Het grote prikken

Afgelopen week vroeg een vriend ons uit nieuwsgierigheid welke bronnen wij bij voorkeur raadplegen om op de hoogte te blijven van de laatste covid-19-ontwikkelingen. Hij voegde zijn eigen informatiestromen bij: europa.eu, saludpublica, iatatravelcentre.com, informationisbeautiful.net. Stuk voor stuk interessante, objectieve bronnen. Ik gaf hem eerlijk antwoord. Mijn liefje en ik zijn coronamoe aan het worden en houden de cijfers over besmettingen, ziekenhuisopnames en doden niet meer dagelijks bij. Wel houden we de vinger aan de pols voor wat betreft de situatie in onze eigen regio (Valencia), die van de buren (Murcia) en van Nederland. Onze aandacht gaat momenteel meer uit naar vaccins.

Terwijl ik dit typ, moet ik denken aan het woord ‘respair’… het nieuwe woord dat prinses Mabel vorige week de wereld in slingerde via social media. Het betekent de terugkeer van hoop na een periode van wanhoop. Het werd gebruikt in de 15de eeuw maar verdween daarna in de vergetelheid. Hoog tijd om het begrip weer op te poetsen! 

Een vriendin stuurde mij deze week een artikel over vacineren in Europa. Duitsland en Spanje zijn verder dan Nederland en beginnen, naar verluidt, in januari 2021 met hun grootscheepse vaccinatieprogramma. Spaanse premier Pedro Sánchez maakte afgelopen zondag bekend dat aan het einde van het eerste kwartaal van volgend jaar “een substantieel deel van de bevolking” zal zijn ingeënt.

In datzelfde artikel stond te lezen dat 13.000 plekken in dit land worden voorbereid om vaccinaties te gaan verzorgen. Dat is hetzelfde logistieke netwerk van 3.000 gezondheidscentra en 10.000 consultatiebureaus dat jaarlijks wordt gebruikt voor het geven van de griepprik. (Dit jaar kregen 14 miljoen mensen hier in een tijdsbestek van acht weken de griepprik.)

Spanje ontvangt 10% van de 1.2 miljard doses vaccin die de Europese Unie eerder bij verschillende fabrikanten bestelde. In Spanje zullen eerst zorgverleners en ouderen tegen het coronavirus worden ingeënt. Chronisch zieken en personen met een verhoogd risico krijgen eveneens voorrang. In fase 1 verwacht men dan 2.5 miljoen inwoners te kunnen vaccineren. In fase 2 (maart-mei) verwacht men een geleidelijke toename van het aantal beschibare vaccins en meer doelgroepen. Vanaf juni volgt stapsgewijs de rest van de bevolking.

Haar vraag was of wij ons laten vaccineren tegen dit virus? Een steekproef onder de Nederlandse bevolking toonde onlangs aan dat nog maar 52% zich zeker of waarschijnlijk laat vaccineren. Dat is veel minder dan enkele maanden geleden. En wij, Hollanders in Spanje, wat antwoordden wij? 100%! Je wilt deze rotziekte toch niet krijgen?! Als je het al overleeft, daarna maandenlang lamlendig op de bank liggen, hopend op volledig herstel? 

Zeker, niemand weet of en welke gevolgen een coronavaccin op lange termijn zal hebben. We zullen met die onzekerheid moeten leren leven. Wat nu al wel bekend is, is dat vaccins gelden als de veiligste, succesvolste en goedkoopste manier om ziekte te voorkomen. Er zijn inderdaad incidenten. Als er één ding is dat deze pandemie verduidelijkte wat mij betreft, is dat het leven minder maakbaar is dan sommigen van ons ooit dachten. Bill Gates die ons wil injecteren met zijn nanochips en ons zo voortaan overal kan volgen? George Soros die covid-19 moedwillig de wereld in stuurde om onze vrijheid af te nemen? Die ideeën zijn pas echt gevaarlijk…

Bovendien willen we terug naar ons oude leven en op niet al te lange termijn graag weer op pad gaan; niet alleen binnen de landsgrenzen maar ook (ver) daarbuiten. In de toekomst zal ik met een grote boog -en vol overtuiging- om verklaarde antivaxxers heen lopen. Ik vind het trouwens een goede zet dat Qantas als eerste luchtvaartmaatschappij een inentingsverklaring zal eisen van iedere toekomstige passagier. KLM houdt de kiezen daarover tot nu toe stijf op elkaar. Tja.

Mijn liefje en ik laten ons echter niet als makke schapen naar het plaatselijke gezondheidscentrum of ziekenhuis voeren. Voor onszelf zoeken we eerst uit wat het beste pad voorwaarts kan zijn. De Spaanse oncoloog van mijn liefje gaf tijdens het laatste jaarlijkse consult aan dat zij, als ex-patiënte, op zijn prioriteitenlijst wordt geplaatst. Daarom vermoeden we dat zij in januari 2021 een telefoontje kan verwachten waarin ze wordt uitgenodigd in fase 1 aan het nationale vaccinatieprogramma deel te nemen. (Als partner zal ik hoogstwaarschijnlijk meegaan in dat programma.)

Beiden hebben we behoefte om uit te zoeken wat het beste vaccin voor ons zou zijn. Naast vele verschillen, vooral in karakter, zit er tussen ons een verschil in leeftijd en gezondheidssituatie. Heeft zij om die reden een ander vaccin nodig dan ik? Spanje krijgt vanaf januari en daarna de beschikking over circa 140 miljoen doses vaccin van verschillende fabrikanten: Johnson & Johnson/Janssen, AstraZenica/universiteit van Oxford, BioNTech/Pfizer, Moderna, Sanofi/GSK, Merck, Sharp & Dohme/Thermis, Novavax, Curvac en anderen. Het vaccineren wordt hier niet verplicht, in tegenstelling tot wat ik eerder las. Het vaccin zal gratis zijn.

Ondanks onze verschillen zijn we qua aapak eensgezind. Zeer eensgezind zelfs! Als we een telefoontje van de arts krijgen, vragen we eerst een consult aan om al onze vragen met hem te bespreken en zijn advies aan te horen. Pas daarna gaat de naald daadwerkelijk in de bovenarm.

Illustratie: James Melaugh (voor The Guardian)

We begonnen deze week aan een schriftje met relevante vaccingegevens. We noemen dit in Huize Barefoot ‘Proyecto Cuaderno Azul’. Gewoon, omdat de notities in een blauw boekje gaan.  De gegevens voor dit blog zijn afkomstig van artikelen in Trouw, NRC, De Volkskrant, Inspanje.nl, The Guardian en enkele andere buitenlandse publicaties. Veel van hen en een beetje van muzelluf; ik deel het graag. Doe er je voordeel mee. Er zijn momenteel honderden vaccins in de maak maar wijzelf volgen er vier met meer dan gemiddelde interesse. Dat zijn:

• Johnson & Johnson/Janssen Pharmaceuticals
• AstraZeneca/Universiteit van Oxford
• Moderna
• BioNTech/Fosun Pharma/Pfizer

Janssen Pharmaceuticals is een farmaceutisch bedrijf in België, dat in 1953 werd opgericht door de Belgische arts Paul Janssen. Het bedrijf werd in 1961 overgenomen door de Amerikaanse farmagigant Johnson & Johnson. De effectiviteit van het Johnson & Johnson/Janssen-vaccin is nog niet gepubliceerd omdat men het momenteel test in een grotere groep proefpersonen. Het gaat hier om één injectie.

AstraZeneca is een Brits-Zweeds farmaceutisch bedrijf dat in 1999 werd opgericht en is gevestigd in Cambridge, Engeland. De effectiviteit van het AstraZeneca/Oxford-vaccin wordt gesteld op 60 en 90%. Dit vaccin zou uit twee injecties bestaan. Dit nieuws hield menig wetenschapper onlangs bezig. Een regime van twee volledige doses achtereen zou een effectiviteit van (slechts) 62% hebben. Een regime van eerst een halve dosis, vier weken later gevolgd door een hele dosis zou de effectiviteit tot 90% verhogen. Gisteren konden we in de krant echter lezen dat de groep proefpersonen die men testte bestond uit personen tot 55 jaar. Hoe werkt dit vaccin dan bij mensen die ouder zijn? Bovendien bleek het percentage van 90% bijeengeharkt uit verschillende doseringen, verschillende placebomiddelen en verschillende leeftijdsgroepen. Wetenschappers vragen zich nu af of dit percentage wel statistisch significant is. (De beurskoers van het farmaceutisch bedrijf zakte daarna met een paar procentpunten.) Er wordt nu reikhalzend uitgekeken naar harde data over de leeftijdssubgroepen. Ook door ons.

Moderna is een Amerikaans biotechnologisch bedrijf in Cambridge, Massachusetts dat in 2010 werd opgericht door een groep investeerders en een Franse zakenman. (De RNA in de bedrijfsnaam duidt op hun kerntaak.) De effectiveit van het Moderna-vaccin wordt gesteld op 95%. Er zouden wel mogelijke bijwerkingen zijn als spierpijn, gewrichtspijn, hoofdpijn, koorts en vermoeidheid. Die klinken als normale griepprikbijwerkingen, als zijn ze vervelend. Op zich betekenen ze wel dat het vaccin werkt want het immuunsysteem reageert erop. Overigens zouden die bijwerkingen van korte duur zijn.

BioNTech is een Duits biotechbedrijf dat in 2008 door twee Turks-Duitse wetenschappers en een Oostenrijkse oncoloog werd opgericht. Het is gevestigd in Mainz (Duitsland). Fosun Pharma is een Chinees farmaceutisch bedrijf in Shanghai (China) en het Amerikaanse Pfizer is een van de grootste farmabedrijven wereldwijd. De effectiviteit van het virus van dit samenwerkingsverband is eveneens gesteld op 95%. Ook hier zouden dezelfde bijwerkingen als bij het Moderna-vaccin aan de orde zijn alleen in mindere mate.

Johnson & Johnson/Janssen Pharmaceuticals en AstraZeneca/Universiteit van Oxford maken gebruik van een zogenaamd adenovirus. Moderna en BioNTech  /Pfizer passen de techniek van mRNA toe.

Een adenovirus is een griepvirus met een aanpassing, in dit geval de genetische code van SARS-CoV-2. Een vaccin van dit type brengt een corona-eiwit in het lichaam in dat een reactie van het immuunsysteem opwekt om tegen het virus te gaan strijden. Een adenovirus is dus een transportvirus (een drager) die mensen niet ziek kan maken. Het adenovirus van AstraZeneca/Oxford gebruikt een griepvirus van chimpansees, Johnson en Janssen maken voor hun vaccin gebruik van een gemodificeerd menselijk griepvirus. 

De andere twee bedrijven ontwikkelen zogenaamde mRNA-vaccins. RNA staat voor ‘ribonucleic acid’ ofwel ribonucleïnezuur; dit is een biologisch molecuul dat essentieel is voor de regeling van cellulaire processen in alle levensvormen. (Het lijkt daarin op DNA.) Toepassingen van mRNA in vaccins zijn gebaseerd op een gloednieuwe techniek; vandaar dat ze ook wel ‘next generation vaccines’ worden genoemd. mRNA-vaccins laten het lichaam zélf een corona-eiwit aanmaken. Ze bestaan uit een genetische instructie voor het maken van zogenaamde spike-eiwitten, de karakteristieke uitsteeksels van het coronavirus waarmee het onze cellen binnendringt.

Het mRNA in de vaccins van Moderna en BioNTech/Pfizer vermeerderen zichzelf niet en veranderen niets aan het DNA van een geïnjecteerde persoon. Genetische manipulatie is dus niet aan de orde. (Het wordt zelfs snel afgebroken in de cel.) Dit type vaccin imiteert de natuurlijke manier waarop het SARS-CoV-2-virus, dat zelf ook bestaat uit RNA, mensen besmet. Ze hebben geen onschuldig virus als drager nodig, zoals bij de hierboven beschreven vaccins. Een nadeel van mRNA-vaccins is dat er een hoge dosis nodig is om voldoende eiwit in het lichaam aan te maken. Gevaarlijke bijwerkingen traden tot nu toe niet op in studies en proefperiodes. 

Iemand in onze vriendenkring is bevriend met een persoon die professor is en hoofd van een covid-afdeling in een Nederlands academisch ziekenhuis. Die sprak een voorkeur uit voor een vaccin op basis van mRNA. Het menselijk lichaam zou daarop beter reageren. Ik zette het in mijn blauwe boekje. 

De komende maand(en) verwacht ik veel meer over vaccins te kunnen lezen. Op het web las ik dat wetenschappers van CEPI, Coalition for Epidemic Preparedness Innovations, een Noorse non-profit organisatie die in 2016 werd opgericht in Davos (Zwitserland) met hoofdkantoor in Oslo (Noorwegen), weldra zullen beginnen met het vergelijken van covid-19-vaccins die momenteel worden ontwikkeld. Voor nieuwsgierige burgers als wij. We kijken er met veel belangstelling naar uit al realiseer ik mij dat het risico van appels en peren op de loer ligt. Vergelijken is lastig als niet alle of indien uitsluitend moeilijk vergelijkbare gegevens voorhanden zijn. Het zou ons echter een boel werk schelen. Wordt -echt wel een keertje- vervolgd. In ieder geval vóór het grote prikken begint!