Spanish eyes

We luisterden de afgelopen dagen weer eens naar de CD-box getiteld 'De beste 100 uit de Evergreen Top 1000'. Ik kocht de set drie jaar geleden, toen mijn liefje ziek in bed lag en ons gezinnetje wel wat muzikale gezelligheid kon gebruiken. Het is muziek uit drie decennia: de jaren '50 t/m '70 van de vorige eeuw. Relatief veel Spaanse teksten, Griekse klanken, relatief veel Frans en Duits en heel veel Nederlandstalige muziek. Mijn liefje liet haar zuiverste fluitje klinken. Wij dansten door het huis, vooral slow. Sommige songs deden mij zwijmelen, anderen deden mij aan reizen denken, reeds gemaakte en toekomstige.
Vooral het lied van Al Martino 'Spanish Eyes' (1965), met de regel 'Please say sí, sí'- raakte bij mij een gevoelige snaar.

Van de ene gedachte kwam de andere. Een associatieve geest is a joy forever. Je kent de schilderijen en posters van huilende zigeunerjongetjes vast wel. De oorspronkelijke schilderijen zijn ondertekend met J. Bragolin, pseudoniem van Bruno Amadio. Bragolin was een Italiaanse schilder met een klassieke (schilder)opleiding. Hij was overtuigd fascist, vocht aan het front en maakte propagandakunst in de jaren '30. Na de Tweede Wereldoorlog zou Amadio zich hebben gevestigd in het Spanje van Franco, in Sevilla. Zijn modellen vond hij in het plaatselijke weeshuis. Men denkt dat Bragolin 27 olieverfschilderijen van huilende jongetjes en -meisjes vervaardigde. Het waren geen zigeunerkinderen. Spanje had overvolle weeshuizen ten tijde van de Spaanse burgeroorlog. De periode daarna was voor de Spanjaarden een even grote nachtmerrie als tijdens de burgeroorlog.

In een eerdere blog schreef ik over de zuiveringen die fascistenleider Franco met zijn Falange tijdens en na de burgeroorlog op zijn tegenstanders, de republikeinen, uitvoerde. Republikeinen werden vermoord en als gevangenen naar werkkampen gestuurd. Hun kinderen kwamen in weeshuizen terecht. Die tehuizen stonden onder leiding van de, in ere herstelde, katholieke kerk die erop toezag dat die weeskinderen van alle 'onzuivere' invloeden werden ontdaan en werden heropgevoed. Tijdens de daaraan voorafgaande Republiek werden kerken verwoest, priesters gedood en nonnen verkracht. De meeste weeshuizen waren wrede, liefdeloze instituten. Sommige geestelijken werden gedreven door wraakgevoelens. Tja.

Op mijn eReader las ik afgelopen week het boek 'Winter in Madrid' van C.J. Sansom dat hij schreef ter nagedachtenis aan de duizenden kinderen van republikeinse ouders die uit de weeshuizen van Franco’s Spanje verdwenen. In dit deels historische, aangrijpende en ook spannende boek spelen de steden Madrid, Burgos en Cuenca een hoofdrol. In de directe omgeving van Cuenca plaatst de auteur een van de werkkampen van het Francoregime, zo een 'schuldig landschap' creërend. Dat bleek fictief; in werkelijkheid bevond zich daar geen kamp. 

Wat wel waar is, is dat Cuenca met haar hangende huizen UNESCO-werelderfgoed is. Ik was in 2005 in die stad (foto van eigen hand). Het toeval wil dat er een katholieke geestelijke op figureert. 
Het is afschuwelijk om over het verpauperde en door en door corrupte Spanje van toen te lezen. Er was hongersnood door een chaotisch distributiesysteem en aanhoudend mislukte oogsten. Executies, verdwijningen en andere wreedheden waren aan de orde van de dag. Spanje was in die tijd voor vele van haar inwoners de hel onder de zon. Diezelfde zon van nu. Dat vind ik tè bizar voor woorden.

Terug naar Bragolin. Op enig moment neemt het verhaal van zijn schilderkunst mythische proporties aan. Hij zou een pact hebben gesloten met de duivel om zich al schilderend van grote rijkdom te verzekeren. De afrekening komt als het weeshuis kort na het voltooien van het 27ste schilderij in vlammen opgaat. Alle kinderen die model stonden, kwamen in de vlammen om maar Amadio werd schatrijk. Zoals het vaak gaat bij dit soort verhalen, zijn de olieverfschilderijen en alle (miljoenen!) reproducties vervloekt. In een Spaans televisieprogramma waren mensen die hun ingelijste posters hoorden jammeren en om hun mama roepen. Sommigen hadden de stemmen zelfs op de band staan... Een medium legde vervolgens uit hoeveel negatieve energie je met zo'n Bragolin in huis haalt. Ziektes, branden en ander onheil zouden zijn toe te schrijven aan de wraak van de huilende kinderen.

Spaanse kinderen die thans aan de Costas van Orihuela verblijven, hebben gelukkig weinig reden tot droefenis. Nu Spanjaarden massaal -dat wil zeggen: nóg grootschaliger dan in voorgaande jaren- in eigen land vakantie houden vanwege de economische crisis, zie ik veel verwennerij om mij heen. Spaanse kinderen worden door hun ouders en grootouders doorgaans als heuse prinsjes en prinsesjes behandeld. Maar beter zo dan liefdeloos! Het boek bevestigde: familie is alles voor Spanjaarden. Op het strand van La Glea vinden thans volop zomerfestiviteiten plaats voor jongeren, met sport & spel en koek & zopie. Een deel van het strand is daarvoor vrijgemaakt. Wij genieten mee, al vraag ik mij constant af wat ouderen in hun jonge jaren zoal zagen met hun Spanish eyes...