Het jaar van…

Hallo allemaal, wat fijn dat je er bent. Ben je voor het eerst hier of ben je al bekend? Het is weer tijd voor mijn oudejaarsblog, een traditie die ik al jaren volg. Ook hiervoor geldt: dat hoeft niet tot stress te leiden als je maar vroeg genoeg begint. Het weer is hier dusdanig zomers dat de geraapte dennenappels die ik aan een hanger lijmde en aan de buitenkerstboom hing, er vanaf vielen. De lijm smolt in de zon. Ik neem aan dat ik niet hoef te vermelden dat dit  een longread wordt? Het is de langste van 2021. Ik beloof met de hand op het hart dat het de allerlaatste is. Tenminste, voorlopig... 😉

Dit is de 1.499ste blogpost sinds ik ermee begon. Met het aantal van 108 publicaties kwam ik dit jaar in de top5 terecht van 13 jaar bloggen. Over inspiratie was ik te spreken, temeer daar er wederom weinig opwindends viel te beleven vanwege corona. Reizen is altijd een inspiratiebron maar het kwam er dit jaar weer niet van. Deze zomer zouden we op het huis van vriendin Bernadette in Nederland gaan passen. Zij zou naar Japan afreizen voor een rondreis en de Olympische Spelen. Een hereniging met klasgenoten van mijn lagere school stond voor die tijd gepland. Door alles ging een dikke streep.

In de eindejaarsblog van 2020 schreef ik nog dat ik hoopte dat corona in het nieuwe jaar weer vooral gewoon een biertje zou zijn. Die hoop werd al vroeg in het jaar de grond in geboord. Positief zijn is nog steeds negatief en de wattenstaafjes gaan momenteel zelfs bij meer mensen dan ooit in de neus (in plaats van in de oren). Inmiddels hebben we te maken met een veel besmettelijker variant. Nu kan ik het kort houden door te stellen dat het goede nieuws is dat er aan deze pandemie ooit een einde komt. Het slechte nieuws is dan dat het slechte nieuws voorlopig aanhoudt. Ik geef de voorkeur aan een terugblik op het jaar op eigen wijze. 

Het nieuwe normaal. Op een maandag in februari werd hier bekendgemaakt dat we weer de provinciegrens mochten oversteken. Op de onvergetelijke dinsdag erna gingen we opgetogen op pad naar de kersenbloesem in Cieza. Iets later in dat seizoen bezichtigden we de bloeiende lavendelvelden van Murcia. Free at Last! Ze brachten mij dicht bij het oude normaal. 

Hét persoonlijk hoogtepunt van afgelopen jaar was echter de rondreis door Andalusië, een korte maar fijne vakantie in eigen land, in gezelschap van vriendin Bernadette. Ik genoot van elke kilometer en elke minuut: weg van het eigen honk, lekker onderweg zijn, genieten van cultuur en natuur, nieuwe dingen zien op nieuwe en oude bestemmingen, lekker eten & drinken en regelmatig een mooi restaurant. Het zijn deze dingen die reizen zó leuk maken. 

We vierden de 70ste verjaardag van mijn liefje met het maximaal toegestane aantal vrienden (allen gevaccineerd). Sommige van hen hadden we ruim anderhalf jaar niet gezien dus dat maakte deze dag extra feestelijk. Het was de eerste keer in ruim anderhalf jaar dat we geen afstand hielden tot anderen. We konden, nee wilden het niet. In Huize Barefoot raakten we gewend aan een zekere vorm van coronadepressie, de zogeheten ‘pandemic blues’. Dit tweede jaar sloegen we ons er beter doorheen. Deze pandemie is van historische proporties en ik realiseer mij vaak dat we op de eerste rij zitten mee te kijken. Het was het belabberdste slaapjaar van mijn leven. Klaas kwam niet al te Vaak langs... Dat maakt mij een gecertificeerd insomniac, net als Bregje Hofstede (auteur van het boek ‘Slaap vatten’). Oud-wielrenner Jaap Zoetenmelk zei ooit dat de Tour de France in bed wordt gewonnen. Nou, dan haal ik de start van een rondje Mojón niet eens!

Voor het eerst ontving ik een jaaroverzicht van Duolingo, de gratis taalapp waarmee ik dagelijks mijn Spaans taalbeheersing verbeter; net als 35 miljoen anderen van de 500 miljoen studenten wereldwijd. Vanuit de luie stoel kun je er 100 cursussen volgen en 40 talen leren. Ik leerde dit jaar ruim 2.000 nieuwe woorden en besteedde 13.000 minuten aan zelfstudie. Vanwege de statistieken behoor ik tot de top 1% van alle Duo-studenten wereldwijd. Ik ben in goed gezelschap: in die league bevindt mijn liefje zich eveneens. Het helpt ons echt vooruit. Zij ontving onlangs een herderlijk schrijven van de Spaanse Belastingdienst. (Nee, geen toeslagenaffaire). De instantie stelde haar in het gelijk in een lopende zaak. De belastinginspecteur had een openingszin van welgeteld 60 woorden en daarvoor had zij geen woordenboek nodig. 

2021 was in Nederland het jaar van het aftreden van Rutte III, Sywert van Lienden (aka de Sjoemelaar des Vaderlands), het dooretterende kindertoeslagenschandaal, de verder afgenomen verdraagzaamheid en juist toegenomen zelfzucht, steeds kortere lontjes, de ellenlange kabinetsformatie, de dubieuze (f)influencers, de brute diskwalificatie van politicus Pieter Omtzigt, de liegende premier, Narcostaat NL, de gelauwerde èn verguisde Lale Gül, de mislukte evacuatie van Kabul, de zeer trage afwikkeling van de aardbevingenschade in Groningen, de giga-overstromingen in Limburg, de moord op misdaadjournalist Peter R. de Vries, de coronablunders van het koninklijk paar en de schofterige tweets van Thierry Bidet. 

Het goede nieuws is dat Nederland, ondanks alles, een land blijft om van te houden. Al vertrok ik meer dan 20 jaar geleden uit mijn vaderland, Nederland zit nog steeds diep in mij. 

Spanje, mjn tweede vaderland, raakte dit jaar voor het eerst sinds 2016 meer bewoners kwijt dan erbij kwamen. Dat is toe te schrijven aan het aantal doden (niet alleen door covid), het vertrek van buitenlanders en een teruglopende immigratie. Het jaar begon hier niet goed met storm Filomena. In Madrid en omstreken viel de zwaarste sneeuwbui in 50 jaar. Lokaal viel dit jaar 50% meer neerslag, aldus de inhuizige weervrouw. (Volgend jaar gaat ze bijhouden hoe het precies zit met het aantal dagen zon per jaar.) Dit jaar was de doorbraak van Jorge Rey, de 14-jarige jongen die het weer telkens goed voorspelt (ook Filomena) zonder technologie. Hij kijkt vooral naar wolken (wolkenstaarder-in-de-top) en vochtigheid op de rotsen. Hij hanteert een voorouderlijke methode van de herders die ooit bekendstond als ‘las cabañuelas’. ¡Vaya Jorge! 

De maandenlange vulkaanuitbarsting van La Palma hield de gemoederen bezig. Dat gold niet voor het recordaantal doden (ruim 4.400) dat de Europese Unie wilde binnenkomen over zee via Spanje en onderweg verdronken. De veel te vroege dood van een van Spanje´s grootste auteurs, Almudena Grandes (61), schokte mij. Net als het verzoek tot immuniteit van de voormalig Spaanse koning Juan Carlos die van torenhoge en decennialange corruptie wordt verdacht. Ook hier nam de polarisatie verder toe. In plaats van politieke samenwerking was dit wederom een jaar van grote politieke tegenwerking. Dat is meer dan een gemiste kans voor een land dat grote ambities (en veel potentie) heeft maar nog bepaald niet tot de kopgroep van Europa behoort. 

De viervoeters die vorig jaar werden aangeschaft om het strenge huisarrest te omzeilen, werden dit jaar massaal gedumpt. Het grootste aantal tot nu toe. Helaas bleef een aantal notoire blaffers met hun ongeschikte baasjes in onze woonwijk wonen. Spanje heeft al jarenlang een groot hondenprobleem: ze zijn onopgevoed, worden onvoldoende uitgelaten, er zijn er sowieso teveel; dit in combinatie met incompetente, onverschillige eigenaren. In Barcelona wonen meer honden dan kinderen jonger dan 12 jaar.

Experts over de hele wereld zijn inmiddels van mening dat iedereen op enig moment besmet raakt met corona. Die boodschap schokte mij evenzeer, zeker na twee jaar uiterst voorzichtig te hebben geleefd. Was dat dan allemaal voor niets? We zetten ons hier nu schrap voor de zesde coronagolf want die zal, naar verluidt, heftig worden. De besmettingen rezen afgelopen week de pan uit in heel Spanje; de hoogste aantallen sinds de start van de pandemie. Dat is het gevolg van de, in ruime familiekring doorgebrachte, kerstdagen en dat verrast niemand. Omikron is hier nog niet dominant maar dat is een kwestie van tijd. De verwachting is dat het na Oud & Nieuw ook hier een feit zal zijn. En dan moet het groots gevierde kinderfeest van Driekoningen (6 januari) nog komen!

De vaccins. Spanjaarden kozen ‘vacuna’ (vaccin) tot hun Woord van het Jaar. Mijn liefje en ik dachten aanvankelijk nog dat we zouden kunnen kiezen tussen beschikbare vaccins dus aan het begin van dit jaar hanteerde ik een schriftje met alle gegevens per merk en soort. Hoe naïef! Je kreeg iets toebedeeld per leeftijdsgroep en daarmee zat ik aan Arsenica (aka AstraZeneca) vast, het vaccin met een kleine kans op fatale bijwerkingen. Ik overleefde de prikken.

Mijn liefje en ik zijn anders van karakter maar hebben allebei vertrouwen in de wetenschap. Bovendien is vaccineren de enige manier om uit deze pandemie te komen. Zelf onderzocht ik van alles voordat de prik in de bovenarm ging, mijn liefje stroopte haar mouw op zonder vooronderzoek. Zij kreeg eerder deze maand een ‘oppepprik’ toegediend. Dat woord, wat mij betreft de grootste kanshebber als woord van 2021, tekende ik op uit de mond van coronaminister Hugo de Jonge. Hij was afgelopen jaar het vaakst Kop van Jut, hetgeen niet altijd terecht was. Die oppepper is ook voor mij een vanzelfsprekendheid. Ik koester de booster!

Menig gevaccineerde waande zich na twee prikken onaantasbaar. Dat gevoel hadden mijn liefje en ik nooit. Wij bleven mensenmassa´s vermijden, droegen een masker waar nodig en bleven op gepaste afstand. We weten inmiddels dat ook gevaccineerden besmet kunnen raken en ziek kunnen worden. Het overkwam een aantal goede vrienden in Nederland. Ze waren voorzichtig maar het overkwam hen toch. Ik denk dat dit dé deceptie van 2021 is: dat je ziek kunt worden na tweemaal te zijn gevaccineerd; zelfs na ontvangst van prik nummer 3.

Ik ben blij dat de belangrijkste epidemioloog van Spanje, Fernando Simón (1963), voet bij stuk hield voor wat betreft mondkapjes en anderhalve meter afstand bewaren. Dat getuigde van visie en moed. Niemand had ervaring met een pandemie, de meeste deskundigen deden zelfs dingen op de tast. De een deed dat beter dan de ander. In een Spaanstalig satirisch tijdschrift werd Simón vergeleken met Frodo Bolsón (uit Lord of the Rings). Beide mannen werden gekozen om hun volk te behoeden voor nog gróter kwaad. Daarentegen ontvingen gezaghebbende medisch experts in Nederland (doods)bedreigingen aan hun adres. De politie moest er in sommige gevallen aan te pas komen.

Met de restricties van dit jaar viel hier goed te leven. Bovendien bleek het mondkapje wel degelijk verspreiding van virus te voorkomen, zoals gedegen wetenschappelijk onderzoek in Duitsland, de VS en China aantoonde. Het nut van het dragen van mondkapjes werd tot voor kort in Nederland hevig betwist. RIVM-baas Jaap van Dissel (de Nederlandse Fernando Simón) hield vol dat ze weinig nut hadden en dragers schijnveiligheid verschaften. Maar chirurgische mondkapjes werken dus!

In tegenstelling tot Nederland was hier geen sprake van zwalkend coronabeleid en jojo-effect. Is dat toe te schrijven aan de zwaarmoedige last van het gezonde verstand? De Spaanse schrijver Miguel de Cervantes liet het Don Quichote zeggen in zijn wereldberoemde schelmenroman. Als we ons aan de regels houden en in hoog tempo verder laten vaccineren, kunnen we deze crisis volgend jaar wellicht achter ons laten. Wel staan er ons dan hoogstwaarschijnlijk meer (!) oppepprikken te wachten. Mijn arm als speldenkussen? Daar ga ik weer goed over nadenken…   

 

Illustratie: Jos Collignon

De dwarsliggers. Ik heb geen begrip voor vaccinweigeraars en al helemaal niet voor viruswappies. Wappie had wat mij betreft (ook) woord van het jaar mogen worden; genootschap Onze Taal verkoos het. Niet-vaccineren vind ik niet solidair en bovendien schadelijk voor de gezondheid. Ieders gezondheid. Een wetenschapsjournaliste/columniste van de Volkskrant noemde het weigeren van een vaccin tijdens een pandemie “een daad van naastenhaat”. Vaccinatieplicht hoeft van mij niet maar als het aantal ziekenhuisopnamen door het dak gaat en de reguliere zorg tot volledige stilstand komt, is een point of no return bereikt. Dan gaat het collectieve boven het individuele. 

Bad decisions make good stories. We zagen in het afgelopen jaar inertie en zelfoverschatting bij de Nederlandse overheid en ongeëvenaarde boosheid bij burgers. (Dat laatste overigens niet alleen in Nederland.) Als deze pandemie ons één ding leert, is dat het leven niet maakbaar is en we als menssoort niet alles onder de duim kunnen houden. Die ontstane onzekerheid leidde tot heel veel boosheid. Wat vreedzame demonstraties tegen het coronabeleid moesten zijn, ontaardden vaak in vernielingen en geweld.

Afgelopen jaar las ik het boek van John Ironmonger, getiteld ‘De dag dat de walvis kwam’, dat zich afspeelt in een kleine gemeenschap in Cornwell tijdens een pandemie. Een man uit de Londense City spoelt er aan en zet iets in beweging dat niet te stoppen is. Het is een positief stemmend boek maar het sluit de ogen niet voor de maatschappelijke uitdagingen die zo´n crisis met zich meebrengt. (In dit geval honger.) Daarin las ik dat ‘onze samenleving slechts drie maaltijden [is] verwijderd van anarchie’. Ik bedacht mij dat je dit ook overdrachtelijk kunt gebruiken... Een recent RIVM-onderzoek wees uit dat slechts 16% van de Nederlanders vertrouwen heeft in het gevoerde coronabeleid van de regering. Ook dit leidde tot veel burgerwoede. Een historisch laagterecord. Too little, too late.

Illustratie: Bas van der Schot

Voor wie dieper wenst te duiken in de oorzaken van het gebrek aan vertrouwen in de Nederlandse overheid, raad ik het boek ‘Code rood’ aan, van politiek journalisten Thijs Boer en Peter Kee. “Het biedt een onthullende inkijk in de werking van de macht in crisistijd. Hoe de bestrijding van de pandemie telkens weer werd bepaald door onvermogen, angst, opportunisme, partijpolitieke belangen en achterkamertjespolitiek, in een land waar niemand de baas is.” Aldus de flaptekst. Hun beschrijving van Nederland in een notedop. 

Zozeer als het vertrouwen daalde, zo hoog liep het aantal aanhangers van bizarre complottheorieën op. Sinds het begin van de pandemie spoelt een golf van onweldenkendheid over de Westerse wereld, eentje die voortdurend lijkt aan te zwellen. De uitzinnigste verhalen doen de ronde, zonder een sprankje bewijs. Bekende Nederlanders die onzin uitkramen, met miljoenen volgers op sociale media. Waarom geloven mensen zoveel kletspraat? Bij mij, aanhanger van de strijdvaardige waarheidsvinding, tuitten mijn oren! De Canadese psycholoog en taalkundige Steven Pinker noemt dit gezwets ‘de kletspraatpandemie’. Ook dat was voor mij persoonlijk een kanshebber voor het woord van het jaar. Pinker is van mening dat gebrek aan vertrouwen in instituties de wortel van het probleem is. Hij heeft een oplossing: mensen moeten beter worden onderwezen zodat ze minder denkfouten maken.

De verdere verspreiding van extreemrechts baarde mij eveneens zorgen. Het is zorgelijk dat bepaalde standpunten of acties niet meer worden herkend als radicaal- en extreemrechts. Die slopen (bijna) ongemerkt het politieke debat in. Het klinkt door in de spreekbeurten van Thierry Bidet; aka de Rattenvanger des Vaderlands, volgens de vlijmscherpe columnist Youp van 't Hek. In Spanje klinkt dit soort geluiden uit politieke partij Vox en uit de keel van Isabel Ayuso, president van de autonome regio Madrid (Partido Popular). Beiden zijn anti-regering, anti-coronabeleid, anti-immigratie, anti-alles. 

Afgelopen jaar las ik het boek van Nikki Sterkenburg, getiteld ‘Maar dat mag je niet zeggen’. Ze ging voor haar promotie-onderzoek op bezoek bij Nederlandse extreemrechtse hooligans, studentikoze intellectuelen en neonazi’s. Binnen deze definitie van radicaal- en extreemrechts zijn er drie hoofdstromingen: het cultuurnationalisme (streven naar één cultuur, anti-islam) het etno-nationalisme (‘ras’, ‘volk’ of ‘etniciteit’ is bindend element; de vrees dat ‘blanken’ een minderheid worden in eigen land) en het raciaal nationalisme (het ‘blanke ras’ is superieur en heeft het monopolie op schoonheid, kracht en intelligentie. Alle andere rassen zijn daaraan inferieur). Onzalige materie!

Van alle activisten die Sterkenburg sprak, vindt ze de etno-nationalisten het gevaarlijkst omdat die naast hun fantasieën over burgeroorlog en Derde Wereldoorlog heel subtiel alles ter discussie stellen, inclusief het intrekken van het vrouwenkiesrecht. Ze noemt deze groep van overwegend mannen ‘wolven in maatpakken’. Je vindt ze met name bij FvD en studiegenootschap Erkenbrand.

 

De vogels. Zo vrij als een vogel of vogelvrij? Die prangende vraag trof ik aan in het alleraardigste boek ‘Hoe maakt u van uw tuin of balkon een vogelparadijs?’ van Nico de Haan en illustrator Marjolein Bastin. Een boek met eenvoudige tips en veel weetjes. Zo las ik bijvoorbeeld dat de luchtpijp zich vertakt bij sommige zangvogelsoorten. Daardoor hebben ze twee zangorganen en kunnen tegelijkertijd de eerste en tweede stem zingen. Om ons huis was het een operette van jewelste.

Mijn liefje en vele anderen waren druk in de tuin dit jaar. Aangezien de wijde wereld door coronabeperkingen niet beschikbaar was als bestemming, zochten miljoenen mensen vertier in de eigen woonomgeving. We gingen vooral vogels kijken. Dat was een van de positieve effecten van deze pandemie; de natuur kan immers niet op slot! Ook wij gingen regelmatig op vogelsafari in de eigen regio en de buurprovincie. Er zijn interessante natuurparken met grote waterpartijen in Alicante en Murcia. Nieuwe ontdekkingen als de tjiftaf, fitis, zwarte ibis, grauwe klauwier, zwarte roodstaart, zwarte ruiter en spreeuwen in ruikleed staan op mijn netvlies gegrift. Een aantal van hen migreert en is hier aan de Costa Blanca op doorreis. Mijn fotogenieke oude en nieuwe gevederde vriendjes maakten van dit jaar een zeer bevlogen jaar. Deze vogeluitjes behoren tot mijn ReisTop3 van 2021. Ze gaven een gouden randje aan de dagen.

 

De boeken. Ik las ergens dat boeken de boosters van het gemoed zijn. Past goed in deze context! Er werden ont-zet-tend veel goede boeken gepubliceerd dit jaar, ondanks het wereldwijde tekort aan papier. Lezers grepen af en toe mis in de boekhandel; een niet eerder vertoond fenomeen. Kranten en literaire tijdschriften stellen jaarlijks hun top50 of Top100 op. Zelfs als gediplomeerd boekenwurm laat ik dat graag aan anderen over (het is namelijk een ondankbare taak). 

Dit jaar blogde ik ruim 25 keer uitgebreider over een gelezen boek, al las ik er minstens 100. Het aantal boeken, fictie en non-fictie, dat corona of de pandemie als onderwerp of achtergrond had, was enorm. Wereldwijd las men dit jaar aanzienlijk meer dan in voorgaande jaren. Nog zo´n aardige bijkomstigheid van deze pandemie. 

Ingetogen literaire werken (Engels en Nederlands) waarin nauwelijks iets gebeurt, wisten mij dit jaar te boeien. ‘De belofte’ (Damon Galgut), ‘Het geluk van de wolf’ (Paolo Cognetti), ‘Prachtige wereld, waar ben je’ (Sally Rooney), ‘Twee weken weg’ (R.C. Sherriff), ‘Kruispunt’ (Jonathan Franzen) en ‘De overlevenden’ (Alex Schulman). Dit jaar kwam ik wederom niet toe aan het lezen van Spaanstalige boeken. In de Boeken Top50 van de Spaanse krant El País stonden slechts vier boeken die ik in vertaling las. De overige 46 waren van Spaanse auteurs van wie ik geen letter savoureerde. Dat is een goede brug naar hopen op beterschap!

 

Het nieuwe jaar van… hoop? Vanzelfsprekend hoop ik dat de deskundigen gelijk krijgen over het uitdoven van de coronapandemie in 2022. Nederland wens ik een regering met nieuw elan en nieuwe bestuurscultuur toe. Er ligt nu een regeerakkoord dat een andere weg voorstelt dan het uitgemolken neoliberalisme van de afgelopen tien jaren. Ook hoop ik van ganser harte dat democratie het wereldwijd wint van autocratie, Rusland niet aan een oorlog in Europa begint, ambitieuze èn effectieve klimaatplannen tot stand komen, onze kids in Bali het hele volgende jaar naar school mogen gaan, er een brede China-boycot komt (vanwege Hongkong, Taiwan en de Oeigoeren), Trump niet terugkeert op het politieke podium en het WK-voetbaltoernooi in Qatar geen eclatant sukses wordt.

Bovenal hoop ik dat mijn liefje en ik eind volgend jaar weer in de wijde wereld kunnen gaan overwinteren. Vanavond hebben we misschien wel het winnende lot van de eindejaarsloterij in handen (€30 miljoen). Waarschijnlijk heb ik 20.220 keer meer kans om te worden overreden maar hoop doet leven. Out with the old, in with the new.

Aan alle genoemde personen in deze blog: dank voor jullie bijdrage. Een aantal van jullie waren de helden van mijn jaar. (Soms antihelden en enkele lafaards ertussen.) Wij gaan vanavond de drempel over in gezelschap van onze Deense buren. Goed gezelschap. En coronaproof. Ik wens jou ook een prettige jaarwisseling en de beste wensen voor 2022. En blijf gezond! 

 

Feestelijke competitie

Heb je genoten van de Kerstdagen? Wij wel. Als je net zo´n leesbeest bent als ik en houdt van boeken en bibliotheken, mag je ‘Papyrus. Een geschiedenis van de wereld in boeken’ van de Spaanse classica Irene Vallejo niet ongelezen laten. Een razend knap geschreven boek barstensvol wetenswaardigheden waaraan ze acht jaar werkte. De originele Spaanse ondertitel zou in vertaling ‘oneindigheid in riet’ zijn. Papyrus is een rietsoort die eeuwen geleden alleen in Egyptische rivieren groeide. Ik trof dit boek in de afgelopen weken regelmatig aan op lijstjes van beste boeken van 2021. 

Vallejo (1979, doctor in de klassieke filologie) verhaalt over de allereerste bibliotheek in de wereld, die van Alexandrië, opgezet door Alexander de Grote. Over de rol van Griekse dichters, wetenschappers en erudieten van het Mouseion. Over kleitabletten, papyrus, perkament (dode dierenhuid) en tatoeages (schrijven op levende mensenhuid). Over de overwegend vrouwelijke bibliothecaressen in de wereld en de belangrijkste bibliothecaris in de geschiedenis: Callimachus. 

Ze verbindt eeuwenoude verhalen met intellectueel gemak met de moderne wereld en het hier & nu. Ze lardeert dit feitenboek met soms aandoenlijke persoonlijke verhalen. Hoe ze als peuter werd voorgelezen door haar moeder en bang was om zelf te gaan lezen. Er was namelijk een jongetje (Alvarito) in haar kleuterklas, kind van leraren, die al veel eerder kon lezen dan de rest en erom werd gepest. Hoe ze als linkshandig meisje (als ik) leerde  schrijven met het puntje van haar tong uit haar mond, de pen onhandig vasthoudend in haar knuistje. Alle letters maakte ze met haar hand tot zwarte vegen. Zelf kan ik mij die eerste keer dat er door mijn linkse pootje een smeerboel ontstond op die hagelwitte bladzijde nog herinneren... 

De liefde voor boeken en lezen spat van elke pagina. Nog nooit maakte ik zoveel aantekeningen tijdens het lezen. Ik realiseerde mij bij het omslaan van elke bladzijde hoeveel waardevolle bagage een gymnasiast meekrijgt tijdens het onderricht in Grieks en Latijn. Al ben ik stikjaloers op haar belezenheid en haar inzicht, ik ben blij dat ze dit boek met ons, nederige medeboekenwurmen deelde.

Vallejo is van mening dat het boek een van de mooiste uitvindingen ter wereld is en dat ben ik volmondig met haar eens. In een boek reizen woorden door tijd en ruimte. We kunnen kennis opdoen over wat zich tientallen eeuwen geleden afspeelde. ‘Elke bibliotheek is een reis. Elk boek een paspoort zonder expiratiedatum.’ Telkens als we wakker worden uit de droom van een revolutie of de nachtmerrie van een humanitaire ramp is daar altijd nog het boek. Het is prachtig om te bedenken dat het boek een overwinning is in de strijd tegen vergetelheid en vernietiging. Schrijven en boeken brachten de democratisering in de wereld op gang. In de begintijd waren dit voorrechten van de rijken en machtigen. Ze democratiseerden via bibliotheken en boekwinkels, tot internet en toegang tot kennis voor iedereen.

Vooral het verhaal over de ontstaansgeschiedenis van het alfabet vond ik fascinerend! Daarmee kwam een einde aan de orale cultuur, de traditie om verhalen en wijsheden mondeling te verspreiden. Dat werd bij de Grieken en Romeinen tot kunstvorm verheven. Mensen uit de oudheid waren ervan overtuigd dat men niet goed kon denken als men niet goed kon spreken. “Boeken maken de lippen”, aldus een Romeins gezegde. Al zou je kunnen zeggen dat de huidige podcasts en audioboeken een herleving daarvan zijn... 

De auteur geeft het hoofdstuk over dit onderwerp de titel ‘de stille revolutie’. 6000 jaar geleden verschenen in Mesopotamië de eerste schrifttekens. Later ontstond, helemaal los daarvan, het schrift ook in Egypte, India en China. Volgens de nieuwste theorieën had de schrijfkunst een praktische basis: het registeren van bezittingen. De eerste notities waren schematische tekeningetjes (de kop van een rund, een boom, een oliekan, een man). Al snel diende zich een probleem aan: er waren te veel tekeningen nodig om uiting te geven aan de wereld buiten en in ons – van vlooien tot wolken, van kiespijn tot doodsangst. Het aantal tekens nam alleen maar toe en het geheugen kon het niet meer bijbenen. De oplossing was een van de geniaalste vindingen van de mensheid; origineel, eenvoudig en met onvoorzienbare gevolgen.

Uitgaande van het ingewikkelde Egyptische systeem kwam iemand tot een methode van verbazingwekkende eenvoud. We kennen zijn naam niet, weten niet waar hij geboren is of hoelang hij leefde. Vallejo schrijft ‘hij’ omdat ze denkt dat het een man was. (Griekse vrouwen uit die tijd hadden geen bewegingsvrijheid, de onafhankelijkheid en het initiatief om iets dergelijks te doen werd hun ontzegd.) Deze slimmerik leefde in de achtste eeuw v.Chr., 29 eeuwen geleden. We zijn hem veel dank verschuldigd. 

Alleen de tekens die stonden voor medeklinkers, de basisstructuur van woorden, werden behouden. Rond 1250 voor Christus hanteerden de Feniciërs een systeem van 22 tekens (later uitgebreid met klinkers). Het werd over de mediterrane wereld verspreid door Fenicische kooplieden, waar het werd overgenomen en aangepast door vele andere culturen. Door de eenvoud van het systeem kon het niet alleen gemakkelijk aan andere talen worden aangepast maar het gewone volk kon ook leren schrijven. Een nieuw tijdperk brak aan. In de derde tot de eerste eeuw voor Christus won de alfabetisering verder terrein.

De eerste, ons bekende sporen van dat alfabet zijn te vinden op aardewerk of stenen. Er zijn zo´n 20 inscripties bekend uit de periode 750 tot 650 voor onze jaartelling. De oudste staat op de Dipylonvaas (hiernaast afgebeeld), aangetroffen op een oude begraafplaats van Athene. Daarop staat in alfabetisch schrift een vers dat, hoewel incompleet, sensueel en suggestief is en luidt: ‘wie van al deze dansers speelt nu het meest tactvol, om hem dit…’

Deze eenvoudige woorden voeren de lezer naar een symposion, gehouden in een Griekse villa; met gelach, spel, wijn en een danswedstrijd voor de gasten, met de vaas als hoofdprijs. Homerus beschrijft in de Odyssee dit soort feestelijke competities ook die vaak werden gehouden tijdens banketten en die voor de Grieken deel uitmaakten van wat zij onder het goede leven verstonden. Na 23 eeuwen stilte werd in het graf van de (vermoedelijk jonge, mannelijke) winnaar de overwinningstrofee aangetroffen met dat vers. Hij vond de prijs belangrijk genoeg om hem naar het hiernamaals te vergezellen.

Dat bracht mij op een idee… In de aanloop naar ons feestmaal op eerste kerstavond schafte ik iets aan dat tot gelach, spel en een wedstrijd voor de gasten zou moeten leiden. In ons geval ging het om Joan & Ben. Ook koos ik voor iedere deelnemer een kado. Raad eens wat ik kocht? Bingo! Ja, het was bingo, een gezelschapsspel dat een ouderwets, stoffig imago heeft totdat je het op zo´n met wijn en spijzen overgoten avond zelf gaat spelen! Ieder kreeg twee speelkaarten. Deze keer gratis vanwege de stichtelijkheid van Kerst. Mijn liefje nam zich voor op haar volgende verjaardag het spel in groter verband te gaan spelen; met kaarten die te koop zijn voor een goed doel. Ik weet nu al wat dat goede doel zal zijn: de kids in Bali.  

Als geboren raddraaier bediende ik het Bingowiel met de balletjes. Het duurde relatief lang voordat de kreet door de eetkamer schalde. Wie van ons speelde nu het meest tactvol om de hedendaagse vaas te winnen? Mijn liefje was de eerste die een volle kaart had. Ze koos de electrische lampjes maar ik weet zeker dat ze zich hierdoor niet zal laten begeleiden naar de eeuwige jachtvelden. Joan was winnaar nummer 2 en koos, op aanraden van mijn liefje, het grootste pakje. Ben nam de rest van de geschenken in ontvangst. En het boek van Irene Vallejo! Wat je noemt het goede leven. 

 

¡Feliz Navidad!

Ik houd het kort vandaag; dat zal sommige van mijn vaste lezers verheugen. Mijn liefje en ik wensen jou prettige Kerstdagen (ondanks de beperkingen). Maak er iets moois van met elkaar maar blijf gezond! 

De ernstig zieke Jan Rot (uitgezaaide darmkanker) schreef een gedicht voor Kerst. Vandaag is tevens zijn, wellicht laatste, verjaardag. Rot is 64 jaar. Uit respect voor hem en zijn creativiteit neem ik het gedicht hier op.

Kerstkind

Hier lig ik in mijn kribbe, mijn strozak hagelwit

De stal een kleine kamer, gemaakt voor dit soort shit

Als Jozef en Maria kijken mijn oncologen toe

Het zwaar infuus maakt min of meer per druppel levensmoe

‘Stel dat het zou kunnen…’, zingt een engelenkoor

De herders worden wakker, gaan met Hallelujah door

De Wijzen – Facebook, Twitter en natuurlijk Instagram –

Bedelven me met hartjes, ‘veel liefs uit Rotterdam!’

Het jochie met het trommeltje: daar is mijn eigen Wolf

Met Elvis, Rover, Maantje Piet, het blijft een heel gevolg

Waar is mijn Daan, denk ik, en kijk, daar staat ze in de deur

Ik zie haar ogen breken bij mijn schemerbleke kleur

De os en ezel zijn er niet, maar wel is er een kaart

Van Grijze Poes en Bruine Poes, hond Dolly kwispelstaart

‘Wat waren we gelukkig’, zucht ik met warm verdriet

‘We zijn nog steeds gelukkig!’, vindt wijze Maantje Piet

Een ongevaccineerde legt beslag op onze stal

En ik moet in m’n eentje naar een teringdrukke hal

Het Weihnachtsoratorium, ik zet het op mijn kop

De tekst is nogal klote, maar de noten blijven top

‘Zeg Heer’, vraag ik, ‘als u belooft mij niet te snel hier weg te halen

Dan wil ik als cadeautje terug dat ding nog wel hertalen?’

De god die altijd bij me is, de Rotjesgod van binnen

Besluit dat het te laat is om daaraan te beginnen

‘Geef liever maar de boodschap door van Imagine-day’

(En wie daarnaar benieuwd is: lees dit weekend het AD!)

De eerste Trouw die ik zag, was voor de boezem van Phil Bloom

En dit wordt dan mijn laatste, als afscheid met een boem

Ik wens de wereld beterschap, houd allen goede moed

Want op een dag, wie weet al snel, komt alles, alles goed!

Jan Rot

 

En de foto die dienst doet als header bij deze blogpost is van de Hongaarse natuurfotograaf Bence Mate (1985). Hij ontwikkelde een techniek en toepassing (one way glass) die nu veel wordt gebruikt onder natuurfotografen. In 2010 werd hij verkozen tot `Natuurfotograaf van het Jaar´. Hij is de enige ter wereld die deze prestigieuze prijs won als jonge- èn als volwassen man. 

Het niet zo vrolijke winterboek

De winter brak officieel aan in ons deel van de wereld. Deze week scheelde het hier ongeveer 25 graden met Nederland. In het hoge noorden (Friesland) wordt reeds geschaatst op natuurijs. Op een grasveld in een westelijke provincie zag ik vorst op de grasmat. De spreker op tv stootte ademwolkjes uit. Brrrr. Boven de rivieren is sprake van code oranje vanwege gladheid. In deze contreien voelt het nog bepaald niet winters aan. Gruwelijke kerstverhalen, ontroerende tips en opbeurende preken voor de donkere dagen... Van je vrienden moet je het hebben. Het goede nieuws is dat we alweer twee dagen op weg zijn naar de langste dag, beste lezer! 

Sinds mijn liefje en ik dagelijks Spaanse kranten online lezen, ontvangen we steeds vaker interessante nieuwsberichten in die taal, via Google trending. Doorgaans zijn het gezaghebbende kranten. Soms zetten de artikelen ons aan tot een uitstapje; een aardige bijkomstigheid. Dat helpt ons verder in te burgeren in het tweede vaderland. Vorige week maakte ze mij attent op een bericht over een specifieke kerstboom in een dorpje in Campo de Cartagena. Ik zag een knap staaltje huisvlijt van activistische huisvrouwen van La Palma de Cartagena. Daar haal ik mijn neus niet voor op. 

Op een mooie ochtend reden we met strakblauwe lucht en een zonnetje het achterland binnen, op ruim een half uur rijden van ons huis. Het dorp La Palma heeft ongeveer 5.000 inwoners en blijkt 516 jaar oud te zijn. Het werd gesticht door herders rond een palmboom; vandaar de naam. Als je niet oppast, rijd je er na binnenkomst meteen weer uit. Bij het eerste stoplicht zag ik de kerstboom al staan aan de dorpshoofdstraat. Daar staat tevens een kerk uit de 18de eeuw die onlangs werd gerestaureerd.

Dit uitje had een “hoog Kerststalletjesgehalte”. Die uitdrukking hanteren we sinds mijn vriendin Nelly en haar man met ons naar een expositie van kerststalletjes uit de hele wereld gingen in Middelburg, in de aanloop naar Kerst 2007. Ook toen was er sprake van veel huisvlijt. Destijds proestte Nelly het uit toen ze zag waar we haar mee naartoe namen. Hoogtepunt van onze kerstvakantie. (Een mens moet zich niet al te serieus nemen.) Het is een grappige, dierbare herinnering. 

De kerstboomversieringen van La Palma werden gemaakt van stof en verbeelden dieren die leven in Mar Menor: vissen, zeesterren en octopussen. Of beter gezegd: leefden. De boom droeg namelijk ook een sjerp met de tekst ‘SOS Mar Menor’. Het gaat niet goed met de grootste binnenzee van Europa. Vissen en andere zeedieren sterven er in de afgelopen jaren bij bosjes, door vervuiling. Het bronzen beeld naast de kerstboom werd opgedragen aan de bewoners van La Palma door de eeuwen heen tijdens het 500-jarig bestaan.

Nu moet je weten dat La Palma de Cartagena in het hart van een uitgestrekt land- en tuinbouwgebied ligt dat grenst aan Mar Menor, de zee die naar de haaien gaat. Normaliter komen de haaien naar de zee (niet andersom) maar al vele jaren is de toestand van deze kleine zee uiterst penibel.

We maakten onlangs tevens een ommetje in San Pedro del Pinatar. Mijn oog viel op een bord met een leus die ik daar eerder had gelezen: ‘¡Fuera! Colector Vertido Cero’. Ook dat blijkt te verwijzen naar Mar Menor.

De binnenzee werd tientallen jaren lang vervuild door onverschillige, zelfs crimineel te noemen landbouwbedrijven die illegale waterputten sloegen. (80% van die putten werd bovendien verkeerd geslagen met desastreuze gevolgen voor de onderlagen.) Zeewater is zout en niet te gebruiken voor landbouwdoeleinden, leidingwater vond men te duur. Doordat de tuinders zich niet hield aan de regels rondom het gebruik van grondwater, raakten de eeuwenoude ondergrondse waterbekkens in het gebied besmet met vervuild (zoet) water. Daarenboven loosde men water met bestrijdingsmiddelen in de Mar Menor; eveneens illegaal. Een opstapeling van ernstige milieudelicten. Een groot aantal lokale bestuurders was betrokken bij deze misstanden, bleven echter vergunningen verstrekken en keken weg van het doemscenario dat zich langzaam maar zeker ontwikkelde. Vandaar SOS Mar Menor: de binnenzee verkeert inmiddels in groot gevaar.

Lokale bewoners en milieu-organisaties keken in ontzetting toe. Sommigen voerden jarenlang actie, zonder al te veel resultaat. Met de kerstboom van La Palma anno 2021 als recentste bewijs van compassie èn strijdlust. Tja. Hopelijk is dat niet te laat... Er is bijna een point of no return bereikt, of een tipping point zoals we dat in klimaatkringen noemen. Het binnenlandse en buitenlandse toerisme viel stil in het gebied, vakantiehuizen werden verlaten of zijn inmiddels onverkoopbaar, lokale vissers zagen hun vangst dramatisch dalen, restaurants namen de vangsten niet meer af, vissen stierven in groten getale. Het haalde de internationale pers.

De autonome regio Murcia kon het probleem kennelijk niet in zijn eentje oplossen. De Europese Commissie raakte in 2018 betrokken bij dit drama omdat Spanje de regels overtrad (te hoge nitraatgehaltes in grondwater). Dat zette extra druk op de ketel. Afgelopen jaar greep de Spaanse regering in. In november verklaarde het Mar Menor van nationaal staatsbelang. Eindelijk. Dat was de officiële start van het project ter bescherming en herstel van de gemaltraiteerde binnenzee. Enkele weken geleden las ik in een krantenartikel een lijst met namen van bedrijven die zich aan milieucriminaliteit schuldig maakten. Het is mij wat: geld verdienen met het creëren van problemen, in plaats van ze op te lossen! Supermarktketens Aldi en Lidl besloten inmiddels geen groente en fruit meer af te nemen van lokale boeren die deze milieudelicten pleegden.  

De vervuiling moet echter niet alleen aan de bron worden bestreden. Om de deplorabele toestand van de binnenzee op de middellange termijn te verbeteren, is het noodzakelijk vervuilende stromen zo snel mogelijk te gaan afvangen. Tegelijkertijd is het belangrijk om water van goede kwaliteit beschikbaar te stellen aan landbouwbedrijven die zich aan de regels houden en in overeenstemming met het milieu werken.

De strijdkreet op het terras (‘Fuera Colector Vertido Cero’) verwijst naar een onderdeel van het project dat de Spaanse overheid met de betrokken gemeenten in het leven riep om Mar Menor van de teloorgang te redden. Cartagena, Los Alcázares, San Javier (Santiago de la Ribera) en San Pedro del Pinatar (Lo Pagán) krijgen er op hun grondgebied mee te maken. Het project moet de afvoer van vervuild, zoet water dat uit landbouwgebied Campo de Cartagena naar de Mar Menor vloeit, minimaliseren. Men gaat er in de komende jaren €70 miljoen in pompen. Letterlijk.   

Na veel zoekwerk vond ik een gedetailleerde projectbeschrijving. Er zijn vijf fasen: het aanleggen van een nieuw ondergronds rioleringsnetwerk (1), het instellen van nieuwe gemalen en het aanpassen van bestaande (2), het bouwen van nieuwe pompstations (3), het aanleggen van een denitrificatiefabriek met regelbassin (4), het afvoeren van gezuiverd water naar de Middellandse Zee (5).

De eigenaar van het protestbord en enkele buren menen dat de fabriek niet hoort in hun gemeente. Die moet wegwezen! In de krant La Verdad trof ik een tekening aan van dit specifieke onderdeel: ‘la denitrificadora’ (de denitrificatie-installatie). Daarmee worden nitraat en nitraatproducten uit het afgevoerde water gezuiverd. Deze installatie krijgt een oppervlakte van circa 20.500m3 en komt in San Pedro te liggen; naast de AP-7, achter de sportvelden van Pinatar Arena. De capaciteit daarvan is net zo groot als de bestaande ontziltingscentrale in één dag kan behappen. Ook die centrale wordt in het nieuwe netwerk opgenomen. 

Vanuit de nieuw te bouwen installatie wordt een pijp van bijna 4 kilometer aangelegd naar de kust van El Mojón aan Murciaanse zijde. De afvoerpijp zal kilometers ver in zee steken, tot waar het 36m diep is. Ver van de kust en de zo belangrijke zeegrasweiden in de Middellandse Zee. Het afvalwater dat daar wordt geloosd, is gedenitrificeerd, gedefosfateerd en gefiltreerd. 

Ik kan mij goed voorstellen dat de bewoners van San Pedro niet zitten te wachten op die installatie. Zij voelen zich benadeeld, ze hebben immers niets te maken met de vervuilers van Campo de Cartagena. Maar het zal Mar Menor ten goede komen.

 

 

Glimlachen naar de camera?

Laatst zat ik wat te spelen met de Google Arts & Culture app. Die bestaat al tien jaar maar regelmatig worden daaraan nieuwe functies toegevoegd. Een van de recentste is de selfie-variant (Google Lens) die op basis van gezichts-herkenning zoekt naar portretten in de kunstgeschiedenis die op het jouwe lijken. Na op de sluiterknop te hebben gedrukt, verschenen talloze puntjes in het beeld die de unieke eigenschappen van mijn gezicht registreren: grootte van de ogen en de afstand ertussen, vorm en omvang van mond, neus en oren. Na luttele seconden kwam het resultaat op het scherm. Mijn gezicht blijkt onder andere gelijkenis (73%) te vertonen met dat van Jean George Wille (1715), een bekende Duitse kopergraveerder en kunsthandelaar die het grootste deel van zijn leven in Frankrijk woonde en werkte. Interessante persoon, alleen jammer dat hij man is. Ook Euphrosine Asser-Oppenheim, een joodse vrouw die halverwege de 19de eeuw door haar echtgenoot Eduard Asser werd geportretteerd, kwam als gelijkenis (64%) naar voren. Haar portret hangt in het Rijksmuseum van Amsterdam. Gelukkig wel een vrouw maar deze keer bepaald geen knapperd. Tja. 

Een andere nieuwe functie van deze app is dat je je portret een kunstzinnige make-over kunt geven. Ik stapte over naar deze pimpoptie. Je kunt kiezen uit stijlen als die van Edvard Munch (de schreeuw), Frida Kahlo, Vincent van Gogh, Katsushika Hokusai (van de bekende blauwe golf), Keith Haring en vele anderen. Je kunt kiezen uit abstracte, impressionistische en moderne patronen. Die stap leverde een beter resultaat op. Rechts achter mijn hoofd zie je Munch´s versie van Damai´s schilderij dat in mijn werkkamer hangt. Onze nummer 2 in Bali is een creatieveling! 

Dit soort applicaties maakt gebruik van gezichts-herkenning en daarover is veel te doen. Het is zelfs zó omstreden dat Facebook -het moederbedrijf noemt zich inmiddels Meta- de functie uit de app verwijderde vanwege privacy. Maar Google Foto´s gaat er vrolijk mee door. (Er zitten duizenden van mijn foto´s in webalbums op de cloud...)

Er zijn instanties die gebruikers waarschuwen om niet al te gemakkelijk om te gaan met dit soort fun-applicaties en je foto niet zomaar ergens op een mogelijk onbetrouwbare website achter te laten. Je weet immers nooit waarin en onder welke omstandigheden jouw digitale portret op een later tijdstip weer opduikt. Nu ben ik niet van de complottheorieën en ook niet achterdochtig maar ik ben evenmin een doetje. Het is eenieder bekend dat van digitale technologieën ook misbruik wordt gemaakt; door kwaadwillende individuen en controlerende overheden. Ik hoor oudere personen nog weleens beweren dat ze geen moeite hebben met camera´s en andere surveillance-toepassingen want ze hebben niets op hun kerfstok en dus niets te vrezen. Maar dat is naïef. Gezichtsherkenningsapps zijn niet per se foutenvrij (iedereen kan dus slachtoffer worden), er kan misbruik van privacy worden gemaakt en massasurveillance kan persoonlijke vrijheden inperken. 

Een lawine aan dit soort apps wordt beschreven in de recente roman van de Amerikaanse auteur Dave Eggers, getiteld `Het Alles´ (The Every). Dit boek is het vervolg op `De Cirkel´ uit 2013, zijn eerste dystopische, satirische roman dat zich afspeelt in Silicon Valley.

Tech-bedrijf de Every -voorheen de Cirkel- is een combinatie van Facebook en Google. Wekelijks slokt het startups op die spraakmakende apps ontwikkelen. Algoritmen nemen de wereld over en dit soort algocratieën moet een halt worden toegeroepen. De Every moet worden vernietigd voordat het de wereld vernietigt. Dat vinden de slimme hoofdpersonages Delaney en Wes in het boek. Na een uitgebreide sollicatieprocedure komen zij bij het bedrijf in dienst. Hun doel is om De Every van binnenuit te saboteren en kapot te maken. Dat willen ze doen met ideeën die zo weerzinwekkend zijn dat rationele mensen zich massaal ervan zullen afkeren vanwege de eindeloze schendingen van fatsoen, privacy, monopolie en de ongebreidelde consolidering van controle, macht en rijkdom.

De Every maakt gebruik van biometrische technologie als gezichtsherkenning, irisherkenning (eye tracking), spraakherkenning, vingerafdrukherkenning en `slimme´ sensoren, soms gebruik makend van kunstmatige intelligentie. Dat is de capaciteit van computers om elke intellectuele taak die een mens kan uitvoeren, te begrijpen en te leren; ook zelfstandig. Apps van de Every meten en weten alles. Van ons. Voor zo´n bedrijf is onze data hun money. Ze houden bij of je voldoende beweegt, sociaal interactief bent, voldoende collega’s beoordeelt, de juiste hartslag hebt, gepaste grammatica gebruikt en een omvangrijke woordenschat hebt.

Biometrische surveillance maakt mensen tot wandelende barcodes die kunnen worden gescand en gekoppeld aan gegevens die eerder over hen werden verzameld en vastgelegd. In de Every-samenleving draagt iedereen een bodycam en hangen overal camera’s (op plekken waar die niet hangen worden burgers gewaarschuwd ze te betreden `op eigen risico´...). Een faux pas heeft gevolgen voor je sham-score (schaamtescore). Werd je ooit gefotografeerd met iemand die later een aanrander blijkt? Dan krijg je minpunten. Schepte je twee keer op omdat je het eten lekker vond? Je wordt publiekelijk te schande gezet. Algoritmen bepalen of iemand wordt ontslagen of niet.

Een van Delaney's meest duivelse ideeën is `Friendy´, een app die met behulp van kunstmatige intelligentie de betrouwbaarheid van iemands vrienden meet door gezichtsuitdrukkingen, oogcontact en vocale intonaties te analyseren. Daarna wordt een numerieke waarde toegekend aan de kwaliteit van de vriendschap. `Hermosa´ is de naam van een gezichtsherkenningsapp waarmee menselijke schoonheid wordt bepaald en in een cijfer uitgedrukt. Alle schoonheidsstandaarden zijn erin verwerkt, de meeste verfijnde maten voor symmetrie en proportie. Vriendin Pia (die zich een schoonheid waant) kocht de luxe uitvoering van de app en scoorde slechts 628 punten. Ze kan die werkelijkheid niet aan en gaat onder het mes. “De chirurg zegt dat hij haar ergens in de 700 kan krijgen. Ze zal niet gelukkig zijn tot ze in de 800 zit, minstens”. Zo rijgt zich een lange reeks van sneue apps aan elkaar maar niets lijkt managers of medewerkers van de Every te gek of extreem. De ironie is dat Delaney en Wes als verontruste burgers de algoritmen juist verder de wereld in helpen. De afloop is anders dan gepland. Dat zal ik niet verklappen.  

Als lezer van dit boek word je overvoerd met apps en ideeën. Dat vond ik interessant aan de roman. Ik las het als bijscholingscursus in technologie, een ideeënroman bij uitstek. Bij bij tijd en wijle vond ik Eggers boek zelfs vermakelijk. Maar we zijn gewaarschuwd... Al kan ik mij nu al verheugen op grappige Deep Fake-filmpjes en toespraken rond Kerst en Oud & Nieuw. Bijvoorbeeld van de koning en zijn echtgenote, van politici die niet bekend staan om hun humor en andere Bekende Nederlanders die op de ludieke korrel worden genomen. Bring it on!

De roman kreeg van sommige recensenten geen al te hoge waardering. De recensent van de Volkskrant (niemand minder dan Huib Modderkolk) noemde het plot “dun en simplistisch”. De recensent van The Guardian vond dat de hoofdpersonen tot de laatste bladzijde nogal eendimensionaal en plat bleven. In die kritiek kan ik mij vinden. Het lot van Delaney, aan het einde van het boek, kwam op mij nogal simplistisch over. Eggers is een begenadigd schrijver maar Het Alles is niet zijn beste roman tot nu toe.

Inderdaad, Big Tech is Watching Us. En hoe!

In 2019 werd AlgoritmWatch opgericht. Dit is een Duitse non-profit onderzoeks- en belangenorganisatie die zich inzet voor het in de gaten houden, onthullen en analyseren van systemen voor geautomatiseerde besluitvorming (Automised Decision-Making, ADM) en hun impact op de samenleving. Ze doen onderzoek naar apps en schrijven rapporten over hun bevindingen. Het team bestaat onder andere uit Johannes Filter, Leonard Haas, Lorenz Matzat en Melanie Gelei. Ik verzin het niet!

Hoe meer technologie wordt ontwikkeld, hoe complexer het wordt. AlgoritmWatch is van mening dat complexiteit niet mag betekenen dat technologie niet meer begrijpelijk is. Op de website van deze organisatie kwam ik te weten dat de Nederlandse overheid gebruik maakt van SyRI (Systeem Risico Indicatie), een geheim algoritme om mogelijke fraude van sociale zekerheid op te sporen. Als een overheidsinstantie fraude vermoedt met uitkeringen, toeslagen of belastingen in een bepaalde omgeving kan men gebruikmaken van SyRI. Gemeenten, UWV, Sociale Verzekeringsbank, inspecteuren van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en van de Belastingdienst hebben allen toegang tot dit systeem. SyRI bepaalt bij welke burgers verder onderzoek nodig is. 

Het kwartje viel bijna direct. Het gebruik van dit systeem leidde tot het vermaledijde kindertoeslagenschandaal in Nederland! Een groep gedupeerden en burgerrechtenactivisten (onder andere Platform Burgerrechten) daagden de overheid vorig jaar februari voor de rechter en slaagden erin publieke organisaties te dwingen minder repressieve alternatieven in te zetten. SyRI bleek in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en zette de deur wagenwijd open voor misstanden. FNV en andere partijen waarschuwden de Eerste Kamer begin dit jaar voor een nog grotere en ingrijpendere datakoppelingswet. Zij riepen die wetgevers op het voorstel voor de zogeheten ‘Super SyRI’ terug te sturen naar de Tweede Kamer. De rest is geschiedenis. De regering viel over deze kwestie, er bleken duizenden burgers te zijn benadeeld. Het einde van de affaire is nog lang niet in zicht.

Ook beschreef AlgoritmWatch een project in Spanje, genaamd VioGén. Dat is een algoritme waarmee de politie femicide (moord op vrouwen) wil beteugelen. Dat is een groot probleem in dit land; een zeer kwalijk uitvloeisel van machismo. Het politieprotocol bestaat uit een reeks vooraf vastgestelde vragen aan vrouwen die aangifte doen van huiselijk geweld en bevatten ook specifieke vragen over het risico voor hun kinderen. Het programma beoordeelt dan op basis van de ingevoerde gegevens welk risico vrouwen lopen slachtoffer te worden van gendergeweld.

In het onderzoeksrapport dat ik las, deed een vrouw bij de Guardia Civil aangifte van fysieke en mentale bedreiging van haarzelf en haar twee dochtertjes, door haar echtgenoot. De gegevens werden in VioGén ingevoerd en daaruit kwam het advies `laag risico´. Zeven maanden later vermoordde de echtgenoot zijn beide dochters op wrede wijze en pleegde daarna zelfmoord. 

Sinds de software nationaal werd ingezet (2007) eindigden enkele zaken met een laag risico in de moord van vrouwen en meisjes. VioGén is verreweg de meest complexe toepassing in zijn soort in de wereld. Bijna 30.000 Spaanse politieagenten en andere wetshandhavers in het land hadden in 2018 toegang tot dit systeem. In januari 2020 bevatte het 600.000 gevallen, waarvan er 61.000 als actief werden bestempeld. Dat betekent dat ze door de politie worden opgevolgd. Het systeem is ontworpen om de situatie van de betrokken vrouwen periodiek te controleren totdat ze veilig worden geacht; dat gebeurt hier over verschillende regio's heen. Enkele vrouwenorganisaties zijn van mening dat dit systeem het beste is dat ze voor dit doel hebben maar helaas gaat het af en toe flink fout.

De laatste misser met dodelijke afloop had betrekking op een, door haar echtgenoot, vermoorde vrouw in 2020. Beide personen stonden in het systeem geregistreerd na een aangifte van haar kant. Hij was door de rechter echter vrijgesproken en daarmee ging de status van de zaak in VioGén naar `inactief´. Niet veel later werd de vrouw vermoord. Zo zie je maar. 

Hete aardappel

Illustratie: Matthias Giessen, tekst: Barefoot

Dit onderwerp past wel in de donkere dagen voor Kerst... D66 maakte in de aanloop naar de parlementaire verkiezingen van 2021 een speerpunt van ‘Voltooid Leven’. Naast waardig ouder worden, zou in Nederland ook waardig sterven mogelijk moeten zijn voor eenieder die dat wenst. Ouderen vanaf 75 jaar met een ‘voltooid leven’ moeten zelf kunnen beslissen over hun levenseinde. Nog geen jaar later komt het onderwerp niet meer voor in het regeerakkoord van de nieuwe regering (Rutte IV). Je hoeft geen raketwetenschapper te zijn om te snappen hoe dat wetsvoorstel tot stilstand kwam: in de huidige coalitie neemt ook de ChristenUnie weer zitting, een partij op religieuze grondslag die mordicus tegen is (net als een deel van het CDA). 

In de nieuwe coalitie is afgesproken om medisch-ethische kwesties voorlopig terzijde te schuiven. Anders zou er nooit een nieuwe regering en een akkoord zijn gekomen. De wet Voltooid Leven bleek een te hete aardappel in de Nederlandse politiek. De wegen scheidden daar, helaas… Andere heikele kwesties zijn het kweken van embryo's voor wetenschappelijk onderzoek en het afschaffen van de verplichte bedenktijd bij abortussen. Belangrijke onderwerpen, wat mij betreft. Met name vanuit vrouwelijk perspectief.

Je kunt je als stemmer bekocht voelen door dat verloop en ik vermoed dat sommigen dat ook zullen doen. Voor mijn liefje en mij was en is waardig sterven een belangrijke kwestie. We staan nog volop in het leven en het is niet allesbepalend voor ons levensgeluk maar deze vorm van zelfbeschikking doet ertoe. Mogen we s.v.p. zelf bepalen wanneer het leven voldoende is geleefd? En hoeven we dan alsjeblieft geen mensonterende actie te ondernemen? D66 en VVD willen geen jaren stilstand in deze agendapunten dus we gaan zien hoe zich dat politiek ontwikkelt in de aanstaande regeerperiode.

We zaten onlangs aan een gezellig diner met onze Deense buren toen een opmerking van Jan mijn aandacht opeiste. Hij vertelde over een nieuwe ontwikkeling die betrekking had op voltooid leven. Ik wist niet zo gauw waaraan hij refereerde. Hij liet mij een afbeelding zien van een soort luxe dakkoffer, zo´n apparaat dat je bovenop een auto bindt voor de skis. Dit ding wordt ook nog weleens ‘schoonmoederbak’ genoemd. Het bleek te gaan om een euthanasiemachine. Was daarbij niet een Nederlander betrokken? Ik moest het antwoord schuldig blijven. Het intrigeerde dus de volgende dag zocht ik het uit.

Philip Nitschke (1947) is een Australische humanist, oprichter van de pro-euthanasiegroep Exit International. Deze voormalige arts wordt de ‘Elon Musk of assisted suicide’ genoemd. Hij ontwikkelde de Sarco, een capsule voor een humane wijze van zelfdoding. Sinds 2016 woont hij in Amsterdam. De Nederlander Alexander Bannink ontwierp het apparaat. Bannink (1977) studeerde Industrieel Product Ontwerpen (IPO) aan de Haagse Hogeschool en richtte in 2003 zijn eigen ontwerpstudio op. De website van het bureau toont allerlei glossy producten maar de Sarco schittert door afwezigheid… 

Mensen die voor geassisteerde levensbeeïndiging naar Zwitserland gaan, kunnen volgend jaar (waarschijnlijk?) gebruik maken van een nieuwe methode. Ze kunnen dan plaatsnemen in deze capsule die uit een 3D printer rolde. Volgens de bedenker en maker van die kist kan het leven daarmee in minuten van binnenuit en op humane wijze worden beeïndigd. De proeven met de Sarco zullen begin 2022 van start gaan, met echte proefpersonen. Met één druk op de knop vult de capsule zich met stikstofgas waardoor het zuurstofgehalte snel wordt verlaagd van 21% naar 1% in een proces dat ongeveer 30 seconden duurt. De persoon in de capsule raakt in een minuut buiten westen en overlijdt aan hypoxie en hypocapnie, ofwel een gebrek aan zuurstof en koolstofdioxide. Er is geen stress, paniek of een gevoel van verstikking. Nitschke beschrijft zijn uitvinding als een “stylish and elegant way to die”, een vreedzame dood waarvoor bovendien geen gereguleerde stoffen nodig zijn. 

Een juridische analyse, door Nitschke naar eigen zeggen aangevraagd door zijn organisatie Exit International, zou aantonen dat het gebruik van de capsule de Zwitserse wet op de geassisteerde zelfdoding niet schendt. Dat kon niet worden geverifieerd bij de betrokken Zwitserse sterfhulporganisaties. Wel verklaarde een Zwitserse jurist per mail aan een journalist van de Spaanse Business Insider dat het gebruik van de Sarco geen misdaad is volgens het Wetboek van Strafrecht.

Zwitserland kent, net als Nederland, liberale wetgeving rond het sterven. Euthanasie door een arts die een dodelijk infuus toedient aan iemand met ondragelijk lijden, is daar en ook in andere landen ter wereld toegestaan (onder andere in Spanje). Actieve euthanasie is onwettig in Zwitserland maar hulp bieden bij zelfdoding, zolang daaraan geen egoïstische motieven ten grondslag liggen, is er wel toegestaan; in tegenstelling tot Nederland. Personen die de wens tot levensbeeïndiging uitspreken, moeten mentaal competent zijn (de bekende wilsbekwaamheid) hetgeen door een medicus moet worden vastgesteld. De persoon-met-de-wens moet zelf de laatste handeling verrichten.

Al 35 jaar bestaan er (5) sterfhulporganisaties in Zwitserland. In 2020 stierven daar circa 1.300 mensen door hulp bij zelfdoding, begeleid door de twee grootste organisaties in het land die zich met deze taak bezighouden: Exit (geen relatie met Exit International) en Dignitas. Organisatie Pegasos is een nieuwkomer (2019) die hulp biedt bij levensbeeïndiging aan mensen die niet ernstig ziek zijn maar wel een stervenswens hebben. Hierin gaat de organisatie een stap verder dan de collega´s. Daarmee werd Pegasos ook interessant voor Nederlanders die het leven als voltooid zien maar in het eigen land niet in aanmerking komen voor euthanasie. 

In een artikel in Trouw van begin dit jaar las ik dat tot dusver drie Nederlanders Zwitserse hulp bij levensbeeïndiging ontvingen. Bij ieder geval komt de Zwitserse politie langs om te onderzoeken of de wet is overtreden. Die zag tot dusver geen aanleiding om extra onderzoek te doen, aldus Pegasos. Zij hanteren een ondergrens in leeftijd van ‘rond de 70 à 75 jaar’. De prijs is een mogelijke drempel: €12.000, inclusief crematie. (Exit International gaat met de Sarco waarschijnlijk in zee met Pegasos. Ik neem aan dat de proeven bij deze organisatie zullen plaatsvinden.) 

In de Volkskrant las ik begin december een indrukwekkend artikel over twee gevallen van zelfdoding met ‘Middel X’, het chemische zelfmoordpoeder dat door leden van Coöperatie Laatste Wil werd verstrekt aan honderden mensen met een doodswens. Hulp bij zelfdoding is in Nederland sinds 1886 strafbaar. Wie actief meewerkt aan suïcide riskeert een celstraf van drie jaar. Een drankje aanreiken, middelen uitdelen... het wordt gezien als hulp. Inmiddels zit een aantal meewerkende 70-plussers van de coöperatie in voorarrest.

De journalist sprak met ooggetuigen van de laatste uren van personen die hun leven met het middel wilden beëindigen. Zij vertellen tot in detail wat zij zagen gebeuren. Ik noem de twee verhalen Dag en Nacht omdat ze in alle opzichten van elkaar verschillen. Het Dagscenario ging over de 81-jarige Maud die in goed overleg met haar twee zonen het middel aanschafte. Moeder, met een helder hoofd maar aftakelend lichaam, is vastbesloten om niet te sterven als haar man. Hij overleed aan longkanker en zijn laatste drie weken waren een mensonterende doodsstrijd. Maandenlang sprak het trio erover, ze namen langdurig en liefdevol afscheid, alles wat moest worden uitgesproken, werd gezegd. Maud was op de bewuste dag ongekend vrolijk. Alsof er een grote last van haar schouders was gevallen. Ze nam het middel in, in aanwezigheid van haar beide zonen en sliep vredig in.

Wat ik het Nachtscenario noem betrof de 64-jarige Peter, fysiek sterk maar geestelijk getroubleerd; hij leed aan depressies. Hij vertelde zijn familie meermalen dat hij niet meer wilde leven en deed eerdere pogingen tot zelfdoding. Zijn echtgenote is boos dat hij wil sterven. Hij schaft middel X toch aan en vraagt zijn broer bij zijn overlijden aanwezig te zijn. Die haakt af, eveneens boos. Peter neemt het middel in en sterft een langzame, pijnlijke dood.

Begrijp mij niet verkeerd: ik wil euthanasie niet promoten en het gebruik van middel X al helemaal niet. Wel vind ik het belangrijk dat ik als weldenkend individu mijn recht op zelfbeschikking ook mag uitoefenen aan het einde van, wat ik -en ik alleen-, een voltooid leven kan noemen. Waardig sterven is een mensenrecht, wat mij betreft. Met de komst van de Sarco lijkt humaan sterven een stap dichterbij gekomen.

Een derde prototype van de capsule is op dit moment in de maak in Nederland. Ik las ook dat je de Sarco nergens zult kunnen kopen. In een later stadium kunnen geïnteresseerden het ontwerp opvragen om de capsule dan zelf in 3D te printen. Voor thuisgebruik. Bedenker Nitschke verklaarde dat het model niet zal worden verstrekt aan personen jonger dan 50 jaar.

De capsule krijgt kritiek in binnen- en buitenland. Zo is een directeur van het Kennedy Institute of Ethics aan de universiteit van Georgetown (Washington DC, VS) van mening dat deze blingcabine zelfmoord ‘verheerlijkt’. Nitschke daarentegen, stelt dat het gebruik van de capsule verantwoord is. Hij vindt zijn Sarco goed genoeg om die zelf te gebruiken als voor hem het moment daar is.  

Lucky number 48

Later vandaag gaat ‘Row for Impact’ van start. Drie Nederlandse vrouwen met dezelfde passie beginnen om 11:49 uur aan een roeireis om als eerste in 48 dagen de Atlantische oceaan over te steken. Dat doen ze voor een goed doel. Debby Bijl (49) en Bettina de Wild (57) ontmoetten elkaar in augustus 2020. Tijdens de roeitocht ‘Dutch Coastal Rowing’ over de Waddenzee belandden zij in dezelfde boot en hadden direct een goed contact. Bettina, een enthousiaste en fanatieke roeier, vertelde Debby over haar streven naar het grotere werk: roeien op open zee of oceaan. Bij Debby, al jaren een fervent sloeproeier met ervaring in verschillende boten, werd een zaadje geplant dat snel ontkiemde. 

Om de oversteek te maken, heb je een zee- of oceaanwaardige roeiboot nodig. Op hun zoektocht naar zo´n boot ontmoetten ze de Friezin Iris Noordzij (54). Iris keerde net terug van een oversteek met de Talisker Whisky Atlantic Challenge 2020. Zij werd evenzeer enthousiast en toen ze begreep dat Debby en Bettina een boot en een teamgenote zochten, hoefde ze niet lang na te denken. Ze wilde het nogmaals doen. Deze Challege is het belangrijkste evenement in oceaanroeien ter wereld. De eerste race vond plaats in 1997 en sindsdien vindt die (doorgaans) om het jaar plaats. Er gingen tot dusver meer mensen naar de maan en andere planeten dan dat er personen over de Atlantische Oceaan roeiden. 

Het schema van het Nederlandse drio, dat zich ‘Queen of Hearts’ noemt, is als volgt: 2 uur roeien, 2 uur af en dat 24 uur per dag. Een emmer fungeert als toilet, ze maken drinkwater van zeewater (elke roeier nuttigt tien liter water per dag) en moeten 4.800 Kcal per dag eten. Dat is namelijk het gemiddelde dat ze dagelijks verbranden. Desalniettemin valt de gemiddelde roeier 8kg af tijdens deze race. Elke roeier gebruikt gemiddeld 800 vellen toiletpapier tijdens de oversteek. Ik rekende uit dat dit voor elke vrouw maximaal 16 velletjes per dag is; geen luxe. De gemiddelde westerling gebuikt 8.6 velletjes toiletpapier per beurt, ofwel circa  57 velletjes per dag.

Ze strijden voorts tegen de elementen: water, wind, hoge golven en zeeziekte. De oceaan is op zijn diepst 8.5 km en er kunnen golven (ont)staan van zes meter hoogte. Tijdens een solorace in 2018 kreeg een Britse soloroeister zeven dagen gezelschap van een walvis. In de race van 2020 werd een Brits-Amerikaans roeiteam aangevallen door een blauwe marlijn (niet te verwarren met een zwaardvis). Een van de roeiers lag op de bodem van de kajuit te slapen toen hij een ding tussen zijn benen voelde prikken. Het bleek de speer van deze roofvis te zijn. Marlijnen behoren tot de snelste en sterkste vissen ter wereld: 90km per uur zwemmen is niet onmogelijk. Vrouwtjes van deze vissoort kunnen tot wel vier maal langer worden dan de mannetjes. Ernest Hemmingway beschreef in zijn boek 'The Old Man and the Sea' een gevecht tussen de oude visserman Santiago en een blauwe marlijn. In dat verhaal wordt de marlijn uiteindelijk door een rivaliserende makreelhaai opgegeten. 

De ontmoeting van de roeiers met deze bijzondere vis beperkte zich gelukkig tot materiële schade, geen menselijk leed (al scheelde het slechts 5cm). Ze voeren midden op de Atlantische Oceaan en lagen op dat moment op de derde plaats. Er kwam water binnen maar men was voorbereid op dit soort schade en het gat werd snel gedicht met giethars. Voor dit jaar voorzag men daarom de onderzijde van de boot van kevlar (ook toegepast in kogelvrije vesten) en in de kajuit zit een soort maliënkolder onder de plek waar het matras ligt. Tenslotte zal een additionele medische training worden gevolgd voor dit soort situaties. 

Roeiers vechten niet alleen tegen vissen, ook tegen slaapgebrek, zoutzweren en fysieke extremen, veroorzaakt door de race. Ze zitten met hun eigen gedachten, een uitgestrektheid van de oceaan en de taak om de boot en zichzelf veilig naar de andere kant te varen. Het Nederlandse team wordt bijgestaan door twee duty officers aan de wal met wie de vrouwen 24/7 contact hebben. Er varen bovendien twee safety zeilboten mee.

Het doel is om binnen 48 dagen aan te komen op Antiqua, een van de eilanden in de Caribische Zee. Een gemiddeld team maakt ongeveer 1,5 miljoen roeislagen gedurende deze race. Dat betekent dat men tenminste 31.250 keer per dag de roeispanen in het water moet steken; 10.000 per persoon per dag. Desondanks menen de vrouwen dat deze tocht 80% mentale kracht is en de rest fysiek. Overigens roeien ze in een boot die zelfrichtend is; bij een slagzij van meer dan 90 graden komt de boot vanzelf weer overeind. De roeisters zitten met lijnen vast aan de boot. Als het ze lukt om binnen de voorgenomen tijd aan te komen, zetten deze stoere, hedendaagse zeeheldinnen het wereldrecord Roeien Vrouwen3 op hun naam.

Het getal 48 komt niet uit de lucht vallen. Een oversteek in 48 dagen, 4.800 Kilocalorieën, 4.800 kilometer... het verwijst naar de leeftijd waarop paralympisch kampioene en para-wereldkampioene Bibian Mentel overleed aan de gevolgen van kanker. Mentel was een snowboardster en zette zich als topsportster, naast haar sportloopbaan, in om kinderen en jongvolwassenen met een beperking aan het sporten te krijgen. Debby, Bettina en Iris beginnen dus binnenkort aan hun uitdaging, ten faveure van de Mentelity Foundation. Deze stichting ontwikkelde een prothese voor kinderen en jongvolwassen waarmee ze een been krijgen met meer voeten die ze zelf op eenvoudige wijze kunnen omwisselen. Dat is met de bestaande protheses nogal een gedoe. Zo´n extra been kost €10.000 per stuk dus er is veel geld nodig. Row for Impact is goed gekozen. ​

De start is vanaf het Canarische eiland La Gomera. In de aanloop er naartoe downloadde ik de YB Tracker want ik wil de verrichtingen van deze vrouwen graag op de voet gaan volgen. Om dat te doen, moet je de ‘Talisker Whisky Atlantic Challenge 2021’ kiezen en daarna het Nederlandse team selecteren. Aan deze race gaan wereldwijd 30 teams meedoen. Er is een Atlatische en Pacifische versie van deze Challenge en er gaan solo-, tweetjes, drietjes, viertallen en één vijftal het wijde water op. Dit jaar doen er, naast het Nederlandse team, Britten, Denen, Zwitsers, Finnen, Amerikanen, Canadezen, Ieren, Zuid-Afrikanen, Australiërs en Schotten mee. 

De boten zullen vertrekken met een briesje in de rug. Iedereen met interesse in het weer heeft de term 'Azorenhoog' weleens horen of zien vallen. Azorenhoog is een hogedrukgebied dat min of meer permanent met zijn kern boven de Azoren ligt. Omdat de wind rechts om een hogedrukgebied draait, zorgt dit voor een stabiele wind die ter hoogte van de Canarische eilanden uit noordoostelijke richting komt. Naarmate de roeiers verder oostwaarts gaan, zal de wind meer naar het oosten draaien. Zo krijg je de fameuze passaatwinden van oost naar west. Het Azorenhoog ligt stevig op zijn plek en de omstandigheden lijken heel goed.

Maar deze ogenschijnlijke kalmte bedriegt. Hoog op de Atlantische Oceaan, tussen Groenland en IJsland, ligt een enorme depressie die lokaal voor windsnelheden van 60 knopen en meer zorgt (9 Bft). Inmiddels hebben we kunnen lezen over de grote ravage die een tornado aanrichtte in de Amerikaanse staat Kentucky en de daarbij horende depressie gaat ook richting Groenland. Zo lijkt er een aaneenschakeling van depressies in het noordelijk deel van de oceaan langs te komen. Alhoewel dat gebied ruim 4.000 km is verwijderd van het epicentrum van deze roeiwedstrijd, krijgen de deelnemers veel last van deze depressies. Hoge windsnelheden zullen voor een zeer onrustige zee zorgen waarbij de golfrichting dwars op de te varen koers staat. Met wind in de rug en golven van opzij zit je in de wasmachine… De vrouwen in hun roeiboot worden dan letterlijk speelbal van de golven. Dit wordt niet voor niets de 'kotskoers' genoemd. Ik duim voor een goede afloop. Rond 12:00 uur op 12-12-21 van start gaan, kan niet anders dan geluk brengen. Go Girls!