed afleggen dat hij de waarheid spreekt (moeilijk!) en mogelijk celstraf krijgen (maximaal vijf jaar) voor zijn rol in de volksopstand. Dat zal een dikke streep zetten door zijn kandidering voor de presidentiële verkiezingen van 2024. Dat is een nóg betere zaak, voor Amerka en voor de rest van de wereld. 

En nu maar hopen dat dit geen opmaat is naar een blue, blue Christmas!