Ze maakten er een potje van

De hele maand oktober worden hier de patroonsfeesten gevierd. Dit zijn belangrijke katholieke feesten in een land dat echter langzaam maar zeker ontkerkelijkt. Wij wonen in een plaats die Pilar de la Horadada heet. De patroonheilige om wie het hier draait is Onze Lieve Vrouwe van Pilar, een van de oudste Maria-heiligen. Volgens de overlevering zag Jacobus de Meerdere, toen de moeder van Jezus nog in Jeruzalem woonde, haar in levenden lijve aankomen op de oever van de rivier de Ebro, vergezeld van een groep engelen die een zuil (pilar) meedroeg.

Jacobus (een apostel van Jezus) was een van de eerste heiligen die naar de westelijke grenzen van Europa reisde om het Evangelie te verkondigen. Zijn beenderen zouden begraven liggen in Santiago de la Compostella. Het Iberisch schiereiland, de finis terrae, maakte destijds deel uit van het Romeinse Rijk. De meegebrachte zuil schijnt tegenwoordig te worden bewaard in de Basiliek van Pilar in Zaragoza, in de autonome regio Aragón waar wij onlangs rondreisden. Religieuze Spanjaarden gaan er jaarlijks op bedevaart. 

Spaanse jongeren beleven deze patroonsfeesten op geheel eigen wijze. Met minder devotie, dat is zeker. Zij zien het vooral als een manier om samen te feesten. Er vloeit dan veel alcohol door de jonge keeltjes. Dat zagen we van heel dichtbij toen we naar Los Alcázares gingen om deelgenoot te zijn van de ‘Dia de la Hispanidad’. In de volksmond wordt 12 oktober Columbusdag genoemd. In dit land lijkt men (nog?) niet gebukt te gaan onder de eigen geschiedenis als voormalige kolonisator. In Nederland verwijderde men het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen uit het straatbeeld en werd de Gouden Koets naar een donkere schuur verbannen. Je zou het een hedendaagse Beeldenstorm kunnen noemen. 

De door mij gewaardeerde historicus en schrijver Martin Bossenbroek (71) schreef een nieuw boek over dit thema, getiteld ‘Kolonialisme! De vloek van de geschiedenis’. Zelf noemt hij het een pamflet en dat geeft de politieke lading aan. Hij stelt dat er een punt moet worden gezet achter het koloniale verleden; geen komma zoals premier Rutte eerder meende. Het einde raakt zoek als je al het leed uit het verleden wilt rechtzetten. Bossenbroek voelt niets voor het narratief van de borstkloppers (zoals Wilders, die zich menigmaal liet afbeelden als Michiel de Ruyter), noch van de boetedoeners. De ene groep is de verkondiger van ‘daar werd iets groots verricht’, de andere van ‘daar werd iets gruweljks verricht’. Het witte verhaal versus het gekleurde verhaal. Hij vindt het pijnlijk te constateren dat we door deze polisarisatie zelf bijdragen aan de afbraak van de democratie. En dat terwijl de klok voorttikt... Zijn opvattingen resoneerden bij mij. 

Hier wordt Columbus vereerd als de man die van Spanje een wereldmacht maakte nadat hij de Nieuwe Wereld ontdekte. (Per ongeluk, dat wel...) Mijn liefje las vorige week voor uit de Spaanse krant El País. 

Daarin was te lezen dat onderzoekers na 22 jaar speuren zeker menen te weten dat Cristóbal Colón (Christoffel Columbus) geen Italiaan uit Genua was. Het DNA in zijn beenderen uit cryptes in Italië en Spanje werd onderzocht. Er is ook een mausoleum in de Dominicaanse Republiek maar de autoriteiten weigerden medewerking aan dit project. Ze namen ook DNA-monsters uit de beenderen van Columbus' zoon Hernando, zijn broer Diego -die zijn broer niet (b)lijkt te zijn maar een verre neef- en zijn Spaanse moeder. Voor het DNA-onderzoek werd hulp ingeroepen van Amerikaanse en Australische experts. 

Spaanse wetenschappers van de Universiteit van Granada, onder aanvoering van geneticus Dr Lorente, denken nu zeker te weten dat deze ontdekkingsreiziger geen Italiaan maar waarschijnlijk een Spanjaard was. Ook denken ze dat de ontdekkingsreiziger, wiens expeditie over de Atlantische Oceaan in 1492 de loop van de wereldgeschiedenis veranderde, waarschijnlijk in West-Europa werd geboren; mogelijk in de stad Valencia. 

Cristóbal Colón zou een Sefardische Jood zijn. Ze vermoeden dat hij zijn Joodse identiteit verborgen hield of zich bekeerde tot het katholicisme om aan religieuze vervolging te ontkomen. Afgelopen zaterdag werd op de Spaanse tv (RTVE) een documentaire vertoond, getiteld ‘Columbus DNA: His True Origin’ die dit verhaal vertelt. Ik bekeek de docu onlangs op YouTube. Un gran puzle... Mooi gemaakt, spannend in beeld gebracht en fascinerend! Toen ik ’s middags thuiskwam om de laatste episode te bekijken, was de documentaire van het web verdwenen. Ik keek waarschijnlijk naar een illegale kopie. 

De kring van genetica-specialisten reageerde terughoudend op dit nieuws. Ze stelden vraagtekens bij de gehanteerde methoden en hekelden het gebrek aan wetenschappelijk bewijs. Er kwam immers geen publicatie in een wetenschappelijk tijdschrijft. Geschiedenisspecialisten vroegen zich vooral af waarom de grootste Columbus-kenners niet waren betrokken bij dit onderzoek. Anderen, zoals ik, zagen de ironie van het lot. Het Spaanse koningspaar (Ferdinand y Isabella) dat opdrachtgever en sponsor van Colombus was, maakte zich destijds schuldig aan vervolging, verdrijving en pogroms van Joden in het land. Hadden zij hun macht en rijkdom te danken aan de verrichtingen van de joodse Cristóbal... Tja.  

Ik weet niet hoeveel Spaanse jongeren interesse hebben in dit verhaal maar dat doet nu niet terzake. Deze nationale feestdag was voor menige jongeling een dag om te genieten van keiharde muziek, een flinke borrel en een lekker potje rijst met vrienden op het strand. En geef ze eens ongelijk! Er was die dag in Alcázares een groot aantal peñas aanwezig. Wij kennen deze aan Valenciaanse zijde ook. Dit zijn verenigingen van jong en oud, van groepen die op zo’n dag samenkomen om traditioneel te koken en met elkaar te eten. 

Zoals wij in Valencia onlangs ‘Dia de Valencia’ vierden met paëlla voor iedereen, door lokale peñas bereid, zo deden ze dat in Murcia met het feest van de Calderos. De Murciaanse caldero is een gietijzeren pot waarin diverse soorten vis uit de Mar Menor, talloze tenen knoflook, tomaten, rijst uit Calasparra, ñoras, saffraan en peper worden bereid tot een smaakvolle stoofpot. De maaltijd wordt geserveerd met aïoli. Er hingen die dag tientallen potten aan een driepoot boven open vuur op het strand. (De enige dag van het jaar dat dit is toegestaan.) De caldero is een van de oudste kookpotten die de mensheid kent. Heksen uit vervlogen tijden kookten erin. (Niet zelf, natuurlijk!) Als het gerecht aan tafel wordt geserveerd, wordt er een handgevlochten mand van aspertogras om de bloedhete pot gedaan.

Ook de peña van het lokale restaurant Ramon bereidde een caldero voor. Ik raakte in gesprek met twee van hun leden. Eentje stond knoflook en ñoras fijn te stampen in een vijzel. Zij meldden bij die gelegenheid op zoek te zijn naar een kokkin maar daarop reageerde ik niet. Ze nodigden mij uit te komen proeven als hun caldero klaar was. Ik bedankte hartelijk maar ook dat liet ik passeren. We reserveerden namelijk voor de lunch in ons favoriete lokale restaurant La Tropical. Bovendien ben ik niet erg happig op vissen uit de uiterst vervuilde Mar Menor. Lokale bestuurders en boeren langs de Mar Menor maakten er decennialang een potje van. Al tien jaar blog ik over het sneue lot van deze bijzondere lagune, de grootste binnenzee van Europa. 

Een van de opvallendste vrouwelijke chefs van dit moment in deze regio is de 37-jarige María Gómez. Zij heeft een restaurant dat in 2021 een Michelinster ontving, genaamd ‘Magoga’ in de stad Cartagena. ‘Where the Sea and the Countryside Embrace’, aldus de website. 

Gómez werd geboren in Fuente Alamo, een dorp in Campo de Cartagena (een van de grootste vervuilers van de Mar Menor). Haar culinaire opleiding kreeg ze in een catering centrum en een beroemde horecaschool in Baskenland. Ze deed ondere andere werkervaring op in het wereldberoemde Spaanse sterrenrestaurant El Bulli. Zij timmert aan de weg, gaf een kookworkshop tijdens de gastroweek in Los Alcázares waarin ze een typisch Murciaanse caldero bereidde. De kaarten waren razendsnel uitverkocht, we visten achter het net. Wij gaan dit restaurant zeker een keer bezoeken. 

Mijn lekkerste caldero at ik tot dusver bij El Mosquí, een visrestaurant in Cabo de Palos; de plek waar ik in de zomermaanden graag snorkel. Ik vertrouw erop dat ze daar gezonde vis gebruiken. Dit gerecht is al meer dan 50 jaar hun signature dish. Beetgare rijst, een mooi stukje vis (separaat geserveerd), huisgemaakte aïoli en heel veel smaken in de pot. Aanrader!