Voetbal ís politiek

Een speler van het Turkse voetbalelftal werd onlangs voor twee wedstrijden geschorst omdat hij een gebaar maakte dat wordt geassocieerd met de fascistische, racistische en ultranationalistische Turkse ‘Grijze Wolven’. Deze beweging pleit voor een islamitische staat waarin alle Turkse volkeren samenkomen. In de jaren '90 van de vorige eeuw waren ze verantwoordelijk voor een bloedbad onder een Alavitische minderheidsgroep van linkse intellectuelen. De Turkse voetballer in kwestie was zich, naar eigen zeggen, van geen kwaad bewust. Hij zou niets politieks hebben willen uitdrukken met het handgebaar dat hij maakte na te hebben gescoord. 

De UEFA, zelf nogal een politieke organisatie, vond het volledig ongepast. Er wordt geen politiek bedreven op de grasmat tijdens een groot toernooi. Punt uit. Deze speler kwam hierdoor niet uit in de wedstrijd tegen Oranje. Het Nederlandse elftal stuurde het Turkse team naar huis na een 2-1 nederlaag. Vanavond speelt Oranje in de halve finale tegen het Engelse team. Tot nu toe is dit de beste tegenstander op papier. Het Nederlandse elftal speelt bepaald niet super maar Engeland evenmin. But here we are... Ik zal in oranje shirt voor de buis zitten. 

De regelmatige lezer weet dat wij hier via NLZiet naar Nederlandse tv kijken. Toen we naar de wedstrijd Spanje-Duitsland keken, hoorden we minstens een halve minuut eerder dan wij dat op het scherm zagen het gejuich van de Spanjaarden in onze straat die een doelpunt vierden. Het was daardoor voor ons geen verrassing welk team won! Dat zal zeker kunnen liggen aan de afstand en wellicht ook aan het aantal kijkers via dit medium. Inmiddels versloeg Spanje ook Frankrijk op de grasmat. De (enige) twee donkere spelers, Williams Jr. en de 16-jarige Yamal, spelen de sterren van de hemel voor hun team! 

Het Nederlandse elftal speelde tijdens dit toernooi een aantal keren in het Olympiastadion in Berlijn dat hedentendage nog steeds de sfeer van Hitlers nazi-Duitsland ademt. De finale zal hier ook plaatsvinden. Dit stadion zou worden gebouwd voor de Olympische Spelen van 1916 maar dat ging vanwege de Eerste Wereldoorlog niet door. Het werd wel gebouwd voor de Spelen van 1936. Tijdens de officiële opening (augustus) vloog de Hindenburg over en 100.000 toeschouwers brachten destijds de Hitlergroet uit. 

De poort waardoor hedendaagse voetbalfans dat Olympisch stadion betreden, wordt geflankeerd door twee hoge torens. Twee van de aanwezige zes torens, die met elkaar verwijzen naar de zes stammen met ‘puur Duits bloed’ waarop het raszuivere Duitsland volgens de nationaalsocialistische leer van Adolf Hitler was gebouwd. Binnen in het stadion zijn er talloze verwijzingen naar de rol van sport in de superioriteit van het Arische ras. Overal zie je stoere, blonde mannen. Door het gebruik van uitsluitend natuursteen wilde Hitler het stadion 1.000 levensjaren meegeven, net als zijn Derde Rijk. In tegenstelling tot stadions van beton en metaal vertoont het Olympiastadion inderdaad geen enkel verval... Het ‘Führerbalkon’ werd wel afgebroken. 

Ook deze keer hield een rel rond voetbal gastland Duitsland bezig. (Der Mannschaft werd inmiddels uitgeschakeld door La Roja, de bijnaam voor het Spaanse team.) Uit een recente enquête van televisiezender ARD bleek dat 47% van de AfD-kiezers, de radicaal-rechtse partij die bij de Europese verkiezingen vorige maand een klinkende zege boekte, vindt dat het Duitse elftal te veel donkere spelers bevat. 

Björn Höcke, AfD-prominent en onlangs door de rechter veroordeeld voor het bezigen van een nazileus, schreef onlangs in een Zwitserse krant dat hij zich niet langer kon identificeren met het Duitse elftal vanwege het aantal donkere spelers. Wat deze man en zijn partij stellen is puur racisme. Voor de goede orde: al 100 jaar kent het Duitse elftal verschillende religies en etniciteiten. 

21% van de 1.500 ondervraagden van de ARD-enquête wilde meer Duitse witte spelers zien op het veld. 17% vond het bovendien niet kunnen dat Ilkay Gündogan -die Turkse roots heeft- aanvoerder is van het team. De bondscoach en een van de middenvelders werd daarop naar hun meningen gevraag. ‘Waanzin’ en ‘absoluut racisme’, volgens hen. 

Ik ben er (bijna) zeker van dat PVV-politici in Nederland ook vinden dat het Nederlandse voetbalelftal te donker is. Of zoals men in die kringen liever zegt ‘te weinig blank’. Hun taal is op zich al racistisch. Bij het Oranje-team vergeleken is de Duitse Mannschaft een bleekschetenteam! Aké, Bergwijn, Depay, Reijnders, Dumfries, Gakpo, Geertruida, Malen, Frimpong, Simons en Van Dijk; ieder van hen gekleurd of zwart, allemaal geboren op oer-Hollandse bodem. Zij kunnen alleen al met elkaar een elftal vormen. 

Geert Wilders, de absolute alleenheerser van de PVV, is gewiekst -en hypocriet- genoeg om zijn politieke volgelingen te verbieden hierover op social media te communiceren. Een groot deel van de PVV-achterban leeft momenteel namelijk in een oranje bubbel, in rijk versierde straten en woonwijken. Wilders ging na de wedstrijd Nederland-Turkije weer vol op het haatorgel op social media. Hij zag enkele jongeren met een Turkse vlag in de straten en kon het niet laten: “hierom is de PVV de grootste partij”. Zure man. 

De oproep van de Franse spits en aanvoerder Kylian Mbappé, een jongeman van kleur -zijn voorouders komen uit Algerije en Cameroen- die zelf in Parijs is geboren, en van zijn ploeggenoten moet in hetzelfde licht worden bezien. Hij riep  (jonge) Franse kiezers tijdens een persconferentie op, voorafgaand aan de eerste stemronde, om niet te gaan stemmen op de extremisten van Rassemblement National van Marine Le Pen. Het resultaat noemde hij daarna catastrofaal. Ruim 33% van de stemmen ging naar deze extreem-rechtse partij.

Dus hij herhaalde zijn oproep vóór de tweede en beslissende stemronde, afgelopen zondag. En die werkte! Een links blok (inclusief extreem-links) dat voor deze gelegenheid was gevormd om extreem-rechts te stoppen, kreeg de meeste stemmen. Kylian for President! 

Er komt dus geen extreem-rechtse regering in Frankrijk. Wel krijgt La Douce France te maken met Jean-Luc Mélenchon, de Franse Geert Wilders op extreem-links. Een pyroclastische stroom uit de andere hoek; ook niet fijn. 

De Duitse democratie staat eveneens onder druk; door geweld tegen politici, heroplevend antisemitisme en de groei van de radicaal-rechtse partij AfD, die door aanhoudende schandalen inmiddels onder toezicht staat van de Duitse veiligheidsdiensten. Recent ging ook nog een filmpje viraal van Duitse jongeren die de Hitlergroet brachten en nazileuzen scandeerden. Wat is er toch aan de hand met het verwende, rijke Westen?! Dat kan wel een extra geschiedenislesje gebruiken! 

Laatst las ik een artikel in Trouw over rondleidingen die voormalig concentratiekamp Dachau, net buiten München gelegen, organiseert. Juist door het heroplevende extremisme in Duitsland en andere westerse landen is het belangrijk ook tijdens dit EK Voetbal fans in contact te brengen met het racistische en fascistische verleden van de Oosterbuur. 

Door het hele land organiseert de Duitse voetbalbond (DFB) deze weken touractiviteiten in voormalige concentratiekampen. Zo’n tour duurt gemiddeld drie uur. Het is belangrijk dat voetbalfans naast bier drinken en feesten ook iets leren over deze zwarte bladzijde van de Duitse geschiedenis. En dat de boodschap wordt gehoord dat men ook in het voetbal racisme en antisemitisme moet bestrijden.  

Een vertegenwoordiger van de herinneringsorganisatie van Dachau zegt in dat krantenartikel dat zo'n 30% van de bezoekers afgelopen weken voetbalfan was. “Voor Denemarken-Duitsland zag het hier rood van de Denen. Er zijn ook veel Schotten geweest en we hebben 60 Oekraïners, Serviërs, Slovenen en Roemenen verwelkomd.”

In Dachau, waar de nazi’s tussen 1933 en 1945 bijna 42.000 gevangenen vermoordden, faciliteert de organisatie rondleidingen die de EK-toerist onder meer moeten bijbrengen dat voetbal ook belangrijk was in dit concentratiekamp. (Net zoals dat het geval was in het Nederlandse doorvoerkamp Westerbork.) Het naziregime sloot daar bijna 200.000 mensen op. Dit kamp was aanvankelijk bedoeld voor Duitse tegenstanders van het naziregime maar herbergde meer dan 30 nationaliteiten. 

Voetbal was belangrijk voor kampbewaarders en plaatselijke nazileiders. Ook voor de spelers en toeschouwers in dit kamp (gevangenen) was voetbal een tijdelijke ontsnapping uit de dagelijkse misère. De meeste spelers waren echter niet in staat om te voetballen vanwege fysieke uitputting en ondervoeding. 

Uit een poster van een toenmalig toernooi blijkt wie dat wél konden: gevangenen met fysiek minder zware taken in het kamp. Zo speelden de tuinmannen tegen de koks om extra eten. Niet voor niets won het beter gevoede keukenteam het toernooi drie keer op rij. De winnaars kregen een oorkonde, omrand met prikkeldraad, in de wit-blauwe kleuren van hun gevangenisuniform. Op die oorkonde staan stoere blonde kerels met blauwe ogen. Het arische ideaalbeeld. Tja.  

Een geïnterviewde jonge Australische voetbalfan -rondreizend tijdens zijn tussenjaar- zei dat zijn bezoek aan Dachau echt een wake-upcall was. Maar niet iedereen in de westerse wereld wil kennelijk wakker worden geschud.