Pensioen Hommeles

Vriend Hugo bracht het septembernummer van FiscAlert mee ter lezing. Daarin stond een artikel over pensioenen met de kop ‘Waar gaat het heen met ons pensioen?’ Nederland is toe aan een herziening van het bestaande pensioenstelsel, vanwege de meer dan verwachte toename van de gemiddelde levensduur, de lage rentestand (door beleid van de ECB) en weerbarstige beurzen. De SER, het Nederlandse kabinet, de pensioenfondsen en de toezichthouders willen het huidige stelsel -dat nu wereldwijd op de derde plaats staat- onhoudbaar verklaren. Men wil versneld toe naar een nieuw pensioensysteem alhoewel niemand precies weet of zo’n overstap een significante verbetering voor deelnemers zal betekenen. Tja.

September was voor ons een feestmaand, niet in de laatste plaats omdat mijn liefje de pensioengerechtigde leeftijd bereikte. Vanaf deze maand geniet zij, voor het eerst in  elf jaar, weer van inkomen. De gevolgen van de lage rentestand leidden tot een flinke verlaging van de nagestreefde uitkering maar dat valt haar niet te verwijten. Een jaar geleden begon zij haar persoonlijke pensioenpotten bij verschillende verzekeraars nauwgezet te volgen en onderhield ze contact met medewerkers van die bedrijven. Regelmatig zag ik stoom uit haar oren komen. Het aantal keren dat zij in mails als  ‘geachte heer’ werd aangeschreven, is niet op de vingers van twee handen te tellen. Haar vragen waren dusdanig dat men waarschijnlijk niet kon bedenken met een vrouw van doen te hebben.

Eén verzekeraar maakte het wel erg bont. Ongeveer een half jaar voor haar pensioendatum besloot men -zonder overleg met de betrokkene- de samenstelling van haar portefeuille radicaal te veranderen. Wekelijks hield zij de waarde van de betreffende pensioenpot bij en soms voerde zij via haar persoonlijke webpage kleine wijzigingen door in haar map. Mijn liefje moest op een ochtend zelf ontdekken dat haar complete portefeuille was omgegooid. Ik zag haar niet eerder zó boos. Ze kookte van woede en verontwaardiging. Terrecht! Na een afkoelingsperiode stuurde zij een mail-op-poten naar de verzekeraar. Het bleek dat men had besloten haar ‘risicoprofiel’ aan te passen, met het oog op de naderende pensioendatum. Haar zorgvuldig samengestelde portefeuille die naar behoren functioneerde, bestond ineens uit suffe componenten waarin zij absoluut geen heil zag.

Dat was een puur staaltje paternalisme van deze verzekeraar.

Aanvankelijk wist men zich geen raad met de gerezen situatie en reageerde men niet accuraat dus het escaleerde snel. Vele mails volgden elkaar op. Uiteindelijk belde een directeur van de verzekeraar haar persoonlijk op en zegde toe, na 1.000 excuses, dat alle wijzigingen ongedaan zouden worden gemaakt. Ondertussen bleef mijn liefje de waarde van haar oude pakket bijhouden, zo goed en zo kwaad als het ging. Het terugdraaien nam weken in beslag. Een wijziging in het computersysteem aanbrengen, kan snel maar dit was een complexe rotklus. De waarde van haar pensioenpot moest met terugwerkende kracht worden herberekend. Het waren spannende tijden maar alles kwam goed. Men herstelde de oude status, ze leed geen verlies op haar pakket.

Wat die verzekeraar niet wist, was dat ze te doen hadden met de winnares van de P&O Jaarprijs 1994. De ironie wil dat ze die prijs ontving voor een, voor Nederland  innovatief pensioensysteem… Als hoofd Personeelszaken van een Nederlands voedingsmiddelenbedrijf bedacht zij het plan in 1993, met een collega van Corporate  Finance werkte ze het uit en een jaar later wonnen zij met dat product de jaarprijs. Die bestond uit -bijna eeuwige- roem, een uitnodiging voor een internationale P&O-conferentie in Florida en zakgeld voor de daaraan verbonden vakantie aldaar. De weken daarna stond ze met haar koppie in menige regionale en nationale krant en werd ze op de radio geïnterviewd. Ik was apetrots op haar.

Onlangs vond ik in een diepe la een knipsel met de kop ‘Ferrari of pensioen?’ waarin het winnende team met foto en een uitgebreid verhaal in een Haagse krant stond. In hetzelfde mapje trof ik het juryrapport van de Stichting P&O Jaarprijs aan, ondertekend door drs Wim Deetman (‘onze’ latere burgemeester van Den Haag) en een bedankbrief van de hoofddirectie van het bedrijf waarvoor mijn liefje destijds werkte.

Het oorspronkelijke idee kwam voort uit een diepgevoelde behoefte aan maatwerk en persoonlijke invulling van het pensioen, alsmede de wens om kosten beter te beheersen. Een deelnemer van dit nieuwe, flexibele stelsel zou op de pensioendatum, binnen fiscale grenzen, een in hoogte variërende uitkering kunnen kopen en die naar eigen inzicht aanwenden. Het was een beweging naar meer eigen verantwoordelijkheid, weg van betutteling; thema’s die mijn liefje na aan het hart liggen. Destijds bestond dat type bedrijfspensioen in Nederland niet. Bestaande denkpatronen moesten dus worden doorbroken, de Nederlandse Belastingdienst moest voor het idee worden gewonnen, steun van politieke partijen moest worden verkregen. De verzekeraar die het moest gaan opzetten, werd geselecteerd. Dat alles vergde veel creativiteit en doorzettingsvermogen. Die hoofdprijs was dan ook zeer terecht, wat mij betreft.

Mijn liefje ging onlangs met het vrijgekomen kapitaal van haar pensioenpotten shoppen bij verzekeraars. Nou ja, echt shoppen bleek het niet te zijn; niet iedere verzekeraar keert namelijk uit aan een gepensioneerde Nederlandse in het buitenland. De Ferrari komt er niet. We sluiten feestmaand september hiermee af.

Pigs, slobs & dogs

Illustratie: Getty Images

Maandagnacht jongstleden stonden presidentskandidaten Hillary Clinton en Donald Trump voor het eerst tegenover elkaar in een debat. Die hele dag was ik een beetje nerveus. 

Voorafgaand aan die ontmoeting, las ik een artikel in het Amerikaanse online journalistiek-politieke POLITICO Magazine. Het blad werd in 2007 opgericht door twee mannen die hun banen bij de Washington Post verruilden voor een nieuw journalistiek avontuur. De strekking van het betreffende artikel is dat er met twee maten wordt gemeten. De zogenaamde POLITICO Caucus, een panel van bijna evenveel Democraten (69%) als Republikeinen (74%) is van mening dat de lat voor Hillary Clinton veel hoger ligt dan voor Donald Trump. Zij is de ervaren persoon, hij is de beginneling jegens wie men geen hoge verwachtingen heeft. Zijn fouten worden gedoogd, zij wordt ervoor gestraft, vaak keihard. De leden van dat panel waren overigens de mening toegedaan dat Clinton het debat zou winnen: 76% van de Democraten, 59% van de Republikeinen.

Toen de wekker om 2:45 uur afliep, was ik bepaald niet opgetogen maar ik stond op, zette een kopje thee voor muzelluf en deed de tv aan. Ik was nieuwsgierig en nog steeds een beetje gespannen. Het zal toch niet zo zijn dat die verschrikkelijke Trump gaat winnen, laat staan dat hij president wordt? Het debat begon op klokslag 3 uur. Met 100 miljoen Amerikaanse kijkers keek ik naar misschien wel het Debat van het Jaar… Statistici beweren dat het winnen van het eerste presidentiële debat voor de winnaar een voorsprong van 3 à 4% procent in stemmen kan opleveren.

Voor het slapengaan spraken we in huize Barefoot kort over de verwachte kledingkeuze van Hillary. Mijn liefje, die tijdens het debat lekker sliep, kreeg gelijk: Hillary kwam op in een vlammend rood broekpak. De kleur van de aanval. Donald droeg een presidentiële, blauwe stropdag. Met plezier constateerde ik dat de presidentskandidate een goede hair day had (iets wat je op de meeste dagen niet kunt zeggen van Trump). Het gaat echter om de inhoud.

Het debat behandelde drie grote thema’s: Job Creation/America’s Direction/Securing America, bestaande uit zes onderwerpen. De tijd vloog om. Tijdens die 90 minuten stond ik regelmatig stil bij het feit dat er voor het eerst in de Amerikaanse geschiedenis een vrouw aan een presidentieel debat deelneemt. Gelukkig was ook Clinton’s inhoud sterk. Gedurende de eerste 15 minuten gingen de kandidaten gelijk op maar weldra viel Trump terug in zijn vertrouwde stramien van agressie en verdraaiing van feiten. En hij snoof constant. Twitter barstte los en de campagne ‘Make America Sniff Again’ (met Kleenex als sponsor) ging van start. Misschien is hij toch niet zo gezond als hij en zijn arts beweren…

Tijdens het gehele debat riep Clinton de fact checkers op Trump’s feiten te controleren. Trump viel haar 28 keer in de rede, verhief af en toe zijn stem. Hij antwoordde regelmatig niet op de gestelde vraag maar besteeg zijn stokpaardjes. Hij sleepte irrelante zaken er met de haren bij, sprak af en toe zelfs incoherent. Zijn 10-jarige zoontje die goed is met computers dook op in relatie tot het onderwerp cyberoorlog en de hacker van Amerikaanse overheidswebsites was misschien wel iemand van 200 kg, alleen in zijn kamertje. Huh?

Clinton bleef echter bij de les, luisterde naar wat haar tegenstander zei en reageerde daarop (of niet), zelfs af en toe gebruikmakend van ironie en humor. Ik was opgelucht dat ze niet éénmaal hoestte en blij dat ze geen fout maakte. Zo overvleugelde ze haar tegenstander die ze gedurende het gehele debat “Donald” bleef noemen. Er werd zelfs geturfd: welgeteld 20 keer. De man staat erop dat zijn naaste medewerkers hem Mr Trump noemen. Hij ging wat mij betreft helemaal onderuit toen hij zei dat zij geen presidentieel uiterlijk heeft en zijn eigen temperament roemde. Tja.

Naarmate het debat vorderde, prikten de spelden van Clinton vaker en dieper. Zijn op racisme gebaseerde uitspraken, zijn seksisme -zeg maar gerust misogynie- bleven niet onbesproken. Ze eindigde het debat with a bang: “This is a man who has called women pigs, slobs and dogs, and someone who has said pregnancy is an inconvenience to employers.”

Na het debat, rond 3:45 uur checkte ik enkele commentaren in Amerikaanse kranten. Toen leek het onbeslist. De meeste toonaangevende kranten waren het er de volgende ochtend echter over eens dat het 1-0 werd voor Hillary. Ik las commentaren in alle Nederlandse kranten (online), de gewaardeerde Britse krant The Guardian, de Sydney Morning Herald, de Washington Post en de New York Times. Een journalist van de Guardian zette de geopperde feiten van Trump en Clinton naast elkaar: 0-10 voor haar. Geen van Trump's ‘feiten’ hield stand, die van haar allemaal. Of, zoals ze het zelf zei in dit debat: words matter. Voorbereiden werkt eveneens, net als parate feitenkennis. Ze is een stapje dichter bij de geambieerde baan. Op naar 2-0 op 9 oktober, de datum van het tweede debat. Girrrrlpowerrrrr. Go Hillary!

Droomgenoten, reisgenoten

Het is vandaag de geboortedag van mijn beste vriendin Nelly die in 2009, op 48-jarige leeftijd, overleed aan de gevolgen van ongeneeslijke longkanker. Een toekomst samen ligt sindsdien helaas niet meer op ons pad. Ik mis haar nog iedere dag. 

Nelly zou 56 jaar zijn geworden. Waar ik ook ga, zij reist altijd en overal met mij mee.

Hartslag

Je vrienden -
of ze er nu zijn of niet,
altijd zijn ze om je heen.

Ogen die je volgen,
stemmen die je dragen.

Reisgenoten
waar je ook gaat,
bondgenoten, droomgenoten.

Altijd hun wiekslag,
wiekslag die je herkent,
je eigen wiekslag.

Altijd hun hartslag -
je eigen hartslag.

Hans Bouma

Dichter, theoloog, dominee, publicist en veganist (1941)

Uit: Woorden om in te wonen (1996)

Veel gefladder in het hok

Onlangs las ik iets geks in een Spanje-krant. Het handelde om zogenaamde ‘secuestradores de casas’, bezettingen van andermans huizen. Het komt erop neer dat een woning wordt opengebroken, sloten worden veranderd en het pand wordt bezet. Daarna wordt losgeld geeïst van de eigenaar die zijn bezit pas terugkrijgt nadat het geld is ontvangen. Het zou in Spanje gaan om een vorm van kraken. Er is inmiddels een groeiend aantal gevallen bekend bij de politie. Daders zinspelen erop dat eigenaren liever enkele duizenden euro’s betalen dan een langdurige en dure rechtzaak in den vreemde beginnen.

September is de maand waarin eigenaren naar hun vakantie-optrekjes aan de Costa Blanca terugkeren en hopelijk passen hun sleutels nog. De grootste hitte ligt dan achter ons, de vakantiedrukte is voorbij. Het is hier weer een komen en gaan van kennissen en vrienden. De Britse buren naast ons sloten inmiddels hun vakantieweken af, de buren onder ons keerden naar Ierland terug.

Afgelopen week trokken we op met onze voormalige buren uit Kijkduin: Fred & Coby. Zij verbleven in dezelfde woonwijk, in het appartement van vriend Ger, thans bijgenaamd de Grote Pechvogel: hij scheurde zijn achillespees tijdens een recent ritje op zijn electrische fiets. De fiets zette zich in beweging terwijl Ger’s been nog niet op de trapper stond. Er knapte iets. Nu zit dat been in het gips en maakt hij gebruik van een rolstoel als transportmiddel. Herstel gaat maanden duren. Zijn vliegtickets voor oktober annuleerde hij. Deze week kregen we te horen dat hij binnenkort een brace krijgt en dat klinkt alweer positiever. Houd moed!

Met Coby & Fred haalden we herinneringen op aan ons gemeenschappelijke leven, de gezamenlijke golfvakanties als Marbellagroep, de uitjes in eigen land, de perikelen in de nieuwe Haagse wijk waarin wij met elkaar woonden. We beleefden menig hilarisch avontuur: Fred als Don Corleone, Monica als Pia Beck, de Amsterdamse humor van Ger. We waren een hechte club. Elk jaar zetten we met kerst een grote boom op ons pleintje. Ger of Fred kocht de boom, met elkaar bekostigden we de versiering en verlichting, mijn liefje en ik verschaften de electriciteit. Ger & Monica, Coby & Fred en wij gingen tegelijkertijd op les bij de plaatselijke golfbaan. Elke zondagochtend fietsten we met onze golftrolleys aan de bagagedrager naar de duinbaan. Zelf hielp ik Fred bij het behalen van zijn theorie-examen voor het golfvaardigheidsbewijs (GVB). We golfen nog allemaal, al is de een fanatieker dan de ander.

We reden met hen naar Murcia, de hoofdstad van de regio met dezelfde naam, op circa een uur rijden van onze woonplaats. Het is een stad die je niet mag missen, al kan het zomaar gebeuren want je moet je weg een beetje kennen op de ‘Ronda’, de drukke weg rondom de stad. Mijn liefje, TripAdvisor-reviewer, ontving deze week nog een vraag van een medereiziger over de beste aanrijroute en parkeerplaats in de directe omgeving van de kathedraal. Ons lukt het telkens weer om die te vinden.

Murcia heeft onder andere een prachtige kathedraal (15de eeuw) op het centrale plein, twee universiteiten en een schitterende, gerenoveerde herensociëteit (18de eeuw). Dit gebouw in calle Trapería wordt het ‘Real Casino de Murcia’ genoemd al wordt er niet gegokt. Vooral de Arabische patio en de danszaal met gigantische kroonluchters zijn een bezoek dubbel en dwars waard. We dronken een kopje koffie op het plein van het stadstheater waar ik de aankondiging las van een optreden van het jongerengezelschap van het Nederlandse Nationaal Ballet op 22 oktober. Hoe leuk is dat! We genoten van een tapaslunch bij ‘El Pasaje de Belluga’ op de Plaza Belluga. Vooral de langzaam gegaarde kalfswangetjes in een reductie van Pedro Ximenez-wijn waren om te zoenen. Zij zijn smulpapen, net als wij.

Op een andere dag wandelden we met hen langs de zoutmeren en modderbaden van Lo Pagan. Ik vertelde over de genezende kracht van de modder uit de Mar Menor, Europa's grootste binnenzee, en de zuivere lucht in onze woonomgeving. We hebben geen (zware) industrie en de salinas zuiveren de lucht bovendien. Een Nederlandse buur met psoriasis is hier na een bezoekje aan de modder telkens in een week tijd van haar huidklachten af, mijn beste vriendin Nelly die aan longkanker leed, kon hier na een week wandelen zonder zuurstofmasker. De verhalen maakten terecht indruk. Coby ademde steeds dieper in… 

Dat is heel andere koek dan de bosbranden in Indonesië. Onderzoekers van de universiteiten van Harvard en Columbia berekenden recent dat er circa 100.000 doden vielen in Indonesië, Singapore en Maleisië vanwege ernstige luchtvervuiling door het affikken van bossen. De smog leidde in het verleden reeds tot spanningen in de regio. Moet lijkt er niets tegen te doen. Asociaal. Mijn liefje en ik prijzen ons erg gelukkig zo gezond en in het groen te wonen.

We lunchten een middag bij De Tonnetjes waar de paella de mariscos bomvol smaak, schaal- en schelpdieren zat. (En plastic!) Op de bonte avond namen we hen mee naar ons favoriete restaurant in de regio, Cellar Door. Daarmee sloten we hun bezoek op gepaste wijze af. Op dit moment logeren ze in Alicante, met enkele toeristische en culinaire tips van ons op zak.

Intussen kwamen onze vrienden Emmy & Hugo en Frans & Roland hier ook aan. De eerste etentjes vonden reeds plaats, nieuwe uitjes staan gepland. Er is een boel gefladder in het hok. 't Is een en al gezelligheid. Vriendschap? Van Loesje mogen we er gelukkig meer dan een. Wat zouden we zijn zonder vriendschappen, oude en nieuwe?

We zijn allemaal bolletjesslikkers

Mijn liefje en ik kijken af en toe op zondagavond naar het tv-programma Border Security Australia. In het programma staat het werk van de Australische douane centraal. Er komen reizigers in beeld die het continent betreden onder verdachte omstandigheden. De eerste keer dat wij zelf Down Under reisden (2005), overkwam het mij. Ik vulde mijn landingskaart naar eer en geweten in.

Toch werd ik uit de rij gepikt, door een onaardige douanebeambte. De koffer moest open en ze haalde alles overhoop, alsof ze naar iets op zoek was. “Zoekt u iets?” vroeg ik haar. Geen antwoord. Uiteindelijk viste ze een dichte zak suikervrije winegums tevoorschijn. Om de lange uren in de Outback, aan het stuur van een camper, door te komen. Het snoepgoed zou nooit schade aan Australische gewassen kunnen aanbrengen, daarom meldde ik het niet. De douanebeambte bleef nog even nukkig maar ik mocht het land in zonder geldboete.

In het programma gaat het doorgaans over verse kruiden of etenswaren die vaak door Aziaten worden meegenomen. Soms hele koffers vol. Af en toe blijkt het om een smokkelaar te gaan, met drugs in bagage of eigen lichaam. Dat is de bolletjesslikker. Het is een bloedlinke bezigheid: als zo’n bolletje knapt, verkeer je in levensgevaar.

Australische en Chinese wetenschappers toonden onlangs aan dat wij allemaal bolletjesslikkers zijn. Ongewild. Dat plastic in zeeën en oceanen ronddobbert en in vissen terechtkomt, was reeds bekend. Met dit onderzoek werd voor het eerst aangetoond dat die plastic microbolletjes toxische stoffen absorberen en afgeven. Het stond in de online-versie van de Sydney Morning Herald (SMH) en had de prikkelende titel ‘Microbeads for Lunch?’

Deze gecontroleerde laboratoriumstudie toonde aan dat 12.5% van de plastic vervuiler PBDE op plastic microbolletjes terechtkwam en vervolgens in visweefsel doordrong. PBDE staat voor polygebromeerde difenylether en dat klinkt belabberd. Surfend op het web blijkt het te gaan om vlamvertragers. Plastic microbolletjes zijn samengesteld uit synthetische polymeren, zoals polyethyleen, polymelkzuur (PLA), polypropyleen en polystyreen. Ze worden gebruikt in duizenden huidverzorgingsproducten (gezichtsreinigers) en producten voor persoonlijke hygiëne (tandpasta en bodyscrubs). Na gebruik in de badkamer komen miljarden partikels in riolen terecht. De bestaande filters van reinigingssystemen zijn niet fijn genoeg om de chemische stoffen eruit te halen waardoor ze uiteindelijk in zeeën en oceanen belanden.

In november 2014 rapporteerde een Australisch krantenconglomeraat (Fairfax) reeds dat hoge concentraties plastic microbolletjes in vissen uit de haven van Sydney waren aangetroffen. Het ging om 60 à 100 partikels per 100ml bezinksel; daarmee behorend tot de hoogste waarden ter wereld. Uit de recente studie blijkt dat microbeads giftige stoffen aantrekken en meevoeren. Een ‘Do Something Day’-campagne in Australië leidde er destijds toe dat een aantal grote bedrijven, zoals Unilever en L'Oréal toezegden die bolletjes gefaseerd uit hun producten te verwijderen. De wetenschappers van dit onderzoek zijn echter van mening dat alle producten die plastic microbolletjes bevatten, per direct uit de winkelschappen moeten worden verwijderd en daar ben ik het roerend mee eens.

Het eten van vis, schaal- en schelpdieren leidt dus aantoonbaar tot een verhoogd PBDE-niveau in het menselijk lichaam en dit kan neurologische problemen, een falend immuunsysteem en vruchtbaarheidsproblemen veroorzaken. De volgende stap van de wetenschappers is om te bepalen welke gevolgen die giftige stoffen precies hebben voor de volksgezondheid. De resultaten van hun onderzoek werden onlangs gepubliceerd in het internationale tijdschrift Environmental Science & Technology.

Meten is weten en wetenschap leidt tot corrigerende acties. Ook dichter bij huis zijn mensen druk doende met deze materie. De Nederlandse organisaties Stichting De Noordzee en Plastic Soup Foundation lanceerden in 2012 hun campagne ‘Beat the Microbead’ die inmiddels internationale steun kreeg 36 landen sloten zich inmiddels bij hen aan. Nederland wil het eerste land ter wereld zijn dat eind 2016 helemaal vrij is van plastic microbolletjes in cosmeticaproducten. De verwachting is dat 80% van de bedrijven die lid zijn van de Nederlandse Cosmetica Vereniging dat doel vóór 2017 zal bereiken. Het is mooi om hiermee voorop te lopen.

Voor een kritische consument is en blijft het lastig om te ontdekken of er wel of geen microbeads in een product zitten. Onderzoek wijst immers uit dat er meer soorten plastics worden toegevoegd aan verzorgingsproducten dan aanvankelijk gedacht. Plastic microbolletjes worden soms vervangen door biologische of biologisch afbreekbare microbeads die dan niet afbreekbaar blijken te zijn in water. Ook de toename van het gebruik van nanoplastic in cosmetica is verontrustend. Voor de consument is het erg lastig om een plasticvrije keuze te maken. Daarom draaiden de Nederlandse gangmakers achter de campagne het om en vroegen producenten aan te geven welke producten plasticvrij zijn. Zo ontstonden de Look for the Zero-lijsten.

Hun gratis app ‘Beat the Microbead’ werkt ook op de Spaanse markt. Je kunt de barcode van een product scannen en zo info binnenhalen en toevoegen. Kleurcodes (rood, oranje, groen) geven de toestand van een product aan. Scrubs van het huismerk van Lidl die hier verkrijgbaar zijn, bevatten microbeads (code rood), gezichtsreinigers van L'Oréal en Shisheido ook maar die bedrijven faseren uit (oranje), tandpasta Sensation White van Colgate Palmolive en de scrubs van BÖRLIND GmbH bevatten ze niet (groen). De Spaanse Look for the Zero-lijst van microbeadsvrije producten is nog niet beschikbaar. Ik blog er al jaren over: plastic is gif, voor mens en natuur.

Laten we gaan eten

Het is weer tijd voor een food blog want er gebeurde hier in de afgelopen dagen van alles op culinair vlak. Zo was het heer Bommel die zei “Laten we maar gaan eten!” in de serie Heer Bommel en de Kneep van Knipmenis. De regelmatige lezer weet dat mijn liefje eerder deze week haar 65ste verjaardag vierde. Whatsapp-berichten, mails, skypesessies, verjaardagskaarten en kado’s vlogen haar om de oren. Bernadette stuurde de jarige een verrassingsdoos met onder andere de originele Volkskrant van haar geboortedag. Hoe leuk is dat?! In die editie trof ik bovenstaande cartoon aan.

's Avonds deden we het feestje nog eens in klein gezelschap over bij ons favoriete restaurant Cellar Door. Toen ik telefonisch reserveerde, vertelde de eigenaresse mij  dat ze persoonlijk voor een verrassing zou zorgen. Ze zou de chef om zijn recept van een verjaardagstaart vragen en die zelf maken. Ik verklapte niets. 

Onze tafel was versierd met feestelijke strooisels, een mooie fles champagne wachtte ons. We maakten er een gezellige avond van. Zelf bestelde ik onder andere een ceviche van corvina (ombervis). Die vissoort leent zich uitstekend als basis; de rauwe vis wordt namelijk gegaard in citrussap. Het resultaat was boterzacht en heel fris. Toen het tijd was voor ons toetje, dook Lorraine op - telefoon in haar hand. Daarop was de foto te zien van een compleet ingezakte taart. Ze verontschuldigde zich, vertelde dat ze precies wist wat ze fout deed: de vruchtencrèmevulling voegde ze toe voordat de cakehelften waren afgekoeld. Dat krijg je als een drukke zakenvrouw in de (eigen) keuken aan het werk gaat! Lorraine mag dan zelf geen masterchef zijn, ze is een voortreffelijke gastvrouw.

Ook de uitzendingen van Masterchef Australia 2016 blijf ik op de voet volgen. Het zijn mijn dagelijkse kadootjes. Vorige week kwam Reynold Poernomo terug als gast-chef. Deze jonge Australiër van Indonesische afkomst schopte het ver als kandidaat in  seizoen 7 van het kookprogramma (2015). Hij runt inmiddels zijn eigen dessert bar in Sydney, genaamd Koi. De kandidaten van dit jaar moesten een van zijn fameuze toetjes namaken: Moss; dat recept kent 40 stappen. Wellicht was het een te grote uitdaging in deze fase van de competitie.

Een van mijn favorieten, Nidhi Mahajan (30 jaar, Hindoe uit Punjab en call center-medewerkster) viel af. Haar persoonlijke missie was de traditionele Indiase keuken onder de aandacht van het grote publiek brengen. Tijdens een eliminatieronde presteerde ze echter tweemaal niet goed met bloemkool als basisingrediënt. Toen de jury haar vertelde dat ze de slechtste van de dag was, maakte ze een traditionele buiging voor de jury. Daarbij raakte ze, met permissie, de voeten van de drie mannen aan. Zo dank je je leraren in haar cultuur. Ik vond het een mooi gebaar waaruit veel respect sprak. Bij die gelegenheid hield ik het niet droog, evenmin als jurylid en chef-kok George Calombaris. Hij nam met natte ogen en trillende lip afscheid van deze innemende amateurkok. Naar verluidt, heeft ze een bedrijfje opgezet dat voor mensen thuis Indiase gerechten kookt. Het is haar gegund. Zij is het zoveelste voorbeeld van een Masterchef-kandidaat die naam en carrière maakt. 

Deze week is Nigella Lawson (1960) gast-chef en jurylid in Masterchef Australia. Medio 2016 bracht zij Down Under weer een kookboek uit. Zij is daar een wereldster, ze wordt door menigeen op handen gedragen. De meeste kandidaten presenteerden hun gerechten met knikkende knieën. Typically star struck! De dag erna leidde zij een pressure test. Ze droeg de kandidaten in die afvalrace op de uitdagingen van de dag als pleasure test te zien. Dat soort dingen vind ik nou leuk aan deze tv-kok van wie ik nooit een kookboek zal kopen. Het zijn mijn gerechten niet. Als mens vind ik haar echter boeiend en sexy. Ik zag met lede ogen aan dat favoriet nummer 2 sneuvelde: Jimmy. Kasian.

Jubilada

Vandaag is de verjaardag van mijn liefje; ze werd 65 jaar. Joehoe! She made it. Al meer dan tien jaar leven we als pensionistas en España maar per nu is zij het officieel. De seniorenkortingen liggen voor het oprapen. Zelf vond zij het bereiken van deze leeftijd een heuse hobbel. Onlangs zei ze het een gek idee te vinden dat zij nog circa 20 jaar heeft te gaan, volgens de statistieken. Tja.

In het recentste boek van Philip Claudel las ik mooie zinnen die ik onthield: dat de jaren tussen 50 en 60 de ouderdom zijn van de jeugd en dat je tussen je 60ste en 70ste de jeugd van de ouderdom beleeft. Persoonlijk denk ik dat 65 het nieuwe 50 is en zij is daarvan een exponent: fit, levendig en bij de tijd.

En als ikzelf oud moet worden, dan alleen met haar...

Voor haar

Zij verstaat de kunst van bij me horen
In mijn lichaam heeft ze plaats gemaakt voor twee
In mijn ogen woont ze, in mijn oren
Ze hoort en ziet mijn hele leven met me mee
Soms begint ze in mijn hart te zingen
Waar het nacht wordt heeft ze lichtjes aangedaan
En door haar weet ik dan door te dringen
Tot de onvermoede schat van ons bestaan
Zo alleen maar wil ik verder leven
Schuilend bij elkaar
En als ik oud moet worden, dan alleen met haar

Zij kent al mijn dromen en mijn wanen
Al mijn haast en al mijn honger en mijn spijt
Als ik lach kent zij alleen de tranen
Die daar achter liggen in de tijd
Zo alleen maar wil ik verder leven
Schuilend bij elkaar
En als ik oud moet worden, dan alleen met haar

Zij is meer dan deze woorden zeggen
In mijn lichaam heeft ze plaats gemaakt voor twee
Maar wie weet een wonder uit te leggen
En een wonder draag ik met me mee

Het oorspronkelijke lied is getiteld ‘Her Song’ van de Amerikaan Jake Holmes. De tekst werd vertaald door Michel van de Plas en werd heel mooi gezongen door Frans Halsema (1977). Ik zing het voor haar die mij zo dierbaar is. (Met op de achtergrond het gezang van de hop en het gekrijs van de steenuiltjes.)

En, niet of

De boekenwurm in mij steekt regelmatig de loftrompet over het bestaan van de e-reader. De mijne is een oudje van Sony; hun eerste apparaat kwam in 2006 op de markt. De knop om vooruit te bladeren is versleten, de batterij moet ik vaker opladen. Alhoewel ik de opvolger reeds op het oog heb, hoop ik dat deze ouwe-trouwe er voorlopig niet de brui aan zal geven.

Er zijn mensen die zweren bij papieren boeken, anderen lezen uitsluitend nog digitale werken. Menige persoon heeft het idee dat hij of zij moet kiezen maar dat hoeft niet. Zelf snoep ik van twee walletjes!

Als ik vroeger -dat wil zeggen: voordat e-readers op de markt kwamen- op reis ging, was mijn reistas grotendeels gevuld met boeken. Hoeveel ik er ook meesleepte, ik kwam altijd tekort. Dan moest ik als een junk op zoek naar iets van mijn gading. Een dergelijke vondst deed ik in 2006 in een resort in Malborough Sound, het noorden van het zuideiland van Nieuw-Zeeland. Daar vond ik namelijk het eerste boek van Khaled Hosseini: ‘The Kite Runner’ in de boekenkast. Ik nam het mee en zette er een voor terug. Hosseini’s eerste roman greep mij direct bij de kladden; ik werd een trouwe fan van deze Amerikaanse schrijver van Afghaanse afkomst. Ik wacht geduldig op het verschijnen van boek nummer 4. Sinds ik een e-reader heb, behoren die boekenstrooptochten tot het verleden. Nu neem ik in een handzaam formaat tientallen e-boeken mee op reis en prijs mij zo een gelukkig mens.

Boekenvriend Ben kwam onlangs weer in Spanje aan en dat gaat, zoals altijd, gepaard met het uitwisselen van papieren boeken. Ook deze keer bracht hij interessante titels mee. Het betreft recente werken van Geert Mak, Alexander Münninghoff, Renate Dorrestein en Jessica Knoll. Het boek van Nicci French kwam reeds in 2015 uit. Momenteel lees ik de digitale versie van dat zesde deel uit de Frieda Klein-serie van Nicci French, getiteld ‘Als het zaterdag wordt’. De serie begon op maandag dus we hebben nog slechts één boek te gaan; dat verwacht ik volgend jaar. Ik vrees de dag dat psychiater Klein uit mijn leven wandelt! Ooit ontmoetten mijn liefje en ik het Britse schrijversduo Nicci Gerrard & Sean French op een boekenfestival in Bath (Verenigd Koninkrijk). Bij die gelegenheid vertelden ze dat hun boeken eerder in het Nederlandse taalgebied verschijnen dan in de Engelstalige markt. Het zijn nagelbijtend spannende boeken, een genre dat erg geliefd is in het Vaderland.

Van alle hobby’s die ik heb (en het zijn er vele) is boeken lezen de allergrootste. Een dag niet gelezen is als een dag niet geleefd. Mijn liefje zegt het op eigen wijze: “boeken zijn mijn grootste concurrent.” Er zijn inderdaad dagen waarop ik meer aandacht heb voor wat ik lees dan voor haar… Mijn moeder mopperde vroeger om diezelfde reden op mij. Tja. Ik kan helemaal opgaan in een boek, of het nu fictie of non-fictie is.

Lezen is één ding, de collectie beheren is een ander verhaal. Ik besteed veel tijd en energie aan de administratie van mijn digitale boeken: in een spreadsheet houd ik in alfabetische volgorde naam en nationaliteit van de auteur, titel, boekgenre en centrale thema bij. Het kan bijvoorbeeld gaan over een diersoort of het speelt zich af op zee. In de laatste kolom zet ik dat ik het heb gelezen. Er staat gelukkig nog veel ongelezen in mijn eigen bibliotheek. Op de website van Project Gutenberg kun je gratis wereldliteratuur downloaden. (Het internet wemelt ervan.) Daarnaast ben ik geabonneerd op Elly’s Choice en Bookbub waar boeken tegen gereduceerd tarief te koop zijn.

Jaren geleden ontdekte ik het boekenbeheerprogramma Calibre van Kovid Goyal. Hij is doctor in de Natuurkunde en werkte met kwantum-computers in de Verenigde Staten. Inmiddels keerde hij met echtgenote naar India terug. Ook hij heeft vele hobby’s, waaronder lezen. Goyal ontwikkelde een Open Source-programma waarmee je digitale boeken kunt organiseren, beheren en bewaren. Heel regelmatig wordt het programma ge-update; tot nu toe altijd zonder probleem. Calibre is gratis en doet alles wat een boekenwurm zich maar kan wensen. Het is zeer eenvoudig om boeken aan de bibliotheek toe te voegen, je kunt gegevens over een boek (metadata) bewerken en aanvullen, een synopsis van het web ophalen of zelf schrijven, bestaande of zelfgemaakte boekomslagen toewijzen en nog veel meer. Het programma laat je zoeken op een boektitel en auteur in het publieke domein of op commerciële sites.
Calibre kan boeken in allerlei formaten aan (ePub, pdf, mobi, lit, azw3, html, fb2, djvu, txt) en met het programma kun je boeken naar elk gewenst formaat omzetten. Ik heb een voorkeur voor ePub. Met de USB-kabel stuur je boeken vanuit de bibliotheek naar het hoofdgeheugen van welke e-reader dan ook. Heel eenvoudig. Hulde aan Kovid Goyal. Ik wil niet meer zonder Calibre.

't Is niet voorbij, die mooie zomer ♫

Illustratie: Michael Leunig

De week met vriend Diederik vloog om. Zelf stonden wij vroeg op en ontbeten we aan de ontbijttafel binnen. Als hij aanklopte op de afgesproken tijd (man van de klok), verplaatsten wij ons naar het terras. 
Ons appartement ligt op het zuidoosten waardoor we de zon ontvangen zodra die opkomt. In 1999 stonden we hier met een kompas op de bouwgrond en zo maakten we onze keuze. In de wintermaanden wil je de zon namelijk direct 's ochtends op het terras, in de zomer wil je die juist weren. Dat we ook nog een beetje zeezicht kregen, was een bonus. Toentertijd deden we een aanbetaling van 1.500 guldens aan de Belgische makelaar, gezeten op het terras van het voormalige clubhuis van de golfbaan.

Toen mijn liefje en ik in Engeland woonden en werkten (2000-2005), vlogen we elke maand minstens één lang weekend naar ons vakantiehuis. We reisden altijd met een schoudertas, huurden een auto op vliegveld Alicante, reden in ongeveer 45 minuten naar huis, openden de luiken, stapten in onze slippers en bermuda en het Grote Genieten kon beginnen. Als we vertrokken, hadden we allebei altijd tranen in de ogen. Sweet memories! De rest is geschiedenis. Ook Nelly en Diederik, Spanjeliefhebbers-bij-uitstek, bezochten ons vaak en genoten mee.

Na het gezamenlijke kopje koffie, zwommen Diederik en wij afgelopen week baantjes in het zwembad dat we zo goed als elke dag voor onszelf hadden. We namen hem mee naar het beste restaurant van de regio: Cellar Door. Eigenaresse Lorraine was blij ons weer te zien. Ze zag er bleekjes en moe uit. Dat vond ik niet verwonderlijk toen ze ons vertelde dat ze in augustus in Cellar Door 80 gasten per avond en in haar tweede restaurant Papaya Tree elke avond 250 gasten van eten voorzag. Het was wederom druk. Wij wensten aanvankelijk een tafeltje binnen maar toen we naast een kinderverjaardagsfeestje bleken te zitten, verhuisden we naar buiten. Zelf koos ik een nieuw gerecht van de menukaart: gerookte kabeljauw met mango, groen en sinaasappelsaus. Een van de desserts bestond uit een taartje van donkere chocolade met bramen en bietenparfait. Aanraders! Afgelopen zondag nodigde Diederik ons uit voor een lekkere lunch aan het strand. We sloten de week mooi af.

Hij is inmiddels terug op het Nederlandse honk, na een vertraging van bijna twee uur vanwege een technisch mankement en, naar verluidt, in een vliegtuig vol krijsende kinderen, katten en honden. Tja. Zo gesmeerd als zijn heenvlucht verliep (een half uur korter dan gepland) zo moeizaam was zijn terugvlucht. Reizen is niet altijd verslavend.

Mijn liefje en ik pakten de draad van ‘vida normal’ weer op. Nou ja, normaal… We gaan richting herfst maar de zomer weet hier voorlopig van geen wijken. Afgelopen zondag was het 35 graden Celsius, gisteren gaf de thermometer op het terras en in de auto 41 graden Celsius aan. Dat is wellicht teveel van het goede maar Diederik is heel wat gewend: hij werd aan de Perzische Golf geboren en woonde in zijn leven op tropische plekken in de hele wereld. Hij genoot van de warmte. De avonden waarop we thuisbleven, zaten we tot laat op het zwoele terras. Op de avond dat ik een dame blanche-toetje voor hem maakte (!), lukte het mij eenvoudigweg niet om slagroompieken te kloppen. Ik wijt dat aan de hitte in de kombuis. De verse chocoladesaus lukte gelukkig wel.

Ondanks alles boffen we: de zomer was ons welgezind. Ik deed een schietgebedje-à-la-Leunig bij aanvang. De maand augustus pakte echter koeler en rustiger uit dan in voorgaande jaren, terwijl de septembermaand warmer wordt dan augustus. Gisteravond om 11 uur was het 31 graden Celsius buiten en 26 graden binnen. We sliepen met de airco aan, die hard moet werken. Er is formeel geen sprake van een hittegolf maar de temperatuur blijft hier hoog. De combinatie van wind en extreme droogte bleek gevaarlijk in grote delen van Spanje. Recent braken er bosbranden uit in kustplaatsen als Jávea en Benidorm; 1.000 inwoners en toeristen aan de Costa Blanca werden in de afgelopen week geëvacueerd. In augustus werd circa 20.000 hectare natuur vernietigd door bosbranden. Kasian.

Ik vermoed dat we hier dit jaar de gota fría overslaan. Doorgaans vindt dat in deze periode van het jaar plaats als koude lucht in de hogere regionen (op circa 5 km hoogte) botst met lager gelegen warme, vochtige lucht. De Middellandse Zee warmde dit jaar echter minder op dus hevige botsingen verwacht ik nu niet. Die ‘koude druppel’ leidt doorgaans tot cumulonimbus-wolken die extreme regenval en overstromingen met zich meebrengen. We maakten het eerder mee. Een beetje wolkenstaarder kan van het verschijnsel genieten. We gaan het zien.

Niet voor, niet achter, maar naast

Voor mijn beste vriendin Nelly in 2009 aan de gevolgen van ongeneeslijke longkanker overleed, vroeg ze mij (en anderen) op haar man en grote liefde Diederik te passen. Ik beloofde het haar zonder met de ogen te knipperen. Ik leerde hem via Nelly kennen. Inmiddels is hij de vriend die ik het langst ken: 34 jaar. Toen Nelly overleed, stierf een deel van Diederik met haar. Ook mij dompelde haar overlijden in diepe rouw; er zijn ettelijke momenten waarop ik haar mis.

Mensen die het tragische verlies van een geliefde meemaken, zeggen vaak dat mensen die dat niet hebben ervaren, geen idee hebben wat verdriet, gemis en pijn met je doet. Diederiks verdriet ervoer ik als kijken over de rand van de hel... Brrrr. Het verlies van zijn Nelly sloeg hem uit het lood. Haar dood veroorzaakte een gat in zijn leven, zijn geheugen en zelfs zijn lijf. In de afgelopen jaren hield ik contact met hem. Eerlijk gezegd, vond ik het niet eenvoudig om mijn belofte aan Nelly gestand te doen en mijn vriendschap met Diederik te onderhouden. Ieder mens rouwt op eigen wijze en vanzelfsprekend staat daar geen tijdslimiet op. Ik kan echter niet ontkennen dat ik opveerde als er een sprankje hoop uit zijn mail sprak, zó graag wilde ik dat hij de draad van het leven weer oppakte. Een rouwproces is pijnlijk en vreet energie en tijd.

In juli van dit jaar reisden mijn liefje en ik naar Nederland en ook Diederik zochten we op. We spraken af in Rotterdam en wandelden een dag lang met elkaar door die boeiende stad, keken naar nieuwe architectuur en andere nieuwe bezienswaardigheden en haalden herinneringen op. Het werd een memorabele dag, met een lach en een traan. Wij nodigden hem bij die gelegenheid uit om weer eens naar Spanje te komen. Wij waren er aan toe, Diederik zou onze uitnodiging overdenken.

Nelly en hij waren heel vaak onze gasten. Wat een pret hadden we met elkaar! De foto’s met schaterlachende mensen zijn niet op de vingers van acht handen te tellen. Zij waren de eerste vrienden die bij ons kwamen logeren (2002) en bleven graag komen, ook toen Nelly ernstig ziek werd. We maakten van alles met elkaar mee, deelden veel lief en leed. De foto is van de laatste keer dat we onszelf op het Spaanse terras op de foto zetten, op 15 november 2008. Wat oogden we jong. Mijn liefje en ik vertrokken de dag erna naar Noord-Bali, zij reisden terug naar Nederland. 

Het was daar dat ik anderhalve maand later het laatste telefoongesprek met Nelly voerde. Voorafgaand daaraan, schreef ze in een mail dat ze mij ‘nog even’ wilde spreken. ‘Nog even, nog even’… ik vroeg mijn liefje in paniek waarom ze die woorden gebruikte? (Ik heb de mail nog.) Ze staan in mijn herinnering gegrift. Het gesprek dat erop volgde, is dat niet. Te pijnlijk. Aan beide kanten van die lijn zaten twee huilende meisjes, hartsvriendinnen en maatjes. Niet lang daarna ontving ik het bericht van haar dood.

Tree hugger D.

Voor Diederik huurden we deze week een comfortabel appartement in hetzelfde blok. Zo voorkomen we dat hij slaapt in de logeerkamer waar hij en zijn Nelly zoveel mooie, dierbare maar ook emotionele momenten beleefden. We namen ons gedrieën voor deze week te vieren, en dat doen we! Op de eerste avond aten we bij onze favoriete chiringuito, met de voetjes in het zand. We verlieten de strandtent als laatsten. 
Inmiddels zijn we vele uitjes verder. We wandelden door het mooie Cartagena (waar wederom een cruiseschip lag afgemeerd), borrelden gisteravond uitgebreid op het terras van golfclub Las Colinas om het pensioen van mijn liefje te vieren. Nelly knipoogt ongetwijfeld naar ons vanwege de calorie-inname. Het is fijn hier weer samen te zijn. Diederik gaat zelfs onderzoeken of dit deel van Spanje voor hem wellicht overwinteringsplek kan worden in de toekomst.

‘Don’t walk behind me: I may not lead. Don’t walk in front of me: I may not follow. Just walk beside me and be my friend.’ Deze uitspraak is van de Franse schrijver en filosoof Albert Camus. Ik vind 'm fraai en uiterst toepasselijk.