Happy?

Dit vind ik een toepasselijk vervolg op mijn vorige blog. Al sinds 2012 verschijnt er jaarlijks een Wereldgeluksrapport; zo ook afgelopen donderdag. Dit onderzoek, uitgevoerd in 147 landen, wordt verricht door onderzoekers van het Wellbeing Research Center van de universiteit van Oxford en het Amerikaanse onderzoeksbureau Gallup; onder auspiciën van de Verenigde Naties.

Dit rapport laat niet alleen zien welk land het gelukkigst is ter wereld. Elk jaar is er daarnaast een thema. Voor het bepalen van het geluksgevoel in een land spelen vier factoren een rol: vertrouwen, verbinding, veiligheid en vrijheid. Het thema van dit jaar is welwillendheid. Daarbij gaat het om de mate van vriendelijkheid, vrijgevigheid en attentie jegens anderen. Nieuw bewijs toont aan dat dit soort daden belangrijke voorspellers zijn van geluk.

Zoals menig jaar op rij wordt de Top 4 van gelukkigste landen gevormd door Scandinavische landen: Finland, Denemarken (inclusief Groenland!), IJsland en Zweden. Deze landen kennen meer sociale zekerheid dan elders het geval is. Finland voert de lijst aan voor de achtste keer op rij. De Finnen geven hun leven dit jaar een 7,7 op een schaal van 0-10. Een land dat een speciaal woord kent voor het fenomeen 'thuis dronken worden, in je eentje, in je ondergoed' moet wel een hoger niveau van geluk hebben bereikt: Kalsarikännit. (Aldus satirisch nieuwsmagazine De Speld.) Het land is echter niet het gelukkigst voor Finnen tot 30 jaar en die van boven 60 jaar. Litouwen en Denemarken gaan met die eer strijken. 

Plek 5 op deze ranglijst wordt ingenomen door Nederland. Nederlanders geven hun leven een score van 7,3. Qua vrijheid zetten Nederlanders zich echter op de 41ste plek. Vrijheid gaat in dit verband over de vraag in hoeverre men tevreden/ontevreden is over de vrijheid om te kunnen leven zoals men wil. 

In de Top 10 van dit jaar staan voor het eerst ook Costa Rica (6) en Mexico (10). Inwoners van deze landen hebben relatief weinig geld en een kortere levensverwachting maar wel een belangrijk sociaal netwerk. Noorwegen (7),  Israël (8) en Luxemburg (9) completeren deze lijst. Israël stond vorig jaar nog op de vijfde plek, net boven Nederland. Qua vrijheid zetten de Israëli zich dit jaar echter op de 87ste plaats. Dat heeft zeker te maken met het verlies van vertrouwen in de politieke integriteit van hun minister-president en zijn regering.

Opvallend is dat de Verenigde Staten, nadat ze vorig jaar voor het eerst uit de Top 20 zakten, niet terugkeren in deze top. Ze staan dit jaar op plaats 24; een historisch dieptepunt. (In 2012 stonden ze nog op plaats 11, gemiddeld op plek 17.) Men wijt het vooral aan het onderlinge sociale wantrouwen en financiële stress. Dit jaar, waarin landen dus voor het eerst werden gerangschikt naar leeftijdscategorie, toont aan dat de Amerikaanse achteruitgang gedeeltelijk is te wijten aan Amerikanen jonger dan 30 jaar. Zij voelen zich met name ongelukkig  met hun leven. 

De VS staan nog wel in de Top 10 voor personen van 60 jaar en ouder (met een score van 7,2). Voor personen jonger dan 30 jaar geldt de 62^ste plek, met een score van 6,3. Ik moest denken aan een column van tv-recensente Angela de Jong. Ze beschrijft een jonge Nederlander die langs het huis van zijn oma loopt en zich bedenkt dat hij zich bij leven nooit zo’n huis zal kunnen veroorloven. Dat is gemis aan vertrouwen in de toekomst, aan leven zoals je zou willen leven. 

Dat speelt in meer Westerse landen. Ook in een land als Canada bijvoorbeeld, liggen de uitkomsten voor mensen van 60 jaar en ouder minstens 50 plaatsen hoger (net als in de VS) dan voor personen jonger dan 30 jaar. Tussen 2006 en 2010 waren jongeren in Noord-Amerika en Australië/Nieuw-Zeeland nog net zo gelukkig als hun oudere landgenoten. Hun levenstevredenheid daalde sindsdien sterk, van 7,4 naar 6,6.

In een groot aantal landen, met name in Centraal- en Oost-Europa, is het echter andersom: jongeren zijn daar gelukkiger dan ouderen maar dat is niet altijd zo geweest. 

Oekraïne staat op de 111de plaats, met een score van 4,6. Oorlog trekt een grote wissel op het gevoel van vertrouwen, verbinding, veiligheid en vrijheid van mensen. Qua vrijheid zetten de bewoners hun gemaltraiteerde land op de 128ste plaats. Nóg slechter scoorde het qua perceptie van corruptie (132ste). De vraag was: is corruptie wijdverbreid in de overheid of niet? En: is corruptie wijdverbreid in bedrijven of niet? Corruptiebestrijding is daar momenteel geen prioriteit. 

De Russische Federatie staat op de 66ste plek van de ranglijst, met een score van 5,9. Russen geven hun land dus net een onvoldoende. Daarentegen denk ik dat Poetin & Co zichzelf een 10 met een griffel geven. Ooit stond het land op de 49ste plaats maar het heeft eerder ook op plek 80 gestaan. Voor wat betreft vrijheid plaatsten de Russen hun land op de 101ste plek. 

Over het algemeen zijn 15 Westerse industrielanden dit jaar minder gelukkig dan ze waren tussen 2005 en 2010. De VS, Canada (nu plaats 18, ooit op 5, gemiddeld op 10) en Zwitserland (nu plaats 13, ooit op 1, gemiddeld op 5) behoren tot de landen met de grootste teruggang in dat gevoel. 

Spanje, het land waarnaar ik emigreerde, staat op de 38ste plaats met een score van 6,4; een magere voldoende. Eerder schreef ik dat Spanjaarden niet per se de lachebekjes van Europa zijn. Zelfs niet nu het land een van de economische groeibriljanten van het continent blijkt te zijn. Wat mij opvalt, is de lage plaats van Spanje op het punt van vrijheid: 88ste. De onvrede komt waarschijnlijk voor uit de werkloosheid onder jongeren en sociale druk van familie, vermoed ik (amateursociologe). Qua verbinding staat het land op de 16de plaats; de hoogste ranking van alle factoren. Ook dat is begrijpelijk, vanwege de hechte familiestructuren. Qua perceptie van corruptie staat het op de 123ste plaats. 

Indonesië, het land waar onze adoptiefamilie woont, staat op de 83ste plaats met een score van 5,6. (Die 83ste plek is de gemiddelde plaats in de afgelopen jaren.) De hoogste plek was ooit 74, de laagste 96. Wat mij opviel is dat Indonesië op plaats 1 staat voor wat betreft vrijgevigheid. De vraag die eraan ten grondslag ligt, was: heeft u afgelopen maand gedoneerd aan een goed doel? Dan verbaast het mij dus niets want we zitten in Ramadan-tijd en iedere goede moslim wordt geacht in die tijd (extra) te doneren aan minderbedeelden.

Van alle landen in het Midden-Oosten scoort Libanon het laagst; het staat op plek 145 met een score van 3,1. De Palestijnse staat (alleen mensen op de Westelijke Jordaanoever) bezet plek 108, met een score van 4,7. De Gazanen konden afgelopen jaar niet worden geïnterviewd, om overduidelijke redenen.

Van alle landen in Zuid-Oost Azië is Myanmar het ongelukkigst. Het staat op de 126ste plek, met een score van 4,3. Van alle landen ter wereld is Afghanistan het ongelukkigst, met een score van 1,3. Het land staat dit jaar op de aller-allerlaatste plaats (147). Dat is al jaren op rij het geval, ook al voor de terugkeer van de Taliban. 

Tot zover de voor mij meest in het oog springende scores.

Dit rapport bevat ook een aantal belangrijke bevindingen over het thema van dit jaar: welwillendheid. Een van de opvallendste conclusies is dat aardig, vrijgevig en attent zijn voor anderen (vice versa) sterkere voorspellers van geluk zijn dan negatieve gebeurtenissen, zoals bijvoorbeeld criminaliteit en economische tegenspoed. Met andere woorden: geloven in de goede wil van mensen om ons heen heeft een grotere impact op ons welzijn dan (bijvoorbeeld) een hoger salaris. Mensen blijken te pessimistisch over de welwillendheid van anderen. We schatten hun vriendelijkheid snel verkeerd in. 

Volgens de onderzoekers hangt ons geluksniveau niet alleen af van hoe behulpzaam onze medemens is, maar ook in welke mate we dénken dat anderen ons te hulp zullen schieten (perceptie). De onderzoekers deden een experiment. In diverse landen liet men in totaal 17.000 portemonnees slingeren. Portemonnees worden doorgaans veel vaker terugbezorgd bij de rechtmatige eigenaar dan gedacht of verwacht. Zo schatten ondervraagde Canadezen dat 23% van de verloren portemonnees weer boven water zou komen. In werkelijkheid was dit meer dan 80%. In Nederland vond circa 70% van de ‘verloren’ portemonnees zijn weg terug naar de eigenaar. Omdat we de vriendelijkheid van anderen onderschatten, kan ons welzijn worden verbeterd door daarover helder te zijn. 

De welwillendheid nam in alle regio’s van de wereld toe tijdens de coronapandemie. Bepaalde groepen hadden meer hulp nodig en anderen reageerden daarop positief. Deze 'welwillendheidsboost' is sindsdien gebleven.  Ondanks een daling in 2023-2024 liggen de welwillendheidsdaden nog steeds ongeveer 10% boven het niveau van vóór de pandemie. 

Welwillendheid heeft ook voordelen voor degenen die zorgen voor en delen met anderen. Dit werkt het best als het motief is om anderen te helpen, in plaats van jezelf goed te voelen, als de handeling vrijwillig is en als het een duidelijk positief effect heeft op de ontvanger.  

Er zijn veel manieren waarop mensen vriendelijk, vrijgevig en attent voor elkaar kunnen zijn. Het beste voorbeeld van samen delen is misschien wel samen aan tafel gaan om te eten. In je eentje eten is niet goed voor iemands welzijn, blijkt uit onderzoek. Mensen die vaak met anderen eten, zijn veel gelukkiger. Het toenemend aantal mensen dat alleen eet, is een van de redenen voor het afnemende welzijn en het geluksgevoel in de Verenigde Staten. In een onderzoek uit 2023 bleek 1 op 4 Amerikanen alleen te eten. Het aantal personen dat de maaltijd deelt, daalde daar in de afgelopen jaren met 50%. 

De mate van welwillendheid heeft ook een diepgaande impact op de politiek van een land. Populisme is grotendeels te wijten aan ongelukkigheid onder burgers. Of het links of rechts populisme is, hangt af van vertrouwen. Mensen die anderen vertrouwen, slaan linksaf, degenen die dat niet doen, slaan rechtsaf. 

Subjectieve ervaringen zoals tevredenheid over het leven en vertrouwen in elkaar spelen een veel grotere rol bij het vormen van waarden en bij stemgedrag dan traditionele ideologieën of klassenstrijd. In Europa en de Verenigde Staten is de afname van geluk en sociaal vertrouwen een belangrijke verklaring voor de toename van politieke polarisatie en stemmen tegen 'het systeem' (de overheid). De daling in levenstevredenheid verklaart de algehele stijging in anti-systeem sentimenten, maar vertrouwen in anderen gaat dan ook een rol spelen. Onder ongelukkige mensen die worden aangetrokken door de extremen van het politieke spectrum, zijn mensen met weinig vertrouwen in de mensheid vaker te vinden aan de uiterst rechterkant, terwijl mensen met veel vertrouwen meer geneigd zijn om aan uiterst linkerzijde te stemmen.

Van 2006-2010 nam de ongelijkheid in geluksgevoel toe in bijna alle regio’s ter wereld, behalve in West-Europa. De grootste toename, met meer dan 50%, vond plaats in Sub-Sahara Afrika, onder alle leeftijdsgroepen. Bewoners van alle landen in die regio gaven hun leven een onvoldoende, variërend van 5,8 tot 2,9. De stroom migranten naar West-Europa zal voorlopig dan ook niet stoppen, is mijn verwachting. 

Ontwikkelingshulp is ook een vorm van welwillendheid, mevrouw Klever. Wordt iedereen gelukkiger en een beter mens van, aan gevers- en ontvangerskant.