Wat is een mens zonder herinneringen?

In voorgaande jaren schreef ik op deze dag een lange eindejaarsblog waarin ik reflecteerde op gebeurtenissen in Nederland, Spanje en de wereld. Het ging dan over journalistiek die betekenis voor mij had als geïnteresseerde Europeaan en wereldburger. Politiek, buitenland, natuur en cultuur; dat zijn vaak terugkerende thema’s. In de meeste blogs knoop ik het heden bij voorkeur aan iets uit het (eigen) verleden. Zo combineer ik het algemene met het persoonlijke. Dit jaar besloot ik het anders aan te pakken. Dit wordt op zich wel een longread maar die werd voorafgegaan door een serie kortere blogs rond die thema’s.

Ook van de redactie van de Volkskrant ontving ik een terugblik op belangrijke gebeurtenissen in de wereld, met een link naar mij persoonlijk als abonnee. Mediabedrijven weten door technische innovaties steeds meer van hun klanten. De meeste dingen weet ik als lezer al wel over muzelluf maar een aantal wetenswaardigheden ook niet. Zo was op mijn leeskaart te zien dat ik behoor tot de top 0,49% trouwste Volkskrant-lezers. Geen idee wat trouw is, overigens; daar kwam geen uitleg over. Afgelopen jaar las ik circa 4.000 artikelen in de digitale krant. Ik ben een vroege vogel volgens de krant. Dat klopt, de krant lezen behoort tot mijn ochtendrituelen. ('s Middags is het doorgaans tijd voor een boek.) Ik nam dit jaar 2.700.000 woorden tot mij, dat staat gelijk aan ruim 5.000 A4'tjes. 

Mijn top3 meest gelezen thema’s bestond uit de columns van de dag, zoals die van Sander Schimmelpenninck, Sylvia Witteman en Paulien Cornelisse. De 60-jarige Witteman stapt per 1 januari over naar het Parool; een laatste stap in haar journalistieke carrière. Voor die Amsterdamse krant wordt ze de opvolgster van Simon Carmiggelt. De 48-jarige Cornelisse wordt thans behandeld voor kanker. Ook in de columns die ze over ziekenhuisbezoeken en behandelingen schrijft, blijft ze een heel eigen toon aanslaan. 

Thema’s twee en drie waren buitenland en politiek. 90 dagen op rij maakte ik de favoriete puzzel, genaamd 'Spelwijze'. Al (bijna) drie maanden op rij genie... Joehoe! Het meestgelezen artikel op mijn verjaardag werd genoemd. Over hoe vaak per week je idealiter moet douchen. (Oninteressant, wat mij betreft.) Heb je iets aan deze wetenschap? Nee. Desalniettemin vond ik het een lezenswaardige eindejaarsbrief. 

De mooiste terugblik van deze krant vond ik afgelopen weekend het uitgebreide artikel met de 24 beste wetenschapsbeelden van 2024, geduid door experts. Prachtige foto’s en verhelderende verhalen van wetenschappers. 

Ook Gemini, de kunstmatig intelligente genius van Google Fotos, deed mee aan een terugblik. Men zorgde ervoor dat er geen herinnering verloren ging. (Dagelijks worden er zes miljard digitale foto’s naar dit platform geupload. We schieten wat af met elkaar!) Ik kreeg dagelijks jaaroverzichten met een ander thema. Hoeveel glimlachen ik in 2024 fotografeerde (duizenden), wie en wat mijn favoriete objecten waren (mijn liefje, vogels), hoeveel en welke taartjes en desserts we aten (teveel), wat ik deed op dag X maar dan 1, 2, 10, 20 jaar geleden. 

In één opzicht was dit voor mijn liefje en mij geen goed jaar. Onze vrienden Ben, Ger en Guus overleden. Ik krijg weer natte ogen als ik dit typ. Van deze drie was Guus de oudste vriend, in leeftijd en vriendschapsjaren. Hem leerde ik kennen via Dini, een studievriendin van mijn liefje. Ik viel als een blok voor hem; erudiet, belangstellend, eerlijk, lief, humorvol, reiziger en wereldburger. Ger kwam in ons leven toen we naar Kijkduin verhuisden. Daar werd hij onze buurman, met wie we lief en leed deelden. Hij haatte het dat we naar Engeland verkasten (2001). Mijn liefje en hij hielden regelmatig huisvrouwenoverleg tot -bijna- het einde van zijn leven. Ben leerden we kennen in Spanje. We stonden in de rij bij Mercadona met iemand die zijn vrouw Joan bleek te zijn. De rest is geschiedenis. Ik mis onze gesprekken over boeken. Mooie vriendschappen. (Het werkt ietwat verzachtend dat we Ger en Guus bezochten toen we afgelopen augustus in Nederland waren.) Mijn leuke, gastvrije en creatieve schoonzus Ineke (partner van mijn liefje's oudste broer) overleed eveneens, aan de gevolgen van COPD. 

Wat is een mens zonder herinneringen? In de ondergelopen regio Valencia doen instanties er momenteel alles aan om doorweekte foto’s van slachtoffers te redden die beschadigd raakten door DANA. Na deze dodelijke watersnoodramp werd het project ‘Salvem les Fotos’ opgezet. Vijf regionale universiteiten sloegen de handen ineen en proberen familieherinneringen van getroffenen te herstellen. Er zijn inmiddels meer dan 80.000 foto’s van modder ontdaan en weer toonbaar gemaakt. (In sommige gevallen kan dit herstelproject jaren gaan duren.) 

In de afgelopen weken had ik veel inspiratie; soms werkte ik aan 3 à 4 blogs tegelijk. Dat schroefde het totaal aantal blogs van dit jaar flink op. Vorig jaar blogde ik in totaal 81 keer, het laagste aantal in 16 jaar. Nu zegt dat niet alles want met meer longreads blog je meer maar dat type productiviteit houd ik niet bij en Google (Blogger) evenmin. Het goede nieuws van dit jaar is dat ik boven het laagterecord uitkwam (86). Bloggen is en blijft een belangrijke hobby voor mij. Ik kan er veel creativiteit in kwijt. Het is de ideale mix van schrijven en illustreren.   

Er is één nieuwsfeit dat ik hier expliciet wil vermelden. Ik vind het een boodschap van hoop. De Maleisische overheid gaf opdracht na tien jaar weer te gaan zoeken naar het mysterieus verdwenen vliegtuig MH370. Het ministerie van Transport en het bedrijf Ocean Infinity zetten de laatste puntjes nu op de i. Het schip gaat beginnen 2025 zoeken in een nieuw gebied van circa 15.000 km2 in de zuidelijke Indische Oceaan. Het schip zal vanuit West-Australië vertrekken. Wij reisden daar rond in maart 2014 toen dit vliegtuig met 239 passagiers en crew van de radar verdween. Sindsdien houdt mij dat bezig; ik blogde er jaarlijks wel een keer over. Het nieuwe zoekcontract heeft een looptijd van 18 maanden en is op basis van ‘no cure, no pay’. (Als het vliegtuig wordt gevonden, incasseert het bedrijf $70 miljoen.) Fingers crossed! 

Ik kijk ook uit naar een aantal nieuwe boekpublicaties volgend jaar. Er staan nieuwe romans van (onder andere) Abdelkader Benali, Nescio, Jan Siebeling, Isabel Allende, Marcel Möring, Geert Mak, Peter Buwalda (hopelijk!), Han Kang, Bernhard Schlink, Chimamanda Ngozi Adichie, Wally Lamb en Ken Follett op de rol. Nieuwe essays van Zadie Smith en Tommy Wieringa. Memoires van Bill Gates, Lionel Ritchie, Julian Barnes en Jacinda Ardern. Nieuwe thrillers van Stephen King, David Baldacci en James Patterson (hoe kan het anders?!). Non-fictie van Roxane van Iperen, Hugh Sebag-Montefiore en Irvin D. Yalom. Lichtpuntjes in sombere tijden. 

Daar zijn we dan, op de allerlaatste dag van 2024. Mijn liefje en ik zijn nooit grote fans geweest van de viering van Oudejaarsavond. Dat waren we individueel niet voordat we elkaar leerden kennen en we werden het daarna niet als stel. Ik heb zelf niet per se warme herinneringen aan deze avonden in mijn kindertijd. Mijn oudere zussen hadden altijd vriendjes die dan op de armleuning van hun stoel zaten; wachtend op de klokslagen en de zoenen. Een huis vol, gezellig maar niet voor iedereen in de kamer. Als nakomertje zat ik liever elders in mijn eentje, wachtend tot het gedoe voorbij was. Ik voelde mij al vroeg in mijn leven anders dan de rest... 

In de 35 jaar die mijn liefje en ik nu samen zijn, kijken we echter terug op veel bijzondere Oudejaarsavondjes en laatste avondmaals. Wij werden overwinteraars in warmere delen van de wereld. Neem bijvoorbeeld die met vriendin Bernadette in Café Sydney (2015), met zicht op de fameuse Harbour Bridge en het Opera House. We waren daar voor de viering van ons eerste lustrum. (Wij ontmoetten elkaar tien jaar eerder Down Under.) Dat bijzondere avondje uit moest wel maanden van tevoren worden geregeld. Mijn liefje zette de wekker om 2 uur 's nachts om als eerste te kunnen reserveren. Het werd een magische avond.

Of neem die keer in Mexico. We waren in Acapulco (2004) en dansten die avond de blaren op onze voeten op de geïmproveerde dansvloer, met vreemde mannen die traditionele sombreros droegen. Klokslag 12 uur vlogen de sombreros de lucht in. De champagne vloeide rijkelijk. 

Of de laatste avond in Uluru, het rode hart van Australië (2005). We waren in november begonnen aan een wereldreis en reden drie maanden rond in het land, in een kampeerwagen. Die avond gingen we uit in de woestijn, dinerend onder de sterren. Na het dessert doofden alle lichten en vertelde een sterrenkundige wat we zagen aan het firmament. Dat was overweldigend (er was nul lichtvervuiling). We luisterden naar een lokale didgeridoo-speler wiens muziek mij de kriebels over mijn rug deed lopen. Het indringende geluid van eeuwen Aboriginal-geschiedenis viel samen met de immense stilte van die plek.

In Kenia (2002) brachten we oudejaarsavond door in een hotel pal aan de Indische Oceaan. We zaten in de zwoele avond onder een eeuwenoude boom die met lampjes was versierd. De champagne die we om middernacht dronken, was echter lauw en de man die ons bediende, had zijn deodorant die dag niet gebruikt. Onvergetelijk om de foute redenen. We kwamen net terug van een geweldige safari in nationaal park Masai Mara waar we de Big 5 zagen. Daar verbleven we in een prachtige, cozy lodge. (Dat was een betere plek geweest om het jaar uit te luiden.) 

Een andere jaarwisseling met dezelfde Bernadette was in onze toenmalige villa in Noord-Bali. Zij was de eerste die er kwam logeren (2009). Het huis was eerder dat jaar opgeleverd maar wij liepen vertraging op omdat mijn liefje die zomer in een Spaans ziekenhuis werd geopereerd aan kanker. In november schuifelde zij van vliegveld naar vliegveld om op bestemming aan te komen. Elsa bereidde op oudejaarsavond een feestmaal, inclusief gele rijst (geluksbrenger). Naar goede hindoetraditie. Bernadette bracht Chinese lantaarns mee die we aanstaken en oplieten vanaf de rand van de net aangelegde tropische tuin. Mijn lampion wilde maar niet opstijgen en zakte op het zwarte lavazand in elkaar. 

Toen we voor de eerste keer overwinterden in Buenos Aires (2014), waar we enkele weken een appartement huurden in een leuke woonwijk van deze boeiende wereldstad, brachten we de laatste avond door in een klein maar fijn buurtrestaurant waar de kok de sterren van de hemel kookte. Met hem dronken we daarna champagne op straat, temidden van veel geknetter van rotjes en vuurpijlen (typisch Zuid-Amerikaans maar de Spanjaarden kunnen er ook wat van). 

Maar de jaarovergang met de Balinese jongetjes in pyjama mag hier evenmin ontbreken (2012). Moeder Elsa was bang om die avond alleen thuis te zijn met haar kids. Zij had een insluiper gehad en er waren inbraken in ander huizen in de straat dus ze voelde zich onveilig. We nodigden haar, Yuda en Damai uit voor een Oudejaars Pyjama Party aan de Balizee. Wij realiseerden ons op dat moment niet dat zij geen nachtkleding hadden. Elsa kocht slaappakjes voor eenieder. De jongetjes sliepen als roosjes lang voordat de klok 12 uur sloeg. De volgende ochtend wekten ze ons met een kussengevecht. 

En dan ook deze nog: het etentje bij onze vriendin Luz-Maria in haar appartement in Santiago de Chile (2018). We ontmoetten haar jaren eerder op een schip tijdens een reis langs de Galapagos-eilanden (Ecuador, 2015). We bleven al die jaren in contact en zijn dat tot op de dag van vandaag. De laatste keer dat we de jaarwisseling in Spanje vierden met buurhondje Chili en haar Deense ouders (2022). De vorige oudejaarsavond in Bogotá (Colombia, 2023) waar we op het allerlaatste moment in een trendy restaurant het allerlaatste tafeltje van de avond bemachtigden.

Sweet memories... 

Ik wil zeker niet dramatisch klinken maar als het vanavond mijn tijd zou zijn, weet dan dat ik daar vrede mee heb. Ik zag en deed zoveel moois in mijn leven, ontmoette zoveel leuke mensen van over de hele wereld. 

Dit jaar zal onze Oudejaarsavond minder mondain zijn maar niet per se minder internationaal. We gaan met Engelse, Zwitserse en Deense vrienden, buren en kennissen naar een lokaal restaurant dat door een Duitser wordt beheerd, om daar het jaar uit te luiden. Geen speciaal feestmenu maar kiezen à la carte. Voor ons is dat geen probleem, wij zijn niet van de (ongeschreven) regels. Wel is er live-muziek dus de voetjes kunnen van de vloer. Mijn liefje en ik garanderen echter niet dat we het uithouden tot middernacht... Die 12 druiven -een typisch Spaanse Oudejaarstraditie- smaken morgen ook nog goed. 

Ik dank jou hartelijk voor het lezen van mijn blogs en hoop dat je je volgend jaar weer meldt. Ook jou wens ik een gezellige jaarwisseling toe. En pas op voor het vuurwerk.