Knettergek

Wat een week was dit, zeg! Het kan niet beter worden verbeeld dan cartoonist Jos Collignon onlangs deed. We krijgen een kabinet onder aanvoering van Geert Wilders (PVV), een radicaal-rechts kabinet, voor de eerste keer in de parlementaire geschiedenis van Nederland. Ik werd onpasselijk bij de gedachte. Kijkend naar die geschiedenis is er eigenlijk altijd centrumrechts geörienteerd gekozen maar nu schuiven we een heeeeel eind op naar rechts. Altijd gedacht dat mijn land van herkomst een beschaafd land was, een land dat de rechtstaat eert en zich verre houdt van haatzaaien op eigen grondgebied. Een democratisch land met een overheid die het goed voorheeft met de eigen burgers. Niet voor slechts een deel ervan maar voor alle Nederlanders. Maar ik had het mis. 

Zeker, Nederland schrijft geschiedenis met het aanstaande kabinet maar die is inktzwart. In de afgelopen 100 jaar hebben we kennelijk in dit kleine kikkerland bitterweinig geleerd... De bruinhemden marcheren weer binnen en menigeen kijkt er met droge ogen naar. We zijn inmiddels gezonken naar het niveau van al die andere landen die een officiële stem geven aan radicaal-rechtse onderbuikgevoelens.   

De immer vergoelijkende Caroline van der Plas noemt het aanstaande kabinet, waavan haar partij BBB deel gaat uitmaken, ‘centrumrechts’. Ik ken haar niet anders. De werkelijkheid simplistisch voorstellen, de feiten ontkennen, opkomen voor een sector waarin heel veel mis is. Een sector die debet is aan een groot deel van de huidige crises. Een sector die zich al decennialang niet aan de afgesproken regels houdt. In 60 jaar tijd ontvingen boeren in de Europese Gemeenschap (inmiddels Unie) een bedrag van 3.246 miljard euro aan landbouwsubsidie, volgens recente berekeningen van het FD. Hedentendage is dat bijna 60 miljard euro per jaar. En maar blijven klagen en protesteren. Tja.  

Een van haar eerste reacties na openbaring van het akkoord, was dat ze verguld is met de rode diesel voor boeren (brandstof met lagere accijns) die terugkeert. Een ding werd mij meer dan duidelijk: het gaat niet om het welzijn van Nederland, het gaat om haar achterban. 

Wat nog erger is, is dat kamervoorzitter Martin Bosma (PVV’er) twee kritische sprekers monddood probeerde te maken in de Tweede Kamer. De niet onomstreden voorzitter was van mening dat ze de PVV geen extreem-rechtse of radicaal-rechtse partij mogen noemen. Dat is zijn partij wel degelijk. Een parlementariër aanspreken op zijn taalgebruik is ongepast. De terechtgewezen Bosma nam zijn woorden niet terug. Dat belooft weinig goeds... 

Lang dacht ik dat de vier onderhandelende partijen niet tot een akkoord zouden komen. Dat was wensdenken van mijn kant maar er was al zoveel gekissebis aan het begin. Lang dacht ik dat fatsoenlijke partijen als de VVD en nieuwkomer NSC niet met een haatpartij als Wilders PVV, bovendien geen democratische partij, zouden willen samenwerken. Maar ik had het mis. 

Rutte zag scherp hoe verkeerd dat zou uitpakken en handelde ernaar (cordon sanitaire), Yeşilgöz niet. Zij faciliteerde de opkomst van de PVV zelfs, normaliseerde het abnormale. De partij van Omtzigt betoont zich inmiddels net zo steil als de SGP. Progressieve kiezers op hem moeten zich nu wel bedrogen voelen.

Illustratie: Gummbah

Ik ben ook totaal niet onder de indruk van hun akkoord op  hoofdlijnen. Moest dit werkelijk bijna zes maanden duren? 

De mond vol hebben over bestaanszekerheid en dan het minimumloon niet willen verhogen?! Het eigen risico voor de zorg halveren (niet afschaffen) en pas vanaf 2027? Het moest van Wilders -tijdens het saillante SBS-verkiezingsdebat- nú! Daarin zette hij collega Timmermans keihard weg om diens voorgestelde stapsgewijze aanpak. Populisme ten voeten uit!

Meer mest, minder natuur? Pappen en nathouden tot de schijt ons doodt…Greenpeace en Natuurmonumenten noemen de aanstaande regering een struisvogelkabinet. 

Het Nationaal Groeifonds, hét fonds voor structurele en duurzame groei en innovatie, wordt afgeschaft. 

Ondernemersorganisaties menen dat het akkoord riekt naar ‘op-hoop-van-zegenbeleid’. 

Een asielcrisis uitroepen in Nederland om de migrantenstroom tegen te gaan? Dat kan vanaf dinsdag jongstleden (accordering asielpact EU) formeel alleen nog de Europese Commissie doen. Dat pact ondertekende Nederland als lidstaat mede. Dit punt in het akkoord is dus een punt voor de bühne. Los van het feit dat dit plan in strijd is met de wet maar dat was voor Omtzigt kennelijk geen obstakel.

Het aanvragen van een uitzonderingspositie op drie fronten in Brussel (mest, asiel, natuur) wordt door ambtenaren daar afgedaan als ‘illusiepolitiek’. 

Weer 130km per uur rijden? Daar heb je pas lef voor nodig, dit helpt Nederland lekker vooruit! 

Het onderwijs, een onderwerp van hoop, schittert in dit akkoord juist door afwezigheid. Daar ligt de toekomst van ons land. Er staat wel dat er ruim 1 miljard euro gaat worden bezuinigd op wetenschappelijk onderzoek. En over het delicate nieuwe pensioensysteem is nergens een woord te vinden. Te heikel voor deze partijen met een groot gebrek aan lef. 

Dus een akkoord van hoop, lef en trots (hun motto)? Welnee! Ik ben nijdig over dit schaamteloze, populistische kiezersbedrog. Dit is pure volksverlakkerij. Te veel luchtfietserij, te veel angst voor verandering, te weinig toekomstbestendigheid, te weinig financiële onderbouwing. Voor de goede orde: de Amsterdamse beurs kleurde rood, de dag na de verschijning. 

Illustratie; Bas van der Schot

En dan wordt er ook nog een kandidaat met een dubieuze reputatie voorgedragen als minister-president van kabinet Wilders-I. Op de dag na de publicatie van het akkoord op hoofdlijnen stond er een lezenswaardige analyse in de Volkskrant over Ronald Plasterk. Daarin wordt gesteld dat Wilders met Ronald Plasterk een premier hoopt te krijgen die vooral loyaal aan hem is, hem geen loer zal draaien. De aanstaande premier zal hem van zijn kant dankbaar zijn voor het doen uitkomen van een langgekoesterde droom: het Torentje. Het premierschap ontbrak nog op de palmares van deze superambitieuze PvdA-er. Hoe lang hij lid van die partij blijft, is geen serieuze vraag. Dat zal kort zijn. Hij zal worden geroyeerd als hij deze samenwerking aangaat. Als de premier geen partij meer heeft, zal hij voor Wilders positie een nóg mindere bedreiging zijn. De 67-jarige leeftijd van de kandidaat (de oudste naoorlogse) draagt daaraan bij.

Toen Plasterk in 2012 de strijd om het PvdA-leiderschap verloor van Diederik Samsom, wuifde hij de pijn van die nederlaag weg met de opmerking ‘mijn ego is te groot om gekwetst te kunnen worden.’  

Plasterk is iemand met een ego so big it crosses time zones! Wel een zeer pientere man, dat wel. Ervaringsdeskundigen menen Plasterks zwakste punt te kennen. Hij overschat geregeld zijn eigen gaven om iets voor elkaar te krijgen en onderschat de bezwaren in zijn omgeving. In een profiel dat deze krant in 2015 over de kandidaat schreef, merkte een ambtenaar op dat geneticus Plasterk één politieke gen ontbeert: hij is niet in staat om draagvlak te creëren. Toen Plasterk in 2017 uit de politiek vertrok, stond hij allerminst bekend om zijn daadkracht als bestuurder op het Binnenhof. Als het experiment van een extraparlementair kabinet iets nodig heeft, dan is het wel een premier die draagvlak creëert en alle kikkers in de kruiwagen weet te houden. (Of wordt het toch gewoon een meerderheidskabinet?)  

In de kabinetten van Balkenende IV en Rutte II kreeg Plasterk bijzondere bijnamen: de Minister van Feesten & Partijen en de Minister van Lege Dozen. Wilders verweet deze minister destijds ‘ijdelheid, ijdelheid, ijdelheid’ en steunde een motie van wantrouwen tegen hem. De ex-politicus zei daarna dat hij veel meer op zijn gemak is in de wetenschap dan in politiek Den Haag. Dus ja, het kan verkeren... 

Plasterk schreef als columnist van de Telegrof onder andere dat het stikstofbeleid van de regeringen Rutte is gebaseerd op ‘drijfzand’. Dus we hebben straks twee klimaatontkenners die aan de politieke touwtjes in het land gaan trekken. Hij begon een soort cultuuroorlog tegen de ‘linkse elite’. Maar deze man staat zich graag voor op zijn enorme brein en zijn gymnasium-opleiding. 

Zijn definitie van populisme is: luisteren naar het volk. Daarmee betoont hij zich nogal een dom jochie, wat mij betreft. Populisme is dat een minderheid -denk aan Henk & Ingrid- tot meerderheid wordt verheven en de mening van anderen terzijde wordt geschoven. Daarmee ging WIlders jarenlang aan de haal. Ik hoorde een politica zeggen dat je wel alles kunt terugdraaien (als gebaar naar de achterban) maar wat bouw je op voor het land? Bovendien, het Nederlandse volk koos niet voor Wilders, 'slechts' 2 miljoen van hen deden dat. Dat blijf ik mij inprenten om niet wanhopig te worden. 

Gelauwerd wetenschapsjournalist Maarten Keulemans schreef in de Volkskrant (op 10 mei) een artikel, getiteld ‘Plasterk kreeg miljoenen: als wetenschapper of als ondernemer?’. Daarin verwijst hij naar onderzoek dat NRC-journalisten deden naar diens zakelijke activiteiten. 

Het idee dat Plasterk patenteerde, een manier om op de persoon toegesneden kankervaccins te maken, leunt op een database die werd ontwikkeld door microbioloog Jan Koster. Deze naam staat echter niet op het patent. Plasterk stelde bij de aanvraag dat hij ‘enig uitvinder’ is. Dat is hij wellicht niet maar Koster zegt te hebben afgezien van het patent. Plasterk stelt zich aan alle regels te hebben gehouden maar intussen heeft het er alle schijn van dat hij meeliftte op Kosters creativiteit toen hij het patent aanvroeg en eromheen een bedrijf oprichtte. Een bedrijf dat hij en zijn zakenpartners vervolgens voor 32 miljoen euro verkochten, aan Duitse farmaceut CureVac. 

Interessanter dan het getouwtrek over van wie dit patent is, is de arena waarin het zich afspeelt. Want hoe is het mogelijk dat een hoogleraar aan een universiteit miljoenen kan verdienen met wat in essentie toch gewoon zijn werk is: wetenschap? Volgens welke logica kan een wetenschapper met de ene hand onafhankelijk onderzoek van Nederlands belastinggeld doen, terwijl de andere hand in de weer is met patenten en aandelen? (Antwoord: die vermaledijde marktwerking.) 

Ooit bestonden universiteiten uit knusse, in zichzelf gekeerde vakgroepen, terwijl gisse buitenstaanders aan de haal gingen met de kennis. Dat moest anders. De neoliberale wind blies daarna alles anders. Universiteiten moesten meer samenwerken met bedrijven en zelf ook een soort bedrijven worden. Het waren de jaren waarin rondom faculteiten ‘science parks’ verrezen en ‘incubators’ voor de ‘start-ups’ die als manna uit de universiteit zouden dwarrelen. (Daar was geen woord Nederlands aan zoals in die tijd te doen gebruikelijk.) 

Daar is niks mis mee, ook niet met geld verdienen. En wie weet klopt de liberale wensdroom wel en stimuleert het innovatie. Maar het leidde ook tot een nieuwe klasse gisse types: de miljonair-hoogleraar die rijk werd door vingervlug van pet te wisselen. (Plasterk is gis genoeg!) Grimmig detail: hij wilde de techniek net gaan testen op vijftien Nederlandse longkankerpatiënten toen CureVac het bedrijf kocht en de proef afblies, om onduidelijke redenen. ‘De patiënten hadden het nakijken’, merkte NRC droogjes op. 

Het Amsterdam Universitair Medisch Centrum (AUMC) doet momenteel onderzoek naar Plasterks zakelijke activiteiten. Goed en integer bestuur? (Een van de stokpaardjes van Omzigt.) Ik denk het niet... Het onderzoek gaat nog enkele weken duren, naar verluidt. Een knettergekke keuze voor een man zonder scrupules? Functie elders!