Geniaal

Het einde van het jaar is vaak ook het begin van een terugblik die je als lezer van een krant of gebruiker van product A of B ontvangt. 

Zo werden mij onlangs de statistieken van taalapp Duolingo toegezonden. Die app gebruik ik al jarenlang actief om beter Spaans te spreken. Deze app biedt wereldwijd meer dan 100 cursussen die meer dan 40 talen, wiskunde en muziek onderwijzen. Duo, de groene uil die het logo van de app vormt, feliciteerde mij met het feit dat ik dit jaar tot de top 1% van alle taalstudenten wereldwijd behoor. Ter info: het programma kent meer dan 500 miljoen gebruikers wereldwijd. Leuker vond ik het dat de uil mij informeerde over het aantal fouten dat ik dit jaar tot dusver maakte: 3.632. Dat zijn ruim 300 ‘errores’ per maand. Daarmee gaan we de wereld niet redden! Ik vond het grappig dat men tevens vermeldde dat mijn liefje, medestudente in dit Spaanse klasje, mijn ‘bestie’ van 2024 is. 

De Duo-familie bezorgde mij weer veel pret dit jaar. Sportman Eddy en zijn vroegrijpe zoon Junior, miskend schildertalent Oscar, ambitieuze en neurotische Bea, werkschuwe queer Lin, coole oma Lucy, superaardige bakker Vikram en zijn echtgenote Priti, goth Lily en Zari met roze hoofddoek vermaken ons dagelijks met hun capriolen en projecten. Met hen oefen ik dagelijks vocabulaire en grammatica. De app werd in de loop van dit jaar strenger qua gebruiksregels. Zo kon je voorheen harten verzamelen (een soort bitcoins) die je in staat stelde nieuwe lessen te volgen. Daarin kwam onlangs verandering. 

Om te leren van nieuwe lessen heb je harten nodig; in het gratis programma krijg je er maximaal vijf per keer. Die kon je tot voor kort verzamelen met herhalingsoefeningen die je op elk moment van de dag kon doen. Dat kan niet meer, er kwamen restricties. Dat betekent dat je minder kunt leren dan voorheen (tenzij je nul fouten maakt). Het lijkt een soort ontmoedigingsbeleid. Duolingo's VP van Engineering, Sean Colombo, bevestigde dat gebruikers die het meest profiteren van de app en in het rijke Westen wonen, zullen moeten gaan betalen voor de app. Net als ze doen voor Netflix en Spotify. 

Dat begrijp ik maar ik laat mij niet dwingen om de betaalversie aan te schaffen. Niet door uilen al zijn het mijn gevederde vriendjes en niet door een of andere technicus. Maar vooral niet vanwege de missie van het bedrijf. Die luidt sinds 2012 (het jaar van de lancering) ‘Making Language Learning Free’. Duolingo zou 100% gratis zijn èn blijven. ‘Today, tomorrow and forever’. 

Het is ogenschijnlijk nog steeds Duolingo’s missie maar het bedrijf achter de app ging in 2021 naar de beurs. Sindsdien is het een onderneming met aandeelhouders en winstooogmerk. Geld verdienen is nu ‘the name of the game’. In het recente investeringsrapport is te lezen dat er aan het einde van het derde kwartaal van 2024 8.6 miljoen betalende gebruikers waren. Ondanks dat imposante aantal betalende klanten heeft men nog een lange weg te gaan met de nieuwe strategie... 

Duolingo Inc., het bedrijf achter de app, publiceerde dit jaar wederom een jaarverslag. AI, kunstmatige intelligentie, is een van de belangrijke taaltrends van dit jaar. Duolingo gebruikt die technologie al meer dan twaalf jaar om leren toegankelijker te maken. Ondanks de gaande technologische revolutie bleef één ding onveranderd: mensen leren nog steeds talen om met elkaar in contact te komen en nieuwe kansen te krijgen. In 2024 was Engels opnieuw de populairste taal die wereldwijd werd onderwezen. Het wordt gedaan in 135 landen, een stijging van 10% ten opzichte van 2023. 

Duo-gebruikers in Albanië, Kroatië, Eritrea, Ethiopië, Iran, Kiribati, Malawi, Maleisië, Monaco, Mongolië, Myanmar, Rwanda en Sri Lanka maakten Engels dit jaar de nummer 1 taal die wordt onderwezen in hun land. Daarin zie je de economische ontwikkelingen èn de noden van de wereld (deels) terug. Monaco, het land waar meer dan 50% van de inwoners miljonair is, is daarop de enige uitzondering. Die zullen vast allemaal betalen voor hun app...  

Als je wilt ontsnappen aan armoede, droogte, wateroverlast en andere vormen van klimaatverandering, oorlog, discriminatie, onderdrukking, werkeloosheid en andere vormen van kansenongelijkheid moet je jezelf ontwikkelen en ervoor zorgen dat je je verstaanbaar kunt maken buiten de eigen landsgrenzen. Duolingo, zeker de gratis versie, helpt daarbij en dat is een goede zaak. Luis van Ahn (1978), de Guatemalteekse computerwetenschapper en bedenker van deze taalapp, is een genie wat mij betreft. 

De puzzelredactie van de Volkskrant ontwikkelde in de afgelopen maanden een nieuw product, genaamd ‘Spelwijze’. Exclusief voor de lezers. Daarmee begin ik mijn dag doorgaans. Je krijgt een aantal letters (maximaal 7) waarvan er één een andere kleur heeft. Die letter moet in elk woord dat je bedenkt, terugkomen. Elk woord moet uit  tenminste vier letters bestaan. Als je alle letters gebruikt, heb je een pangram en krijg je maximale punten. De redactie is nog niet erg consequent in het toestaan van woorden maar daarvoor bestaat een Feedback-knop die de puzzelaar kan gebruiken om suggesties te doen. Ook daaraan doe ik actief mee. 

Mijn doel is om dagelijks het hoogst haalbare niveau te behalen, dat van Genie. (Het niveau eronder is ‘briljant’; ook mooi.) Sinds mijn bestie meepuzzelt, gaat dat opmerkelijk goed. Alhoewel zij meer affiniteit heeft met cijfers -zij is een genie in sudoku- voert haar bijdrage mij regelmatig naar dat niveau. We voelen ons dan samen een dagje geniaal. (Voor de verandering...) Zij blijkt wel verslavingsgevoeliger te zijn dan ik. Regelmatig ligt ze 's nachts nog te puzzelen. Als ik de puzzel van de dag afsluit, is de uitdaging ook afgesloten in mijn hoofd. Maar ik kijk wel uit naar die van de volgende dag. 

Dat enthousiasme komt niet uit de lucht vallen. Al jaar en dag doen wij een woordspel in de auto als we op weg gaan. Dat gaat als volgt: kijk naar de nummerplaat van de auto voor of naast je en maak met de aangegeven letters een bestaand woord. Je krijgt dubbele punten als het een ander dan Nederlands woord is. Alles om ons brein actief te houden (om breinrot te vermijden). We inspireren elkaar en dat leidt vaak tot fraaie constructies. 

In het Verenigd Koninkrijk werd onlangs het woord van 2024 gekozen, volgens het Oxford-woordenboek. 37.000 mensen brachten hun stem uit en die geldt als een soort stem van het volk. Men koos voor ‘brainrot’. De populariteit van dit woord is te danken aan Gen Z die het woord is gaan gebruiken uit een soort zelfspot of als geuzenwoord, waarmee men aangeeft zelf ook wel te weten dat al dat getiktok en ander social media-gedoe niet goed is voor hersenpan. Het woordenboek zegt dat breinrot -een soort betonrot van het brein- optreedt als iemand excessief ‘triviale en niet-uitdagende’ zaken bekijkt (met name online content en vooral sociale media). Het Engelse begrip werd in Nederland vertaald als breinrot. Dat vind ik een te gemakkelijke vertaling. Het klinkt modern maar eigenlijk hebben we al een goed Nederlands woord voor deze toestand: hersenverweking. Het proces van het afsterven van het brein, door wat dan ook. 

In Nederland wordt het woord van dit jaar volgens het Van Dale Woordenboek op 17 december aanstaande gekozen. Ik bezocht de website om te gaan stemmen maar vreemd genoeg stond ik niet te trappelen om een woord te selecteren. 

AI-washing (overdrijving van het belang van kunstmatige intelligentie), beknibbelflatie (dure ingrediënten vervangen door goedkope), burn-outbureaucratie (bureaucratie ten gevolge van langdurige overbelasting van het ambtelijke apparaat), comfortwater (leidingwater gebruiken voor bijvoorbeeld een privé-zwembad), gen Z-stagiair (stagiair uit Gen Z die in -voor velen onbegrijpelijk- socialemediajargon gebruikt), koeltekloof (kloof tussen mensen die financieel wel en niet hun huis kunnen koelen met airco), pieperaanval (aanval met een pieper waarin explosies zijn geplaatst), profnar (professional die wordt ingehuurd om kritiek op een bedrijf te leveren), sjoemelscooter (negatief woord voor fatbike) en transitiespijt (spijt na de verandering bij transseksuelen en transgenders).

Zelf kon ik niet kiezen, om uiteenlopende redenen: on-Nederlands, te negatief, te controversieel, gekunsteld of onbeduidend. Het waren bijna allemaal vreemde woorden voor mij. Dan maar niet. Mijn zelfverkozen woord van 2024 is overigens ‘afbraakkabinet’. Dat moet dan maar in de Dikke van Dale!