Kunstmatige intelligentie

Afgelopen week was er veel publiciteit rondom een nieuw fenomeen in de tech-wereld. Het ging om ChatGPT. Het Amerikaanse OpenAI (Silicon Valley) ontwikkelde een taalmodel dat onder andere zelf teksten kan schrijven in diverse talen, programmacodes kan ontwikkelen en afbeeldingen kan creëren. Dus je begrijpt: dat wilde ik met eigen ogen zien. Tijdens de introductieperiode van dit product kun je er gratis mee aan de slag. Zo hoopt men in korte tijd veel bruikbare gebruikersfeedback te krijgen. Je kunt ook medoen aan een Feedback Contest waarbij je USD$500 kunt winnen maar daarom gaat het mij niet. Ik maakte een account aan (met verificatiecode op de telefoon) en probeerde het een en ander uit. Voor probeersels in de taalapp krijg je een beperkte tijd toegewezen. 

Elon Musk was in 2015 mede-oprichter van en investeerder in het onafhankelijke onderzoekslab OpenAI Foundation. De missie van de organisatie is dat het ervoor wil zorgen dat Kustmatige Intelligentie (Artificial Intelligence) ten goede komt aan de mensheid. Toe maar! Hoe AI de wereld juist lelijker kan maken, is te zien aan kwalijke Deepfake-pornozaken -waarvan vooral vrouwen het slachtoffer zijn- die recent in de publiciteit kwamen. Inmiddels stapte Musk uit het bestuur en distantieerde zich van de organisatie omdat hij van mening is dat de uitgangspunten niet meer van toepassing zijn: open-source en zonder winstoogmerk.   

ChatGPT is een prototype van een op dialoog gebaseerde bot, die natuurlijke, menselijke taal kan begrijpen en gedetailleerde geschreven tekst kan genereren zoals mensen doen. Het behoort tot de nieuwste generatie van tekstgenererende AIs in de GPT-familie (Generative Pre-Trained Transformer). 

Mijn laptop die twee weken geleden een plensje water over het toetsenbord kreeg, is niet meer te repareren. Sneu maar waar. Dat vertelde de man van de lokale computershop mij onlangs aan de telefoon. Aanvankelijk dacht hij dat reparatie wel zou kunnen, al was die gecompliceerd, maar het lukte zelfs de technicus niet. Ik moest even slikken toen ik dat oordeel aanhoorde. Mijn laptop was nog maar anderhalf jaar oud toen de pech toesloeg. Van de weeromstuit vergat ik te vragen hoe het met de toegang tot mijn harde schijf is gesteld. Tja. 

Ik gaf ChatGPT op basis van een volledige zin (schrijf een gedicht over een verdrietig meisje met een kapotte laptop in Spanje, in de Nederlandse taal) opdracht om iets voor mij te schrijven. De app ging erop los, vijf coupletten lang. Die strofen stonden sneller op het scherm dan ik kon typen! Wow. Het gaat over een verdrietig meisje –inderdaad in Spanje- wier kamertje volliep met tranen. Er scheen geen licht in haar hart, nergens was er troost te vinden. Of toch wel? Ze staarde naar de lucht, de sterren volgden haar. De kleine lichtjes die schenen aan het firmament gaven haar de kracht om verder te gaan. 

Het resultaat van deze opdracht was niet op rijm (had ik ook niet expliciet gevraagd) maar wel invoelend en bij toeval toepasselijk want in het echt leven ben ik een wolkenstaarder, officieel lid van de Cloud Appreciation Society! Er zat geen grammaticale fout of syntaxfout in dat gedicht. Dat moet je eens proberen met Google Translate; gaat je niet lukken. Het taalgebruik deed wel tamelijk kinderlijk aan. 

Ook vroeg ik om een boekrecensie (komt in een latere blog), een technische verhandeling over water op een toetsenbord en een Engelstalige limerick met Barefoot on the Beach in de hoofdrol. De Nobelprijs voor Literatuur zal er voorlopig niet mee worden gewonnen en een Pultizer Prize voor beste journalistieke bijdrage zal eveneens geruime tijd op zich laten wachten maar boeiend is het! 

Op mijn vraag of Donald Trump een gevaar is voor de Amerikaanse democratie kreeg ik het volgende antwoord. “I'm sorry, but as a language model trained by OpenAI, I don't have any information about current events or political figures. My training is focused on generating text based on input, so I'm not able to provide opinions or make statements about real-world events or people.” Daaop gaf ik (positieve) feedback al weet ik zelf het antwoord wel. 

De makers trainden hun taalmodel volgens de principes van het zogenaamde ‘Reinforcement Learning’. Die leermethode wordt al in vele disciplines toegepast. Het wordt ook wel neurodynamisch programmeren genoemd. Een agent doet iets in situatie X, dat leidt tot daad 1 plus een beloning en die worden teruggekoppeld aan de agent; de zogenaamde leerversterking. Dit is een simpele weergave van mijn kant van een complex samenstel van methoden en algoritmen. AI-trainers voerden gesprekken waarin zij beide kanten speelden: gebruiker en AI-assistent. Als input werd alles van het internet tot en met 2021 gebruikt. Een terugblik op 2022 zit er dan ook niet in. Als ik aan het begin van mijn carrière zou staan, zou ik als taalkundige bij een bedrijf als dit willen werken. 

Er wordt wel gespeculeerd dat beroepen die zijn gericht op de productie van teksten (en andere vormen van content) hierdoor zouden kunnen verdwijnen. Denk aan filmscript- en toneelschrijvers, professoren, programmeurs en journalisten. In de dagen na introductie van deze tool, lieten academici antwoorden genereren op gestelde examenvragen. Die antwoorden waren verrassend goed. Als ze zouden worden ingediend, zouden studenten ruime voldoendes krijgen. En programmeurs gebruikten de tool om codeeruitdagingen in obscure programmeertalen binnen enkele seconden op te lossen. Lukte ook. Of ChatGPT de hele mensheid kan redden, gaat echter niet lukken… 

De beeldgenerator op basis van het DALL·E model (betaversie) van hetzelfde bedrijf probeerde ik eveneens uit. Ik was er nou toch. Daar krijg je voor deze eerste maand 50 credits kado; daarna ontvang je 15 gratis beelden per maand. Je kunt kiezen uit drie opties: beelden laten genereren op basis van een zoekopdracht, bestaande beelden bewerken op basis van een opdracht of eigen foto’s of afbeeldingen een nieuw jasje geven. 

Zelf probeerde ik vooral optie 1 uit. De leukste, wat mij betreft. Zo vroeg ik om een afbeelding van een vrouwelijke blogger met een laptop, in Picasso-stijl. En van de stoomboot van Sinterklaas die terugvoer naar Spanje, als digitaal kunststuk. Ook dat leverde opmerkelijke plaatjes op. Vooral het galjoen uit de 80-jarige oorlog viel mij op... Op een ander plaatje trof ik een boot met een regenboogvlag in de mast. En op een derde beeld veranderde Sinterklaas van gender. We onthalen Sinterklazina hier binnenkort. (De illustraties in deze blog kwamen zo tot stand.) Als blogger kun je veel plezier beleven aan deze tool.