Thalassaphilia*

Terwijl de kinderen in Nederland met winterjassen zingend langs de deuren gingen vanwege Sint Maarten, zaten wij in badkleding op het strand aan de Middellandse Zee. Het was die dag 27 graden Celsius, weer een record. Het zeewater koelde in de afgelopen periode drastisch af. De ene dag was het nog 25 graden Celsius, de andere was het opeens 15 graden. Hè? Hoe kan dat? De verklaring las ik onlangs in een lokale krant. Sinds enige tijd waait hier de poniente, de koelere westenwind die van de Atlantische oceaan afkomstig is. Die blaast het nog relatief warme oppervlaktewater verder de zee op. Dat betekent dat water uit grotere diepte naar het oppervlakte komt en dat water is veel koeler dan het oppervlaktewater.

We gingen dit jaar voor het eerst naar het strand met stoelen en een koelbox. De parasol lieten we thuis. Dat klinkt gek maar het is waar. We zegen net achter de duinrand neer, een aantal meters achter vier hengels. Als er iets zou worden gevangen, zaten we eersterangs om het te zien. Dat leidde tot grappige situaties... Er passeerden die dag veel strandwandelaars die -bijna- allemaal dachten dat wij de eigenaren van de hengels en de kayak waren. In sommige ogen zag ik waardering (had ik maar zo’n vrouw), in andere enige vorm van ongeloof. (Wat hebben die ouwe wijven met vissen?) 

De mannen van wie de hengels, de kayak, de tassen, de tafel met allerhande spullen, de koelboxen, de zakken met brood en de blikjes drank wèl waren, zaten ongeveer 20 meter bij ons vandaan. Niet op het strand maar op de stoep, naast hun auto. We groetten hen vriendelijk toen we aankwamen, we vroegen hen wat de opbrengst was toen wij het strand verlieten. Nul vis. Dus geen lekker vismaaltje vanavond? Nee, aardappelen en eieren, zei een van hen met een grote grijns op zijn gezicht. Hij kon er kennelijk niet mee zitten. Ze zaten urenlang samen te kletsen, alsof hun hengels niet bestonden. Ook wij kletsten samen, alsof er geen hengel stond. 

Het waren prachtige luchten en dat hoort bij deze tijd van het jaar. Een groot aantal wolken leek op een UFO. Ze hingen als platte, witte schijven laag aan het firmament. Na een minuut of vijf veranderde dat beeld, na tien minuten waren de UFOs opgelost. Daarna ontstonden er nieuwe. Prachtig, niet alleen voor een fanatieke wolkenstaarder als ik.

Onze Britse vrienden Pat & Sue zitten elke dag op het strand. Die dagelijkse gang noemen ze 'going to the office' en daar moeten we altijd om grinniken. Ze zwemmen ook nog steeds in zee al betreurden ze de val in temperatuur. Ze vertelden ons dat ze op die dag aan de horizon zogenaamde ‘mirages’ zagen. Het zijn luchtspiegelingen die onstaan als er een groot verschil is tussen de temperatuur van de lucht en die van het water. Licht wordt anders afgebogen door warme lucht dan door koude. Fata Morganas nemen de kijker in het ootje. Je denkt dat je in de verte een schip ziet maar dat verandert weldra in een varend flatgebouw. Of het schip blijkt ineens gespiegeld in de lucht te hangen, dus ondersteboven. Zelf heb ik het nog nooit meegemaakt aan het plaatselijke strand maar ik ken het verschijnsel wel van andere plekken op de wereld. 

Zo schijnt de legende van de Vliegende Hollander te zijn ontstaan. Het zeilschip werd gespiegeld en leek in de lucht te varen. Er wordt ook wel gezegd dat de ondergang van The Titanic werd veroorzaakt door dit verschijnsel. De extreem koude lucht boog het licht dusdanig af dat er een valse horizon ontstond en de ijsberg ongezien bleef. 

Foto: J. Thompson

Dit is ook de tijd van de grote groepen trekvogels die van het hoge noorden van Europa naar het zuiden trekken. Dagelijks komen er honderden mantelmeeuwen over onze hoofden gevlogen. Sue, ook een grote vriendin van gevederde vriendjes, zat laatst op haar balkon en meende drie kraanvogels te zien overvliegen. Daar zou het wel de tijd voor kunnen zijn, vertelde ik haar. Onlangs ontdekte ik de crane radar, een GPS-systeem waarmee je kraanvogels met een tag realtime kunt volgen op hun route van Scandinavië naar Frankrijk en Spanje, de overwinteringsgebieden. Sinds het kouder werd in het hoge noorden, begon hun vogeltrek naar het zuiden. Dan floept er plotseling een groen licht aan in hun hersenpan en beginnen ze te vliegen. Deze vogels halen 49km/per uur, soms in groepen van honderd of meer. Op het moment van bloggen is een groot aantal van hen net Parijs gepasseerd. 

Op zondagochtend luisterde ik weer naar het programma 'Vroege Vogels' op de internetradio toen ik presentator Menno een oproep hoorde doen aan Nederlanders die werkzaam of woonachtig zijn in het buitenland. De redactie wil een speciaal programma gaan maken over vogelaars buiten de landsgrenzen. Nu hopen ze waarschijnlijk op exotische verhalen uit Peru, Nieuw-Zeeland en Papoea Nieuw-Guinea maar ook ik reageerde. Ik stuurde een mail met wat verhalen over de vele gevederde vriendjes in mijn eigen woonomgeving, in nabij gelegen natuurparken, vergezeld door een aantal foto’s van eigen hand. De eerste reactie ontving ik van een van de redacteurs van het programma. Ze zouden contact met mij gaan opnemen. Ondertussen kreeg ik een tweede mail van een andere redacteur en verslaggever. Of ze mij een keertje zouden mogen bellen? ¡Claro que sì! Ik ben benieuwd. (Wordt vervolgd.) 

Vorige week was ik even in Laguna Lo Monto, een kleine plas die in onze gemeente ligt en waar vaak trekvogels zijn te zien. Daar ontmoette ik de Britse natuurfotograaf John Thompson die daar was met een vriend. De beide heren waren helemaal in jagersuitrusting, met vogelsjaals om, hoeden met speldjes erop en loodzware camera’s met enorme lenzen. We raakten aan de praat over vogelen en over het gebied waar we op dat moment stonden. Dat kan wel iets meer onderhoud gebruiken, daarover waren we het eens. Zij hadden eerder een uitgebreid rapport aan de gemeente geschreven over de teruglopende waterkwaliteit, achterstallig onderhoud van de kanten en andere technische details maar er gebeurde tot dusver weinig mee. “It‘s all about politics”, meende John. De politieke partij die voorheen en nu de scepter zwaait (Partido Popular) heeft natuurbehoud niet hoog -genoeg- op de prioriteitenlijst staan. Natuur en milieu lijkt zo nog steeds een linkse hobby te zijn. Tja.

Op enig moment vroeg ik hem waarom hij de ramen van zijn geparkeerde auto open had gelaten. Toen ik aankwam, vond ik het verdacht dus ik keek even door het raam aan bestuurderskant of daar geen dooie lag. Je weet maar nooit. Niks of niemand te zien. John keek mij niet begrijpend aan dus ik herhaalde mijn vraag. Waarom stonden zijn autoramen open? Ik dacht dat hij ter plekke een hartverzakking kreeg. “Oh shit”, er lagen twee dure camera’s in de kofferbak. Hij wist niet hoe snel hij naar zijn auto moest rennen. Gelukkig liep het goed af. Er was daar kennelijk geen 'kiekendief' (;-)) in actie! 

Hij gaf mij zijn kaartje bij het afscheid. John maakt mooie natuurreizen en legt de bijzonderste foto’s vast op een eigen website. Daar trof ik bovenstaande foto aan van de twee vliegende kraanvogels, gespot in midden-Spanje. In het recente boek van Tommy Wieringa las ik dat een fotograaf een luie schilder is. Als je ziet in welke bochten een fotograaf zich soms wringt voor het mooiste plaatje, kan ik niet anders dan het hiermee oneens zijn. 

Door hun vertrek was het gebied helemaal voor mij. Er bevinden zich daar vijf uitkijkposten die ieder een andere hoek op de waterplas biedt. Zo ontdekte ik een tjiftjaf in een rietkraag. Mijn allereerste. Joehoe! Het is een klein bruingeel vogeltje dat is te herkennen aan de zang: het roept tjif-tjaf ♪. Zo dacht ik het diertje te herkennen. We maken vorderingen als vogelaar! Door die roep behoort de tjiftjaf tot de zogenaamde onomatopeeën (vernoemingen via klanknabootsing). Dit fragiele diertje overwintert hier of in Portugal of Noord-Afrika. In mijn vogelboek las ik dat het vooral 's nachts vliegt. Het vrouwtje trekt eerder zuidwaarts dan het mannetje. Rond april-mei keert het naar het noorden terug. 

Boven zee is er nu regelmatig een ellenlange sliert vogels net boven het wateroppervlakte te aanschouwen. De kijker ziet dan een lange, witte lijn bewegende stippen net boven het wateroppervlakte. Het zou kunnen dat er iets bijzonders gebeurt op de riffen die voor onze kust liggen. Bijvoorbeeld dat inktvissen hun eitjes leggen en dat vogels op die lekkernij afkomen. In dit seizoen raak ik niet uitgekeken.

*Dit is de klinische term voor liefde voor de zee