Het schaamrood is op*

Een eindejaarsblog met terugblik op het jaar is inmiddels traditie. Het is de jaarlijkse blog waarin ik de meeste energie en tijd stop. Dit is de 94ste blog van dit jaar; geen record - integendeel. 2022 was het een na minst productieve blogjaar in het leven van Barefoot on the Beach. Wel had ik een aantal individuele blogs met meer lezers dan ooit: In Memoriam over mijn plotseling overleden zus, een blog over de fluisterkoffer, een uitvinding van de grappige Brabander Guus  die we persoonlijk kennen en de blog over de mislukte Spaanse feministisch bedoelde zomercampagne. Dit is de 1.594ste post sinds het begin van mijn schrijfhobby. De bestgelezen blogpost tot nu toe is volgens moederbedrijf Blogger ‘Kristallnacht herdacht’ (november 2018). 

Dit wordt weer een longread. Ik denk dat het de langste is tot nu toe maar daarvoor maak ik geen excuses. Zo graag als ik zou willen bloggen over stoere, intelligent en activistische vrouwelijke leiders die de wereld het afgelopen jaar mooier en beter maakten, zo vaak gaat het in mijn oudejaars over foute witte mannen. Daarvan zijn er nu eenmaal meer! Elk jaar publiceert het Amerikaanse zakenblad Forbes een lijst van de 100 belangrijkste vrouwen in de wereld. Op plek 1 staat dit jaar Ursula von der Leyen (voorzitter van de Europese Commissie), de Iraanse Mahsi Amini (later meer over haar) is de hekkensluiter op plek 100.

De wijde wereld en daarboven

Dit jaar begon helemaal verkeerd met de Russische invasie van Oekraïne. Een oorlog op Europees grondgebied, na decennia van relatieve rust en vrede. Wie had dat kunnen bedenken? Die dag zal ik niet gauw vergeten want mijn liefje en ik telden er weer een jaartje samenleven bij. Poetin en zijn militaire kliek dachten destijds nog dat de oorlog in vier dagen zou zijn beslecht in hun voordeel maar ze rekenden niet met de onverzettelijkheid van de Oekraïners en de heldenrol die president Zelensky ging spelen. Hij werd dit jaar niet voor niets gekozen tot Person of the Year door tijdschrift Time.

De foto van de Nederlandse fotograaf Eddy van Wessel pakte mij bij de kladden. Geen tanks of kapotgeschoten gebouwen maar een close-up van een ouder echtpaar in de zwaar belegerde stad Bachmoet. Ze zijn al 50 jaar samen en overleefden hevige Russische bombardementen. Hun erbarmelijke toestand liet ook de maker van de foto niet onberoerd. Van Wessel helpt de oudjes met de herbouw van hun woning.

Ik las onlangs een interessant boek van de Amerikaanse historicus en Ruslandkenner Orlando Figes. Het is getiteld ‘Het verhaal van Rusland. Mythe en macht’. Ik wilde weleens weten hoe de psyche van Poetin en zijn omgeving in elkaar steekt, door de bril van een onafhankelijke deskundige. Figes tilde een tipje van die sluier voor mij op. In dit boek schetst hij de geschiedenis van Rusland in elf hoofdstukken, vanaf het jaar 862 tot februari 2022. Het eerste hoofdstuk, over het ontstaan van Rusland -of exacter van Roes/Kiev-Roes- is essentieel want daar draait het in Poetins oorlog in Oekraïne om. Kern van Figes betoog: de geschiedenis van het land is gebaseeerd op heel veel mythes en Poetin buit die gefabuleerde werkelijkheden handig uit.

Zweedse Vikingen zouden stichters zijn van het oude Rusland maar Russische nationalisten konden zich daarin niet vinden. Ze wilden geen buitenlanders als oprichters van hun vaderland. Mongolen (Tataren) vielen Rusland binnen en domineerden het land honderden jaren maar ook dat verhaal past niet in het ideaalbeeld van een nationalistische Rus. Ivan IV, die bekend werd als Ivan de Verschrikkelijke, zou door God zijn gezonden maar was in realiteit een gewelddadig, autocratische rotzak. Moskovië zou het Derde Rome zijn maar Moskou werd nooit het wereldwijde centrum van de orthodox-kerkelijke wereld. 

Peter en Catharina de Grote wilden dat hun land bij Europa ging horen maar dat lukte nooit, om uiteenlopende redenen. Vadertje Tsaar bleek in het echt een wrede heerser. Het Heilige Rusland werd niet de redder van de mensheid zoals men dacht na de overwinning op Napoleon. Rusland overwon in Wereldoorlog II maar bracht de meeste mensoffers van alle betrokkenen. De autocratie in Rusland was al vroeg in de geschiedenis heel sterk en bleef dat en de samenleving was zwak. ‘Deze scheve verhouding, tussen een dwingende staat en een zwakke samenleving, heeft de loop van de Russische geschiedenis bepaald.’ Aldus de auteur. Een interessant en verhelderend boek.  

Onlangs zei ik tegen mijn liefje dat er wel heel veel ellende komt van politiek rechts. Een verijdelde staatsgreep van ultrarechts in Duitsland. Wie had dit kunnen bedenken? De lang naijlende gevolgen van Trumps presidentschap, de afschaffing van het recht op abortus door het overwegend conservatieve Amerikaanse Hooggerechtshof, de nieuwe extreemrechtse regering in Israël waarvan vrouwen, gematigde gelovigen en de LGBTI-gemeenschap niets positiefs hoeven te verwachten. De nieuw aangestelde extreemrechtse regeringen in Zweden en Italië, om over de funeste koers van de Taliban in Afghanistan maar helemaal te zwijgen. Meisjes en vrouwen mogen daar niets meer. Ze worden uit het maatschappelijke leven verbannen, mogen niet meer naar school, niet naar de universiteit en niet werken als vrijwilligers bij NGOs. 

Illustratie: Jos Collignon

2022 was ook het jaar van de aanstekelijke protesten van jongeren wereldwijd. In Iran gingen ze de straat op na de onverklaarbare dood van de 22-jarige Mahsa Amini die door de zedenpolitie was opgepakt vanwege het onjuist dragen van de hoofddoek. Jongeren, veelal vrouwen, protesteerden fel tegen haar dood en de eigen  onvrijheden. Medestanders werden vanwege hun protesten door het regime veroordeeld zonder een eerlijk proces en publiekellijk opgehangen. De Iraanse schrijver en illustrator Mehdi Bahman werd ter dood veroordeeld om hij op een Israëlische nieuwszender een interview gaf over de protesten in zijn land. In China protesteerden jongeren vanwege de draconische lockdown-regels. Hun maatschappelijke leven kwam daar tot stilstand. Afrikaanse jongeren ontvluchten hun land vanwege de uitzichtloosheid van hun situatie. Maar ook jongeren in rijke landen voelen zich in de steek gelaten door de maatschappij. Daaruit kwamen onder andere de acties van klimaatklevers voort. 

Ik las een interessant artikel in de Volkskrant over de verwachting dat autoritaire leiders hun handen vol gaan krijgen aan generatie Z, de jongeren die nu tussen 18 en 24 jaar oud zijn. Zij hunkeren naar vrijheid en emancipatie. Het internationale marktonderzoeksbureau ‘Glocalities’ deed onderzoek tussen 2014 en 2022, op basis van 300.000 interviews in 20 landen. Daaruit concludeert men dat er een grote golf aankomt, de hoogst opgeleide generatie uit de geschiedenis, die meer vertrouwen in onderwijs en wetenschap heeft dan haar voorgangers en digitaal verbonden is met de rest van de wereld. Het zal autocratische leiders steeds meer moeite kosten deze onderstroom te onderdrukken. De onderzoeker die werd geïnterviewd, is van mening dat deze jongeren hedonistischer zijn maar ze verlangen ook naar een ander mensbeeld. ‘Het paradigma van de homo economicus is failliet. Waartoe heeft de rationele gerichtheid op economische groei geleid? We hebben een hoog aantal burn-outs, een crisis in de geestelijke gezondheid en een klimaatcrisis.’ 

De helft van de wereldbevolking is momenteel jonger dan 30 jaar, iets dat in het vergrijzende Europa nogal eens wordt vergeten. Van die jongeren woont 90% in opkomende landen. De komende decennia zullen zij een grote invloed gaan hebben op de wereld. Ze zullen in opstand komen tegen autoritaire leiders of hun land willen ontvluchten, op zoek naar een beter leven. In november van dit jaar werd trouwens het 8.000.000.000ste wereldburgertje geboren. Mensen van zijn generatie behoren tot ‘Generation Alpha’ (vaak de kinderen van Millenials). We beginnen weer van voren af aan. Wat gaat hen in de toekomst allemaal overkomen?! 

2022 was ook het jaar van de zeer besmettelijke (maar minder dodelijke) omicronvariant. In China leidde het eerdergenoemde zero-covidbeleid van de communistische partij tot ongekend lange en strenge lockdowns terwijl de rest van de wereld de pandemie van zich afschudde en met het virus leerde leven. Onlangs liet men daar de restricties los. Slechte timing, onbeschrijflijke chaos en crisis. Deskundigen denken dat daar volgend jaar weleens een miljoen coronadoden kunnen vallen. De overheid meldde eerst één coronadode, de dag erna drie (de wereld wist beter) en daarna hield met op met cijfers te verschaffen. De huidige situatie in China zou tot nieuwe mutaties kunnen leiden die ook andere landen weer kunnen bedreigen. 

Van het internationale boekenfront valt er ook veel te melden dit jaar. De Britse tweevoudige Booker Prize-winnares Hilary Mantel (70) overleed plotseling en veel te vroeg, de gelauwerde Spanjaard Javier Marías (70) eveneens. Politica Madeleine Albright (84) was niet in de eerste plaats schrijfster maar schreef wel heel mooie, inspirerende autobiografieën. Dit jaar wil ik niet afsluiten zonder haar te noemen: zangeres Christine McVie (79) van Fleetwood Mac. Ze past niet per se in dit rijtje maar het jaar kan niet worden afgesloten zonder haar. Als ik mijn ogen sluit, hoor ik haar prachtige song ‘I would rather go blind’. Dat lied sleepte mij door mijn eerste en volgende liefdesverdriet heen...

Illustratie: Toon Joosen

Salman Rushdie werd dit jaar neergestoken door een geradicaliseerde moslim. De auteur schreef ‘De duivelsverzen’ in 1988, het eerste boek in mijn beleving dat in de ban ging vanwege religieus conservatisme. Het aantal boeken dat dit jaar om diezelfde en andere redenen in de ban ging, steeg gestadig. Toenemende religieuze censuur, vooral door Evangelisten in Amerika, is dit aan te rekenen. Op het web trof ik een filmpje aan van een bibliothecaresse in een stad in Midden-Amerika die het zo zat was dagelijks te worden bedreigd en uitgemaakt voor pedofiel (ze is een grootmoeder van zes) door religieuze fanatici! Ze luchtte haar hart voordat ze de handdoek in de ring wierp. Het treft vooral boeken over ras, seksualiteit, nieuwe concepten en controversiële ideeën. Je kunt er een knappe bieb of boekhandel mee vullen. 

Titels als 1984 (George Orwell), The Bluest Eyes (Toni Morrison), To Kill a Mockingbird (Harper Lee), The Handmaid´s Tale (margaret Atwood), The Catcher in the Rye (J.D. Salinger), Lord of the Flies (William Golding), The Color Purple (Alice Walker) en The Kite Runner (Khaled Hosseini) moesten het dit jaar ontgelden. Stuk voor stuk literaire klassiekers die ik met veel plezier las en opnieuw zou lezen. Zelfs Harry Potter-boeken kwamen op de zwarte lijst terecht. Dit is slechts een piepkleine selectie van de duizenden boeken in de ban. Censuur op boeken is kwalijk, het is een schending van de vrijheid om zelf te kiezen wat we lezen. 

Een stille ramp speelde zich dit jaar af in het dierenrijk: vogelgriep, ook wel vogelpest genoemd (verschillende soorten HPAI-virussen), greep om zich heen. Deze besmettelijke ziekte raakte wilde watervogels als eerste maar ging over op pluimvee. Er was sprake van een epidemie die waarschijnlijk velen ontging maar mij, enthousiaste amateur-vogelaar, niet. Alleen al in Europa werden dit jaar 50 miljoen wilde vogels geruimd. Voor kippen, kalkoenen, eenden, ganzen, duiven, zwanen en andere vogelsoorten in gevangenschap bleek het eveneens dodelijk. Het zorgde ervoor dat er met Kerst kalkoenen tekort waren in het Verenigd Koninkrijk. 

We save the best for last. Foto’s van ruimtetelescoop James Webb, 's werelds grootste, krachtigste en meest complexe ruimtewetenschappelijke telescoop ooit gebouwd, zetten dit jaar niet alleen astronomen in vuur en vlam. Ik keek mijn ogen uit naar deze beelden van nieuwe sterren, close-ups van zwarte gaten en mysterieuze structuren als galactische diamanten en extragalactische parels (PEARLS). Hiernaast zie je pilaren van de Carinanevel, de geboorteplek van zware sterren. Ze staan bijna tien triljoen kilometer van de aarde, op 15 lichtjaren afstand. Alle Webb-beelden overtroffen tot nu toe de verwachtingen. 

[Het is even tijd voor een kopje koffie, denk ik.]

Nederland en Spanje 

Illustratie: Bas van der Schot

In Nederland werd 2022 door menig Nederlandse journalist omschreven als een jaar van crises. Meervoud. Een energiecrisis, stikstofcrisis, klimaatcrisis, woningcrisis, toeslagencrisis, opvangcrisis (migranten van buiten Europa), vertrouwenscrisis (politiek), zorgcrisis en koopkrachtcrisis. Boze boeren, boze burgers, boze buitenlui. Het oud-Hollandse rijmpje ‘Ben je boos? Pluk een roos. Zet ‘m op je hoed, ben je morgen weer goed!’ is definitief uitgewerkt... Het land leek te stranden, als een aak in een drooggevallen rivier. De definitie van het woord crisis is ‘een zware noodsituatie waarbij het functioneren van een stelsel (van welke aard dan ook) ernstig verstoord raakt’. Al deze kwesties verstoorden het maatschappelijke leven maar van een zware noodsituatie was geen sprake, volgens mij. Met geld kan veel worden gered maar de bodem van de schatkist komt wel in zicht. Hoe trekken we het land weer vlot? Nederland ving in dit crisisjaar overigens wel 86.000 Oekraïners op. Die ruimhartigheid was niet aan de orde jegens vluchtelingen uit landen buiten Europa.

In NRC stond onlangs een aardig artikel met de titel `Van complotmarmot tot prijzenpijn: crisistaal stempelt de woordenschat van 2022´. Anti-overheidsdemonstrant, depoetiniseren, discriminatierechercheurs, kamikazedrone, laadpaalkleven, piekbelaster, plaktivist, Schipholschaamte, verdwijnstudent en zevenvinker. We zijn dan boos en verdrietig, aan creatief taalgebruik ontbrak het in 2022 evenmin! 

De tevredenheid over het functioneren van de democratie daalde in tien jaar tijd niet zo sterk als in het afgelopen jaar. Politiek en bestuur, economie en wonen vormen de Top3 van meest genoemde maatschappelijke problemen, volgens een recent onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Armoede en klimaat volgen, immigratie en integratie staan in de problemenlijst op en gedeelde negende plaats, met zorg en ouderenzorg. 

De reptielentheorie van politicus en complotdenker Thierry Baudet vond ik persoonlijk een van de dieptepunten van dit jaar. Hij deed zijn uitspraak in een podcast. Weet je trouwens dat er in de wereld 5.000.000 podcasts bestaan? Daar krijg je rode oortjes van! Volgens Bidet & Co zou de wereld worden geregeerd door een groep kwaadwillende reptielen. Dat zou een verwijzing zijn naar een geheime wereldelite, een verbond van globalisten – vaak Joods. Ook antisemitisme is een toxisch verschijnsel in Forum voor Democratie-gelederen. In datzelfde praatje zei de engerd ook dat hij fan is van Poetin. “Hij is de held die we nodig hebben.” Ik hoop dat zijn partij bij de eerstvolgende parlementaire verkiezingen ter ziele gaat. 

Een andere ontdekking van het jaar was voor mij het bestaan van de zogenoemde stikstofjacht in Nederland. De overheid ging stiekum op zoek naar boerderijen om ze uit te kopen voor eigen belang. Rijkswaterstaat wilde zo stikstofruimte creëren voor de omstreden verbreding van de A27 bij Utrecht-stad. Dat geloof je toch niet?! Dan snap je ineens waarom het vertrouwen van de burger in de politiek zo laag is... Luchthaven Schiphol blijkt dat eveneens stiekum te hebben gedaan om te kunnen doorgroeien naar 500.000 vluchten per jaar. Handige jongens wierpen zich op als stikstofmakelaars omdat het Rijk tekortschiet in de organisatie ervan. 

Wat ook zwaar op de maag lag, is het grote aantal bekende Nederlanders dat dit jaar overleed en die op een of andere manier van invloed waren op mijn leven. Henny Vrienten (73, zanger van Doe Maar), Remco Campert (92, schrijver), Jan Rot (64, zanger en liedjesschrijver), Jeroen Brouwers (82, schrijver), Bram Peper (82, politicus), Hannes Meinkema (79, auteur en feministe van het eerste uur) ontvielen ons.

En lest best. Dit jaar werd de Inktspotprijs uitgereikt aan Volkskrant cartoonist Jip van den Toorn (29). Zij won deze prijs voor beste politieke tekening van dit parlementaire jaar en daarmee is ze de eerste vrouw die deze prijs wint. Dat deed ze met haar tekening ‘Milieubewust’. Die bestaat uit twee panelen. Links zit Brenda met haar vriend in het vliegtuig en daaronder staat ‘vroeger’. Rechts staat ‘nu’ en zit Brenda wederom met haar partner in het vliegtuig. Alleen zegt ze er nu bij ‘Éigenlijk kan dit dus niet…’ Deze hiernaast is eveneens van de prijswinnares. Ik zou deze hele blog kunnen illustreren met alleen haar cartoons, zo goed en grappig vind ik ze! Medogenloos grappig. Van den Toorn publiceert er twee per week voor de Volkskrant. Ze zijn heel vaak een schot in de roos. Ze houdt ons een goede spiegel voor. Ze maakt illustraties voor Het Parool, de VPRO-gids, Vlaamse krant De Standaard en zit in de redactie van het tv-programma ‘Dit was het nieuws’. Onlangs kwam haar boek Crisis uit. 

Spanje begon dit kalenderjaar met een einde; dat van de uitbarsting van vulkaan Cumbre Vieja, op het Canarische eiland La Palma. 2022 zal hier de geschiedenis ingaan als een van de warmste jaren, met recordtemperaturen en extreme hittegolven. Deze zomer was de heetste in de geschiedenis van de nationale weerdienst. Het was ook een van de droogste jaren, met waterreservoirs die gemiddeld voor minder dan 40% waren gevuld en een dramatisch spoor van bosbranden. In februari van dit jaar kwam een spookstad in Galicië boven water. Het waterpeil in de plaatselijke rivier zakte dusdanig dat een teloorgegane nederzetting weer bloot kwam te liggen. Brais Lorenzo (1986), een gelauwerde Spaanse fotograaf, legde het beeld vast.

Sinds de invasie van Oekraïens grondgebied heeft Spanje bijna 1.000 soldaten, gevechtsvliegtuigen, schepen en tanks gestationeerd in de omgeving van het oorlogsgebied, als onderdeel van NAVO-afschrikkingsmissies maar daarover wordt publiekelijk weinig informatie verschaft. 

In juni van dit jaar vond het drama van Melilla plaats. 23 migranten vonden er de dood terwijl ze over een hek van Noord-Afrika naar Spaans grondgebied probeerden te klimmen. (Melilla is een grenspost aan de zuidkant van Europa.) Het leidde tot grote verontwaardiging in dit land. Er kwamen in 2022 29.000 migranten naar Spanje, bijna een kwart minder dan vorig jaar. 

De wetten van het Ministerie van Gelijkheid waren het middelpunt van controverse en de reden voor spanningen binnen de huidige regering van Pedro Sanchez. De campagne 'alleen ja is ja' tegen seksueel geweld dat symbool zou moeten staan voor de grote verdiensten van het feminisme in Spanje zorgde uiteindelijk met terugwerkende kracht juist voor strafverminderingen aan zedendelinquenten. 

Om deze sectie met een grappig nieuwsfeit te eindigen: Spanje werd dit jaar tevens het land van de 20.000 100-jarigen. Centenarius Pedro Sánchez, niet de papá van de Spaanse premier met dezelfde naam, poseerde met veel plezier in zijn lange onderbroek voor de Naaktkalender van 2023. Zijn bijna ontvolkte woonplek (jongeren trekken van het platteland naar de stad) in het binnenland van Murcia wilde zo zijn woonplaats op de kaart zetten en toerisme aantrekken. De kalender is inmiddels meer dan 400 keer online besteld, zelfs in Mexico. Doordat de levensduur stijgt en door de komst van immigranten bereikte Spanje in de eerste helft van 2022 zijn historisch hoogste bevolkingsrecord (47,61 miljoen inwoners).

Persoonlijk

Mijn liefje begon op 1 januari van dit jaar aan een nieuw project: het bijhouden van het aantal dagen zonder zon. De Costa Blanca wordt vaak beschreven als een deel van Spanje waar de zon 300 dagen per jaar schijnt. Dat wilde ze weleens checken. Dit jaar bleek slechts 12 zonloze dagen voort te brengen, de meeste vielen in maart. Ter plaatse viel bijna de dubbele hoeveelheid regen ten opzichte van 2020 en 25% meer dan in 2021; dat hield ze bij met behulp van de regenmeter in de tuin. Onze woonomgeving werd dus warmer maar niet droger.  

Toen de oorlog op Oekraïens grondgebied uitbrak, zeiden we tegen elkaar dat we blij waren in Zuid-Europa te wonen, verder weg van de brandhaard en een mogelijke kernramp. De kerncentrale van Zaporizja, de grootste van Europa, werd namelijk door de Russen bestookt. Dat was een bizarre gedachte. 

‘Emigreren is een beetje sterven’. Dat zei de bekende Mexicaanse filmregiseur Alejandro Iñárritu in een kranteninterview. Migratie stelt je identiteit op de proef. Voor de mensen uit het land waar je ooit woonde, ben je niet meer van daar en in je nieuwe vaderland geldt dat ook. Een buitenstaander. Zo voelde het vaker dan ooit dit jaar. Ik werd mij meer bewust van het outsider-perspectief als Nederlander in het buitenland. Regelmatig uit ik kritiek op mijn voormalige en nieuwe vaderland maar ik houd van beide landen.

Toen wij in maart van dit jaar weer eens in Valencia waren voor de Fallas, ontvingen we bericht uit Nederland dat mijn zus Ineke aan haar laatste levensdagen begon. We keerden onverhoeds terug naar het Spaanse honk. Via een bizar verlopen videoverbinding maakten we haar laatste ademtocht op afstand mee. Ze overleed aan de gevolgen van snel en agressief om zich heen grijpende kanker. Die ziekte liet ze al tweemaal achter zich, de laatste aanslag kwam ze niet te boven. Ze nam de laatste fase van haar leven in eigen hand (met veel steun en hulp van tweelingzus Lidy) en besloot waardig te sterven. De foto stamt uit gelukkiger tijden. We kwamen terug van een bezoek aan de plaatselijke kermis. 

We boekten een vlucht naar Nederland om bij haar afscheid aanwezig te zijn. Omicron greep daar wild om zich heen dus we deden er alles aan om niet besmet te raken. Die moeite bleek tevergeefs. We vlogen naar Alicante terug met Transavia waar het overgrote aantal passagiers zich aan geen enkele coronaregel hield. De purser zei “Nederlanders hebben schijt aan alle regels”. Het personeel wilde geen gedoe aan boord dus handhaafde niet. Mijn liefje lag twee dagen later doodziek op bed en verbleef daar ruim zeven dagen, met coronaverschijnselen. (De zelftest wees het niet uit.) Zelf was ik een dag of twee hangerig. Het is wat het issues... Inmiddels zijn we een aantal boosters verder. 

Qua gezondheid was 2022 sowieso een kwakkeljaar. Eindelijk werd er iets gedaan aan de de mobiliteitsproblemen (sneue heup) die ik al geruime tijd had. Vanwege corona stelde ik een behandeling uit, totdat het niet meer ging. Het goede nieuws is dat ik na 20 fysiotherapiesessies van de pijn af was. We zouden weer op reis kunnen en de bestemming wisten we ook al: overwinteren in Colombia. Joehoe! Die (voor)pret was van korte duur. Mijn liefje kreeg kort na mijn herstel een mankement aan haar voet dat niet werd verholpen na 20 keer fysiotherapie. Het blijkt een fractuur in een voetbotje te zijn. De komende maanden zijn we zoet met behandeling en hopelijk herstel. Dus we blijven thuis deze winter.

Dit jaar plaatste ik ook het grootste webalbum tot nu toe. Het zijn  honderden foto´s, veelal gezellige etentjes samen en met vrienden, mooie gerechten, belevenissen in en om het huis, vogel- en andere natuuruitjes, plaatjes van hond Chilli, snapshots van de long, hot summer, de aangeschafte kayak, muurschilderingen, snorkelavonturen, halve en volle manen. 

Ondanks enkele tegenslagen, boosheid alom en andere ellende gaan we vanavond niet pessimistisch slapen. Wel hopen we op een, in alle opzichten, beter 2023. Dat wensen we onszelf en ook jou toe. Dank voor weer een jaar bloglezen. 

Een gezellige jaarwisseling en een goed begin van het nieuwe jaar! 

*De uitdrukking in de blogtitel leende ik  van Youp van ´t Hek