De heetste voorzomerse maand sinds 20 jaar

De blauwe vlaggen voor de stranden langs de bijna 5.000 km lange kust van Spanje werden weer uitgereikt. In totaal werden er 621 toegekend, een half dozijn meer dan vorig jaar. Een Spaans record. Onze autonome regio Valencia ontving de meeste vlaggen: 139, twee meer dan vorig jaar. Een blauwe vlag houdt in dat de kwaliteit van het zwemwater goed is, de stranddiensten op orde zijn en (zo) de veiligheid van zwemmers kan worden gegarandeerd. De Murciaanse stranden aan de Mar Menor kregen er dit jaar 0. (Ja, dat lees je goed.) 

Sinds twaalf jaar geeft de NGO ‘Ecologistas en Acción’ een lijst met zwarte vlaggen uit. Dit jaar waren dat er 48. Zo´n diskwalificatie krijgt een strand als de waterkwaliteit beneden peil is (vervuild) en de kustlijn slecht wordt beheerd. Dit jaar was er een noviteit: één strand kreeg de zwarte vlag vanwege vervuiling door zonnebrandcrèmes. Die dubieuze eer viel te beurt aan het strand van Nerja, omgeving Malaga. Twee stranden die vorig jaar nog op deze lijst stonden, kwamen dit jaar niet meer voor. Ze namen actie: er kwam een nieuwe waterzuiveringsinstallatie (omgeving Cádiz) en een bestaande installatie werd uitgebreid met tertiaire zuivering (omgeving Almería). Deze actie van blaming & shaming heeft dus een positieve functie.

De hele kustlijn van Mar Menor, Europa´s grootste maar sneue binnenzee, ontving ook dit jaar uitsluitend zwarte vlaggen. In de Spaanse krant La Verdad las ik deze week dat het Ministerie van Ecologische Transitie (van minister Teresa Ribera) van de centrale regering in Spanje, heeft besloten een eigen kantoor op te zetten in de regio Murcia om alle ‘reddingsacties’ voor Mar Menor te coördineren en ter plekke toe te zien dat alle geplande activiteiten tijdig en correct worden uitgevoerd. Het bestuur van de autonome regio Murcia deed jarenlang te weinig. Sterker: ze zagen de milieuvergrijpen van de vervuilers door de vingers. De overheid lanceerde een specifieke website waarop onder andere de status van de binnenzee realtime wordt bijgehouden, waar je wetenschappelijke rapporten over de lagune vindt en alle geplande acties staan beschreven. De Europese Unie gaat Spanje overigens voor de Europese rechter in Luxemburg dagen vanwege het niet stoppen van de vervuiling (veel te hoge nitraatniveaus) in watergebieden als de Mar Menor. 

De twee dichtstbijzijnde zwarte vlaggen wapperen in Murcia, net over de provinciegrens: aan het strand van Los Alcázares en de baai van Portmán. In de regio Valencia werden dit jaar vijf zwarte vlaggen uitgedeeld; de opmerkelijkste is rond de zoutpannen van Calpe. Die verkreeg deze kustplaats vanwege wanbeheer van het plaatselijke Colussus-project. (Een megalomaan hoogbouwproject pal aan de kust, in een gewaardeerd vogelgebied.) 

Alle stranden van onze eigen woonplaats, het zijn er tien over een lengte van bijna 5km, ontvingen dit jaar blauwe vlaggen. Zoals gewoon. Mijn liefje en ik zwommen onlangs in zee en besloten ter plekke de temperatuur van het zeewater weer eens te meten. Toen we op de laatste dag van mei in de Middellandse Zee stapten, hadden we enige tijd nodig om ons onder te dompelen. Het lichaam rilde en de ademhaling stokte. Toch bleek het zeewater toen al 22 graden Celsius te zijn. Twee weken later herhaalde we die meting en toen bleef de wijzer tussen 26 en 27 graden Celsius hangen. Dat betekent dat er in slechts twee weken tijd ruim vier graden bijkwamen, twee graden per week. Waar eindigt dat?! In een stoombad in augustus, vermoed ik... En een extra heftige gota fria na de zomer. Al die klimaatsceptici die maar blijven beweren dat er geen substantiële verandering aan de orde is. Tja. 

De Spaanse Meteorologische Dienst (AEMET) kwam onlangs met de mededeling dat mei 2022 de warmste maand ooit was in de afgelopen 20 jaren. We zitten al in de tweede hittegolf van dit jaar en dat komt door hete Saharalucht uit Afrika. Officieel begint de zomer op 21 juni maar we smelten nu al. Door de verzengende hitte vallen jonge gierzwaluws -beschermde diersoort- hier bij bosjes uit hun nesten onder de dakpannen. Een vogeldrama... Onze vrienden Piet & Agnes maakten recent een uitstapje naar de noordelijke provincie Aragón waar ze te maken kregen met temperaturen boven 40 graden. Ontzettend ongewoon, zeker voor die regio. Die temperaturen waren voor hen reden eerder naar hun Spaanse honk aan de Costa terug te keren. De hoogste temperatuur werd gisteren niet gemeten in Andalusië maar in Baskenland, de meest noordelijke regio van het land. 

Als de opwarming van het zeewater in dit tempo verdergaat, kunnen we dit jaar ruim anderhalve maand eerder snorkelen in de wateren rondom Cabo de Palos (Murcia). Daar is het doorgaans een paar graden koeler dan bij ons omdat de kaap een stuk verder de zee in steekt. Dat vind ik bepaald geen straf, het is een van de leukste zomeruitjes. Eens zien wat de onderwaterwereld daar voor mij weer in petto heeft! 

Illustratie: Van Santen en Bolleurs
(voor de Volkskrant)

Gisteren was het Internationale Dag tegen Woestijnvorming en Droogte en dit jaar werd een evenement georganiseerd door Spanje. De uitvoerend secretaris van het VN-verdrag tegen woestijnvorming en droogte (een Mauretaniër dus die weet wat het betekent) was in Madrid van de partij. De binnenlanden van Spanje hebben steeds meer last van woestijnvorming. Driekwart van het grondgebied loopt dit risico. Volgens hem bevinden we ons op een kruispunt als het gaat om droogtes. Terwijl de vraag naar natuur en natuurlijke hulpbronnen toeneemt, neemt het aantal beschikbare hulpbronnen af. De balans raakte in de loop van de tijd zoek. Sinds 2000 nam het aantal en de duur van droogtes wereldwijd met 29% toe. De VN schat in dat dit jaar ongeveer 2.3 miljard mensen ter wereld zullen lijden aan waterstress, een tekort aan of  zelfs het geheel ontbreken van water. 

Toen ik dit las, moest ik terugdenken aan onze rondreis door Chili in 2019. We wilden onze reis afsluiten met een bezoek aan San Pedro de Atacama, de droogste plek op aarde. Dit stadje ligt middenin de Atacama-woestijn. Daar valt jaarlijks minder dan 1 mm neerslag en in sommige delen van het gebied viel in meer dan 500 jaar geen druppel regen. Dit zou de kers op de taart worden. Nou... dat ging niet door! Door extreme regenval onstonden dermate hevige overstromingen dat San Pedro voor bezoekers onbereikbaar en voor bewoners onbegaanbaar werd. We dropen af; letterlijk.

Dit soort extremen komt steeds vaker voor. Dat vindt ook de zojuist aangestelde hoogleraar Klimaatextremen van de Vrije Universiteit van Amsterdam. Op een opwarmende aarde is het vooral het vasteland waar het heter wordt. Maar niet uitsluitend, zo weten wij, zwemmers, inmiddels.