Van Gogh moet je eren, niet versjteren

Enige tijd geleden zag ik bij toeval een interview met een jongedame van Just Stop Oil die door een conservatief Brits mediabedrijf werd geïnterviewd. Ze werd scherp ondervraagd maar hield zich goed staande en zei onverstoord wat ze wilde zeggen. Ze werd onder andere onderhouden over de gekozen naam van de actiegroep. Die vond de interviewer belachelijk in zijn eenvoud. Maar waarom zou je iets moeilijk doen als het ook gemakkelijk kan? Ze willen nu eenmaal dat oliemaatschappijen stoppen met hun productie. Just stop! Deze groep is een coalitie van milieugroepen die willen dat de fossiele brandstofindustrie (olie- en gasbedrijven) een halt moet worden toegeroepen. Daarin zijn ze niet de enige. Vrijdagochtend trof ik deze illustratie aan in de Volkskrant, van politiek cartoonist Bas van der Schot. 

Die middag las ik dat activisten van diezelfde actiegroep twee blikken tomatensoep leegden over een schilderij van Vincent van Gogh dat in de National Gallery in Londen hangt. Het gaat om ‘Zonnebloemen’ uit 1889. Van Gogh wilde graag bekend worden als dé kunstenaar van zonnebloemen. In tegenstelling tot menige collega vond hij juist het grove van deze bloem interessant, zelfs in uitgebloeide vorm. Hij schilderde vijf versies van het betreffende beeld, twee gingen helaas verloren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Nu wil het toeval dat ik onlangs een lekkere fleecetrui kado kreeg met daarop dezelfde zonnebloemen van Vincent in kruissteek op de rug. Die gaat mij wel warm houden deze winter! 

Deze protestactie van Just Stop Oil zou de Britse regering ertoe moeten aanzetten alle olie- en gasprojecten per direct te beeïndigen. Ik begrijp iets van activisme, denk dat ik mij kan verplaatsen in jongeren en snap de zorgen die leven bij jongere generaties. Ik ben het dan ook roerend eens met hun missie maar niet met deze manier van aandacht vragen. Een aantal mensen die op de Nederlandse tv om een reactie werd gevraagd, vond het een goeie PR-stunt. (De smijters zouden hebben geweten dat er glas voor het schilderij zat.) Zelf was ik minder mild in mijn reactie. Er is momenteel al zoveel narigheid in de wereld, waarom zou je iets dat zo prachtig is, lelijk willen maken? Deze manier van actievoeren vind ik beneden alle peil en zijn doel ruim voorbijschietend. Dit was een daad van agressie. Ik moest denken aan een uitspraak van gitarist Frank Zappa die ik ergens optekende “the mind is like a parachute: it only works when it´s open.” Tja. 

In tweets van de activisten las ik het volgende: ‘Is art worth more than life? More than food? More than justice? Thanks to skyrocketing gas prices, millions of British families won’t be able to afford to heat a can of soup this winter. Only Civil Resistance can get us out oft he crisis. It’s time to step up and stand up for what’s right.’ 

Het is goed om te ageren tegen een falende overheid. Dat gebeurt ook regelmatig in Nederland. Het is ook prima om piekbelasters en andere vervuilers te dwingen hun verantwoordelijkheid te nemen en te stoppen met het belasten van mens en natuur. Maar het is geen kwestie van of-of als het om (het belang van) kunst of leven gaat. Ze horen bij elkaar als een vis in het water. Kunst, en zeker die van Van Gogh, maakt ons leven mooier. Waarom moest een prachtig doek als dit dan -weliswaar symbolisch- worden beschadigd? Ik noem dat landschapsvervuiling... 

De activisten hadden beter op bezoek kunnen gaan (wel vreedzaam) bij de recent aangetreden Britse premier van het Verenigd Koninkrijk Liz Truss, die er inderdaad een potje van maakt. Of ze hadden actie kunnen voeren tegen de nieuwe minister Kwasi Kwarteng van Financiën maar dat heeft nu geen zin meer. Die werd op diezelfde dag door zijn baas de laan uit gestuurd, na amper 37 dagen in functie te zijn geweest. Truss volgt binnenkort, vermoed ik. Just Stop Oil riep mensen op elke dag van oktober bij Westminster te gaan protesteren. Dat lijkt mij een meer gepaste actie. 

Voor Vincent van Gogh was de natuur heel belangrijk. Hij vond er persoonlijk veel troost en inspiratie en had als kunstenaar veel oog voor details van die natuur. Hij schilderde liever buiten dan binnen en koos dan niet alleen zonnebloemen als object. Ook vlinders, insecten, bomen en boomgaarden, korenvelden, tuinen, slootjes, olijfgaarden, oogsttaferelen, blauwe bergen, dotten van wolken, landschappen bij avondschemering en sterrenhemels. 

Op de website van het Van Gogh-museum las ik dat Vincent vond dat je als kunstenaar de natuur écht moest kennen en begrijpen. Dat lukte het best op de plek waar je er middenin kon wonen en werken: het ongerepte platteland. Hij was het ook die zei “... ik zie in de hele natuur, bijvoorbeeld in bomen, expressie en als ’t ware een ziel.” Waarom zou je dan als activist juist iets van deze kunstenaar willen besmeuren in je strijd? Ik begrijp dat niet. Omdat dit schilderij ooit 83  miljoen euro opbracht op een veiling? Daarvan kun je inderdaad heel veel armlastige families helpen in crisistijd. Tja.

Het werk van Van Gogh werd in een recente aflevering van Masterchef Australia op gepaste wijze in het zonnetje gezet. Een uitvoering van een typisch Van Gogh-bos (Bomen en ondergroei) vormde het decor voor een kookuitdaging in het Lume-gebouw; dat is de eerste galerie voor digitale kunst in Melbourne. Twee teams moesten zich daar laten inspireren door de Nederlandse kunstenaar en zijn werk. Ze moesten komen tot een kunstzinnig en kleurrijk driegangenmenu. De kandidaten konden alleen kiezen uit 100% natuurlijke ingrediënten. Het leverde fraaie gerechten op; onder andere takken en boomstammetjes van chocolade, gefrituurde preireepjes als  bosbrand en desserts met bosvruchten. 

Alvin Quah was die dag een van de teamcaptains. Jurylid Mel waardeert hem ook om zijn glossy brillen; die zijn elke aflevering anders. Quah was eerder kandidaat in de tweede jaargang van het programma (2010); destijds eindigde hij als zesde. Hij werd geboren in Kuala Lumpur (Maleisië) en heeft een Chinees-Maleise achtergrond. Net als heel veel jongeren met Chinese ouders werd hij verplicht een academische studie te volgen alhoewel hij liever kunstenaar was geworden. Jarenlang werkte hij als wetenschapper bij een farmaceutisch bedrijf. Totdat hij de eerste jaargang van Masterchef Australia zag. Poh Ling Yeow die destijds tweede werd, wist hem te inspireren. Zij kookte vaak Maleise gerechten en dat zette hem tot dromen aan. Zij was eveneens mijn favoriet voor de overwinning maar die eer ging naar Julie Goodwin, de kandidate die nu weer meedoet in seizoen 2022. Ze doet het goed. Hoe leuk is dat?! 

Alvin is nog steeds een graag geziene gast in kookprogramma‘s. Hij leeft met zijn partner Mark. Op de foto staat hij bij het gewraakte schilderij van Vincent van Gogh dat voorheen in de National Gallery van Canberra hing, de hofstad van Australië. Toeval bestaat.