Grazend op het zeegrasveld

Onlangs hadden we weer een leuke buurtlunch met de Britten. Lunchen met hen doen we maandelijks, de zomer- en de afgelopen lockdown-maanden uitgezonderd, sinds we wonen in onze wijk aan zee. De vorige eigenaren van ons huis waren zo aardig ons bij hun vrienden te introduceren. Inmiddels behoort een aantal van hen ook tot onze vriendenkring. Het is vaak een jolige boel -dat kun je aan de Engelsen overlaten- maar we praten bij tijd en wijle ook over serieuze dingen. Daarnaast wisselen we plantenstekjes uit, ontvangen elkaars ovenbaksels en drinken een borrel of lunchen op iemands privéterras. Regelmatig nodigen wij vrienden uit om mee te gaan. Dat pakt altijd goed uit, zij zijn net zo welkom als wij ooit waren. The More The Marrier! 

Het was onze beurt om het maandelijkse uitje te organiseren. Wij deden dat jaren geleden een keer op eigen initiatief en dat viel bij de meesten in goede aarde. Dus wij doen dat nog steeds met plezier. Omdat we goede plaatselijke eetlocaties kennen. Zelf eet ik liever niets dan dat ik iets onsmakelijks krijg voorgeschoteld, hoe goedkoop het soms ook is. We slaan daarom weleens een lunch over. 

Wij namen contact op met Josémi, de zoon van Ramón die sinds de zomer van 2021 de Chiringuito van zijn pa beheert. Dat doet hij met jeugdig elan en met verve. Deze tent verkaste naar een ander strand langs de kust en is nu gevestigd aan Playa del Puerto, met zicht op de binnenhaven van Torre de la Horadada.

We spraken een menu met hem af van €15 per persoon, inclsief €1 tip voor het personeel. Het menu zou gaan bestaan uit olijven, tomaat en aïoli met stokbrood vooraf, gevolgd door een rijk gevulde groenten-tonijnsalade; de typisch Spaanse ensalada mixta. Daarna was er paëlla met zeevruchten of met kip (of iets anders van de kaart), afgesloten met koffie of thee. De drankjes waren exclusief. Zoals eenieder weet, houden veel Britten -net als Boris Johnson en zijn cluppie- van stevig borrelen. Voor, tijdens en na de pandemie. Deze groep is daarin geen uitzondering. Daarin zijn ze onnavolgbaar. (En wij passen in dat schema...)

Toen we die eetafspraken ter plekke maakten, lag er een grote berg droog posidonia oceanica op het strand voor de strandtent; het inheemse zeegras van de Middellandse Zee. Het riekte naar zee en meer maar dit is bepaald geen afval! Tussen dat moment en deze lunch werd de berg verplaatst naar een ander deel van het strand; het is nog niet weggevoerd. (Wellicht slaan ze het op?! Dat is eigenlijk de bedoeling...) Op de oorspronkelijke plek van de berg staan nu strandbedden met parasols. Het kan de zonnebadende mens met scherpe neus waarschijnlijk niet bekoren maar dit inheemse zeegras is van grote waarde voor alles in zee.   

Tropische regenwouden worden vaak de longen van de planeet genoemd maar eigenlijk is dat predicaat meer van toepassing op deze onderwaterplantensoort. Daarnaast is het zo dat deze ‘longen’ niet alleen koolstofdioxide opvangen en omzetten in voedingsstoffen en zuurstof, ze houden ook grote hoeveelheden koolstof vast en voorkomen zo dat het in de atmosfeer terechtkomt. Daarom worden deze plekken ‘blauwe koolstofstofputten’ genoemd en ook ‘de verborgen bossen van de biosfeer’. Ze slaan bijna tweemaal zoveel koolstof op als bossen op het land en ook nog eens 35 keer zo snel.   

Na onderzoek blijkt nu dat er tevens bergen suiker onder deze uitgestrekte zeegrasweiden liggen. In tijden van maximaal licht, zoals nu en de aanstaande zomermaanden, wordt fotosynthese -het omzetten van CO₂ en zonlicht in energie (zuurstof en suiker)- dermate efficiënt uitgevoerd dat deze grassen meer suiker produceren dan ze kunnen verbruiken of opslaan. De overtolige sucrose laten ze vrij rond de wortels in de bodem, de zogenaamde rhizosfeer. 

De hoeveelheid suiker onder de posidoniagrasvelden werd door het onderzoeksteam van het Duitse Max Planck Instituut voor Mariene Microbiologie omgerekend, voor ons, leken. Die hoeveelheid komt overeen met 32 miljard blikjes Coca-cola! Die hoge suikerconcentraties verrasten de wetenschappers. Normaal gesproken consumeren micro-organismen eventuele vrije suikers in hun omgeving snel. Die zijn immers licht verteerbaar en zitten bomvol energie. 

Helaas behoren deze zeegrasweiden tot de meest bedreigde habitats op onze planeet. Als deze grassen verdwijnen, komt niet alleen een grote hoeveelheid opgevangen koolfstof weer vrij maar ook de enorme hoeveelheid suiker. Er is ons, bewoners aan de Middellandse Zee en elders, dus veel gelegen aan het gezond houden van dit ecosysteem en het in stand houden van de populaties van plankton, vissen, koralen en andere organismen. In Nederland nam Rijkswaterstaat dit jaar het herstel van zeegras over van Natuurmonumenten. Het inzaaien van zeegras in de Waddenzee is in maart 2022 begonnen. 

Een ander artikel dat recent mijn aandacht trok, stond in het FD en is getiteld ‘Het kunstrif als ecologisch businessmodel’. Met zeeën en oceanen gaat het niet best zoals eenieder weet. De temperatuur van het oceaanwater bereikte vorig jaar wereldwijd een recordniveau. Dat maakte het klimaatpanel van de VN deze maand bekend. Een dergelijk dubieus record geldt ook voor de verzuring van het water. Dat is fnuikend voor koraalriffen in zuidelijke streken maar ook voor het leven in kouder water (zoals bijvoorbeeld de Waddenzee).

Mijn liefje en ik prijzen ons gelukkig dat we een aantal van de mooiste koraalriffen ter wereld nog in goeden doen zagen. Die uitjes behoren tot de mooiste ervaringen van mijn leven. Dat is geen verwonderlijke uitspraak voor  iemand die met zwemvliezen tussen de tenen werd geboren... Vrouw van Atlantis! We lagen in de Rode Zee en het nationaal mariene park van Bonaire, bezochten het Great Barrier Reef van Australië meermalen, het Belize Barrier Reef en Rainbow-rif van Fiji en koraalriffen in de Indonesische archipel. De riffen die hier voor de kust liggen, blijven daarbij ver achter qua kleur en verscheidenheid maar ook die zijn een snorkeltje waard, wat mij betreft. Dit type ecosysteem lijkt klaar met ons mensen, zelf ben ik nog lang niet klaar met de onderwaterwereld. Een reis naar snorkelwalhalla Raja Ampat (het Indonesische deel van Nieuw-Guinea) staat hoog op mijn reiswensenlijst.   

Kunstriffen zijn een effectieve methode om ecosystemen te herstellen, ze kunnen het onderwaterleven gezonder maken. Van Zuidoost-Azië tot de Verenigde Staten en Europa: kunstmatige riffen worden al eeuwen aangelegd. Ketut en andere werkloze bewoners van Noord-Bali zaten tijdens de coronapandemie verplicht thuis en konden een beetje inkomen genereren voor hun families door mee te doen aan een project waarbij men blokken beton in de Balizee plaatste. Dit soort riffen met beton als basis worden aangelegd om daar de biodiversiteit te vergroten. Daarmee wil men ecotoerisme aantrekken. Dit conservatieproject was van toepassing op de wateren van Temukus, Tukad Mungga en Baktiseraga. Daar bestaat de zee uit zand, zeegras, koraal, puin, rifhelling en intergetijdengebied. Het was zwaar werk maar Ketut was blij met zijn bijdrage, in meer dan één opzicht! 

Beton als basismateriaal voor een rif is echter een minder natuurlijke oplossing. Kunstmatige riffen mogen namelijk niet te hard zijn maar zeker ook niet te zacht. Ze moeten niet te snel afbreken maar ook niet te langzaam. Er zal dan ook nog veel moeten worden geëxperimenteerd met materiaal. Tegenwoordig worden hiervoor vooral bioplastics gebruikt.

Nederlandse ondernemers en wetenschappers sprongen enthousiast op deze trein. ReefSystems is een veelbelovende Amsterdamse start-up. Het bedrijf is ontwikkelaar van een soort holle legoblokken die met bout-moerverbindingen eenvoudig aan elkaar kunnen worden bevestigd. Zo kunnen ze een groot, complex kunstmatig rif vormen met schuilgelegenheden en voortplantingsgebieden. Reefy is een Delftse start-up (van de TU). Dit bedrijf ontwikkelt biologisch kunstkoraal dat volledig circulair en biologisch afbreekbaar is. Beschadigde natuurlijke koraalriffen in onder meer Indonesië en Mexico worden er al mee gerestaureerd. Bedrijf Modular Sealife System (MOSES) richt zijn pijlen vooral op vernieuwende productontwerpen. Werknemers van dit bedrijf ontwerpen liever objecten die de natuur helpen dan weer een mooie lamp. Ze werken in zeeprojecten vaak samen met ReefSystems. 

Geïntegreerde riffen zijn de toekomst. Golfbrekers, windparken en havens zijn middelen om het leven in zee te bevorderen. Integratie met deze bestaande soorten infrastructuur lijkt logischer dan steeds maar weer alles nieuw te bouwen op zee. Kunstriffen aansluiten op bestaande bouwplannen is dan ook een goed idee. 

De lunch aan het strand was deze keer zeer geanimeerd, gezellig en smakelijk. Ramón kwam ons nog even persoonlijk begroeten. De lucht was strakblauw, de zee oogde prachtig. Inmiddels bekeek ik een jonge posidoniaweide onderwater met eigen ogen. Het zwemseizoen is weer begonnen!