Liggend kijken naar kunst

Afgelopen week bezochten we Alicante met onze vrienden Frans & Roland. Daar bezochten we een multimedia-spektakel dat Vincent van Gogh als hoofdpersoon heeft. Van 13 september tot 16 december 2018 is daar de Van Gogh Alive Experience te zien. Deze expositie is op maandag gesloten maar op de overige dagen geopend van 10:00 uur 's ochtends tot 22:00 uur (weekdagen) en 19:00 uur 's avonds (weekends) te zien.

Nu zagen mijn liefje en ik al veel Van Gogh-kunst in de wereld. Zo brachten wij in 1990 een vakantie door in Zuid-Frankrijk waar wij onder andere de Fondation Vincent van Gogh in Arles bezochten. In 1993 maakten we een uitstapje naar de beroemde ophaalbrug in Arles en de psychiatrische instelling waar Van Gogh aan het einde van zijn leven verbleef in Saint-Rémy-de-Provence. We dronken destijds een Cuvée Prestige Van Gogh waar de kunstenaar met een verband om zijn hoofd op het etiket staat. Dat plakte ik in het vakantieboek van dat jaar. Als cultuurliefhebbers bezochten we het Van Gogh-museum in Amsterdam en de Van Gogh-gallerij van het Kröller-Müller Museum. In 2002 zagem we de grote tentoonstelling ‘Van Gogh and Gauguin: The Studio of the South’. Onze boekenkast telt dan ook enkele duimdikke catalogi van deze schilder.

Kortom: we houden van De Man uit Zundert!

Eerder dit jaar zagen we in de bioscoop de film ‘Loving Vincent’, een Pools-Britse animatiefilm uit 2017 gebaseerd op het werk van Van Gogh, die beeldje voor beeldje werd nageschilderd door tientallen getalenteerde kunstschilders. De allernieuwste bioscoopfilm over Van Gogh heet ‘At Eternity’s Gate’ en gaat in november 2018 in de Verenigde Staten in première. De film zal vanaf februari 2019 in de Nederlandse bioscopen te zien zijn. Er is momenteel weer veel aandacht voor deze Hollandse held en dat vind ik terecht.

Illustratie: Universal Images / Getty Alamy

Enkele dagen geleden las ik een interessant artikel in The Guardian, getiteld ‘How Hokusai’s Great Wave crashed into Van Gogh’s Starry Night’. De Van Gogh-kenner Martin Bailey is van mening dat de Nederlandse kunstenaar zijn inspiratie kreeg voor het schilderen van het wereldberoemde en o-zo-mooie schilderij ‘Sterrennacht’ (1889) van de Japanner Katsushika Hokusai. Deze kunstenaar vervaardigde het betreffende werk, zijn beroemdste, rond 1830 toen hij 70 jaar was. (Het zou ook inspiratiebron zijn geweest voor Debussy’s orchestrale werk ‘La Mer’.) Als je deze werken naast elkaar ziet, lijkt het voor de hand liggend... Desalniettemin is Bailey de eerste die de gelijkenis opmerkte. Het is bekend dat Van Gogh Japanse prenten verzamelde. Hij schilderde zijn sterrennacht overigens in het gesticht. Het schilderij hangt nu in het Museum of Modern Art (MOMA) in New York.

Het Van Gogh-spektakel dat wij onlangs in Alicante beleefden, werd bedacht en ontwikkeld door het Australische bedrijf ‘Grand Exhibitions’. Voor het naar deze Spaanse stad kwam, was het al in meer dan 80 steden ter wereld te zien en door vijf miljoen bezoekers bekeken. Je moet de toegangsbewijzen van te voren online kopen, op een specifieke dag en op een te kiezen tijdstip. Aan de kassa is niets te verkrijgen.  Wij liepen stipt op tijd de Lonja del Pescado (de vroegere visafslag) aan de Alicantijnse haven binnen. Het eerste dat we zagen was Vincents slaapkamertje in Arles, precies nagebouwd in 3D.

We stapten een wereld binnen die Vincent van Gogh voor ons opnieuw tot leven bracht. In twee zalen was veel, heel veel van zijn verbluffende werk te zien: wereldberoemd, minder bekend en zelfs voor mij onbekend. Uit zijn Hollandse, Parijse en zuid-Franse tijd. 40 High Definition-projectoren vuurden in hoog tempo bijna 3.000 kleurrijke beelden op ons af. Doordat de doeken zo groot voor onze neuzen hingen, kon je zien hoe bijzonder knap Van Gogh schilderde. Hoe iemand die (oneerbiedig gezegd) streepjes op het doek zette stillevens, landschappen en mensen deed herleven!

Terwijl ik ontspannen op een beany bag lag, realiseerde ik mij hoe tragisch Vincent’s leven verliep. Het duurde relatief lang voordat hij zijn métier vond, had als jonge kunstenaar geen cent te makken, was zijn tijd ver vooruit maar werd verguisd omdat zijn stijl voor menigeen te vooruitstrevend was, kwam in een psychiatrische instelling terecht, sneed zijn oor af en pleegde uiteindelijk op 37-jarige leeftijd zelfmoord. Zonder dat hij ook maar een sprankje beroemdheid en welstand had kunnen ervaren. Beroemd werd dit schildergenie immers pas na zijn dood…

Waar je ook keek, overal in de zalen was op hetzelfde moment iets anders te zien. Je kunt het dan ook een intensieve kijk- en luisterervaring noemen. De bonte stoet van schilderijen die in rap tempo aan ons voorbijtrok, werd ondersteund door zinnen uit brieven die Van Gogh aan zijn broer Theo stuurde en uit andere correspondentie. Deze doorgaans interessante teksten werden op de muren om ons heen geprojecteerd.

De begeleidende muziek mag evenmin onvermeld blijven. Ik herkende stukken van Satie, Vivaldi, Händel en Delibes. Het werd een fraai geheel, alle zintuigen werden geprikkeld. Het gevaar van kitscherigheid ligt bij een dergelijke opzet op de loer maar die vrees bleek ongegrond. Het werd voor ieder van ons een memorabele ervaring die we met plezier meermalen hadden willen ondergaan. We waren niet de enigen: in de eerste week in Alicante had deze show al 4.000 bezoekers. Van Gogh Alive is een aanrader! Met gepaste trots liepen wij, landgenoten, het gebouw uit.

We lunchten vervolgens bij restaurant El Portal en wandelden daarna naar het kasteel van Santa Barbara waar we onder een strakblauwe lucht over een zonovergoten stad uitkeken. Denkend aan het fantastische blauw en geel van Vincent van Gogh…