Herexamen

In 2005 werd DigiD in Nederland gelanceerd, het digitale paspoort voor communicatie met overheidsinstanties en private organisaties met een publieke taak, zoals pensioenfondsen. Dit is een unieke code voor elke burger van het land. Mijn liefje en ik vertoefden toen al vijf jaar buiten de landsgrenzen dus we waren niet aanwezig bij de uitgifte. Wel beschikten we over een Burger Service Nummer (BSN) waarmee we ons konden identificeren bij Nederlandse instanties, als daar aanleiding toe was. BSN of een ter plaatse uitgegeven code, gaf lang toegang tot instanties totdat het werd verdrongen door DigiD. 

In de afgelopen jaren probeerden we een aantal malen een DigiD te verkrijgen tijdens onze bezoeken aan Nederland. Dat lukte niet in de tijd dat we er waren. We konden destijds nooit een afspraak maken bij een plaatselijk  loket, binnen het beschikbare tijdsbestek. De noodzaak was tot dusver niet heel groot omdat we weinig zaken deden met de Nederlandse overheid of overheidsinstellingen en het burgerservicenummer toereikend was. 

Mijn liefje bereikte ondertussen de pensioengerechtigde leeftijd en ontvangt -naast een privépensioen- ook een staatspensioen (AOW) van de Nederlandse overheid. (Overigens worden Nederlanders die tijdens hun werkzame leven arbeid verrichtten in het buitenland, gekort op hun AOW-uitkering; 2% voor elk gewerkt jaar.) Tot voor kort had zij toegang tot het systeem van de Belastingsdienst maar op enig moment niet meer. Alleen DigiD gaf nog toegang. O-o... Wat nu? 

Zij las dat voortaan DigiD of een ander, in Europees verband toegestaan, inlogmiddel nodig was. We gingen naar het kantoor van onze gestor in Spanje om te uit te vinden of er een ander document of andere code kon worden gebruikt. Zijn assistent maakte de kwestie dermate gecompliceerd dat we afdropen. Tom Poes moest zelf maar een list verzinnen. Zij was het die kort daarna ontdekte dat ze als Nederlandse AOW-ontvanger in het buitenland online een DigiD kon aanvragen bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB), de instantie die het ouderdomspensioen uitkeert. Die aanvraag was binnen een dag geregeld en de activeringscode lag hier drie dagen later in de brievenbus. Tante Pos' was nog nooit zo snel. Joehoe! Eén probleem opgelost. 

Moesten we dan voor mij naar de DigiD-balie in Madrid of naar Nederland? De consulaire bus van de Nederlandse ambassade in Spanje zou weer door het land gaan rijden. Was dat een optie? Navraag bij de Nederlandse ambassade in Madrid leverde evenmin iets op. Het was in de eerder geschetste Vaart der Volkeren dat zij ontdekte dat Nederlanders in het buitenland die nog geen AOW ontvangen (zoals ik) een DigiD kunnen aanvragen langs geheel digitale weg, inclusief videobellen met het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag. Dat werd mogelijk ten tijde van de coronapandemie. Dat was de optie! 

Op de website van de Rijksoverheid las ik dat het aantal actieve DigiDs eind 2021 was gestegen met ruim 20%, tot meer dan 18 miljoen. Dit zijn de digitale paspoorten van inwoners van Nederland en Nederlanders in het buitenland bij elkaar opgeteld. Het aantal authenticaties steeg in dat jaar met ruim 20%, naar ruim 500 miljoen.

Op Nederlandwereldwijd.nl was te lezen hoe je zo’n aanvraag doet, op Digid.nl doe je het daadwerkelijk. Voor de eerste stap heb je je BSN en een ander officieel identificatiemiddel nodig (bijvoorbeeld paspoort), plus een mobiele telefoon en een mailadres. Zodra je de aanvraag hebt gedaan, ontvang je een baliecode op je telefoon (sms). Die code is 30 dagen geldig en binnen die termijn moet je een vervolgafspraak maken bij een digitale balie van het ministerie. 

Dat deed ik braaf. Ik probeerde alle digitale desks meermalen (er zijn er zes) maar een afspraak maken? Ho maar. Daarop stuurde ik een mail naar het contactadres en nog diezelfde dag kreeg ik een mail terug met uitleg. Alleen op vrijdag vanaf 9:00 uur is de afsprakenpoort open voor de volgende week. Op de eerstvolgende vrijdagochtend was ik er als de kippen bij en maakte een afspraak bij balie x. Woensdag in de week erop kon ik rond koffietijd met iemand van het ministerie gaan videobellen. 

Een paar dagen voor D-Day ontving ik inlogcodes voor de conferentie. Het klinkt misschien gek maar ik voelde mij een beetje nerveus in de aanloop naar dat gesprek. Alsof ik herexamen Nederlands staatsburgerschap moest doen... Terwijl dit toch veel eenvoudiger is dan de inburgeringscursus met goed gevolg afleggen. Daarop moet je echt studeren! 

Een half uur voor het afgesproken tijdstip probeerde ik de beide links uit die mij waren toegestuurd. Ze werkten niet, niet met browser A en niet met browser B. Wat ik ook probeerde, er bleef een foutmelding op het scherm verschijnen. Het liefst zou ik de klep van mijn laptop sluiten en weglopen maar dan kon ik fluiten naar mijn digitale paspoort... Na nog een rondje proberen, verscheen alsnog de afbeelding van het karakteristieke Haagse ministerie, van architect Dick Apon, op mijn scherm. Sesam opende zich. Waarom nu wel? Geen idee. 

Op de achtergrond zette ik alvast een tweede browser tab klaar waarin later de activeringscode kon worden verwerkt. Alle codes bij de hand, telefoon paraat, notitieboekje op het bureaublad: ik was er klaar voor. Stipt om elf uur meldde zich een allervriendelijkste jongedame met open gezicht en zwarte coltrui op het scherm. Een deel van ministrieel Den Haag was haar decor. Vooral grijs doemde op. Zij zag mij, een gevulde boekenkast en het schilderij van Damai achter mij. Zij stelde zich voor maar van mij wist ze al wie ik was. Zij vroeg vanaf welke locatie ik inbelde en waarom ik een DigiD aanvroeg. Die antwoorden schreef ze op in haar notitieboekje. 

Ze vroeg naar specifieke gegevens, wilde de fotobladzijde van mijn paspoort een tijdje voor de camera zien zodat zij dat document gedetailleerd kon bekijken en gegevens kon vergelijken met die op haar eigen scherm. Dat liep gesmeerd, het DigiD werd uitgegeven. Het leven is wel wat zorgelozer zonder dit digitale paspoort. Als je gebruikersnaam en -wachtwoord in foute handen terechtkomt, heb je een probleem. De tweefactorauthenticatie als extra controlemiddel -jezelf identificeren en daarvan bevestiging ontvangen via sms- is daarom belangrijk. Als je je inloggegevens bent vergeten, moet je een nieuwe account aanvragen en de aanvraagprocedure opnieuw doorlopen. (Er zijn daardoor mensen met meer dan één uitgegeven DigiD.) 

De jongedame raadde mij tenslotte aan de DigiD-app bij Google Play te downloaden en op de telefoon te installeren. Wel zo gemakkelijk. Ze wilde mij een keertje door de applicatie loodsen want eenmalig doorlopen, zijn alle codes geactiveerd. Zelf moet je wel een vijfcijferige pincode bedenken om in te loggen en die net zo goed bewaren als je DigiD-naam en -wachtwoord. 

De hele procedure nam bijna een half uur in beslag. Door een gedegen voorbereiding, goed luisteren naar de juf en precies doen wat zij zei, slaagde ik. Vroegere tijden herleefden. Joehoe! Ik dankte haar hartelijk voor de hulp, zei dat het een goed systeem was. We spraken ook nog even over haar uitzicht op het fraaie Den Haag en het weer in onze beide landen. Toen namen we tevreden afscheid. Tick in the box voor haar, een goede DigiDay voor mij. Hoogtepunt van de week. De Nederlandse vlag kon uit! 

Ik vroeg mij achteraf wel af of een minder digitaal onderlegde persoon deze procedure zelfstandig tot een goed einde kan brengen. En of die werkt op alle soorten en merken computers en telefoons. Maar er is genoeg uitleg op het web te vinden. Daarna ging er weer een plakbandje over de ingebouwde camera van mijn laptop. Ik houd niet van digitale gluurders. Het wachten is nu op mijn pensioen.