Nederland verzette zich tegen het uitroepen van die republiek en stuurde militairen om 'het gezag te herstellen'. Het Vaderland haalde zich met deze politionele acties veel internationale woede en kritiek op de hals. Op Java en Sumatra ontaardden de acties in een guerillastrijd tussen Indonesische nationalisten en Nederlandse troepen. De Nederlanders verloren de strijd formeel maar oorlog kent wat mij betreft altijd alleen maar verliezers...
De zelfstandigheid van Indonesië werd pas in 1949 officieel door Nederland erkend.
Mijn vader was in die periode gelegerd in West-Java, onder andere in Tangerang en Palimanan. Hij maakte deel uit van het paramedische team van zijn legereenheid. Het was niet zijn taak de wapens op te nemen, hij had geen militaire rang van betekenis. Hij was belezen en hield van mensen.
Toen hij in Nederlands-Indië was, was hij mijn vader nog niet. Toen hij dat in de jaren '70 van de vorige eeuw wel was, stelde ik hem als kritische puber vragen over zijn diensttijd: “waarom was jij daar?” en “wat deed jij er?” Mijn middelbare school stond in Den Haag en ik had een groot aantal klasgenoten met Indisch bloed door d'aderen. Op mijn boekenlijst stonden werken van Couperus, Douwes Dekker, Bloem, Brouwers, Haasse en Ananta Toer. In ons huis hingen Indische taferelen aan de muur, er stonden wayang kulit-poppen en er was Djokjazilver in huis. Een schilderijtje van een Javaanse danseres hangt nu in mijn bibliotheek in Bali.In die tijd liep ik met een gebroken geweertje op mijn jas; ik was tegen militair geweld (en dat ben ik nog steeds). “Wat maakte je mee?” Hij was nooit scheutig met verhalen. Wel vertelde hij mij dat een jeugdvriend sneuvelde. Het moet voor alle partijen een hel zijn geweest. Doden en worden gedood is barbaars en zinloos. Mijn pa kon het navertellen maar hield zijn kaken stijf op elkaar.
De man rechts op de foto is mijn vader. Hij overleed toen ik -vaderskind- 21 jaar oud was.
Pas in 2005 erkende de Nederlandse regering de datum van de Indonesische onafhankelijkheid. Ongehoord laat, wat mij betreft. Opmerkelijk is dat de erkenning plaatsvond tijdens een van de kabinetten Balkenende. Hij was de man die de Tweede Kamer 'een gebrek aan VOC-mentaliteit' verweet..?! Ben Bot was indertijd Minister van Buitenlandse Zaken en maakte zich sterk voor erkenning. Dat is des te opmerkelijker voor iemand die werd geboren in Batavia en daar in zijn jonge jaren in een Jappenkamp terechtkwam. Hij reisde vaak naar Indonesië en sprak -ook als minister- gepassioneerd over het land.
Anno 2010 ben ík hier. Zo vader, zo dochter. In dezelfde omgeving maar onder heel andere omstandigheden. Vandaag wordt de Indonesische onafhankelijkheid voor de 65ste keer herdacht. De Republiek 'gaat met pensioen', zogezegd. Ons personeel gaven we vrij (al vonden ze het niet nodig), het is tenslotte een nationale feestdag.
Sinds een week of twee zie ik op omliggende wegen leerlingen in uniform marcheren. Zowel jongens- als meisjesteams, met en zonder hoofddoek. Vaak in rood-witte kleding, ook vrij veel oranje gekleed... De groten voorop, de kleintjes achteraan. Ketut vertelde mij dat hij op senior high school niet werd geselecteerd om te marcheren: hij werd te klein bevonden. Hij vond dat zelf helemaal niet erg; hem was op deze manier een loop van 45 kilometer bespaard. “Vijfenveertig kilometer te voet?!” vroeg ik in verbijstering. Dat is meer dan een marathon! Na doorvragen bleek de loopafstand voor leerlingen van de lagere school- en de onderbouw van de middelbare school een stuk korter te zijn. Het marcheren aan de vooravond van Onafhankelijkheidsdag wordt 'Gerak Jalan' genoemd. Tijdens zo'n mars wordt doorgaans het lied 'Indonesia Raya' gezongen, een lied vol blijdschap over de Indonesische onafhankelijkheid. In elk dorp en in elke stad wordt op de ochtend van Onafhankelijksheidsdag na ceremonies en het hijsen van de vlag bekend gemaakt wie dat jaar met de eer van beste marcheerders gaat strijken. Als reislustige Hollandse en 'kind van' wil ik dat niet missen.
